Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν· μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν, καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς.

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Εκκλησιαστική Ιστορία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Εκκλησιαστική Ιστορία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή, Ιανουαρίου 19, 2018

Τα σημεία των καιρών που αρνήθηκαν να δούν, στη Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας

 
Γράφει ο Ιωάννης Σ. Κορνιλάκης 

"Υποκριταί, το μεν πρόσωπον του ουρανού γινώσκετε διακρίνειν, τα δε σημεία των καιρών ου δύνασθε γνώναι; " ( Ματθ. ΙΣΤ, 3 ).

Υπήρξε μια προσπάθεια συνεννόησης μεταξύ Ανατολής και Δύσεως 14-15 χρόνια πριν την Άλωση Κωνσταντινουπόλεως. Είναι ιστορικά γνωστή ως η Σύνοδος Φερράρας - Φλωρεντίας το 1438-39.

Μια ψευδοσύνοδος, που κατέληξε σε μιά ψευδοένωση των Εκκλησιών, αλλά Θεϊκή Ευδοκία εκεί θα λάμψει το άστρο του Στύλου της Ορθοδοξίας, του Μητροπολίτη Εφέσου Αγίου Μάρκου του Ευγενικού.

Τα λόγια του Πάπα Ευγένιου Δ', πληροφορούμενου ότι ο Μάρκος δεν υπέγραψε τον Ενωτικό Όρο τα λέει όλα : "Λοιπόν, ουδέν εποιήσαμεν ".

Όμως, και ανεξάρτητα των πολιτικών κινήτρων του Αυτοκράτορα της εποχής Ιωάννη Η' Παλαιολόγου, που εναγωνίως αναζητά βοήθεια ανθρώπινη απο τη Δύση, έναντι του ερχόμενου εξ' Ανατολών κινδύνου των Τούρκων, η βοήθεια έπρεπε να αναζητηθεί στους Ουρανούς.

Ο Αυτοκράτορας κυρίως, αλλά και οι Εκκλησιαστικοί της εποχής αναζήτησαν τη βοήθεια στη γη...

Η έλλειψη πίστης στο Θεό τους κατέστησε υποκριτές, που αδυνατούσαν εκεί μπροστά στα μάτια τους να Τον δούν.  Να δουν δηλαδή τα Σημεία των καιρών.

Απο το 1422 ο Ιωάννης Η' κυβερνά, μιάς και ο πατέρας του Μανουήλ Β' Παλαιολόγος έχει καταπέσει λόγω σοβαρής ασθένειας.

Το έτος αυτό θα στείλει μια επιστολή στον Πάπα Μαρτίνο Ε' ( 1417-1431 ).

Ιδού μερικά της σημεία. "... Δέον να συγκροτηθεί Οικουμενική Σύνοδος κατά τας επτά Οικουμενικάς Συνόδους. Ο τόπος έσται η Κωνσταντινούπολις, όμως αδυνατούμε να υποβληθούμε εις τας δαπάνες ταύτας. Δια τούτο παρακαλούμε Υμάς να φροντίσετε περί των δεόντων... Ημείς εσμέν σχεδόν τελείως κατεστραμμένοι... Ως προς τον χρόνον ημείς ηθέλομεν ίνα η Ένωσις γίνει και σήμερον...".

Όταν ο Αυτοκράτωρ γράφει αυτά υπολείπονται 30 και πλέον ολόκληρα χρόνια για να επέλθει οριστικά και αμετάκλητα ο κίνδυνος των Τούρκων με την άλωση...

Ο Πάπας Μαρτίνος; Δεν θα χάσει την ευκαιρία. Θα αποστείλει εκπρόσωπο του τον Αντώνιο Μάσσα, ο οποίος ενώπιον του Πατριάρχου Ιωσήφ και της Συνόδου θα πει τα εξής ταπεινωτικά λόγια:

"Εάν έχετε σκοπόν ο τε Βασιλεύς και ο Πατριάρχης γενέσθαι την ένωσιν, προς πίστιν ήν κατέχει η Ρωμαϊκή εκκλησία και γενέσθαι υποταγήν προς τον Πάπαν... Όστις θεός έν τη γη...".

Και όμως, ο Πατριάρχης και η Σύνοδος τον ακούν. Έν τω μεταξύ ο Πάπας Μαρτίνος πεθαίνει και τον διαδέχεται ο Πάπας Ευγένιος Δ' το 1431. Ο Ευγένιος βρίσκεται απροετοίμαστος να συμμετέχει σε μια Λατινική Σύνοδο στην Βασιλεία, που ξεκίνησε τις εργασίες της στις 23 Ιουλίου 1431.

Η Σύνοδος αυτή επιθυμούσε πράγματι να κάνει ανάμορφωτικό έργο και ξεκίνησε απ' την κεφαλή, αυτόν τον Πάπα. Ο Πάπας διαμαρτυρήθηκε και αφού δεν εισακούστηκε, διέκοψε την επαφή με τη Σύνοδο.

Η Σύνοδος της Βασιλείας ζήτησε εκπροσώπους της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας με σκοπό την ένωση. Οι εργασίες της Συνόδου τραβούν σε μάκρος.

Φθάνουμε έτσι στις 8 Ιανουαρίου 1438, που ο Πάπας Ευγένιος εκήρυξε την έναρξη των εργασιών άλλης Συνόδου στη Φερράρα της Ιταλίας.


Το έτος αυτό η Δυτική Εκκλησία είναι διασπασμένη και υπάρχουν δυο έν λειτουργία Σύνοδοι, που διεξάγουν πόλεμο μεταξύ τους, δια των όπλων του αφορισμού, των καθαιρέσεων και των απαγορεύσεων.

Οι της Ανατολής επιζητούν την ένωση με τους Λατίνους οι οποίοι μεταξύ τους μάχονται και ειναι οι ίδιοι διχασμένοι. Και όμως διακρίνουν το πρόσωπο του ουρανού. " Ο πτωχό-αλαζών Αυτοκράτωρ και ο Πατριάρχης καθώς ετοιμάζοντο, ίνα αποδημήσωσιν εις την Ιταλίαν, ήριζον τις των δυο να λάβη το πλείον των 15.000 Φλωρίων, όσπερ ο Πάπας ως μισθόν δουλείας αυτών, εστειλεν αυτοίς...".

Ποιός μας τα διασώζει αυτά; Μα ένας εκ των Αρχόντων της Εκκλησιας της Κωνσταντινουπόλεως, που συμμετέχει αυτοπροσώπως, ο Μέγας Εκκλησιάρχης και Δικαιοφύλαξ, Σίλβεστρος Συρόπουλος.

Θα συμπλήρωνα όχι μόνο ως μισθόν δουλείας αλλά ως ανταπόδοση προδοσίας. Στα χρόνια του Χριστού υπήρξε ένας, ο Ιούδας, τώρα υπάρχουν δυο. Τελικά ο απόπλους απ' την Κωνσταντινούπολη θα γίνει 27 Νοεμβρίου 1437.

Δεν θα προλάβουν να εγκαταλείψουν τον Βόσπορο και τα σημεία των καιρών παρουσιάζονται. 

Δυο ισχυρότατοι σεισμοί σείουν συνθέμελα την Κωνσταντίνου Πόλιν.

Θα φθάσουν στη Βενετία στις 8 Φεβρουαρίου 1438. Ο Πατριάρχης με τον κλήρο μετέβησαν στον ναό του Αγίου Μάρκου, και ως γράφει ο Συρόπουλος είδαν και τα κλεμμένα...

Μπροστά στα μάτια τους ο Θεός τους δείχνει τα σημεία των καιρών και εκείνοι συνεχίζουν να διακρίνουν το πρόσωπο του ουρανού.

Οι Λατίνοι τους οδηγούν στο σημείο που έχουν τοποθετήσει τα κλεμμένα απ' την Κωνσταντινούπολη απο την Δ' Σταυροφορία και δεν αντιλαμβάνονται που, με ποιούς, και γιατί, πρόκειται να συνέλθουν.

Μετά απο 20 ημερες αναχώρησαν για τη Φερράρα. 

Έξι Λατίνοι Επίσκοποι πρόφτασαν στο δρόμο τον Πατριάρχη και απαίτησαν όταν συναντηθεί με τον Πάπα να ασπασθεί τον πόδα του. Ο Πατριάρχης βέβαια αντέδρασε και δεν το έπραξε...

Ο Θεός βοά. Στις Πράξεις των Αποστόλων ( 10, 25-26 ), ο εκατόνταρχος Ρωμαίος Κορνήλιος πέφτει γονατιστός στα πόδια του Αποστόλου Πέτρου. Και ο Απόστολος θα του πει: "Ανάστηθι, καγώ άνθρωπος ειμί ".

Ο Απόστολος Πέτρος δηλώνει άνθρωπος και ο Πάπας, υποτίθεται στην έδρα του Πέτρου καθεζόμενος δηλώνει Θεός. 

Και όμως και πάλι οι δικοί μας διακρίνουν το πρόσωπο του ουρανού...

