Μια σπιθαμή γης Καθέδρα της Ορθοδοξίας!

Γράφει ο θεολόγος - Εκκλησιαστικός Ιστορικός - Νομικός Ιωάννης Σιδηράς
«Όντως παράδοξο αγγέλοις είναι και ανθρώποις» μια σπιθαμή γης στο ακρότατο σημείο του Κεράτιου Κόλπου, όπου το λεγόμενο «διπλοφάναρον», το φανάριον του γένους ημών, να εγκολπώνει τα ιερά και όσια του γένους και της πατρώας Ορθοδόξου πίστεως, να είναι η ιερά Καθέδρα, το κέντρο της ορθοδοξίας.

Αυτό το μαρτυρικό και εσταυρωμένο Οικουμενικό Πατριαρχείο ωσάν μέσα σε «οστράκινο ταπεινό σκεύος» τρέφεται και ζωογονείται από το θερμουργό Αίμα και σώμα του αρχιθύτου μεγάλου αρχιερέως Ιησού Χριστού, και μεταβάλλει αυτή τη σπιθαμή γης της Πόλεως σε ουράνιο στερέωμα της καθόλου Ορθοδοξίας απ’ όπου εκπηγάζουν από αιώνων νάματα Ορθοδόξου Θεολογίας, αναδεικνύονται άγιοι πατριάρχες και μάρτυρες Χριστομίμητοι, εκπέμπεται το γνήσιο και ανόθευτο μήνυμα της Ορθοδοξίας προς όλους, τους εγγύς και τους μακράν, αφού Χριστός εσταυρωμένος και Αναστάς κηρύσσεται.

Το Κάστρομονάστηρο του Φαναρίου που είναι το μέγα και πρωτομονάστηρο της Ορθοδοξίας και του γένους έχει να επιδείξει διαχρονικά μέσα στο διάβα των αιώνων τα «στίγματα» του μαρτυρίου και της ακτίστου χάριτος του Τριαδικού Θεού που ενοικεί εν αυτώ και κατευθύνει τα διαβήματα κλήρου και λαού, ιεραρχών και πατριαρχών για ό,τι συμφέρει την Εκκλησία και το λαό του Θεού.

Στους μυριόκλαυστους εκείνους τοίχους που αναδύουν αδιαλείπτως την ευοδία του μοσχολίβανου από τα χέρια του μεγαλομάρτυρος και πρωθηγούμενου Πατριάρχου, ωσάν την κιβωτό του μαρτυρίου, εγκλωβίζονται οι κλαυθμοί, τα δάκρυα, τα όνειρα, τα ζώπυρα του γένους και των οικείων μας εν τη πίστει αδελφών της Πόλεως, των μαρτύρων κληρικών και των εκάστοτε μεγαλομαρτύρων Πατριαρχών.

Πρόταση ζωής από το μαρτυρικό Φανάριο

Σε πείσμα του πανδαμάτορος χρόνου και της αδηφάγου μανίας των ασεβών που καθ’ ημέραν σταυρώνουν το πάντιμο σώμα της Μητρός Αγίας Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, συνεχίζει θαυμαστά και για πολλούς ανεξήγητα, το Πατριαρχείο μας, την θυσιαστική και αγαπητική προσφορά, διακονία, πορεία, παρουσία και μαρτυρία στα αγιασμένα και μαρτυροαιματόβρεχτα χώματα της αγιοτόκου Πόλεως της Θεομήτορος, αλλά και σε όλο τον κόσμο που πάντοτε ευεργετείται από το ζωογόνο μήνυμα αιωνίου ζωής και γνησίου ευαγγελικού λόγου που προσφέρει ως πρόταση ζωής το μαρτυρικό Φανάριο.

Το Φανάρι δεν είναι απλώς μια σπιθαμή γης στα ιστορικά χώματα της βασιλίδος Πόλεως, είναι όντως «Παρεμβολή Θεού» που διχοτομεί την ιστορία και ενσπείρει στο εγκόσμιο ιστορικό γίγνεσθαι την «αυτοαλήθεια» της ζωής που είναι ο Χριστός. Πόσοι και πόσοι δεν προσπάθησαν να αλλώσουν αυτό το καστρομονάστηρο της Ορθοδοξίας, αλλά οι πολέμιοι απωλέσθησαν.
Πολλοί σήκωσαν μέσα στο διάβα των αιώνων ακόμα και δυσεβή χέρια, δολοφονικά, καταστροφικά χέρια επάνω στο πάντιμο σώμα της μαρτυρικής, καθαγιασμένης και εσταυρωμένης Μητρός Αγίας Μεγάλης του Χριστού εκκησίας της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά όμως σήμερα τα ονόματά τους έχουν λησμονηθεί κάτω από την ταφόπλακα, λησμονημένοι οι διαχρονικώς πολέμιοι του Φαναρίου και από ανθρώπους και από Θεό.

