Χρηστομάθεια ελληνική.

Εισαγωγικά.
Όπως στον Ισραήλ υπήρξε προετοιμασία, για την έλευση του Υιού του Θεού, με τους Προφήτες, έτσι και στον ελλαδικό χώρο υπήρξε προετοιμασία της α΄ παρουσίας με την ελληνική χρηστομάθεια, τη γλώσσα και τα φιλοσοφικά νοήματα, πολλά από τα οποία χρησιμοποίησαν και οι Πατέρες της Εκκλησίας στα έργα τους και τα οποία βοήθησαν στην ορθή διατύπωση των δογμάτων, την αντιμετώπιση των αιρέσεων και την εξάπλωση του Χριστιανισμού σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Έτσι, συντάχθηκε ένα αλφαβητικό κείμενο, με τα κυριότερα ρητά αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων, σχετικά με αντίστοιχη εκκλησιαστική ορολογία, καθώς και προφητείες, για την έλευση του Υιού και Λόγου του Θεού, του Σωτήρα του κόσμου.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ.
———————————————————————–
ΧΡΗΣΤΟΜΑΘΕΙΑ EK ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ
ΠΕΡΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ ΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ


ΑΓΑΠΗ βλέπε και: ΕΥΣΠΛΑΓΧΝΙΑ – ΟΙΚΤΟΣ – ΣΥΜΠΟΝΟΙΑ – ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ
Αγάπα τον πλησίον. Να αγαπάς τον συνάνθρωπό σου. Θαλής ο Μιλήσιος
Η αγάπη είναι αυτό που έχουμε για να βοηθά ο ένας τον άλλο. Ευριπίδης
Ουδ’ υφ’ ενός φιλέεσθαι δοκέει μοι ο φιλών μηδέαν. = Αυτός που δεν αγαπά κανέναν ούτε και από κανέναν αγαπιέται. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν. Δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ. Σοφοκλής

ΑΔΙΚΙΑ

Αγαθόν ου το μη αδικέειν, αλλά το μηδέν εθέλειν. = Το σωστό είναι όχι απλά το να μην αδικείς, αλλά ούτε και να θέλεις να το κάνεις. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

Αδικούμενοι, ως έοικεν, οι άνθρωποι μάλλον οργίζονται ή βιαζόμενοι. = Φαίνεται ότι οι άνθρωποι οργίζονται περισσότερο όταν αδικούνται παρά όταν υποκύπτουν στη βία. Θουκιδίδης

Κρείττον το αδικείσθαι του αδικείν. = Καλύτερα να σε αδικούν άλλοι, παρά να αδικείς εσύ. Σωκράτης
Μούνοι θεοφιλέες, όσοι εχθρόν το αδικέειν. = Είναι αγαπητοί στον Θεό μόνον όσοι θεωρούν την αδικία σαν εχθρό. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Ο έσχατος της αδικίας όρος, εστί το δοκείν δίκαιον είναι μη όντα. = Η χειρότερη μορφή της αδικίας είναι το να χαρακτηρίζει κανείς δίκαιο αυτό που είναι άδικο. Πλάτων
Ο μη αδικών ουδενός δείται νόμου. = Όποιος δεν αδικεί δεν έχει ανάγκη από κανένα νόμο. Πλάτων
Ουδενί τρόπω φαμέν αδικητέον είναι. = Δεν πρέπει να αδικούμε με κανέναν τρόπο. Πλάτων

ΑΘΑΝΑΣΙΑ

Τους βουλομένους αθανάτους είναι, δει ζην ευσεβώς και δικαίως. = Εκείνοι που θέλουν να είναι αθάνατοι πρέπει να ζουν με ευσέβεια και δικαιοσύνη. Αντισθένης

ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΙΑ – ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΙΣ

Εκ των γαρ αισχρών λημμάτων τους πλείονας ατωμένους ίδοις αν ή σεσωσμένους. = Οι περισσότεροι άνθρωποι καταστρέφονται από τα αισχρά κέρδη παρά σώζωνται. Σοφοκλής
Ζημίαν αιρού μάλλον ή κέρδος αισχρόν, το μεν γαρ άπαξ λυπήσει, το δε αεί. = Η ζημιά θα σε λυπήσει μια φορά ενώ η αισχροκέρδεια θα σε βασανίζει πάντοτε. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Κέρδος αισχρόν, φύσεως κατηγορία. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Μη κακά κερδαίνειν. = Μην αισχροκερδείς Ησίοδος