Τελικώς η Σύνοδος της Φερράρας ανεκηρύχθη την 9η Απριλίου 1438. Ποια όμως ημέρα ήταν αυτή;

"Συμπτωματικά " Μεγάλη Τετάρτη. Μεγάλη Τετάρτη πραγματοποιήθηκε και η προδοσία του Ιούδα. Προϋπήρξαν τα Φλωρία της προδοσίας, ιδού τώρα και η Ουράνια επιβεβαίωση. Και όμως συνεχίζουν να διακρίνουν το πρόσωπο του ουρανού.

Οι μήνες περνούσαν, και ο Αυτοκράτωρ με τους κόλακες του είχαν επιδοθεί στο " πνευματικό " έργο του κυνηγίου.

Έφτασε μάλιστα να ζητιανεύει απ' τον Πάπα να του στείλει άλογα. Και πράγματι μετά απο παρακάλια τριών μηνών του εστειλε δέκα άλογα. (...)

Έν τω μεταξύ ξεσπά στη Φερράρα λοιμώδης νόσος. Πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά. Οι Λατίνοι Καρδινάλιοι φοβήθηκαν. Απο τους έντεκα παριστάμενους έφυγαν οι έξι.

Απο τους 150 Λατίνους Επισκόπους έφυγαν οι 100... Απο τους δικούς μας " Θεία χάριτι ουδείς έπαθεν κακόν η ενόσησεν κατα τον καιρόν τον του λοιμού. Όπερ εφάνη λίαν παράδοξον" ( Συρόπουλος ). Και όμως δεν ηβουλήθησαν συνιέναι...

Ο καιρός περνά και ο Θεός υπομονετικά τους διαφυλάσσει και τους δείχνει Σημεία.

Οι Λατίνοι κυκλοφορούν φυλλάδια στα οποία κατηγορούν την Ορθόδοξη Εκκλησία για 54 αιρέσεις. Τελικά στις 10 Ιανουαρίου 1439 αποφασίζεται η μεταφορά στη Φλωρεντία.

Στις 29 Φεβρουαρίου ξεκινούν οι εργασίες στο παλάτι του Πάπα.

Ο ´Αγιος Μάρκος ο Ευγενικός ανθίσταται. Βοά ότι η προσθήκη "και εκ του Υιού " δηλαδή το Filoque αποτελεί αίρεση.

Ο Μητροπολίτης Νίκαιας Βησσαρίων θα αποδειχθεί προδότης του δόγματος. Μάλιστα θα αποκαλέσει τον Άγιο Μάρκο Ευγενικό δαιμονισμένο, και θα κινηθεί και απειλητικά εναντίον του...

Οι Λατίνοι ζητούν οικονομία και συγκατάβαση απ' τον Μάρκο, ο οποίος απαντούσε ότι δεν επιτρέπεται οικονομία και συγκατάβαση στα της πίστεως.

Ο Νίκαιας Βησσαρίων και ο Ρωσίας Ισίδωρος ( έτερος προδότης του δόγματος ), έδιναν τον υπέρ πάντων αγώνα. Η διάσπαση προ των πυλών. Και όμως τα σημεία των καιρών ου ηδηνήθησαν γνώναι. Και ο Πατριάρχης Ιωσήφ τι απέγινε; Ιδού τα τελευταία του λόγια: "Ενούμαι αυτοίς και συγκοινωνώ ". 

Τελικά ο συγκεκριμένος Πατριάρχης δεν θα υπογράψει τον Ενωτικό Όρο.

Οκτώ μόλις ημερες πριν την υπογραφή του " δειπνήσας, απήλθε εις τον κοιτώνα του, αποθανόντος εκ συγκοπής η αποπληξίας αιφνιδίως ".

Ακόμη και μετά απ' αυτό το αναμφισβήτητο τραγικό Σημείο των καιρών η υποκρισία συνεχίζεται.

Θα υπογράψουν όλοι πλην του Εφέσου Μάρκου Ευγενικού, του αδελφού του Ιωάννη Ευγενικού και του Σταυρουπόλεως Ησαία που θα αποδράσει για να μην υπογράψει.



Στις 5 Ιουλίου 1439 υπεγράφη ο Όρος της ενώσεως απο Λατίνους και Έλληνες.

Την επόμενη εντός του ναού Ανεγνώσθη μετά την δοξολογία. Τελικά οι υποσχέσεις του Πάπα για βοήθεια παρέμειναν στα λόγια.

Στις 19 Οκτωβρίου η αποστολή των Ελλήνων αναχώρησε απο την Ιταλία και έφτασε στην Κωνσταντινούπολη την 1η Φεβρουαρίου 1440.

Η επιστροφή τους όμως δεν βρήκε αυτούς χωρίς σημεία των καιρών.

 Η σύζυγος του Αυτοκράτορος ήδη νεκρή.

Η σύζυγος του αδελφού του, Δημητρίου Παλαιολόγου και αυτή νεκρή. 

Στην Κωνσταντινούπολη αναζητείται Πατριάρχης ενωτικός. Το σκάφος της Εκκλησίας κλυδωνίζεται...

Η άλωση δεν θα αργήσει ως Υπέρτατο Σημείο...

Όσον αφορά τους προδότες του δόγματος Βησσαρίωνα και Ισίδωρο και οι δυο έγιναν Καρδινάλιοι. Οι πρώτος μαλιστα παρ' ολίγον και Πάπας. Πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1472 στη Ραβένα, στο σπίτι του Διοικητή της πόλης Αντώνιου Δανδόλου.

Αντιλαμβανόμενος το τέλος του ζήτησε να τον μεταφέρουν με το κρεββάτι στην αυλή. Εκεί μπροστά σε πλήθος κόσμου είπε το Σύμβολο της Πίστεως με την προσθήκη του Filioque. Αμετανόητος...

Τα σημεία δεν αποτελούν συμπτώσεις. 

Η λέξη ειναι απλά περιγραφική των φαινομένων και όχι επεξηγηματική. 

Ο Λόγος που επεξηγεί τα φαινόμενα ειναι ο Λόγος του Ιησού. "Τα Σημεία των καιρών ".

"Υποκριταί, το μεν πρόσωπον του ουρανού γινώσκετε διακρίνειν, τα δε σημεία των καιρών ου δύνασθε γνώναι; " ( Ματθ. ΙΣΤ, 3 ).


(Τα σημεία των καιρών που αρνήθηκαν να δούν στη Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας. ~ Ιωάννης Σ. Κορνιλάκης πηγή: Romfea.gr)\
το είδαμε εδώ

Παρασκευή, Μαρτίου 03, 2017

Κυριακή της Ορθοδοξίας: Τι γιορτάζουμε;

