Το Ορθόδοξο φρόνημα και το φρόνημα του Αποκρυφισμού

 

π. Αντωνίου Αλεβιζοπούλου (†) 'Άπόσμασμα από ομιλία του στο Ε' Σεμινάριο Πίστεως
(Αίγινα 21-27 Αυγούστου 1993)
 

Η Ορθόδοξη πίοτη και ζωή, το Ορθόξοξο δηλαδή φρόνημα και ήθος, είναι το φρόνημα του ταπεινού Ιησού, ο οποίος Θεός ων "...εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυρού..." (Φιλιπ. β' 8). Το φρόνημα αυτό καλείται να πραγματώσει στη ζωή του ο Ορθόδοξος πιστός και είναι αναγκαίο να αντιληφθεί ότι είναι Ασυμβίβαστο με το φρόνημα του αποκρυφισμού.

Σύμφωνα με την διδασκαλία της Εκκλησίας μας ο άνθρωπος δεν είναι κομμάτι του σύμπαντος νοουμένου μονιστικά, όπως πιστεύει ο Αποκρυφισμός γενικότερα, Αλλά είναι δημιούργημα της αγάπης τού Τριαδικού Θεού. Ο Δημιουργός, ο οποίος δεν ταυτίζεται με τα δημιουργήματά του, προνοεί γι' αυτά και δεν αφήνει τον άνθρωπο έρμαιο στα χέρια ανύπαρκτης ειμαρμένης. από την ελεύθερη προαίρεση του ανθρώπου, που είναι το κυριότερο δώρο με το οποίο έχει προικισθεί από το Θεό, εξαρτάται το εάν θα κάνει στη ζωή του το θέλημα του Θεού δικό του θέλημα η όχι. Ο άνθρωπος, επειδή είναι ελεύθερος, είναι και υπεύθυνος για τις πράξεις του. Ο Θεός είναι ο κύριος της ιστορίας και όχι το απρόσωπο ανατολίτικο "κισμέτ", το οποίο είναι τελείως ξένο όχι μόνο προς το ορθόδοξο φρόνημα, αλλά και προς τον δυτικό πολιτισμό γενικότερα.

Το ευσεβές φρόνημα της Εκκλησίας, έτσι όπως βιώνεται και αυθεντικά εκφράζεται από τους Αγίους, είναι φρόνημα ασκητικό και προϋποθέτει αγώνα. Καλεί τον άνθρωπο σε φιλότιμο αγώνα, προκειμένου να εξέλθει από την εγωκεντρική, αυτονομημένη, άλογο ζωή των παθών και της αμαρτίας και να εισέλθει στην έλλογο και κατά φύσιν ζωή της Εκκλησίας. Αυτός ο Αγώνας είναι που δίνει πραγματική χαρά στον άνθρωπο.

Αντίθετα ο Αποκρυφισμός με τις θρηοκευτικής τάξεως αυθαίρετες δοξασίες του, λατρεύοντας την κτίση και όχι τον κτίσαντα και αποδίδοντας στην κτίση φανταστικές ιδιότητες και δυνάμεις, δικαιώνει, κολακεύει και τροφοδοτεί τα πάθη και τις κατώτερες ορμές στον άνθρωπο και τον μεταβάλλει σε άβουλο και ανεύθυνο ον.

Το φρόνημα του Χριστού συνίσταται στην αυτοκένωση "εν ελευθερία". Η κένωση του Χριστού δεν είναι αποτέλεσμα ανάγκης, αλλά ελευθέρας βουλήσεως του, προκειμένου να Αναζητήσει τον πεσμένο άνθρωπο. Είναι καρπός αγάπης. Αποτέλεσμα αυτής της κενώσεως ήταν η πρόσληψη του ανθρώπου, η ένωσή του με τον Θεό σε ένα πρόσωπο, στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Έτσι η κένωση του Χριστού εσήμαινε ανύψωση του ανθρώπου, ο θάνατος, η Ανάσταση και η Ανάληψή Του οδήγησαν τον άνθρωπο στη νίκη κατά του θανάτου, στην Ανάσταση, σε ζωή

Αφθαρσίας και Αθανασίας και τον κατέστησε μέτοχο της δόξης του Θεού Πατρός.
Η κένωση που συνεπάγεται το Ορθόξοξο φρόνημα οφείλει επίσης να μην είναι αποτέλεσμα οποίου εξαναγκασμού, αλλά καρπός ελευθέρας προαιρέσεως και αγάπης. Είναι η θεληματική απόρριψη της αυτονομίας του Ορθόδοξου πιστού και η απάντηση στην Αγάπη του Θεού, δηλαδή το άνοιγμα του ανθρώπου για να δεχθεί με άκρα ταπείνωση το μέγα έλεος του Κυρίου.

