Tα μυστήρια της Βασιλείας του Θεού«ο σπόρος εστίν ο λόγος του Θεού» (Λουκ. Η 11)-του Σεβ.Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασσίου κ.κ. ΙΕΡΟΘΕΟΥ

Tα μυστήρια της Βασιλείας του Θεού

«ο σπόρος εστίν ο λόγος του Θεού» (Λουκ. Η 11)

Η ερμηνευτική διδασκαλία της παραβολής και η διασάφηση ότι ο λόγος του Θεού, είναι ένα από τα μυστήρια της Βασιλείας του Θεού, που αξιώθηκαν και αξιώνονται να γνωρίσουν οι μαθηταί της Βασιλείας. Αυτή είναι η μεγάλη αξία του κηρύγματος μέσα στον χώρο της Εκκλησίας. Είναι αποκάλυψη και ερμηνεία των μυστηρίων της Βασιλείας του Θεού, σ’ αυτούς που φλέγονται από αυτήν. Είναι μια πραγματική ιερουργία, μια μεταμορφωτική δύναμη. Αυτή την βασική διδασκαλία θα ερμηνεύσουμε, χωρίς να τρέφουμε αυταπάτες ότι θα προσελκύσει την προσοχή των πολλών, αφού οι πολλοί, αγνοούντες την βαθύτερη υπόσταση της Εκκλησίας, ζητούν εκρηκτικά συνθήματα και ανθρώπινους σχολιασμούς. Όπως η ερμηνεία της παραβολής έγινε στους μαθητάς, έτσι και το κήρυγμα απευθύνεται σε λίγους, στα πραγματικά μέλη του Σώματος του Χριστού.

Ιερουργία του Λόγου και του λόγου

Σε κάθε ευχαριστιακή και λειτουργική σύναξη γίνεται ανάγνωση των ευαγγελικών και αποστολικών περικοπών, που επελέγησαν από την Εκκλησία και έπειτα ακολουθεί η ερμηνεία τους. Μαζί με την ιερουργία του Λόγου έχουμε και την ιερουργία του λόγου. Δεν πρόκειται περί διαφορετικών πραγμάτων, αλλά περί του ιδίου πράγματος. Ο Χριστός είναι ο Λόγος του Πατρός, που με την ενανθρώπισή του μας την αποκάλυψε το θέλημά Του. Μέσα στον Λόγο υπάρχει Ζωή. «εν αυτώ ζωή ην και η ζωή ην το φως των ανθρώπων» (Ιωαν. Α’ 4). Η ενυπόστατη Σοφία του Πατρός, ο προαιώνιος Λόγος, που εσαρκώθη για μας «και τον λόγον του ευαγγελικού κηρύγματος εν εαυτώ φέρει πάντως» (αγ. Γρηγόριος Παλαμάς).

            Έτσι ο λόγος του Λόγου έχει ζωή, δύναμη μεταμορφωτική. Ακροώμενος και αναλυόμενος στην θεία Λειτουργία από τους αγίους, που ενώθηκαν με τον Λόγο Χριστό, συντελεί στην πνευματική καρποφορία των Χριστιανών, αν και αυτοί διαθέτουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Το κήρυγμα είναι αναπόσπαστο τμήμα της θείας Λειτουργίας και της Λατρείας και μέσα στην ατμόσφαιρά τους πρέπει να γίνεται. Το λέμε αυτό γιατί δυστυχώς πολλοί Χριστιανοί, νιώθουμε το κήρυγμα σαν ένα ξένο στοιχείο στη θεία Λειτουργία. Και όταν έρχεται η ώρα του κηρύγματος δυσανασχετούν κατά ποικίλους τρόπους. Βέβαια έχει μεγάλη σημασία το τι λέγεται και από ποιον λέγεται. Αυτό θα το δούμε πιο κάτω.