Κυριακή της Ορθοδοξίας

Την προσεχή Κυριακή, 5 Μαρτίου, Α’ Κυριακή των Νηστειών, εορτάζεται πανορθοδόξως η αναστήλωση των Ιερών Εικόνων, η οποία καθιερώθηκε το 843 από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, τον υιό αυτής Μιχαήλ τον Γ’ και τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιο τον Ομολογητή.
Την Κυριακή της Ορθοδοξίας εορτάζουμε την ανάμνηση του κορυφαίου γεγονότος της εκκλησιαστικής μας ιστορίας, της αναστηλώσεως των ιερών εικόνων, το οποίο επισυνέβη το 843 μ.Χ. στο Βυζάντιο, χάρις στην αποφασιστική συμβολή της βασιλίσσης και μετέπειτα αγίας Θεοδώρας, συζύγου του αυτοκράτορα Θεοφίλου (840 – 843 μ.Χ.).
Αναφερόμαστε στη μεγάλη εικονομαχική έριδα, η οποία συντάραξε κυριολεκτικά την Εκκλησία μας για περισσότερα από εκατό χρόνια.
Το 726 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Λέων ο Γ’ ο Ίσαυρος (717 – 741 μ.Χ.) αποφάσισε να επιφέρει στο κράτος ριζικές μεταρρυθμίσεις. Μια από αυτές ήταν η απαγόρευση προσκύνησης των ιερών εικόνων, επειδή, παίρνοντας αφορμή από ορισμένα ακραία φαινόμενα εικονολατρίας, πίστευε πως η χριστιανική πίστη παρέκλινε στην ειδωλολατρία. Στην ουσία όμως εξέφραζε δικές του ανεικονικές απόψεις, οι οποίες ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από την ανεικονική ιουδαϊκή και ισλαμική πίστη. Η αναταραχή ήταν αφάνταστη. Η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε δύο φοβερά αντιμαχόμενες ομάδες, τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες. Οι διώξεις φοβερές. Μεγάλες πατερικές μορφές ανάλαβαν να υπερασπίσουν την ορθόδοξη πίστη. Στα 787 μ.Χ. συγκλήθηκε η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία διατύπωσε με ακρίβεια την οφειλόμενη τιμή στις ιερές εικόνες. Σε αυτή επίσης διευκρινίστηκαν και άλλα δυσνόητα σημεία της χριστιανικής πίστεως, έτσι ώστε να έχουμε πλήρη αποκρυστάλλωση του ορθοδόξου δόγματος και να ομιλούμε για θρίαμβο της Ορθοδοξίας μας.
Η εικόνα στην Ορθοδοξία μας δεν αποτελεί αντικείμενο λατρείας, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως μέσον τιμής του εικονιζόμενου προσώπου. Ακόμα και ο Χριστός μπορεί να εικονισθεί, διότι έγινε άνθρωπος. Μάλιστα όποιος αρνείται τον εικονισμό του Χριστού αρνείται ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση Του! Οι μεγάλοι Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, που αναδείχθηκαν μέσα από τη λαίλαπα της εικονομαχίας, διατύπωσαν το ορθόδοξο δόγμα με προσοχή και ευλάβεια.
Η προσκύνηση της ιερής εικόνας του Χριστού και των άλλων ιερών προσώπων του Χριστιανισμού δεν είναι ειδωλολατρία, όπως κατηγορούνταν από τους εικονομάχους, διότι η τιμή δεν απευθύνεται στην ύλη, αλλά στο εικονιζόμενο πρόσωπο, καθότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει» (Μ.Βασίλειος P . G . 32,149) και «Προσκυνούμεν δε ταις εικόσιν ου τη ύλη προσφέροντες την προσκύνησιν, αλλά δι΄αυτών τοις εν αυταίς εικονιζομένοις» (Ι. Δαμασκ. P . G .94 1356). Η ευλογία και η χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας.
Η εικόνα έχει τεράστια ποιμαντική χρησιμότητα. Μια εικόνα, σύμφωνα με γλωσσική έκφραση, αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις. Αυτό σημαίνει ότι μέσω της εκκλησιαστικής εικονογραφίας οι πιστοί βοηθούνται να αναχθούν στις υψηλές πνευματικές θεωρίες και στο θείον.
Βεβαίως η ηρεμία δεν αποκαταστάθηκε, διότι εξακολουθούσαν να βασιλεύουν εικονομάχοι αυτοκράτορες. Στα 843 η ευσεβής αυτοκράτειρα Θεοδώρα, επίτροπος του ανήλικου γιου της Μιχαήλ του Γ΄, έθεσε τέρμα στην εικονομαχική έριδα και συνετέλεσε στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας.
Οι Πατέρες όρισαν να εορτάζεται ο θρίαμβος του ορθοδόξου δόγματος την πρώτη Κυριακή των Νηστειών για να δείξει στους πιστούς πως ο πνευματικός μας αγώνας θα πρέπει να συνδυάζεται με την ορθή πίστη για να είναι πραγματικά αποτελεσματικός. Νηστεία και ασκητική ζωή έχουν και άλλες αιρέσεις ή θρησκείες, και μάλιστα με πολύ αυστηρότερους κανόνες άσκησης. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να σωθούν και να ενωθούν με το Θεό. Η σωτηρία είναι συνώνυμη με την αλήθεια, αντίθετα η πλάνη και το ψεύδος οδηγούν σε αδιέξοδα και εν τέλει στην απώλεια.
πηγή

Κυριακή, Φεβρουαρίου 05, 2017

ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΕ Ο ΑΓΙΟΣ ΦΩΤΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΠΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ;


Η 8η Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε το 879-880 μ.Χ. στη Κωνσταντινούπολη, από τον αυτοκράτορα Βασίλειο τον Μακεδόνα. Σε αυτήν ηγήθηκαν ο Ορθόδοξος τότε Πάπας της Ρώμης Ιωάννης Η΄ (872-882) και ο Πατριάρχης της Κων/πόλεως Νέας Ρώμης Μεγάλος Φώτιος (858-867, 877-886). Η σύνοδος επικύρωσε τις αποφάσεις της 7ης Οικουμενικής Συνόδου, και καταδίκασε το Φιλιόκβε, που μόλις τότε είχε αρχίσει να επιβάλλεται. Επιπλέον καταδίκασε τις αιρετικές Συνόδους του Καρλομάγνου στη Φραγκφούρτη (794) και το Άαχεν (809)]2.
Όχι βέβαια ότι δεν υπήρξε “σύνοδος” η οποία αφόρισε τον Μ. Φώτιο, όμως εκείνη ήταν αντικανονική. Συγκεκριμένα μετά την (δια του αυτοκράτορος) απομάκρυνση του Πατριάρχου Ιγνατίου, τοποθετήθηκε στο Πατριαρχικό θρόνο ο Μ. Φώτιος και μάλιστα χωρίς να το θέλει. Τότε οι «Ιγνατιανοί» συγκεντρώθηκαν στο ναό της Αγίας Ειρήνης και αφόρισαν τον ιερό Φώτιο ανακηρύσσοντας Πατριάρχη πάλι τον Ιγνάτιο. Βέβαιο ο Μ. Φώτιος δεν μπορούσε να μείνει άπραγος. Έτσι λοιπόν συγκάλεσε σύνοδο στο ναό των αγίων Αποστόλων για την αντιμετώπιση του ανακύψαντος ζητήματος. Η Σύνοδος καταδίκασε ως αντικανονικές τις ενέργειες των «Ιγνατιανών» και τόνισε ότι ο Ιγνάτιος, αφού παραιτήθηκε από τον θρόνο, δεν ήταν πλέον Πατριάρχης και ότι εάν διεκδικούσε και πάλι την επιστροφή του στον πατριαρχικό θρόνο, τότε αυτόματα θα υφίστατο την ποινή τής καθαιρέσεως και του αφορισμού3..
Δεν παραθέτουμε παραπάνω στοιχεία, διότι δεν το θεωρούμε αναγκαίο. Είναι ηλίου φαεινότερο το ότι ο Άγιος Φώτιος ο Μέγας, ΔΕΝ είναι αφορισμένος, αφού η Εκκλησία μας τον εορτάζει στις 6 Φεβρουαρίου.
Ελπίζουμε μόνο να είναι απλώς μια παραβλεψία η παραπάνω καταχώρηση και ότι θα διορθωθεί πάραυτα.
Φώτης Τσακίρης, Θεολόγος