Ο Θεός είναι ο Κύριος της ιστορίας, αλλά και η πηγή της ζωής, του ελέους και της Αγάπης. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός με το ασκητικό του φρόνημα εκδηλώνει το φρόνημα μετανοίας και ταπεινώσεως όχι μόνο διανοητικά, αλλά και με όλη του την ύπαρξη. Η άσκηση στη ζωή του Ορθοδόξου πιστού αποτελεί τη συμμετοχή του σώματος στην αρετή της ταπείνωσης και η ταπείνωση αποτελεί τη μόνη δυνατότητα συνεργίας του άνθρωπου στο μυστήριο της σωτηρίας του. Αυτή η σωτηρία είναι ολοκληρωτικά Χάρη, δωρεά του Θεού. Όμως ο άνθρωπος πρέπει να επιθυμήσει αυτή τη δωρεά, να την εκζητήσει, να τη θεωρήσει ως το μεγαλύτερο θησαυρό του και να προσκολλήσει την επιθυμία και την καρδιά του σ' αυτόν. Αυτό σημαίνει ότι θα αναθεωρήσει τις προτεραιότητες στη ζωή του, ώστε να ανταποκρίνονται στην ολοκληρωτική στροφή του προς την αγάπη του Θεού. Αυτή η απάντηση στην αγάπη του Θεού με την αγάπη του άνθρωπου περιλαμβάνει την αποβολή του ιδίου θελήματος και την αυτοπροαίρετη ταύτιση του θελήματος του άνθρωπου με το θέλημα του Θεού. Αυτό συνεπάγεται και την τήρηση των εντολών του Κυρίου.

Έτσι ο Ορθόδοξος Χριστιανός δεν προσδιο¬ρίζει ο ίδιος τους κανόνες της ζωής του, ξεκομμένα από την κοινωνία αγάπης με τον Θεό. Δεν ταυτίζεται με την πρόκληση του όφεως, να γίνει Θεός με αυτόματες διαδικασίες, με μεθοδεύσεις και τεχνικές που ο ίδιος καθορίζει, ακολουθώντας δηλαδή το θέλημα του σε αντίθεση με το θέλημα του Θεού. Γνωρίζει ότι ένα τέτοιο φρόνημα είναι αντίθετο με την ίδια τη φύση του που είναι κοινωνία και αγάπη, η οποία δεν μπορεί να κομματιασθεί. Δεν περιλαμβάνει μόνο την αγάπη προς τον εαυτό του η την αγάπη προς τον πλησίον, αλλά και την αγάπη προς τον Θεό. Έτσι ο δρόμος της αυτονομίας γίνεται για τον άνθρωπο μια "παρά φύσιν οδός".

Ο Ορθόδοξος Χριστιανός ταυτίζεται με το φρόνημα της Παρθένου Μαρίας, η οποία σε αντίθεση με την πρόκληση του όφεως διακήρυξε για λογαριασμό ολόκληρης της ανθρωπότητας: "γένοιτό μοι κατά το ρημά Σου". "Ετσι ο άνθρωπος εγκαταλείπει την εγωκεντρική στάση του και ξαναβρίσκει τη σωστή του θέση και σχέση με τον Θεό, με τους ανθρώπους, με τον εαυτό του και με όλη τη δημιουργία και βαδίζει το δρόμο της επιστροφής που είναι ο δρόμος της "καινής κτίσεως εν Χριστώ".

