Σώμα και σαρκικό φρόνημα

Σώμα και σαρκικό φρόνημα



Η αγία Μαρία η Αιγυπτία (βλ. link στο τέλος του post)

 



 

LOCKHEART WORLD

Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου [ακολουθεί και κείμενο του αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, γι' αυτό μπαίνει & στην ενότητα "Σύγχρονοι άγιοι"]

«Πνεύματι περιπατείτε και επιθυμίαν σαρκός ου μη τελέσητε. Η γαρ σαρξ επιθυμεί κατά του Πνεύματος, το δε Πνεύμα κατά της σαρκός ταύτα δε αντίκειται αλλήλοις, ίνα μη α αν θελητε, ταύτα ποιήτε» (Γαλάτας 5, 16-17 [για τις παραπομπές στην Καινή Διαθήκη, μπορείς να μπεις εδώ]). (Να καθορίζει το Πνεύμα τη διαγωγή σας και τότε δεν θ'ακολουθείτε τις αμαρτωλές επιθυμίες σας γιατί οι αμαρτωλές επιθυμίες είναι αντίθετες με το Πνεύμα και το Πνεύμα αντίθετο με τις αμαρτωλές επιθυμίες).

Εδώ μερικοί εκφράζουν αντίθετη γνώμη, υποστηρίζοντας ότι έτσι ο Απόστολος χωρίζει στα δύο τον άνθρωπο, γιατί τον παρουσιάζει σαν να είναι δημιουργημένος από αντιμαχόμενα στοιχεία και δείχνει έτσι ότι υπάρχει διαμάχη ανάμεσα στο σώμα και στη ψυχή.

Αυτά όμως δεν είναι σωστά· δεν είναι, γιατί εδώ σάρκα δεν ονομάζει το σώμα· αν με τη λέξη σάρκα εννοούσε το σώμα, τότε τί σημαίνει το «επιθυμεί κατά του πνεύματος», αφού το σώμα δεν ανήκει σ' αυτά που κινούν, αλλά σ' αυτά που κινούνται, δεν ανήκει σ' αυτά που ενεργούν, αλλά που ενεργούνται;

Πώς λοιπόν μπορεί να λέει για το σώμα ότι αυτό «επιθυμεί», αφού η επιθυμία είναι ενέργεια της ψυχής και όχι του σώματος; Γιατί και σε άλλα γραφικά χωρία [=σημεία της Αγίας Γραφής] λέγεται: «Κατεπίθυμός εστιν η ψυχή μου», και «τί επιθυμεί η ψυχή σου και ποιήσω σοι» και «μη πορεύου κατά την επιθυμίαν της ψυχής σου» και αλλού πάλι «ούτως επιποθεί η ψυχή μου». Τί εννοεί λοιπόν ο Παύλος λέγοντας «η σαρξ επιθυμεί κατά του Πνεύματος»;

Με επίγνωση ονομάζει σάρκα όχι τη σωματική φύση αλλά την πονηρή προαίρεση, όπως όταν λέει: «Υμείς ουκ εστέ εν σαρκί, αλλ' εν πνεύματι» και πάλι «οι δε εν σαρκί όντες Θεώ αρέσαι ου δύνονται» (Ρωμαίους 8, 8). Τί σημαίνουν λοιπόν όλα αυτά; Ότι πρέπει να αφανίσουμε το σώμα; Και αυτός ο ίδιος που λέει αυτά δεν περιβάλλεται με σώμα; Τέτοιες διδασκαλίες δεν ταιριάζουν στο σώμα, αλλά είναι διδασκαλίες του διαβόλου. «Εκείνος γαρ ανθρωποκτόνος ην απ' αρχής» (κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, 8, 44).

