Μιά επιστολή του Ιερομονάχου π.Σεραφείμ Ρόουζ σε ένα πνευματικό αναζητητή.

 

Ὁ π. Σεραφείμ ἔγραψε τήν ἀκόλουθη ἐπιστολή πρός τό τέλος τῆς ζωῆς του. Ἀπευθυνόταν σέ ἕναν νεαρό πού δέν εἶχε συναντήσει ποτέ, ἀλλά γιά τόν ὁποῖο εἶχε ἀκούσει ὅτι ἐνδιαφερόταν γιά τά ἔργα τοῦ  Γάλλου μεταφυσικοῦ συγγραφέα Rene Guenon. O  Guenon ἦταν αὐτός πού πρῶτος δίδαξε τόν πατέρα Σεραφείμ, τότε Εὐγένιο Rose, τήν ἀναγκαιότητα τῆς Oρθοδοξίας καί τῆς παράδοσης. Αὐτή ἡ κατανόηση τόν ἔκανε νά ἐκτιμήσει τήν Κινέζικη παράδοση, μέ τήν ἔντονη αἴσθηση ὀρθοδοξίας πού αὐτή μεταδίδει, καί τόν Gi-ming Shien ὡς αὐθεντικό φορέα αὐτῆς τῆς παράδοσης. Καί τελικά τόν ὁδήγησε νά ἀσπασθεῖ τήν παραδοσιακή ἔκφραση τῆς ἀποκάλυψης τοῦ Χριστοῦ στήν Ὀρθοδοξία. Μέ μιά ἀσυνήθιστη καμπή ἰδεῶν, ὁ π. Σεραφείμ δείχνει σέ αὐτή τήν ἐπιστολή πῶς αὐτή ἡ ἀτραπός πρός τήν παράδοση καί τήν Oρθοδοξία τοῦ ἐπέτρεψε νά βρεῖ τήν ἀλήθεια ἡ ὁποία τελικά δέν εἶναι καθόλου παράδοση.
Αναγνωρίζει τήν ταυτότητά του ὡς Δυτικός καί πιστοποιεῖ τίς Χριστιανικές ρίζες της  Δύσης, καί μετά ἐξηγεῖ ὅτι ἡ ἀτραπός τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι εἰδικά δυτική ἤ πολιτισμικά εξαρτημένη.
Σέ αὐτή τήν ἐπιστολή θά φανεῖ πῶς ὁ π. Σεραφείμ δέν πέφτει οὔτε στόν «φονταμενταλισμό» οὔτε στόν «συγκρητισμό».
Ὁ ρησκευτικός φονταμενταλισμός (τό νά πιστεύει κανείς ὅτι ὅλες οἱ παραδόσεις ἐκτός ἀπό τή δική του εἶναι λάθος) ἱκανοποιεῖ διανοητικά τά στενά μυαλά, ἐνῶ
ὁ θρησκευτικός συγκρητισμός (τό νά πιστεύει κανείς ὅτι ὅλες οἱ παραδόσεις εἶναι ἴδιες) ἱκανοποιεῖ τά ἀνοιχτά μυαλά. Ἀποφεύγοντας τά δύο αὐτά ἄκρα, ὁ π. Σεραφείμ ἀκολούθησε μιά ἀτραπό πού δέν ἱκανοποιεῖ διανοητικά κανένα μυαλό, γιατί αὐτή εἶναι ἡ ἀτραπός τῆς Ἀλήθειας.
Ὅπως ὁ ἴδιος ἔγραψε, «Ὅταν ἔγινα Χριστιανός σταύρωσα θεληματικά τό μυαλό μου, καί ὅλοι οἱ σταυροί πού σήκωσα ἦταν γιά μένα μόνο πηγές χαρᾶς. Δέν ἔχασα τίποτε, καί κέρδισα τά πάντα.»
————————————————————————


ΑΓΑΠΗΤΕ ΚEN,
Ἡ Σολομωνία (Rhonda), μοῦ ἔδειξε τήν ἐπιστολή πού τῆς ἔγραψες πρόσφατα, καί διαβάζοντάς την ἔνιωσα σέ σένα ἕνα σπινθήρα πνεύματος, πρός τόν ὁποῖο ἕνας λόγος ἀπό μένα μπορεῖ νά μήν είναι  μάταιος.