Ο άνθρωπος εγκαταλείπει τη μοναξιά του, τη γυμνότητα στην οποία τον οδήγησε η αυτονομία του και ενδύεται το ένδυμα της αφθαρσίας, δηλαδή τη Χάρη του Θεού και την εν Χριστώ ζωή. Με αυτό γίνεται κατανοητό ότι το Ορθόδοξο φρόνημα δεν καλλιεργείται από το κάθε άτομο ξεκομμένο από την κοινωνία εν Χριστώ, δηλαδή από την Εκκλησία, που είναι Σώμα Χριστού. Σ' αυτό το Σώμα προσλαμβανόμεθα με το Άγιο Βάπτισμα και γινόμεθα "εις εν Χριστώ" και συνεπώς αλλήλων μέλη. Δεν υπάρχει Ορθόδοξο φρόνημα έξω από αυτήν την κοινωνία. Η καλλιέργεια ατομικής ευσέβειας χωρίς αναφορά ατό Σώμα του Χριστού, δηλαδή στην Εκκλησία, είναι άγνωστη στον Ορθόδοξο Χριστιανό. Τούτο, γιατί το Ορθόδοξο φρόνημα ταυτίζεται με το φρόνημα του Χριστού και επομένως δεν είναι ανθρώπινο επίτευγμα, αλλά δωρεά του Θεού, αποτέλεσμα μετοχής μας στη ζωή του Θεού εν Χριστώ Ιησού.

Ο Ορθόδοξος Χριστιανός που με τη χάρη του Θεού αυξάνει στην πνευματική ζωή, με τον καιρό παύει να αισθάνεται τον πνευματικό αγώνα ως βάρος και αισθάνεται χαρά μέσα σ' αυτόν, η οποία θεμελιώνεται στην αγάπη του Θεού και στην εν Χριστώ ελπίδα. Η ελπίδα αυτή είναι βεβαία και δεν εξαρτάται από την άβυσσο, στην οποία έχει τυχόν πέσει ο άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, για όποιον κραυγάσει με όλη του την ύπαρξη προς τον Θεό εκζητώντας το έλεός Του υπάρχει ελπίδα. Η άβυσσος της αγάπης του Θεού είναι πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άβυσσο έχει πέσει ο αμαρτωλός άνθρωπος.

Αντίθετα όταν οι αποκρυφιστές μιλούν για Θεό, δεν εννοούν τον άκτιστο προσωπικό Θεό, δημιουργό του κόσμου και του ανθρώπου, αλλά εννοούν την απρόσωπη συμπαντική ζωτική ενέργεια, μια ενέργεια χωρίς ιδιότητες, πέραν του καλού και του κακού, που μπορεί να είναι άδιακρίτως καλή η κακή άφοΰ άποτελεί το άπαν της φυσικης ένέργειας, θεός δηλαδή χωρίς αγάπη και έλεος! "Η έννοοΰν τον άνθρωπο όχι τον κατ' εικόνα και καθ' όμοίωσιν του Αγίου Θεού, αλλά έκείνον που έχει ένεργοποιήσει όλες τις υποτιθέμενες δυνάμεις, θετικές η άρνητικές, και έχει έξελιχθεί προς την κατεύθυνση του υπερανθρώπου.

Ο αποκρυφισμός θεοποιεί την κτίση και τον άνθρωπο και αρνείται ολότελα τον κτίστη. Eξάλλου προβάλλονται επιτεύγματα ως αποτέλεσμα απόκρυφων εσωτερικών δυνάμεων μέσα στoν άνθρωπο. Πρόκειται δηλαδή για αυτοθέωση η ειδωλοποίηση του ανθρώπου.

Συμπερασματικά υπογραμμίζουμε ότι ο αποκρυφισμός προβάλλει μια διαφορετική αντίληψη περί ανθρώπου, αντίθετη από κείνη στην οποία βασίζονται οι πνευματικές μας αξίες κι ολόκληρος ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. Γίνεται δηλαδή σαφές ότι το φρόνημα της αστρολογίας και γενικότερα του αποκρυφισμού συνιστά πραγματική απειλή βασικών αξιών συνταγματικά κατοχυρωμένων, όπως είναι η δημοκρατία, η ιερότητα του γάμου και της οικογένειας, η υπευθυνότητα του πολίτου και το καθηκον της συμμετοχης σε έργα πολιτικής, κοινωνικης και λοιπής προόδου.

Πηγή: Περιοδικό Διάλογος
Τεύχος 21