Σάββατο, Μαΐου 28, 2016

Το ορόσημο της Άλωσης

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί ασφαλώς μία τομή στην ιστορία του Γένους αλλά και της Εκκλησίας. Το σοκ που προκάλεσε το άκουσμα του “μαύρου νέου” ήταν βαθύ κυρίως για όλο τον ελληνόφωνο κόσμο, αλλά δυσμενή εντύπωση προξένησε επίσης τόσο στη σλαβική οικογένεια όσο και στη χριστιανική Δύση.
gennadios_ii_and_mehmed_ii-e1274820225362
Η αλήθεια είναι ότι η πόλη που κατέκτησαν οι Οθωμανοί είχε περισσότερο τη σημασία ενός συμβόλου παρά κάποια υλική αξία. Μολονότι διατηρούσε την αρχαία της αίγλη, ουσιαστικά βρισκόταν σε βαθιά παρακμή. Το πλήγμα που δέχτηκε το 1204 από την άλωση των Σταυροφόρων δεν μπόρεσε να ξεπεραστεί. Η αυτοκρατορία ήταν κυριολεκτικά συρρικωμένη σε ελάχιστα εδάφη. Η περιοχή του Βυζαντίου παρέμενε κατά βάση μία νησίδα ελευθερίας μέσα στη γενικότερη οθωμανική επικράτεια, καθώς η οθωμανική πλημμυρίδα είχε κατακτήσει σχεδόν ολόκληρη τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μ. Ασία.
Παρά την απελπιστική της θέση και τη σαφώς άνιση αναμέτρηση κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της όμως, οι υπερασπιστές της επέδειξαν πλήρη αξιοπρέπεια και σαφή συναίσθηση του ρόλου τους, ως κληρονόμων μιας λαμπρής και βαριάς κληρονομιάς. Πάμπολλα τα περιστατικά που έχουν διασωθεί μέχρι τις μέρες μας και διδάσκουν με τη φανέρωση ενός άλλου ήθους, που έβλεπε προς την αιωνιότητα… Σταχυολογούμε ενδεικτικά ορισμένες απ’ αυτές:
Στις αρχές του Μάη του 1453, όταν ο κλοιός έσφιγγε ασφυκτικά, οι συγκλητικοί και οι άρχοντες των πολιορκημένων ζήτησαν από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο να αποχωρήσει με ασφάλεια από την Πόλη μέσω θαλάσσης. Το σχέδιο που είχε εκπονήσει ο Γενοβέζος στρατιωτικός Ιουστινιάνης ήταν έτοιμο για να εφαρμοστεί. Ο Αυτοκράτορας άκουσε προσεκτικά όλους τους συμβούλους του και κατόπιν τους παρακάλεσε να σταματήσουν να του το ζητάνε. Τους τόνισε ότι η δική του μοίρα ήταν συνυφασμένη με τη δική τους και πως ήταν αποφασισμένος να ακολουθήσει την τύχη όλων των κατοίκων της Πόλης, κληρικών και λαϊκών μαζί. Μόλις τέλειωσε το λόγο του έπεσε μια μεγάλη σιωπή και τα μάτια όλων ήταν πλημμυρισμένα από δάκρυα.
Ανάλογες σκηνές εκτυλίχθηκαν και κατά την τελευταία λειτουργία στην Αγια-Σοφιά. Ο Κωνσταντίνος άφησε τον αυτοκρατορικό θρόνο και πήγε να προσευχηθεί γονατιστός μπροστά στις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας. Πριν κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων, ζήτησε συγγνώμη από κάθε ιεράρχη ξεχωριστά. Όλο το εκκλησίασμα ξεσπούσε σε γοερό θρήνο. Ανάλογες σκηνές εκτυλίχθηκαν και στο Παλάτι, όταν ο Παλαιολόγος ζήτησε συγγνώμη από κάθε έναν που τυχόν τον είχε βλάψει. Όπως γράφει ο χρονικογράφος της Αλώσεως Γ. Σφραντζής, και από ξύλο ή πέτρα να ήταν φτιαγμένος κανείς, θα έκλαιγε εκείνες τις στιγμές.
Λίγες ώρες αργότερα, ο τελευταίος αυτοκράτορας θα έπεφτε περικυκλωμένος από Γενιτσάρους στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού. Θα τον αναγνώριζαν μόνο από τα βασιλικά πέδιλα (τα “πορφυρά καμπάγια”) και τις περικνημίδες του. Μαζί του έφευγε ο πιο λαμπρός και μακρόσυρτος πολιτισμός που είδε η ανθρωπότητα. Ο Κωνσταντίνος έζησε και πέθανε απολύτως συνεπής με όσα έγραψε προς το Μωάμεθ, όταν ο τελευταίος τού ζήτησε την παράδοση της Πόλης: “Το δε την πόλιν σοι δούναι ούτ’ εμόν εστίν ούτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτηΕγώ γαρ προς τον Θεόν καταφεύγω, και ει θελητόν αυτώ εστι του δούναι και την πόλιν ταύτην εις χείράς σου, τις ο αντιπείν ο δυνάμενος;
To γεγονός όμως της αναστάτωσης που προκάλεσε η τουρκική επέλαση δημιούργησε ένα πλήθος από ζητήματα, πολλά από αυτά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, και για τα περισσότερα των οποίων δεν έχει αποφανθεί ακόμη η συλλογική εθνική συνείδηση. Μπορεί τα περισσότερα να μην έχουν να κάνουν με το γεγονός της Άλωσης καθεαυτό αλλά η χρονική κυοφορία τους να κράτησε δεκαετίες – ίσως και αιώνες ολόκληρους, ωστόσο μέσα μας ταυτίζονται με την πτώση της Βασιλεύουσας. Τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά (και εν πολλοίς άγνωστα στους καιρούς της τουρκόφερτης τηλοψίας) είναι:
  • Η διαμάχη ενωτικών – ανθενωτικών, στην οποία προτασσόταν είτε το αμιγές εθνικό συμφέρον είτε η διαφύλαξη του αυθεντικού περιεχομένου της θρησκευτικής πίστης,
  • ο ρεαλιστικός συμβιβασμός με τη νέα πραγματικότητα ή και η υποταγή σ’ αυτήν και οι (ελάχιστες αρχικά) πράξεις αντίστασης,
  • η φυγή των λογίων στη Δύση ή σε άλλες περιοχές του ελληνικού χώρου (λ.χ. Κρήτη ή Κύπρο), που από τη μία αποδυνάμωσε το πνευματικό δυναμικό του εθνικού κέντρου, αλλά από την άλλη τροφοδότησε τους τόπους υποδοχής με νέες προοπτικές πολιτιστικής ανάπτυξης, 
  • ο αντίκτυπος από την Άλωση στις ομόδοξες χώρες, οι οποίες σε άλλες περιπτώσεις ακολούθησαν την τύχη των Ελλήνων (των Ρωμαίων) και σε άλλες ανέπτυξαν μεγαλοϊδεατικές βλέψεις ηγεμονίας,
  • η νέα θέση της Εκκλησίας,που ανέλαβε ρόλο εθναρχικό, καθώς ήταν ο μόνος συγκροτημένος οργανισμός των υπόδουλων Ρωμηών στη νέα πραγματικότητα και αναγνωρίστηκε από τον κατακτητή – γεγονός που άφησε ανεξίτηλα σημάδια στη φυσιογνωμία της, από την αυτοσυνειδησία της, το λόγο της μέχρι τα σύμβολα και τα ενδύματα των κληρικών της,
  • τη συνέχεια του Γένους κάτω από τον ξένο ζυγό, τις ελπίδες και τους θρύλους για το ξαναζωντάνεμά του, τη μεταβολή της ιδιοσυγκρασίας του και τη μακρά πορεία της παλιγγενεσίας του σε εντελώς διαφορετικά πλέον δεδομένα.
Κοντολογίς, 560 χρόνια μετά την αποφράδα ημέρα, τίποτε πια δεν είναι το ίδιο και η κληρονομιά του παρελθόντος μας, μάς κάνει να νιώθουμε πως “ξυπνούμε με ένα μαρμάρινο κεφάλι στα χέρια, που μας εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρουμε πού να τ’ ακουμπήσουμε”.