Μη πλούτει κακώς. = Να μην πλουτίζεις με αθέμιτα μέσα. Πιττακός Μυτιληναίος

Μη πλουτείν αδίκως, αλλ’ εξ οσίων βιοτεύειν. = Μην πλουτίζεις με αδικίες, αλλά κέρδιζε την ζωήν σου με έντιμα μέσα. Φωκυλίδης ο Μιλήσιος
Τα δειλά κέρδη πημονάς εργάζεται. = Τα άνομα κέρδη δημιουργούν βάσανα. Σοφοκλής

Χρήματα δ’ ιμείρω μεν έχειν, αδίκως δε πεπάσθαι ουκ εθέλω. = Επιθυμώ πολύ να έχω χρήματα, αλλά όχι να τα αποκτήσω αδίκως. Σόλων ο Αθηναίος

ΑΙΣΧΡΟΛΟΓΙΑ – ΑΙΣΧΡΟΤΗΣ – ΑΘΥΡΟΣΤΟΜΙΑ

Α ποιείν αισχρόν, ταύτα νόμιζε μηδέ λέγειν είναι καλόν. = Οσα είναι ντροπή να κάνει κανείς, δεν είναι ωραίο ούτε να τα λέει. Ισοκράτης

Μη γέλωτα προπετή στέργε μήτε λόγον μετά θράσους αποδέχου. = Μην ακούς και μην αποδέχεσαι σαχλούς γέλωτας και χυδαιότητες. Ισοκράτης

ΑΚΗΔΙΑ – ΑΜΕΤΡΟΣ ΛΥΠΗ

Καρδίαν μη εσθίειν. = Μη κατατρώγεις την καρδιά σου με άμετρη λύπη. Πυθαγόρας ο Σάμιος

ΑΚΤΗΜΟΣΥΝΗ

Φίλων ουδέν ίδιον, αλλά κοινά χρήματα. = Οι φίλοι μεταξύ τους δεν θεωρούν τίποτα δικό τους αλλά έχουν τα πάντα κοινά. Ευριπίδης

ΑΚΟΛΑΣΙΑ – ΑΣΩΤΙΑ

Καλούσιν ακολασίαν το υπό των ηδονών άρχεσθαι. = Ονομάζουμε ακολασία το να κυριαρχείται κάποιος από τις ηδονές. Πλάτων

ΑΛΗΘΕΙΑ – ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ

Αλήθειαν περί πολλού ποιητοίν. = Πρέπει να φροντίζουμε πολύ για την αλήθεια. Πλάτων
Αληθομυθέειν χρεών, ου πολυλογέειν. = Να λέμε την αλήθεια χωρίς πολυλογίες. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

Απλά γαρ εστί της αληθείας έπη. = Η αλήθεια λέγεται με απλά λόγια. Αισχύλος

Αταλαίπωρος τοις πολλοίς η ζήτησις της αληθείας, και επί τα ετοίμα μάλλον τρέπονται.= Οι περισσότεροι αδιαφορούν στο να αναζητήσουν την αλήθεια και αρκούνται σε έτοιμα σχήματα. Θουκιδίδης
Εν βυθώ γαρ η αλήθεια. = Η αλήθεια βρίσκεται στο βάθος των πραγμάτων. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Ορθόν αλήθεια αεί. = Η αλήθεια είναι πάντα το ορθόν. Σοφοκλής

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Οι άνθρωποι γεγόνασιν αλλήλων ένεκεν, δίδασκε ουν ή φέρε. = Οι άνθρωποι έγιναν ο ένας για τον άλλον, ή βελτίωσέ τους, λοιπόν, ή υπόμεινέ τους. Μάρκος Αυρήλιος

ΑΜΑΘΕΙΑ

Αμαθίη μεν θράσος, λογισμός δε όκνον φέρει. = Αμάθεια φέρνει θράσος κι’ η σκέψη επιφύλαξη. Θουκιδίδης
Εξ αμαθείας πάντα κακά πάσιν ερρίζεται. = Όλα τα κακά έχουν την ρίζα τους στην αμάθεια. Πλάτων