Όσο διώκεται το Φανάρι τόσο ισχυρότερο καθίσταται, όσο υβρίζεται τόσο λαμπρότερο αναδεικνύεται, όσο σταυρώνεται, τόσο περισσότερο βιώνει την Ανάσταση του Χριστού, εν τέλει, όσο βιώνει την Ανάσταση, τόσο επιβεβαιώνεται ότι είναι όντως «Παρεμβολή Θεού» επί της γης.

Ο θρόνος της Κωνσταντινουπόλεως, που είναι κατά τον νομοδιδάσκαλο Βαλσαμώνα «το περιβόητον τούτο και πράγμα και όνομα», φέρει βαρύ τον σταυρό αυτής της υψηλής αποστολής και διακονίας προς το συμφέρον της καθόλου εκκλησίας του Χριστού στον κόσμο.

Γι’ αυτό, μεταξύ άλλων, στο υπόμνημα της εκλογής του Ματθαίου στον θρόνο της Αλεξάνδρειας, επί οικουμενικού Πατριάρχου Παϊσίου Β΄, αναγράφονται τα εξής: «Η αγία του Χριστού μεγάλη εκκλησία επιπροσθέτως στα άλλα προνόμια αυτής έχει και το πρώτιστο προνόμιο για την μέριμνα πασών των εκκλησιών. Τέτοια κοινή φιλόστοργη μητέρα και κεφαλή είναι, ώστε όχι μόνο τα εγγύτατα αλλά και τα απομεμακρυσμένα μέλη και μέρη αυτής με σοφία και κηδεμονία προνοητικά να φροντίζει και να ανοίγει τις μητρικές αγκάλες της προς όλους και προς όλες, και ανάλογα να επιχορηγεί τις δωρεές και χάριτες…..» (κ. Δελικάνη, πατριαρχικά έγγραφα, τομ. 2, σελ.39-52)

Σε άλλη εγκύκλιο του οικουμενικού Πατριάρχου Ιερόθεου (1852) αναφέρονται τα εξής: «Γι’ αυτό και ο καθ’ ημάς αγιώτατος αποστολικός, πατριαρχικός και οικουμενικός θρόνος, δεν καταγίνεται μόνο με την διάταξη των οικείων υποθέσεων αυτού και με την ευστάθεια των σχετικών εκκλησιαστικών πραγμάτων του, αλλά εκτείνει την πρόνοιαν και προς τα συμφέροντα των λοιπών αγιωτάτων θρόνων.
Δια τούτο και το «Οικουμενικός», προνόμιο έχει και δεν παρέλειψε άνωθεν και εξ αρχής σε πρόσφορους καιρούς να ενεργεί φιλαδέλφως και να συντρέχει εκ παντός τρόπου στις ανάγκες και χρειές των λοιπών αγιωτάτων θρόνων, σκοπό έχοντας την κατάρτιση και την ψυχική σωτηρία του Χριστωνύμου πληρώματος….» ( κ. Δελικάνη, πατριαρχικά έγγραφα, τομ. 2, σελ. 52)

Εύστοχα γράφει ο αοίδιμος μητροπολίτης Σάρδεων Μάξιμος: «Η ορθοδοξία είναι ζωή, ως ζωή είναι οργανισμός, ως οργανισμός δε έχει κεφαλήν και κέντρον, το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, το οποίο έχοντας μοχθήσει τόσο, όσο ουδεμία άλλη εκκλησία υπέρ της ορθοδοξίας, υπομένοντας δε καθαρμούς μεγάλους, καθηγίασε στους αιώνες την θέση που κατέλαβε και κατέχει της Μητρός Αγίας Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας».

Η αδέκαστη ιστορία μαρτυρεί και εξαγγέλλει ότι η ζωή του οικουμενικού θρόνου επί τοσούτο είναι συνυφασμένη με την ζωή και την ιστορία του γνήσιου ορθόδοξου Χριστιανισμού των Αγίων οικουμενικών συνόδων και των προς διατήρηση της πίστεως και περιφρούρηση της κανονικής τάξεως συνεχών και σκληρών αγώνων, ώστε να μπορεί να λεχθεί ότι δι’ αυτής συμπληρούται και συνεχίζεται η όλη ιστορία της ορθοδόξου εκκλησίας.