Τρίτη, Απριλίου 26, 2016

Οι Υμνογράφοι της Μεγάλης Εβδομάδας

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.
Εισαγωγικά
Ο εόρτιος κύκλος της Μ.Εβδομάδας κατέχει εξέχουσα θέση στο εορτολόγιο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Αποτελεί «χρυσοφόρο  πνευματική φλέβα ανυπολόγιστου πλούτου και αξίας στο απέραντο χρυσωρυχείο της Ορθοδόξου πίστεως και λατρείας».(Α.Θεοδώρου)
Οι ιεροί υμνογράφοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας διέθεσαν όλο το ποιητικό τους  τάλαντο αλλά και όλην την ευσέβεια της ψυχής των, γιά να περιγράψουν, να εξυμνήσουν και να ερμηνεύσουν τα εορταζόμενα γεγονότα.
Οι εμπνευσμένοι ύμνοι των, ψαλλόμενοι επί αιώνας ολοκλήρους στους ορθοδόξους ναούς, γεννούν  κατάνυξη και ευλάβεια στις ψυχές των Χριστιανών και τους βοηθούν να εννοήσουν και να ζήσουν κυριολεκτικά το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου, να συμπορευθούν, να συσταυρωθούν και να συναναστηθούν μαζί του.
Είδη ύμνων.
Από τους ύμνους της Μ. Εβδομάδος διακρίνονται οι κανόνες,τα κοντάκια όλων των ημερών της Μ. Εβδομάδος είναι πιθανότατα ποίημα Ρωμανού του Μελωδού, ο οποίος έζησε κατά τον στ´ αιώνα.
Πλήθος ιδιομέλων, τα οποία ψάλλονται στους Εσπερινούς και στους Όρθρους συμπληρώνουν την υμνολογία  της Μ. Εβδομάδος. Πολλά εξ αυτών είναι ποιήματα των Κοσμά του Ιεροσολυμίτου και Ιωάννου του Δαμασκηνού, μερικά άλλων ποιητών και πολλά επίσης αγνώστων ποιητών. Αρχαιότατη είναι μακρά σειρά ιδιόμελων  κατατεταγμένων σε 15 αντίφωνα, που ψάλλεται στον Όρθρο της Μ. Παρασκευής. Μερικά εξ αυτών επαναλαμβάνονται και στις Ώρες της αυτής ημέρας, που  φέρονται σαν  ποίημα του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας ή του αγίου Σωφρονίου Ιεροσολύμων.
Ιδιαιτέρως κατανυκτικά και αγαπητά σε όλους είναι τα Εγκώμια του Μ. Σαββάτου,με τα οποία κατά τρόπο  διδακτικώτατο  και συγκινητικώτατο  περιγράφεται, ερμηνεύεται και αναλύεται ο θάνατος, η ταφή και «η εις άδου κάθοδος του Κυρίου».
Ο Επιτάφιος Θρήνος
Ο Επιτάφιος Θρήνος, γνωστός και ως τα εγκώμια ή μεγαλυνάρια του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, αποτελείται από μία μακρά σειρά προσόμοιων τροπαρίων σε τρεις στάσεις, τα οποία συμψάλλονταν αρχικά με τους στίχους του ριη΄ ψαλμού. Ο εν λόγω ψαλμός ονομάζεται και Άμωμος από τον πρώτο στίχο του, , και αποτελεί  το ιζ΄ κάθισμα του Ψαλτηρίου, το οποίο στιχολογείται, σύμφωνα με τη μοναστική βυζαντινή λειτουργική παράδοση, κατά τον Όρθρο του Σαββάτου.
Η ερευνήτρια FRANCISCO JAVIER GARCÍA BÓVEDA σε σχετική της εργασία σημειώνει τα εξής:
«Στη σημερινή κατάσταση της έρευνας δεν βρισκόμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε την ταυτότητα τον ποιητή του Επιταφίου. Ίσως η μελέτη των εκατοντάδων χειρογράφων όπου διασώζονται οι γνωστές σήμερα αλλά και οι μέχρι σήμερα ακόμα άγνωστες συλλογές μεγαλυναρίων να μας οδηγήσει κάποτε στην αποκάλυψη του ονόματός του. Αδύνατη κατέστη η ταύτιση του ποιητή του Επιταφίου με κάποιο από τους γνωστούς λόγιους υμνογράφους της εποχής, τα έργα των οποίων εντάσσονται στα παραδοσιακά πλέον υμνογραφικά είδη και αρχαΐζουν ως επί το πλείστον. Οι συνθέσεις των υμνογράφων αυτών διαφέρουν έντονα από το ύφος, τη γλώσσα και την αισθητική του Επιταφίου, ένας ύμνος που  χαρακτηρίζεται για την πρωτοτυπία του αλλά και για τη δυνατότητα του να έλθει σε άμεση  επικοινωνία με τον πιστό. Ο ποιητής του Επιταφίου, σε αντίθεση με άλλους λόγιους
υμνογράφους της ίδιας εποχής, οι οποίοι είναι συνήθως κάτοχοι τόσο της αρχαίας ελληνικής  γραμματείας, όσο και των πατέρων της Εκκλησίας, φαίνεται να είναι εξοικειωμένος κυρίως  με τους ύμνους και τα βιβλικά αναγνώσματα των ιερών ακολουθιών».
Αναλυτικότερα οι ποιητές της Μεγάλης Εβδομάδος και τα υμνογραφήματα τους είναι:
1. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΡΗΤΗΣ
1.1. Τριώδιο του Αποδείπνου της Κυριακής των Βαΐων
1.2. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Δευτέρας
1.3. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Τρίτης
1.4. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Τετάρτης
1.5. Τριώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Πέμπτης
1.6. Τετραώδιο του Αποδείπνου της Μεγάλης Παρασκευής
2. ΚΟΣΜΑΣ ΜΕΛΩΔΟΣ.
kosma-ierusalimskij
2.1. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας
2.2. Διώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Τρίτης
2.3. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης
2.4. Κανόνας του Όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης
2.5. Τριώδιο του Όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής
3. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
agiosioannisdamaskinos02
3.1.Το τετραώδιο της ωδής ς΄ του Όρθρου του Σαββάτου του Λαζάρου
4. ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ Ο ΓΡΑΠΤΟΣ
ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ Ο ΓΡΑΠΤΟΣ
4.1. Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου
5. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ
5. 1. Τριώδιο της Μεγάλης Δευτέρας
5. 2. Τριώδιο της Μεγάλης Τρίτης
5. 3. Τριώδιο της Μεγάλης Τετάρτης
5. 4. Τριώδιο της Μεγάλης Πέμπτης
5. 5. Τριώδιο της Μεγάλης Παρασκευής
5. 6. Κανόνας του Μεγάλου Σαββάτου
6. ΙΩΣΗΦ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ
ΙΩΣΗΦ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟΣ
6. 1. Κανόνας της Μεγάλης Δευτέρας
6. 2. Κανόνας της Μεγάλης Τρίτης
6. 3. Κανόνας της Μεγάλης Τετάρτης
7.ΜΑΡΚΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ
Ο Μάρκος (†900), σαββαΐτης μοναχός και επί Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού (886‐912) επίσκοπος
Υδρούντος164, συνέθεσε τα τροπάρια, τρία για την κάθε ωδή, των πρώτων
τεσσάρων ωδών (α΄, γ΄, δ΄ και ε΄ ωδή) του