Παρεμπιπτόντως, ὁ Rene Guenon ἦταν ἡ κύρια ἐπίδραση στή διαμόρφωση τοῦ διανοητικοῦ μου προφίλ (πολύ μακριά ἀπό τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανισμό). Διάβασα καί μελέτησα ἐμβριθῶς ὅσα βιβλία του μποροῦσα νά βρῶ. Χάρη στή δική του ἐπιρροή μελέτησα τήν ἀρχαία κινεζική γλώσσα καί ἀποφάσισα νά κάνω γιά τήν Κινεζική πνευματική παράδοση ὅ,τι εἶχε κάνει γιά τόν Ἰνδουϊσμό.
Εἶχα μάλιστα τήν τύχη νά συναντήσω ἕναν αὐθεντικό ἀντιπρόσωπο τῆς κινεζικῆς παράδοσης (τόν Gi-ming-Shien) καί κατάλαβα πολύ καλά τί ἐννοεῖ ὁ Guenon ὅταν κάνει λόγο γιά τή διαφορά ἀνάμεσα σέ τέτοιους αὐθεντικούς δασκάλους καί τούς ἁπλούς «καθηγητές» πού διδάσκουν στά πανεπιστήμια.
Ὁ Rene Guenon μοῦ ἔμαθε νά ἀναζητῶ καί νά ἀγαπῶ τήν ἀλήθεια πάνω ἀπό ὁτιδήποτε ἄλλο, καί νά μήν βρίσκω ἱκανοποίηση σέ τίποτε ἄλλο. Αὐτό ἦταν πού τελικά μέ ἔφερε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἴσως θά σέ βοηθοῦσε νά γνωρίσεις κάτι ἀπό τήν ἐμπειρία μου.
Ἐπί χρόνια στίς μελέτες μου ἤμουν ἱκανοποιημένος μέ τό νά βρίσκομαι «πάνω ἀπό ὅλες τίς παραδόσεις» ἀλλά κατά κάποιο τρόπο πιστός σέ αὐτές. Ἐμβάθυνα περισσότερο στήν κινέζικη παράδοση ἐπειδή κανείς ἄλλος στή Δύση δέν εἶχε παρουσιάσει αὐτή τήν παράδοση ἀπό μιά «ἐκ τῶν ἔνδον» ἄποψη. Ὅταν ἐπισκέφθηκα μιά Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τό ἔκανα μόνο γιά νά δῶ μιά ἄλλη «παράδοση» – ξέροντας ὅτι ὁ Guenon (ἤ ἕνας ἀπό τούς μαθητές του) εἶχε περιγράψει τήν Ὀρθοδοξία ὡς τήν πιo αὐθεντική ἀπό τίς Χριστιανικές παραδόσεις.
Ὡστόσο, ὅταν μπῆκα σέ μιά Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία γιά πρώτη φορά (μιά Ρώσικη Ἐκκλησία στό San Francisco), κάτι ἔγινε σέ μένα, κάτι πού δέν εἶχα βιώσει σέ κανένα βουδιστικό ἤ ἄλλης ἀνατολικῆς θρησκείας ναό.
Κάτι στήν καρδιά μου μοῦ ἔλεγε ὅτι αὐτό ἦταν τό «σπίτι», ὅτι ὅλη ἡ ἀναζήτησή μου εἶχε τελειώσει. Δέν ἤξερα τί πραγματικά σήμαινε αὐτό, γιατί ἡ λειτουργία ἦταν πολύ παράξενη γιά μένα, καί σέ μιά ξένη γλώσσα.
Ἄρχισα νά παρευρίσκομαι σέ Ὀρθόδοξες λειτουργίες πιό συχνά, καί σιγά-σιγά μάθαινα τή γλώσσα καί τίς συνήθειες, ἀλλά διατηροῦσα ἀκόμη ὅλες τίς βασικές Γκενονιανές ἰδέες μου γιά ὅλες τίς αὐθεντικές πνευματικές παραδόσεις.