            Αλλά πρέπει εδώ να τονίσουμε την αλήθεια ότι συνήθως δεν θέλουν να ακούνε κήρυγμα όσοι έχουν μάθει να ζουν συναισθηματικά μέσα στην Λατρεία, όσοι δεν νιώθουν την Ενορία σαν οικογένεια και την Εκκλησία σαν Σώμα Χριστού, όσοι εκ παραδόσεως (μάλλον εκ... συντηρήσεως) εκκλησιάζονται, όσοι ζουν διεσπασμένη Χριστιανική ζωή, όσοι δηλαδή αισθάνονται την θεία Λειτουργία σαν μια αλλαγή παραστάσεων και σαν μια Κυριακάτικη αναψυχή και ξεχνούν ότι στην θεία Λειτουργία προσφέρουμε όλη μας την ζωή και έπειτα όλη μας η ζωή λειτουργείται κανονικά και φυσικά. Πάντως κατά τον άγιο Ισαάκ «ο λόγος περί αρετής χρήζει καρδίας σχολαζούσης από της γης και της ομιλίας αυτής».

Η αξία του λόγου – κηρύγματος

Την αξία του κηρύγματος την έχουν αντιληφθεί οι Χριστιανοί εκείνοι που έζησαν την μυστική ζωή της Εκκλησίας, εκείνοι που δεν την θεωρούν σαν ένα κατεστημένο θεσμό, αλλά σαν Σώμα Χριστού και κοινωνία θεώσεως. Ο Απόστολος Παύλος αναλύει την επενέργεια του λόγου του Θεού. Ο λόγος του Θεού, ως ενέργεια του Λόγου, έχει δύναμη, γι’ αυτό «ζων ο λόγος του Θεού και ενεργής και τομώτερος υπέρ πάσαν μάχαιραν δίστομον και διϊκνούμενος άχρι μερισμού ψυχής τε και πνεύματος, αρμών τε και μυελών» (Εβρ. Δ’ 12). Ο Απόστολος εδώ ομιλεί από την προσωπική του πείρα, από την επενέργεια που είχε μέσα του ο λόγος του Θεού.

            Πράγματι στον καλοπροαίρετο άνθρωπο ο λόγος του Θεού ενεργεί βαθειά, εισέρχεται μέσα στο όλο του το είναι και τον μεταμορφώνει. Τον τρέφει και τον ζωογονεί. Ο λόγος του Θεού, που προέρχεται από τον ίδιο τον Θεό ή από ανθρώπους που είναι ενωμένοι με τον Θεό, είναι ζωοποιός. Φέρει τον άνθρωπο σε βαθειά μετάνοια και φωτοποιεί την ύπαρξή του. Σε μια ομιλία του ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς παρακαλεί τους ακροατάς του να συντείνουν και να ανατείνουν το όμμα της διανοίας προς το φως του ευαγγελικού κηρύγματος για να μεταμορφωθούν και αφού δεχθούν την θεία αίγλη να γίνουν σύμμορφοι «τω ομοιώματι της δόξης του Κυρίου». Κατά τον ίδιο άγιο Πατέρα, όπως κατά την Μεταμόρφωση του Κυρίου, το πρόσωπό Του έλαμψε σαν τον ήλιο και τα ιμάτιά Του έγιναν λευκά σαν το φως (Ματθ. ιζ’ 2) έτσι και το γράμμα του λόγου, που είναι το ιμάτιο του Χριστού, κάτω από το οποίο υπάρχει η θεότητα του Χριστού «λευκόν μεν ον και σαφές, άμα δε και στίλβον και λαμπρόν και οιον μαργαρώδες ^. μάλλον δε θεοπρεπές και ένθεον τοις εν πνεύματι τα του Πνεύματος ορώσι». Η γνώση του λόγου του Θεού είναι ένα είδος θεωρίας, γι’ αυτούς που ζουν μέσα στο Φως.

