Η επιτυχία

 

Η επιτυχία στη ζωή είναι σταθερά αίτημα του ανθρώπου, σ’ οποιαδήποτε βαθμίδα της κοινωνίας κι αν στέκεται. Το πρώτο όνειρο που φροντίζουν να ξυπνήσουν μέσα στην ψυχή του παιδιού οι γονείς, είναι το όνειρο της επιτυχίας. Και είναι νόμιμο το όνειρο και δίκαιο το πάθος, που αυλακώνει την ύπαρξή μας αδιάκοπα.
Χρειάζεται να πετύχεις στη ζωή γιατί μονάχα τότε αισθάνεσαι βαθιά και ουσιαστικά εναρμονισμένος με τον κόσμο. Όταν πετυχαίνεις, τότε δε φοβάσαι. Νιώθεις να πηγάζει από τα βάθη σου σταθερά μια πολύμορφη δύναμη που σου παρέχει το δικαίωμα να πατάς σίγουρα στον τόπο σου, ν’ αντικρίζεις κατάματα τους ανθρώπους, να ζεις μ’ έναν αέρα γαλήνης τις μέρες σου.
Όταν αισθάνεσαι αποτυχημένος, θαρρείς πως η ζωή σε απωθεί, πώς ο κόσμος σ’ εχθρεύεται. Σπάζουν οι ιστοί εκείνοι, οι μυστηριώδεις και σπουδαιότατοι, που κάνουν βέβαιη και μόνιμη τη σχέση σου με τους άλλους. Η δυσπιστία και η ηττοπάθεια, η απαισιοδοξία και ο φθόνος σου θερίζουν την καρδιά και της κατατρώγουν κάθε γενναιοφροσύνη και κάθε πάθος αγάπης.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν πρέπει ο άνθρωπος να φροντίζει να πετύχει στη ζωή του. Στο ενδεχόμενο αυτό δώσαμε απόκριση καταφατική. Το πρόβλημα όμως που αντιμετωπίζει η γρηγορούσα συνείδηση είναι ποιό νόημα έχει γι’ αυτήν η επιτυχία. Γιατί καθημερινά έχουμε να κάνουμε στους καιρούς μας μ’ ανθρώπους μανιακούς της επιτυχίας, αλλά η επιτυχία αυτή σπάνια βλέπουμε να έχει ηθικό βάρος και πνευματική σημασία. Μας καταπλήσσει αλλά δεν μας φωτίζει.
Μας αναγκάζει να τη λογαριάζουμε αλλά δεν ελκύει την εκτίμησή μας. Γιατί πρόκειται για επιτυχία που ο θάνατος αφανίζει και που πριν απ’ αυτόν, αλλεπάλληλες συμφορές επιβουλεύονται και ταράζουν.
Κι όμως, στους καιρούς αυτούς που τα φαινόμενα λογαριάζονται περισσότερο από την ουσία των πραγμάτων, η επιτυχία πρέπει αναμφισβήτητα να φαίνεται. Κι όχι μονάχα αυτό, πρέπει να έχει την κοινωνική αναγνώριση κι επισφράγιση. Η κοινωνία πρέπει να εκδηλώσει την ευαρέσκειά της, να προσφέρει αξιώματα και τίτλους, ν’ ανοίξει η άρχουσα τάξη τα σαλόνια της για να τον επιβραβεύσει μ’ επαίνους και κολακείες. Και πίσω απ όλα αυτά, να ρεύσει το χρήμα άφθονο και να στεφανώσει με άνεση υλική τον πετυχημένο. Αυτό το απλό, το αισθητό, το βάρβαρο γεγονός, το ζωώδες, αυτό πια λέγεται για τους ανθρώπους της εποχής μας «επιτυχία».