Ὡστόσο, μέ τήν ἐπαφή μου μέ τήν Ὀρθοδοξία καί τούς Ὀρθόδοξους ἀνθρώπους, μιά καινούργια ἰδέα ἄρχισε νά μπαίνει στό ἀντιληπτικό μου πεδίο: ὅτι ἡ ἀλήθεια δέν ἦταν ἁπλά μιά ἰδέα πού κανείς ἀναζητᾶ καί γνωρίζει διανοητικά, ἀλλά ἦταν κάτι προσωπικό – μάλιστα ἦταν ἕνα πρόσωπο – πού κανείς τό ἀναζητᾶ καί τό ἀγαπᾶ μέ τήν καρδιά. Ἔτσι λοιπόν συνάντησα τόν Χριστό. Εἶμαι τώρα εὐγνώμων πού ἡ προσέγγισή μου στήν Ὀρθοδοξία πῆρε πολλά χρόνια καί δέν ἦταν κάποιου εἴδους συναισθηματική ἔξαρση – αὐτό ἦταν καί πάλι ἡ ἐπιρροή τοῦ Guenon – καί μέ βοήθησε νά μπῶ πιό βαθιά στήν Ὀροθοδοξία χωρίς τά σκαμπανεβάσματα πού κάποιοι προσήλυτοι ἀντιμετωπίζουν ὅταν δέν εἶναι πολύ ἕτοιμοι γιά κάτι τόσο βαθύ ὅσο ἡ Ὀρθοδοξία. Ἡ εἴσοδός μου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία συνέβη τήν ἴδια ἀκριβῶς ἐποχή πού ἄφησα τόν ἀκαδημαϊκό κόσμο καί παραιτήθηκα ἀπό τήν ἀπόπειρα νά μεταφέρω τήν κινέζικη παράδοση στόν Δυτικό κόσμο. Ὁ Κινέζος δάσκαλός μου εἶχε φύγει ἀπό τό San Francisco μόλις λίγο πρίν – ἦταν ἡ μόνη μου πραγματική ἐπαφή μέ τήν κινεζική παράδοση – καί κατά Γκενονιανό τρόπο εἶχε
ἐξαφανιστεῖ ἐντελῶς, χωρίς νά ἀφήσει διεύθυνση. Τόν θυμᾶμαι μέ ἀγάπη, ἀλλά ἀφότου ἔγινα Ὀρθόδοξος εἶδα πόσο περιορισμένη ἦταν ἡ διδασκαλία του. Ἡ Κινέζικη πνευματική παράδοση, ἔλεγε, θά ἐξαφανιζόταν ἄν ὁ κομμουνισμός ἐπικρατοῦσε στήν Κίνα – τόσο εὔθραυστη ἦταν αὐτή ἡ παράδοση. Ἀλλά ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανισμός πού εἶχα βρεῖ θά ἐπιβίωνε σέ ὁποιεσδήποτε συνθῆκες καί θά ἄντεχε μέχρι τό τέλος τοῦ κόσμου – γιατί δέν μεταβιβάζεται ἁπλῶς ἀπό γενεά σέ γενεά, ὅπως συμβαίνει μέ ὅλες τίς παραδόσεις, ἀλλά ταυτόχρονα εἶναι κάτι πού δίνεται ἀπό τόν Θεό στόν ἄνθρωπο.
Κοιτώντας τώρα πρός τά πίσω θεωρῶ τόν Rene Guenon ὡς τόν πρῶτο πραγματικό δάσκαλό μου στήν Ἀλήθεια, καί προσεύχομαι μόνο νά πάρεις ἀπό αὐτόν ὅ,τι εἶναι καλό καί νά μήν ἀφήσεις τούς περιορισμούς του νά σέ ἀλυσοδέσουν. Ἀκόμη καί ἀπό ψυχολογική ἄποψη, ἡ «Σοφία τῆς Ἀνατολῆς» δέν εἶναι γιά μᾶς πού εἴμαστε γέννημα-θρέμμα Δυτικοί. Ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανισμός εἶναι ξεκάθαρα ἡ παράδοση πού μᾶς ἔχει δοθεῖ  καί αὐτό μποροῦμε νά τό δοῦμε ξεκάθαρα στή Δυτική Εὐρώπη τῶν πρώτων δέκα αἰώνων, πρίν ἡ Ρώμη ἀποσχισθεῖ ἀπό τήν Ὀρθοδοξία. Ἀλλά συμβαίνει ἐπίσης ἡ Ὀρθοδοξία νά μήν εἶναι ἁπλά μιά «παράδοση» ὅπως ὁποιαδήποτε ἄλλη, μιά «μεταβίβαση» τῆς πνευματικῆς σοφίας ἀπό τό παρελθόν. Εἶναι ἡ Ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ ἐδῶ καί τώρα – καί μᾶς δίνει ἄμεση ἐπαφή μέ τόν Θεό, τέτοια πού καμιά ἄλλη παράδοση δέν μπορεῖ νά δώσει.