Κήρυγμα γεγονότων

Αυτά μας φανερώνουν πως για να είναι το κήρυγμα πραγματικός λόγος του Θεού πρέπει να προέρχεται από μεταμορφωμένους ανθρώπους. Ο ανθρώπινος λόγος γίνεται θείος λόγος όταν ο κήρυξ έχει Λογοποιηθεί, Χριστοποιηθεί και δι’ αυτού ομιλεί ο Θεός. Διαφορετικά μπορεί να είναι «γλωσσαλγία των χειροτονητών θεολόγων» (αγ. Γρηγόριος Θεολόγος). Οι Απόστολοι έγιναν έμψυχα στόματα του Λόγου. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει ότι εκείνος που θέλει να αναπτύσσει τα του Πνεύματος χωρίς το Άγιο Πνεύμα, αυτός εκλέγει να βλέπει χωρίς το φως και έχει οδηγό της οράσεως το σκοτάδι, γι’ αυτό προσευχόμενος λέγει: «την εμήν άλογον διάνοιαν Λόγωσον».

            Ουσιαστικά το κήρυγμα είναι θεολογία γεγονότων. Αυτό σημαίνει πως δεν είναι μια ιδεολογική ανάπτυξη μερικών αληθειών (αφού ο Χριστιανισμός δεν είναι ιδεολογία), ούτε είναι παράθεση ανθρώπινων στοχασμών, ούτε μια συνθηματολογία για ηθική βελτίωση, αλλά αποκάλυψη της προσωπικής υπαρξιακής εμπειρίας, που έλαβε και λαμβάνει ο κήρυκας ζώντας μέσα στην Εκκλησία και αλλοιούμενος διαρκώς από την ζωοποιό και φωτοποιό θεία Χάρη. Όταν δεν υπάρχει αυτή η εμπειρία, τότε αρκούμαστε στο να παραθέτουμε την εμπειρία και την ερμηνεία των αγίων, διότι ο λόγος του Θεού αναλύεται γνήσια από τους αγίους Πατέρας, ενώ οι αναλύσεις των αιρετικών και στοχαστών είναι θανατηφόρες, επειδή αναμειγνύουν τον λόγο του Θεού με το δικό τους δηλητήριο και έτσι δηλητηριάζουν τους ανθρώπους. Δεν κάνουν εξήγηση της Γραφής, αλλά εισήγηση στην Γραφή.

            Και ο τρόπος προσφοράς του θείου κηρύγματος δεν μοιάζει με τον τρόπο προσφοράς του ανθρωπίνου λόγου. Κατά τους Πατέρας στο κήρυγμα δεν έχει θέση ο διαλεκτικός, αλλά ο αποδεικτικός συλλογισμός. Δεν ξεκινάμε από τις απόψεις του ακροατού, ούτε επιθυμούμε με επιχειρήματα να τον πείσουμε λογικά, αλλά αποκαλύπτουμε φυσικά την αλήθεια, «τας αποκαλυφθείσας αυτοπίστους αρχάς» χωρίς φωνές και έριδες και «πας ο ων εκ της αληθείας ακούει της φωνής» του Χριστού (Ιωαν. Ιη, 37).

Περιεχόμενο του κηρύγματος

Είναι ανάγκη να γνωρίζουμε και το περιεχόμενο του λόγου του Θεού που εξαγγέλλει ο εργάτης της Εκκλησίας. Συνδέεται και ταυτίζεται με το έργο της Εκκλησίας. Δεν επιδιώκει απλώς να ανατέμνει τα προβλήματα της εποχής, να κατεβαίνει στο «πεζοδρόμιο» ή να ανεβάζει την αγορά στον άμβωνα, αλλά να μιλά για την αγάπη του Θεού, την τραγωδία της πτώσεως του ανθρώπου, το μυστήριο της θείας Οικονομίας, την δύναμη της Εκκλησίας, την σημασία των μυστηρίων στην ζωή μας. Να ανάβει στις καρδιές την δίψα του Θεού και την αναζήτηση της θείας ζωής.

            Ο λόγος του Θεού είναι ο σπόρος που μεταμορφώνει, «αρτοποιεί» την ύπαρξή μας. Δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε «ο λόγος του Θεού ενοικήτω εν υμίν πλουσίως» (Κολ. Γ’ 16).

                                                                                    «Οσμή Γνώσεως»