Μαρτυρεί και εξαγγέλλει η αδέκαστη ιστορία, ότι: «η εν αρχή ταπεινή και ολιγότεκνος εκκλησία του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του πρωτόκλητου, αθρόα μεγαλύνθηκε, υψώθηκε σε καθέδρα οικουμενική και κέντρο προς το οποίο βλέπει περιγραφόμενος ο θεοχάρακτος της ορθοδόξου εκκλησίας κύκλος, κέντρο θεοστήρικτο, στο οποίο συνεχίζονται και συγκρατούνται….όλες οι κατά τόπους και χώρες υφιστάμενες και περί την κανονική των εκκλησιαστικών πραγμάτων οικονομία αυτενεργοί και αυτοκέφαλοι ορθόδοξες εκκλησίες, που συναρμολογούμενες αποτελούν ενιαίο και αδιαίρετο σώμα.
Αυτή δε αναδέχθηκε και την των άλλων αδελφών εκκλησιών φροντίδα, όσες φορές, περιστάσεις έκτακτες παρακωλύουν την δια ποίμανση….» (πατριαρχική εγκύκλιος, Κυριακή της ορθοδοξίας, 1950).

Οικουμενική καθέδρα και κέντρο πανορθόδοξο το οικουμενικό πατριαρχείο υπήρξε και είναι, συγχρόνως, και κέντρο μεσιτείας προς τον Χριστό υπέρ της διατηρήσεως της πατρώας πίστεως και της κανονικής και εκκλησιαστικής θεσμοθεσίας, ευστάθειας των αγίων του Θεού εκκλησιών και της των πάντων ενώσεως.

Ο Οικουμενικός θρόνος πάντοτε απέβλεπε προς τα πρεσβεία αυτού, όχι ως μέσο ικανοποιήσεως φιλοδοξιών και επιβολής απολύτου εξουσίας στην εκκλησία και την εκκλησιαστική τάξη, επί ζημία των άλλων ορθοδόξων εκκλησιών, αλλά απλώς ως πρεσβεία της ταπεινής διακονίας εν πνεύματι αγάπης, ειρήνης και αμοιβαίου σεβασμού, υπέρ των συμφερόντων της δόξης και του μεγαλείου της κατ’ Ανατολάς Αγίας Καθολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Αυτή είναι η φωνή των κανόνων και της ιστορίας και στην φωνή και την συνείδηση αυτών, τίποτε και κανείς δεν είναι δυνατόν να προσθέσει ή ν’ αφαιρέσει κάτι (Σάδρεων Μάξιμος).
Το Φανάρι είναι έννοια και φορέας υψίστων αγαθών

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι τα γραφόμενα του αοιδίμου Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (1913-1989), όταν αναφέρεται στον Ιερώτατο θεσμό του Φαναρίου και στην υπόσταση της εννοίας του Φαναριώτου κληρικού. Γράφει δε εύγλωττα τα εξής: «… Είναι ιδιότυπος είτε ο Ιεράρχης, είτε ο εν γένει κληρικός του Φαναρίου.
Αυτό το Φανάριον, είναι τι πλέον της καθεστηκυίας έδρας εν τη Πόλει ταύτη της Κεφαλής της Ορθοδοξίας. Είναι μια έννοια. Συμβολίζει την ικανότητα της ζωής να υπερβαίνη τον χαλασμόν, την δυνατότητα της επιβιώσεως εν τη συνυπάρξει. Το Φανάριον είναι η τέχνη του να εξάγη τις εκ των χειρίστων δεδομένων το άριστον δυνατόν. Το Φανάριον είναι φορεύς υψίστων αξιών. Είναι υπομονή. Είναι σιωπή. Είναι ευγένεια. Η ευγένεια των παλαιών. Όχι ναρκισσισμός και στατικότης.
Φύλαξ του θησαυρού της αμωμήτου ημών πίστεως και της ιεράς παραδόσεως της Ανατολής, επενδεδυμένης τας άλλας παραδόσεις του Γένους, όμως φύλαξ ενεργός και δυναμικός. Είναι η πύλη της Ανατολής, ανεωγμένη προς την Δύσιν. Είναι ο ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων της Δύσεως. Ερμηνευτής των μεγάλων στροφών του βίου του κόσμου. Το Φανάριον είναι μια σχολή.
Και ο Φαναριώτης, ενώ είναι γέννημα της αναγκαιότητος μιας στιγμής της ιστορίας, αποβαίνει και αυτός έννοια, η οποία διαπορεύεται τας εποχάς, επίκαιρος εις μίαν εκάστην ως προς τα κύρια χαρακτηριστικά. Διότι ο Φαναριώτης εκπροσωπεί τον φορέα μιας μεγάλης κληρονομιάς, την οποίαν ο ίδιος διασώζει όχι δια της ταφής, αλλά δια της αξιοποιήσεως υπέρ των πολλών.
Ο Φαναριώτης είναι ο συγκερασμός της παραδόσεως και της προόδου, εν τη κατά πρόσωπον αντιμετωπίσει της πραγματικότητος, οποιαδήποτε και αν είναι…».