Τί εννοεί λοιπόν; Εδώ σάρκα ονομάζει το γήινο φρόνημα, τον ράθυμο και ακατάστατο λογισμό. Αυτό όμως δεν αποτελεί μομφή κατά του σώματος, αλλά κατηγόρια εναντίον της ράθυμης ψυχής· γιατί το σώμα είναι όργανο, και το όργανο δεν το αποστρέφεται κανείς ούτε το μισεί, αλλά μισεί εκείνον που κακώς το μεταχειρίζεται. Όπως και το μαχαίρι δεν το μισούμε ούτε το τιμωρούμε, αλλά τιμωρούμε το φονιά. Ωστόσο -επιμένουν να ισχυρίζονται- και αυτό ακόμα αποτελεί κατηγόρια του σώματος, το ότι δηλαδή χαρακτηρίζονται τα αμαρτήματα της ψυχής με την ονομασία της σάρκας.

Όμως εγώ, αν και το σώμα είναι κατώτερο από τη ψυχή, ομολογώ ότι επίσης και αυτό είναι καλό. Γιατί το λιγότερο καλό είναι και αυτό καλό -το κακό όμως δεν είναι απλά και μόνο μια κατώτερη βαθμίδα του καλού, αλλά είναι αντίθετο προς αυτό. Εσύ βέβαια, αν είσαι σε θέση ν' αποδείξεις, ότι η κακία δημιουργείται από το σώμα, τότε μπορείς να κατηγορείς το σώμα' εάν όμως μόνο και μόνο από την ονομασία επιχειρείς να τα διαβάλλεις, τότε θα πρέπει να κατηγορείς και τη ψυχή· αφού και αυτός που είναι στερημένος από την αλήθεια ονομάζεται «ψυχικός άνθρωπος» (Α' Κορινθίους 2, 14) και τα πλήθη των δαιμόνων λέγονται «πνεύματα πονηρίας» (Εφεσίους 6, 12).

Και πάλι με το όνομα της σάρκας συνηθίζει να ονομάζει η Γραφή και τα μυστήρια και ολόκληρη την  Εκκλησία όταν λέει ότι είναι «σώμα του Χριστού» (Εφεσίους 1,23). Και εάν θέλεις ακόμα να θεωρείς επιτεύγματα αποκλειστικά της ψυχής αυτά που γίνονται με αυτή, διάγραψε με το νου τις αισθήσεις και τότε θα δεις τη ψυχή να μένει έρημη από κάθε γνώση, χωρίς να μπορεί να γνωρίσει τίποτε. Γιατί, εάν «τα αόρατα του Θεού από κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοούμενα καθοράται η τε αΐδιος αυτού δύναμις και θειότης» (Ρωμαίους 1, 20), πώς θα μπορούσαμε να δούμε χωρίς τα μάτια;

Και, εάν «η πίστις εξ ακοής» (Ρωμ. 10, 17), πώς θα μπορούσαμε να ακούσουμε χωρίς τα αυτιά; Αλλά μήπως και το κήρυγμα και η περιοδεία δεν κατορθώνονται με τη γλώσσα και με τα πόδια; «Πώς γαρ κηρύξουσιν, εάν μη αποσταλώσι» (Ρωμ. 10, 15); Ακόμα και το γράψιμο γίνεται με το χέρι· βλέπεις λοιπόν ότι η υπηρεσία του σώματός μας γίνεται αιτία μυριάδων αγαθών;

Όταν λοιπόν λέει, «η σάρξ επιθυμεί κατά του Πνεύματος», μιλάει για δύο φρονήματα· αυτά είναι που έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους, δηλαδή η αρετή και η κακία, όχι η ψυχή και το σώμα. Γιατί αν αυτά ήταν αντίθετα μεταξύ τους, τότε θα έπρεπε και να αφανίζει το ένα το άλλο, όπως η φωτιά αφανίζει το νερό και το σκοτάδι το φως.

Η ψυχή όμως φροντίζει για το σώμα και με πολλούς τρόπους προνοεί γι' αυτό και μύρια υποφέρει, ώστε να μη το εγκαταλείψει και προβάλλει αντίσταση, όταν αποχωρίζεται απ' αυτό. Και το σώμα πάλι υπηρετεί την ψυχή και της προσκομίζει πολλή γνώση και από την κατασκευή του είναι προσαρμοσμένο στην ενέργειά της. Άρα πως θα μπορούσαν αυτά τα δύο να ήταν ενάντια μεταξύ τους και να αντιμάχεται το ένα το άλλο; εγώ αντίθετα όχι μόνο δεν τα βλέπω να είναι ενάντια, αλλά τα βλέπω να ομονοούν πάρα πολύ μεταξύ τους και πάνω στη πράξη να υποστηρίζει το ένα το άλλο.