Τετάρτη, Απριλίου 20, 2016

1967 και 1973: Εκκλησία και χούντα – οι δυο όψεις


Το ποστ αυτό χαρίζεται ειδικά στον από τροχαίο «χαμένο» – το πιθανότερο δολοφονημένο –  π. Τιμόθεο Λαγουδάκη, τον ανεξάντλητο αγωνιστή π. Γεώργιο Πυρουνάκη
pgiorg-pyrounakis-1
και τον εξορισμένο στη Γυάρο αγωνιστή Νίκο Ψαρουδάκη!
Όσοι είναι σχετικοί με τον αντιδικτατορικό αγώνα ξέρουν τι εννοώ. Βεβαίως ισχύουν και τα λόγια του π. Γ. Μεταλληνού: ««Δυστυχώς, οι ιεράρχες δεν ετήρησαν δημοκρατική στάση και δεν αφουγκράστηκαν τους παλμούς του λαού κατά την περίοδο της δικτατορίας, όπως το έπραξαν -με πολλούς τρόπους- οι απλοί παπάδες. Το μεγάλο έγκλημα της Ιεράς Συνόδου ήταν που δεν πήγε σύσσωμη στο Πολυτεχνείο. Αν το έκανε, η εξέλιξη θα ήταν βέβαια πολύ διαφορετική»[1].
ierwnymos-a-frideriki-1Νομίζω όμως είχε τόσο ο Ιερώνυμος Α΄, όσο και οι επιλεγέντες έτσι, τέτοια δυνατότητα αντίδρασης για αντίσταση, όπως ο «πλούσιος του Ευαγγελίου»,  ώστε τελικά η υπέρβαση αυτή να είναι …αδιανόητη, πλην λίγων τελικά εξαιρέσεων απ΄αυτούς…
Είναι έτσι δύσκολο από τους πολλούς να κατανοηθεί ότι οι όψεις στο ζήτημα αυτό είναιδύο τουλάχιστον. 35 ολόκληρα χρόνια πάνε λοιπόν από το κοινωνικό – πολιτικό ορόσημο του Νοέμβρη του 1973 και 41,5 από τη στυγνή δικτατορία ξημερώνοντας το Σάββατο του Λαζάρου το 1967.
Είχα μια αιτία και τρεις αφορμές για το σημερινό θέμα.
21apriliou-1967Η αιτία, που χρόνια με απασχολούσε: Η απουσία από το δημόσιο λόγο ως κυρίαρχης άποψης για το τι έκαναν πολλοί χριστιανοί (κληρικοί και λαϊκοί) στα ορόσημα 1967 και 1973. Οι πολλοί γνωρίζουν τον αρνητικό μόνο ρόλο της «θεσμικής  εκκλησίας»   της Ελλάδος. Δεν γνωρίζουν όμως το πως συγκροτήθηκε, αλλά και πως έδρασαν ή αντέδρασαν άλλα μέλη της ιεραρχίας, απλοί κληρικοί, πολύ δε περισσότερο λαϊκά μέλη.
Οι τρεις αφορμές:
α) Ο τρόπος που κάποιοι Ιεράρχες, κληρικοί και λαϊκοί σήμερα αναπολούν τον μακ. Χριστόδουλο σε σχέση με τον Αρχιεπ. Ιερώνυμο.
β) Ο τρόπος που ο γνωστός «Λασκαράτος», απογοητευμένος πρώην στρατευμένος θεολόγος και βαθύς γνώστης από μέσα του εκκλησιαστικού παρασκηνίου και πριν το 1967, φέρθηκε απέναντί μου σε τρία σχόλια (είναι τα τελευταία που έχω κάνει) στου«Ροΐδη» με θέμα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», στις 21-04-2008.
γ) Η συγκλονιστική εκπομπή «Ράδιο Παράγκα», με θέμα «τι έκανε η Εκκλησία τον καιρό της χούντας και την ώρα του Πολυτεχνείου», που άκουσα χθες(δύο φορές μερικά αποσπάσματα) από την Κυριακή 17-11-1996, από τον π. Κωνσταντίνο Στρατηγόπουλο, στον Ραδ. Σταθμό της «Εκκλησίας της Ελλάδος», που μας προσέφερε το egοlpio.gr μέσω της ….floga.gr.
Στοιχεία μπορείτε να δείτε στο πρόσφατο θέμα στο ΜτΒ 1973: Εδώ Παράρτημα Πάτρας με πολλή… ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ!
Στην εκπομπή αυτή ακούστηκαν πολλά ονόματα κληρικών με αντιστασιακή δράση, άμεση ή έμμεση. Μεταξύ αυτών με ιδιαίτερη τιμή αναφέρω τον εκτελεσθέντα από τη χούντα, με «τροχαίο» που ήταν της μόδας, π. Τιμόθεο Λαγουδάκη, που ως φοιτητής της θεολογικής το Γενάρη του 1973 απεκάλυψε την πρώτη (;) νοθεία στις φοιτητικές εκλογές στην Αθήνα, η οποία ήταν το προοίμιο της κατάληψης της Νομικής το Μάρτη του 1973. Μαζί με τον μάρτυρα αυτό αξίζει να αναφερθεί και ο τότε λαϊκός Χρήστος Χριστοδούλου. Η πράξη αυτή δημιούργησε την εξέγερση της θεολογικής από 65 φοιτητές (έμπαιναν κατ’ έτος τότε μόνο 25!).
Γιατί όμως η τότε Ιεραρχία αντέδρασε λίγο;
Θεωρώ λοιπόν ότι η υπό τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Κοτσώνη Ιεραρχία της Ελλάδος ήταν πλήρως αντικανονική[2] και πολιτικά απολύτως ελεγχόμενη[3] από τη χούντα, πλην εξαιρέσεων. Να θυμίσω ότι οι «οκτώ» που «πρόδωσαν» τόσο την κανονικότητα,  όσο και την (όποια) δημοκρατία (ως ανώτατοι κρατικοί φορείς λόγω των σχέσεων πολιτείας-ιεραρχίας) ήταν ελάχιστοι και όχι οι «άριστοι»[4]. Εκλέχτηκαν από «οκτώ» δεκαέξι Μητροπολίτες. Πρώτος ο Ιερώνυμος Κοτσώνης – ο Α΄-  με χειροτονία στις 4/05/1967, χωρίς να έχει παραιτηθεί ο κανονικός Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄ (Παπασταύρου)! Αξίζει να σημειώσουμε ότι η «παραίτηση» του,  άνω των 80 ετών[5],  Αθηνών Χρυσοστόμου Β΄ έγινε στις 11/05/1967!!!
Ακολούθησαν 15 «εκλογές» σε όντως κενές θέσεις ή δημιουργηθείσες από υποχρεωτικές «παραιτήσεις» λόγω ορίου ηλικίας, που είχαν προσφύγει στο Σ. της Ε. – χειροτονίες Μητροπολιτών, η πλειοψηφία τους οργανωσιακοί (κυρίως ζωϊκοί)[6] και ενός Τιτουλάριου[7]. Θεωρώ ότι, παρότι μερικοί υπήρξαν εξαίρετοι[8] ή αργότερα ήλθαν σε ρήξη με το καθεστώς[9] σε εκκλησιολογικά ζητήματα, ήταν «ηθικά και πολιτικά» δέσμιοι της επιλογής της χούντας.
ieraxia-1967
Δεν επιλέχτηκαν ή δεν ενέδωσαν, με καθαρά πολιτικά ή ευσεβιστικά[10] κριτήρια παρότι δεν αντέδρασαν δημόσια και άμεσα, 44 ιεράρχες. Από αυτούς οι 32 ήταν στην Ιεραρχία και αποτέλεσαν ΜΟΝΟ ΑΥΤΟΙ το εκλεκτορικό σώμα (Ιερά Σύνοδο) που επέλεξαν (12-01-1974) τον Αρχιεπ. Σεραφείμ[11] (Ιωαννίνων) νέο αρχιεπίσκοπο, αφού είχε ήδη παραιτηθεί από το Δεκέμβριο του 1973 ο Ιερώνυμος Α΄, οπότε βάσει της 3ης Συντακτικής Πράξης[12], ήταν οι μόνοι κανονικοί, πριν την 21η Απριλίου 1967[13].
Θα κάνω λοιπόν μόνο μερικές παρατηρήσεις και θα κατατίθενται τα στοιχεία από  τον καθένα σας, στα σχόλια.
α) Αποδέχομαι, παρά την αντίθετα διαδεδομένη αντίληψη, τη βασική εκκλησιολογική επισήμανση του Σεβ. Μητρ. Ναυπάκτου Ιεροθέου ότι[14]: «…Όσοι ομιλούν για λάθη της Εκκλησίας κατά τη διάρκεια της Επταετίας έχουν μια βατικανοποιημένη αντίληψη περί της Εκκλησίας, αφού θεωρούν ότι η Εκκλησία ταυτίζεται με την Ιεραρχία των Επισκόπων ή την Ιερά Σύνοδο. Όμως, Εκκλησία είναι το σύνολο κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι ζουν μέσα στη μυστηριακή ατμόσφαιρά της. Και μέσα από αυτήν την προοπτική,κυρίως τα λαϊκά μέλη της Εκκλησίας, αλλά και πολλοί κληρικοί, με τον ιδιαίτερο τρόπο του ο καθένας, αντιδρούσαν στο τότε καθεστώς. Και τότε πράγματι πολλά μέλη της Εκκλησίας διώχθηκαν, φυλακίσθηκαν, εξορίσθηκαν και ταλαιπωρήθηκαν ποικιλοτρόπως. Βεβαίως, υπήρξαν και αρνητικά παραδείγματα, αλλά το κύρος της Εκκλησίας διαφυλάχθηκε στα πρόσωπα αυτά που αντιδρούσαν στην καταπάτηση των ελευθεριών του λαού… ».
gpapadopoulos-1
β) Συμφωνώ με την διαπίστωση του Δ. Φ. Παναγιώτη Ν. Πανταζάκου[15], ότι: «…Το δεύτερο πλήγμα εναντίον της Ορθόδοξης Ελληνικής Εκκλησίας καταφέρθηκε από την ξενοκίνητη απριλιανή δικτατορία το έτος 1967 μεσούντος του ψυχρού πολέμου και του χωρισμού των ευρωπαϊκών λαών σε στρατόπεδα και σφαίρες επιρροής. Τότε η δικτατορία με τη συγκρότηση «αριστίνδην Συνόδου» εξέλεξε αντικανονικά αρχιεπίσκοπο της αρεσκείας της, με απώτερο σκοπό να χρησιμοποιήσει την Εκκλησία για να καπηλευτεί την αγάπη του Ελληνικού λαού για την πατρίδα του και τις παραδόσεις του. Με τον τρόπο αυτό αξίες, όπως η πατρίδα ή η παράδοση, την σπουδαιότητα των οποίων αναγνωρίζουν οι περισσότεροι από εμάς, κατάντησαν να μας φαίνονται ύποπτες, αφού ένα μέρος των συμπολιτών μας εξακολουθεί σε πείσμα των καιρών να μεταχειρίζεται την Ορθοδοξία με όρους πολιτικούς παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι η Εκκλησία θα έπρεπε να μένει στο απυρόβλητο έξω από κάθε κομματική διαμάχη…».
Συμπέρασμα: Δεν μπορούμε ποτέ στη ιστορία να περιμένουμε με βατικάνεια αντίληψη ότι τα υποδείγματα θα είναι οπωσδήποτε θεσμικά  κορυφαία πρόσωπα, αλλά κορυφαία στη ζωή. «Όστις θέλει πρώτος είναι, έστω έσχατος»…, έστω και αν είναι μερικές φορές θεσμικά πρώτος…
Σημείωση: μετά την  κοίμηση  του πρώην Πατρών (από Ζίχνης και Νευροκοπίου, 22-11-1965) Νικοδήμου (Βαληνδρά) στις 16-11-2008,
nikodimos-patrwn_001
από τους ιεράρχες πριν το 1974,  απομένουν  εν ζωή οι:
1)Ο Λαγκαδά Σπυρίδων (26-6-1967)
2) Πολυανής καί Κιλκισίου Απόστολος (από Ζακύνθου, ένας των 12) 27-6-1967
3) ο  Καρυστίας καί Σκύρου Σεραφείμ (24-11-1968) και
4) 0  Σταγών καί Μετεώρων Σεραφείμ (31-5-1970)
UPDATE, 18-11-08, ώρα 07.30: κατόπιν παρατήρησης σχολιαστή προσθέτω στοιχεία και για τον αντιστασιακό πρώην Αθηνών (1962) Μεγαρίδος Ιακώβου  (βαβανάτσου)(παραιτήθηκε όχι γιατί αποδέχτηκε κατηγορίες των ευσεβιστών, αλλά για την ανάμειξη της Πολιτείας).
……………………………….
Μετά την παραίτησή του έλαβε από τη Σύνοδο τον τίτλο του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου πρώην Αθηνών και πάσης Ελλάδος και καταστάθηκε Πρόεδρος της Μητρόπολης Αττικής και Μεγαρίδος, επιστρέφοντας στο εκεί ποιμαντικό του έργο[i]. Το Συνοδικό Δικαστήριο, ασχολούμενο με τις εναντίον του καταγγελίες και εξετάζοντας 70 μάρτυρες, εξέδωσε ομόφωνη απόφαση, συνοδευόμενη από πόρισμα 135 σελίδων, με την οποία αθώωνε τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο.
Με την επιβολή της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 και τη σύσταση αριστίδην Συνόδου διοίκησης της Εκκλησίας της Ελλάδος ζήτησε να συναντηθεί[ii]με τον Ιάκωβοο πραξικοπηματίας στρατηγός Σπαντιδάκης, που του δήλωσε πως έπρεπε να παραιτηθεί από το θρόνο της Μητρόπολης Αττικής γιατί οι θέσεις του για τις σχέσεις μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας ήταν αντίθετες με αυτές της «επαναστάσεως».
Ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε την παραίτηση επαναλαμβάνοντας τα λόγια του Μεγάλου Βασιλείου προς τον έπαρχο Μόδεστο. Από εκείνη τη στιγμή τέθηκε σε παρακολούθηση μέχρι και τη δημοσίευση του νόμου 214/67[iii]. με τον οποίο μπόρεσε η δικτατορία να τον καταδικάσει αφαιρώντας του και τη διαποίμανση της επαρχίας του. Ακόμα θεσπίστηκε ειδική διάταξη στη ΛΣΤ’/968 Συντακτική Πράξη, πουπροέβλεπε φυλάκισή του σε Ι. Μονή εντός της χώρας, οριζόμενης από απόφαση του «υπουργικού συμβουλίου».
Παρά τις προσωπικές διώξεις του ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος συμπαραστάθηκε ενεργά στους πολιτικούς κρατούμενους και εξόριστους από τη Χούντα και σε προσωπικότητες της αντίστασης. Συνάμα στήριξε και τους νέους της οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος», που οδηγήθηκαν σε δίκη το 1971[iv].
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Ι. Μονή Παναγίας Φανερωμένης Σαλαμίνας όπου και εκοιμήθη στις 25 Οκτωβρίου 1984. Η κηδεία του τελέστηκε στη Μητρόπολη Αθηνών χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ ενώ συμμετείχαν πολλοί αρχιερείς της ελλαδικής και άλλων εκκλησιών. Ο τάφος του βρίσκεται στη Μονή Παναγίας Φανερωμένης.