Η επιτυχία αυτή δεν έχει ηθικές προϋποθέσεις. Το αντίκρυσμά της είναι μονάχα κοινωνικό. Τόσο, που δίκαια θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι επιτυχία δεν μπορεί να υπάρξει για τον άνθρωπο αν δεν υπάρχει κοινωνία, αν ο άνθρωπος δεν ζει μέσα στην κοινωνία. Δεν ενδιαφέρει, και ουσιαστικά η κοινωνία μας σπανιότατα εξετάζει, αν η επιτυχία αυτή κατακτήθηκε με μέσα. επαίσχυντα, με τρόπους πονηρούς και ρυπαρούς, με κινηθείς ανήθικες. Για την κοινωνία και κυρίως για μια κοινωνία σαπισμένη, που δεν ξέρει και δεν θέλει ν’ αμυνθεί όπως γενόταν άλλοτε, η επιτυχία δημιουργεί δίκαιο. Ο πετυχημένος δικαιώνεται έστω κι αν πέρασε πάνω από πτώματα. Γιατί μια κοινωνία, όπως η σημερινή, σε κατάπτωση, δεν ερευνά ποτέ τις αφορμές, τα κίνητρα, τα μέσα. Την ενδιαφέρουν τ’ αποτελέσματα. Και η επιτυχία στη ζωή είναι ένα αποτέλεσμα.
Εντελώς διαφορετικά τοποθετείται το θέμα για την ηθική συνείδηση. Εκείνη εξετάζει όχι τόσο τ’ αποτελέσματα όσο τα κίνητρα. Όχι τα φαινόμενα αλλά τα υπάρχοντα εντός του ανθρώπου. Και η ηθική συνείδηση γνωρίζει καλά, -γιατί τα προβλήματά της τα ζει εμπειρικά κι όχι ουδέτερα, παρατηρώντας τα,- γνωρίζει, λοιπόν, πως επιτυχία στη ζωή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αν ο άνθρωπος δεν ανεβεί ο ίδιος μέσα του, αν μπροστά στον ίδιο του τον εαυτό δεν πετύχει.
Μια τέτοιου είδους επιτυχία δημιουργεί στον καθένα άλλα, κολοσσιαία προβλήματα που πρέπει ζώντας να τα λύσει. Γιατί αυτή η ζωή είναι αληθινή ζωή, αυτός ο αγώνας είναι αγώνας καίριος για την ύπαρξη. Και ο αγώνας αυτός γίνεται για να μπορέσει ο άνθρωπος να ελευθερωθεί από το φόβο και την ανάγκη, να γίνει αληθινός, δηλαδή, άνθρωπος. Αν αυτός ο αγώνας δε φτάσει σε αίσιο τέρμα, ούτε τίτλοι, ούτε αξιώματα, ούτε δάφνινα στεφάνια μπορούν να κρύψουν και να ωραΐσουν την αποτυχία του ανθρώπου στο βίο του. Γιατί η επιτυχία ξεκινά από την ήρεμη συνείδηση πως πραγματοποίησες το χρέος σου όπου κι αν σου δόθηκε η ευκαιρία, πως δεν απίστησες στα ηθικά καλέσματα που τα πράγματα τα ίδια και τα γεγονότα σου απηύθυναν, πως δεν αδίκησες, αλλά πάλεψες ν’ αγαπήσεις όλους, και πάνω στην πάλη αυτή σ’ αγάπησε ο Θεός και σένα και τον αγώνα σου.
Αν ο Θεός δεν σφραγίσει -ο Θεός που είσαι πλάσμα Του- με την συγκατάνευσή Του την επιτυχία σου, επιτυχία δεν υπάρχει. Αυτή η επιτυχία σε υψώνει μέσα σου, σε ολοκληρώνει και σου εξασφαλίζει τη θέα των αιωνίων. Άνθρωποι που δέθηκαν χειροπόδαρα με επιτυχίες εγκόσμιες και που δεν μπόρεσαν να δουν τα αποτυπώματα του Αιώνιου Θεού στη ζωή, που δεν αποκάλυψαν πεθαίνοντας την ψυχή τους και τη συγκλονιστική της συγγένεια με τον Θεό, δεν μπορεί νάναι άνθρωποι επιτυχημένοι,
Η επιτυχία είναι δώρημα ουράνιο.
(Κ. Ε. Τσιρόπουλος, «Δοκίμια ευθύνης»)