Δεν λέει λοιπόν γι' αυτά ότι βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους, αλλά παρουσιάζει τη διαμάχη ανάμεσα στο πονηρό και στο αγαθό φρόνημα. Γιατί το «να θέλεις» και το «να μη θέλεις» είναι ενέργειες της ψυχής. Και γι' αυτή είναι που είπε «ταύτα δε αντίκειται αλλήλοις» (Γαλάτας 5,16), για να μη επιτρέψεις στη ψυχή να πορεύεται κατά τις πονηρές της επιθυμίες. Μίλησε λοιπόν γι' αυτά ο Απόστολος με ακρίβεια δάσκαλου και παιδαγωγού [...].

«Φανερά δε εστί τα έργα της σαρκός, άτινά έστι πορνεία, μοιχεία, ακαθαρσία, ασέλγεια, φαρμακεία, ειδωλολατρία, έχθραι, έρεις, ζήλοι, θυμοί, εριθεΐαι, διχοστασίαι, αιρέσεις, φθόνοι, φόνοι, μέθαι, κώμοι, και τα όμοια τούτοις, α προλέγω υμίν, καθώς και προείπον, ότι οι τα τοιαύτα πράσσοντες, βασιλείαν Θεού ου κληρονομήοουσιν» (Γαλάτας 5, 21).

Πες μου λοιπόν συ, που κατηγορείς το ίδιο σου το σώμα και νομίζεις ότι αυτά έχουν λεχθεί σαν να ήταν αυτό εχθρός και αντίπαλος, (γιατί έστω ότι σύμφωνα με την αντίληψή σας η μοιχεία και η πορνεία είναι έργα της σάρκας), εδώ, σ' αυτό το χωρίο, οι εχθρότητες και οι φιλονικίες και οι ζηλοτυπίες και οι ραδιουργίες και οι αιρέσεις και οι μαγείες πως θα μπορούσαν να ήταν έργα του σώματος, αφού αυτά, όπως βέβαια και τα υπόλοιπα, είναι έργα μόνο διεφθαρμένης προαιρέσεως;

Βλέπεις λοιπόν ότι δεν μιλάει εδώ για το σώμα αλλά για το χοϊκό φρόνημα που σέρνεται χαμηλά, γι' αυτό το λόγο και φοβερίζει λέγοντας, ότι «οι τα τοιαύτα πράσσοντες βαοιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι (Γαλ. 5, 21). Αν όμως αυτά ήταν έργα διεφθαρμένης φύσεως και όχι διεστραμμένης προαιρέσεως, τότε δεν θα έπρεπε να πει "πράττουν" αλλά "πάσχουν". Να για ποιό λόγο αυτοί που κάνουν τέτοιες πράξεις ξεπέφτουν και από τη Βασιλεία· γιατί τα στεφάνια και οι τιμωρίες δεν ταιριάζουν σ' ό,τι γίνεται εκ φύσεως (και επομένως αναγκαστικά) αλλά εκ προαιρέσεως, και άρα ελεύθερα. Γι' αυτό ακριβώς και προαναγγέλλει ο Παύλος βραβεία και τιμωρίες.