[i] Η κύρωση της απόφασης της Ι. Συνόδου από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έγινε το 1966.
[ii] Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο κτίριο του Πενταγώνου.
[iii] Νόμος, που αφορούσε την απώλεια της «έξωθεν καλής μαρτυρίας» και χρησίμευσε για την αποβολή από το σώμα της Ιεραρχίας Αρχιερέων ανεπιθύμητων στο δικτατορικό καθεστώς.
[iv] Ο Γιάννης Ρέγκας, αγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα, σε συνέντευξή του στην εκπομπή του Στέλιου Κούλογλου Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα (Ημερομηνία προβολής 14/11/2005) ανέφερε σχετικά με τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο: «Μας ζήτησε να μας γνωρίσει ο τέως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιάκωβος ο Βαβανάτσος, γύρω από τον οποίο είχαν υπάρξει προδικτατορικά σοβαρά προβλήματα και ο οποίος ήταν και μια εξέχουσα προσωπικότητα της αντίστασης. Την επαφή με τον Ιάκωβο είχα την τιμή να την κάνω εγώ. Ζήτησε εμένα ο Ιάκωβος. Κρατούσε επαφή μαζί μας, ζήτησε την γυναίκα του Λεωνίδα και ζήτησε ο Ιάκωβος να συναντηθεί με τα παιδιά της δίκης. Ο Κώστας, ο Φώτης, ο Σπηλιώτης είχαν πάει στην φυλακή και την συνάντηση την έκανα εγώ μαζί του. Και διατήρησα αυτές τις σχέσεις μαζί του μέχρι το τέλος της ζωής του. Ο οποίος ήταν ένα πρόσωπο, αυτό το κομμάτι της ζωής του δεν έχει αναδειχθεί, όλος ο παράνομος μηχανισμός του ΕΛΑΣ των υπολοίπων, Μεγαρίδος και των υπολοίπων της Αττικής ήταν σε εκκλησίες τις οποίες τις κάλυπτε ο Ιάκωβος ο Βαβανάτσος. Ήταν ένα πρόσωπο εξαιρετικών δυνατοτήτων και πολύ μεγάλου κύρους και είναι και ο μοναδικός Μητροπολίτης γιατί είχε πια παραιτηθεί από Αρχιεπίσκοπος ο οποίος δεν δέχτηκε να παραιτηθεί στην χούντα. Ο Σπαντιδάκης τον επισκέφθηκε και ζήτησε την παραίτησή του. Ο μοναδικός που δεν παραιτήθηκε και τον έδιωξε λέγοντάς του ότι πηγαίνετε κύριοι, εγώ έχω Ιερά Σύνοδο, εσείς να πάτε στον στρατό σας, όλοι οι άλλοι Μητροπολίτες παραιτηθήκανε.»