Ὑπάρχουν πολλές ἀλήθειες στίς ἄλλες παραδόσεις, τόσο αὐτές πού μεταβιβάζονται ἀπό ἕνα παρελθόν κατά τό ὁποῖο οἱ ἄνθρωποι ἦταν πιό κοντά στόν Θεό, ὅσο καί αὐτές πού ἀνακαλύπτονται ἀπό χαρισματικούς ἀνθρώπους μέσα στούς θησαυρούς τοῦ νοῦ. Ἀλλά ἡ πλήρης Ἀλήθεια βρίσκεται μόνο στόν Χριστιανισμό, ὅπου ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τόν Ἑαυτό Του στήν ἀνθρωπότητα. Θά ἀναφέρω μόνο ἕνα παράδειγμα: ὑπάρχουν διδασκαλίες γιά τήν πνευματική παραπλάνηση σέ ἄλλες παραδόσεις, ἀλλά ὄχι τόσο ἐκλεπτυσμένες ὅσο αὐτές πού δίδαξαν οἱ Ὀρθόδοξοι Ἅγιοι Πατέρες. Καί τό πιό σημαντικό, αὐτές οἱ παραπλανήσεις ἀπό τόν πονηρό καί ἀπό τήν ἐκπεσμένη φύση μας εἶναι τόσο διαδεδομένες καί τόσο ἔντονες, πού κανένας δέν θά μποροῦσε νά ξεφύγει ἀπό αὐτές ἄν ὁ Θεός τῆς ἀγάπης πού ἀποκαλύφθηκε ἀπό τόν Χριστιανισμό δέν ἦταν προσιτός σέ μᾶς ὥστε νά μᾶς ἀπελευθερώσει ἀπό αὐτές. Παρομοίως: ἡ Ἱνδουϊστική παράδοση διδάσκει πολλά ἀληθινά πράγματα γιά τό τέλος τῆς Kali Yuga.
Ἀλλά κάποιος πού κατέχει αὐτές τίς ἀλήθειες μόνο διανοητικά θά εἶναι ἀβοήθητος στό νά ἀντισταθεῖ στούς πειρασμούς τῶν καιρῶν, καί πολλοί πού ἀναγνωρίζουν τόν Ἀντίχριστο (Chakravarti) ὅταν ἔρθει θά τόν λατρεύσουν παρ΄ ὅλ΄ αὐτά. Μόνο ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ πού δίνεται στήν καρδιά θά μπορέσει νά τοῦ ἀντισταθεῖ.
Προσεύχομαι γιά σένα στόν Θεό νά ἀνοίξει τήν καρδιά σου, καί ἐσύ ὁ ἴδιος νά κάνεις ὅ,τι μπορεῖς γιά νά Τόν συναντήσεις. Θά βρεῖς ἐκεῖ εὐτυχία πού οὔτε πού εἶχες ὀνειρευτεῖ πρίν ὅτι εἶναι ποτέ δυνατή. Ἡ καρδιά σου θά συναντήσει τήν κεφαλή σου ἀναγνωρίζοντας τόν ἀληθινό Θεό, καί καμιά πραγματική ἀλήθεια πού ἔχεις ποτέ γνωρίσει δέν θά χαθεῖ. Ὁ Θεός νά δώσει!
Μπορεῖς ἐλεύθερα νά μοῦ γράψεις ὁτιδήποτε ἔχεις στό μυαλό σου ἤ στήν καρδιά σου
Μέ ἀγάπη,
π. Σεραφείμ__