Αγ. Ιωάννη Χρυσόστομου, Υπόμνημα στην προς Γαλατάς επιστολή του αποστόλου Παύλου. Κεφ. Ε. (Απόδοση: Ιάκωβος Μάινας). Αρχική πηγή εδώ

Πώς μπορεί ένας άνθρωπος με σαρκικό φρόνημα να γίνει πνευματικός άνθρωπος;

Πώς μπορεί ένας άνθρωπος με σαρκικό φρόνημα να γίνει πνευματικός άνθρωπος; Πώς μπορεί ένας αμαρτωλός να γίνει δίκαιος; Πώς μπορεί η χάρη του Θεού να εισέλθει σ’ έναν άνθρωπο και να αντικαταστήσει το σαρκικό φρόνημά του και τη σαρκική θέλησή του; Πώς μπορεί το Άγιο Πνεύμα να φωτίσει την καρδιά ενός ανθρώπου; Πώς μπορεί το νερό να μεταβληθεί σε κρασί;

Γνωρίζουμε πως, όταν το Πνεύμα του Θεού κατήλθε επί των αποστόλων, αυτοί έγιναν διαφορετικοί άνθρωποι, καινοί, αναγεννημένοι άνθρωποι. Επίσης, μέσα από χιλιάδες παραδείγματα, γνωρίζουμε ότι άνθρωποι με σαρκικό βίο και πολιτεία μεταβλήθηκαν σε πνευματικούς, ανακαινισμένους ανθρώπους. Συνεπώς γνωρίζουμε ότι, όπως τότε έτσι και τώρα συμβαίνει αυτό, με την ενέργεια της Χάριτος του Θεού, του Παρακλήτου Πνεύματος. Εμείς δεν χρειάζεται να ρωτήσουμε πώς συμβαίνει αυτό! Για μας αρκεί να γνωρίζουμε ότι συμβαίνει· και να αγωνιζόμαστε να συμβεί και σ’ εμάς, καθότι η Χάρη του Θεού δίνεται σε όποιον τη ζητάει και προετοιμάζεται να γίνει άξιος για να τη λάβει!

Δεν υπάρχει πιο δύσκολο πράγμα από το να εξηγήσει κανείς τα πνευματικά πράγματα σε ανθρώπους που σκέπτονται και κρίνουν μόνον κατά τη σάρκα! Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει: «Μία ψυχή που παραδίδεται στα πάθη δεν μπορεί να κατορθώσει τίποτε μεγάλο και υψηλό κι ευγενικό, διότι πάσχει από βαρύτατη τύφλωση, σαν κάποιος που τα μάτια του σκοτίστηκαν από μεγάλη πυόρροια».

Συνήθως, οι πιο φιλόσαρκοι άνθρωποι ζητούν να μάθουν για τα υψηλότερα θεϊκά μυστήρια. Δεν ρωτούν για να μάθουν πώς μπορούν να σωθούν, αλλά μάλλον για να φέρουν σύγχυση στους πιστούς και για να χλευάσουν την Πίστη και να δικαιολογήσουν έτσι τη δική τους αμαρτωλή και γεμάτη πάθη ζωή. Ανίκανοι να αρθούν από μόνοι τους στο πρώτο σκαλοπάτι της ουράνιας κλίμακας, φαντάζονται το τελευταίο σκαλοπάτι! Αδελφοί μου, όταν τέτοιοι άνθρωποι ζητούν να μάθουν τα βαθύτατα μυστήρια της αναγεννήσεως της ψυχής και της Βασιλείας των Ουρανών, εσείς ζητήστε τους, πρώτα απ’ όλα να τηρήσουν τις δέκα βασικές εντολές του Θεού. Εάν το πράξουν, τότε οι ψυχές τους θα ανοιχτούν προς την κατανόηση των θείων μυστήριων, στον βαθμό που χρειάζεται αυτή η κατανόηση για τον καθαρισμό τους από τις αμαρτίες και τα πάθη και για την αιώνια σωτηρία τους.

Ω Κύριε Ιησού Χριστέ, Πολυεύσπλαχνε και Πάνσοφε Διδάσκαλε, αξίωσε μας να κατανοήσουμε με το νου μας και να ασπαστούμε με την καρδιά μας κάτι από τη σοφία Σου, όσο μας είναι απαραίτητο για τη σωτηρία μας! Βοήθησε μας να φυλαχθούμε από την ανάρμοστη φιλοπεριέργεια.

Από το βιβλίο: Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Αχρίδας», Έκδοσις Άθως