[1] ΠΗΓΗ: ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ – 11/11/2001,
http://www.enet.gr/online/online_print?id=62735724, όπου επιπλέον γράφονται περιληπτικά, όσα αναλυτικά θα εκθέσω: «…Οι εξαιρέσεις, Της ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ
Πάντως, και στην Εκκλησία υπήρξε πραξικόπημα.
Και ενώ η πλειοψηφία των αρχιερέων «βυσσοδομεί» εναντίον των δημοκρατών και της δημοκρατίας, κάποιοι -ελάχιστοι- μητροπολίτες σώζουν ίσως την τιμή της Ιεραρχίας.
* Πρωτεύουσα θέση μεταξύ τους έχει ο τότε μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιος, ο οποίος είχε διαμάχη με τον Σπαντιδάκη με αποτέλεσμα όχι μόνον να τον απειλεί ότι θα τον στείλει δεμένο στο Αγιον Ορος, αλλά πέτυχε να τον σύρει στα στρατοδικεία «επί εξυβρίσει». Ο θαρραλέος κληρικός ετέθη τελικά σε κατ’ οίκον περιορισμό.
* Ενοχλητικός για άλλους λόγους ήταν και ο Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης. Οι δικτάτορες επιδίωξαν να τον κλείσουν σε… ψυχιατρείο για να ησυχάσουν απ’ αυτόν.
* Ο μητροπολίτης Κορίνθου, Παντελεήμων Καρανικόλας, είναι γνωστός για την αντιδικτατορική του δράση και τους αγώνες του με τον μητροπολίτη Πειραιώς Χρυσόστομο Ταβλαδωράκη για την αποκατάσταση της Κανονικής Τάξης της Εκκλησίας.
* Ο Αλβανίας, Αναστάσιος Γιαννουλάτος, ήταν τότε επίσκοπος Ανδρούσης όταν συμμετείχε στο πλευρό των φοιτητών της Νομικής, στα γεγονότα που προηγήθηκαν του Πολυτεχνείου.
Φοιτητές της Θεολογικής Σχολής, ακόμη θυμούνται τον ιεράρχη να κρύβει στα ράσα του τρόφιμα και φάρμακα για τους εγκλείστους φοιτητές της Νομικής.
Βασανιστήρια
Μεγάλος, όμως, είναι ο κατάλογος των τότε απλών κληρικών που συμμετείχαν με κάθε τρόπο ακόμη και σε αντιστασιακές πράξεις.
* Ο νυν μητροπολίτης Κοζάνης Αμβρόσιος, διάκος τότε, συνελήφθη λόγω της δράσης του και υπέστη βασανισμούς στο περίφημο ΕΑΤ-ΕΣΑ.
* Γνωστός βέβαια για την αντιστασιακή του δράση ο πατήρ Γεώργιος Πυρουνάκης, ενώ στον Αγιο Κωνσταντίνο του Πειραιά λειτουργεί ακόμη και σήμερα ο πατήρ Χρήστος Χριστοδούλου που μαζί με τους επίσης φοιτητές της Θεολογικής Σχολής, Ευάγγελο Δασκαλάκη και Τιμόθεο Λαγουδάκη, διαμαρτυρήθηκαν για τη νοθεία στις φοιτητικές εκλογές.
Οπως λέει στην «Κ.Ε.» ο πατήρ Χρήστος Χριστοδούλου, η παρουσία του, τόσο στη Νομική όσο και αργότερα στο Πολυτεχνείο, είχε ως αποτέλεσμα ακόμη και αναφορές εναντίον του με τις οποίες ζητούσαν την κεφαλήν του επί πίνακι από τον «προϊστάμενό» του μητροπολίτη Πειραιώς Χρ. Ταβλαδωράκη.
* Διώξεις υπέστη ο πατήρ Γεώργιος Δημητριάδης, γνωστός και ως «ρακοσυλλέκτης» που φυλακίστηκε, προκαλώντας την κατακραυγή των πιστών, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί να παρέμβει ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος για να αποφυλακιστεί…».
[2] Εισήγηση Σεβ. Κορίνθου Παντελεήμονα «περί των λαβόντων μέρος εις την ονομασθείσαν Αριστίνδην Σύνοδον την συγκροτηθείσαν δια του Α (νγκαστικού) Ν(όμου) 3/10-5-1967» στις 5-3-1974. Του ιδίου, κείμενα Εκκλησιαστικά – Αγωνιστικά 1965 – 1975, σελ. 426-429.
[3] Γράφει σχετικά ο Μάριος Πλωρίτης στις 23-07-2000, Αντιστάσεως μη ούσης: «…ΞΕΡΕΙ λ.χ. πως ένας από τους πρώτους άθλους των πραξικοπηματιών ήταν το πραξικόπημα μέσα και εναντίον της Εκκλησίας. Έτσι ­ μετράτε:
1) Με τον Αναγκαστικό Νόμο 3/10.5.1967, κήρυξαν «χηρεύοντα» τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, και ανάγκασαν τον 87χρονο και άρρωστο αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο να «παραιτηθεί»,
2) Διόρισαν στη θέση του τον αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κοτσώνη, ιερέα των Ανακτόρων και «πνευματικό» του Κωνσταντίνου (Αν δεν ταιριάζανε, δεν θα συμπεθεριάζανε οι πραξικοματίες της 21.4.67 με τον πραξικοπηματία της 15.7.64)
3) Κατάργησαν την αιρετή Ι. Σύνοδο και την αντικατέστησαν με διορισμένη εννεαμελή Αριστίνδην Σύνοδο.
4) Η οποία διόρισε 21 Μητροπολίτες που, πολλοί τους, ήταν μέλη των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων «Ζωή» και «Σωτήρ» ­ ο Ιερώνυμος ήταν διαπρεπής «Ζωϊκός».
5) Με τον Α.Ν. 214/7.12.67, σύστησαν πενταμελές Συνοδικό Δικαστήριο (ανάλογο με τα χουντικά Στρατοδικεία), για να δικάζει όσους κληρικούς είχαν «χάσει την έξωθεν καλήν μαρτυρίαν», δηλ. την εύνοια της χούντας. Και το εκκλησιαστικό στρατοδικείο καθαίρεσε μερικούς απ’ αυτούς τους «απείθαρχους».
6) Με το Διάταγμα 126/10.2.69, επέβαλαν νέον Χάρτη της Εκκλησίας, που έδινε απόλυτες εξουσίες στον Ιερώνυμο και τους συν αυτώ…».
[4] Για την ιστορία, πρόκειται για τους: 1. Ναυπακτίας και Ευρυτανίας Δαμασκηνό, Νικοπόλεως και Πρεβέζης Στυλιανό, Ξάνθης Αντώνιο, Διδυμοτείχου Κωνσταντίνο, Κασσανδρείας Συνέσιο, Τρίκκης και Σταγών Διονύσιο, Κυθήρων Μελέτιο και Πατρών Κωνσταντίνο (που έκανε και τον πρόεδρο).
[5] Ορίστε τι γράφει φιλο-χουντική «παπδοπουλική» ιστοσελίδα: «… Η Επαναστατική Κυβέρνησις της 21ης Απριλίου 1967, εισήγαγεν Αναγκαστικόν Νόμον, δι’ ού εθεσπίζετο το 80ον έτος ως όριον ηλικίας διά τον προκαθήμενον της Εκκλησίας. Εις εφαρμογήν τούτου, εθωρήθη ότι ο τότε Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος απεχώρησεν αυτομάτως της θέσεώς του, και ούτω ο Αρχιεπισκοπικός Θρόνος εκηρύχθη εν χηρεία τον Μάιον του 1967. Συγκροτηθείσα επταμελής αριστίνδην Ιερά Σύνοδος, εξέλεξε τον Καθηγητήν του Πανεπιστημίου και πρωθιερέαν των Ανακτόρων Ιερώνυμον (Κοτσώνην) ως νέον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών και πάσης Ελλάδος… »,
[6]2.  01/06/1967: Εκλογή Φωκίδος Χρυσοστόμου (από Κερνίτσης). [Εκκλησία της Ελλάδος].
3.  07/06/1967: Χειροτονία Σιδηροκάστρου Ιωάννου. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
4. 08/06/1967: Χειροτονία Αλεξανδρουπόλεως Κωνσταντίου. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
5.  08/06/1967: Χειροτονία Θηβών Νικοδήμου. [Εκκλησία της Ελλάδος].
6. 11/06/1967: Χειροτονία Δρυϊνουπόλεως Σεβαστιανού. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
7. 20/06/1967: Εκλογή Νικαίας Γεωργίου (από Τριμυθούντος). [Εκκλησία της Ελλάδος].
08.  25/06/1967: Χειροτονία Εδέσσης Καλλινίκου. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
9.  25/06/1967: Χειροτονία Φλωρίνης Αυγουστίνου. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
10.  25/06/1967: Χειροτονία Χίου Χρυσοστόμου. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
11.  25/06/1967: Χειροτονία Περιστεράς Ηλία. [Εκκλησία της Ελλάδος].
12.  26/06/1967: Χειροτονία Λαγκαδά Σπυρίδωνος. [Εκκλησία της Ελλάδος – Νέες Χώρες].
13. 26/06/1967: Χειροτονία Κερκύρας Πολυκάρπου. [Εκκλησία της Ελλάδος].
14. 26/06/1967: Χειροτονία Ύδρας Ιεροθέου. [Εκκλησία της Ελλάδος].
15. 27/06/1967: Χειροτονία Ζακύνθου Αποστόλου. [Εκκλησία της Ελλάδος].
[7] 16. 17/09/1967: Χειροτονία Βρεσθένης Δημητρίου. [Εκκλησία της Ελλάδος], τώρα Αρχιεπισκόπου Αμερικής και υποψήφιου για την Εκκλησία της Ελλάδος μετά την κοίμηση του μακ. Σεραφείμ (Τίκα).
[8] Εδέσης καλλίνικος, σε κενή θέση, βλ. Σεβ. Ναυπάκτου Ιεροθέου:
[9] Αναφέρω τον πρώην Φλωρίνης Αυγουστίνο (Καντιώτη) που μαζί με τον μακ. Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιο, μακ. Κορίνθου Παντελεήμονα για την απόσχιση της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Οικ. Πατριαρχείο!
[10] Χρ. Γιανναράς, 03-02-08: «…Έτσι, όταν η δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967 συγκροτεί «αριστίνδην» σύνοδο επισκόπων, η οποία εκλέγει αρχιεπίσκοπο Αθηνών το κορυφαίο στέλεχος των ευσεβιστικών οργανώσεων Ιερώνυμο Κοτσώνη και ο Ιερώνυμος επιχειρεί σαρωτική «ηθική κάθαρση» του επισκοπικού σώματος, ό,τι και αν λέμε για λόγους «αντιστασιακούς» εκ των υστέρων, το γενικό αίσθημα λαϊκής ανακούφισης ήταν περισσότερο και από έκδηλο…»,
Θεωρώ ότι η άποψη αυτή είναι σχετικά ορθή ως διαπίστωση, αφού στις πόλεις η ευσεβιστική θεολογία ήταν κυρίαρχη. Λόγω της κυριαρχίας των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων, οι οποίες ταυτόχρονα είχαν άκρως συντηρητικές μέχρι και ακροδεξιές απόψεις. Όμως είναι άλλο πράγμα η αντίσταση που έγινε αργότερα και φυσικό άλλο πράγμα ο σχεδιασμός της «Παπαδοπουλικής» χούντας!
[11] ΠΗΓΗ: (ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ) ΣΕΡΑΦΕΙΜ: Ο Αρχιεπίσκοπος που νίκησε τα γεγονότα, Δημοσιογραφικό οδοιπορικό στην αρχιεπισκοπία Σεραφείμ για συγκρίσεις με την αρχιεπισκοπία Χριστόδουλου, Γράφει ο Β.Α. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ,http://www.kalami.net/2005/arthra/serafeim.html.
[12] Είναι όμως τελείως διαφορετικά τα πράγματα από τη χούντα του Ιωαννίδη. Αυτή «έφερε» την προδοσία τςη Κύπρου και έδωσε την αφορμή για την τουρκική κατοχή της βόρειας Κύπρου, που φυσικά οδήγησε και στην κατάρρευση της επτάχρονης τυρρανίας…
[13] Στις 28-3-2-1974, λόγω αποδοχής της κανονικότητας και της νέας κανονικής τάξης, οι Μητροπολίτες Φωκίδος, Θηβών και Λεβαδείας, Χίου, Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης, Λευκάδος και Ιθάκης, Καρυστίας και Σκύρου, Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως,  Νικαίας, Λαγκαδά, Φλωρίνης, Δρυϊνουπόλεως-Πωγωνιανής και Κονίτσης, Εδέσης και Πέλλης, Κερκύρας και Παξών, Βεροίας και Ναούσης, Ηλείας και Σπάρτης. Τιμής ένεκεν πρώτος ο Φλωρίνης Αυγουστίνος για τους αγώνες του. 12 όμως μητροπολίτες αρνήθηκαν την κανονική ταξη και έχασαν τις θέσεις τους. Κάποιοι απ’ αυτούς αργότερα άλαξαν γνώμη και τοποθετήθηκαν σε νεές Μητροπόλεις (Κιλκισίου Απόστολος). Ο μόνος εν ζωή από τους 12 είναι ο σε ακοινωνησία πρώην Μεγαρίδος Νικόδημος.
Στη συνέχεια του 1974  εκλέχτηκαν 22 Μητροπολίτες, ανάμεσά τους και ο (ως Δημητριάδος) μακ. Χριστόδουλος (Παρασκευαΐδης). Από το 1975 έως το 1981 εκλέχτηκαν άλλοι 13, ανάμεσα στους οποίους και ο από Θηβών νυν Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος (Λιάπης).
Το είδαμε εδώ
[14] ΠΗΓΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 28/05/2001, Η συγγνώμη της Εκκλησίας για την Επταετία,
[15]ΠΗΓΗ: Οι σχέσεις εξουσίας – Εκκλησίας υπό το φως της φιλοσοφίας της θρησκείας, Δ.Φ. Παναγιώτη Ν. Πανταζάκου,

  Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι' ἡμᾶς ὑπέμεινε τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα αἱ σιαγόνες τὰ ῥαπίσματα τὸ στό...