ΑΜΑΡΤΙΑ

Ανθρώποισι τοις πάσι κοινόν εστι του ξαμαρτάνειν. = Όλοι πέφτουν σε σφάλματα. Σοφοκλής
Μη δια τον φόβον αλλά δια το δέον απέχεσθαι των αμαρτημάτων. = Δεν αποφεύγουμε την αμαρτία από τον φόβο της τιμωρίας αλλά επειδή έτσι πρέπει. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

Τα αμαρτήματά σου πειρώ λόγοις καλύπτειν, αλλά θεραπεύειν ελέγχοις. = Μη προσπαθείς να δικαιολογήσεις τ’ αμαρτήματά σου αλλά να τα διορθώνεις με τον έλεγχο. = Πυθαγόρας ο Σάμιος

ΑΜΕΤΡΟΕΠΕΙΑ – ΜΕΓΑΛΟΣΤΟΜΙΑ

Λάλει α δει και ό,τι δει, και ουκ ακούσει ά μη δει. = Λέγε αυτά που πρέπει και όπως πρέπει και μην ακούς εκείνα που δεν πρέπει. Πυθαγόρας ο Σάμιος

Λόγος έργου σκιή. = Ο λόγος δεν είναι παρά μόνον η σκιά του επιτεύγματος. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

Πολλοί μεγάλα επαγγέλονται, μηδέ μικρά ποιήσαι δυνάμενοι. = Πολλοί υπόσχονται πολλά, ενώ δεν είναι ικανοί να κάμουν ούτε τα μικρά πράγματα. Αίσωπος

ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΙΣ

Α δρα τις και πείσεται. = ΄Ο,τι κάνεις θα πάθεις. Αίσωπος

ΑΠΑΘΕΙΑ – ΗΣΥΧΙΑ
Τέλος είναι την ευθυμίαν, ου την αυτήν ούσαν τη ηδονή, αλλά καθ’ ην γαληνώς και ευσταθώς η ψυχή διάγει, υπό μηδενός ταραττομένη φόβου ή δεισιδαιμονίας ή άλλου τινός πάθους. = Σκοπός της ζωής δεν είναι η ευθυμία που ταυτίζεται με την ηδονή, αλλά εκείνη που επιτρέπει στην ψυχή να διάγει με γαλήνη και ηρεμία, χωρίς να ταράσσεται από τον φόβο, την δεισιδαιμονία ή κάποιο άλλο πάθος. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

ΑΠΑΡΝΗΣΙΣ ΕΓΚΟΣΜΙΩΝ

Ανθρώπων ευγενέστατοι οι καταφρονούντες πλούτου, δόξης, ηδονής, ζωής. = Ευγενέστατοι είναι εκείνοι πού είναι υπεράνω των όσων τους προσφέρει η παρούσα ζωή. Διογένης ο Κυνικός

ΑΡΓΟΛΟΓΙΑ

΄Ακουε πολλά, λάλει καίρια. = Να μιλάς για πράγματα σοβαρά. Βίας ο Πριηνεύς

Δύο ποιού καιρούς του λέγειν, ή περί ων ήσθα σαφώς, ή περί ων αναγκαίον ειπείν. = Να μιλάς σε δύο περιπτώσεις, ή όταν γνωρίζεις καλά κάποιο πράγμα, ή όταν η ανάγκη το επιβάλλει. Ισοκράτης

ΑΡΓΟΣΧΟΛΙΑ – ΑΡΓΙΑ – ΟΚΝΗΡΙΑ

Χρόνου φείδου. = Μη σπαταλάς άσκοπα τον χρόνο σου. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος

ΑΡΕΤΗ ΜΕ ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΕΙΑ

Αι μεν ηδοναί θνηταί, αι δε αρεταί αθάνατοι. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Αλλ’ ου πάγχυ βροτοίσι σαοφροσύνης αλεγίζειν ίμερος, αλλά σε, πρέσβα δαημοσύνη, ατίουσιν, μητέρα δ’ ηρώων αρετήν απάτερθε κλύοντες προτροπάδην φεύγουσιν. = Αλλ’ οι άνθρωποι δεν επιθυμούν να φροντίζουν πολύ για τη σωφροσύνη, αλλά και σε, ω σεβαστή γνώση σε περιφρονούν, από μακρυά δε αν ακούσουν για την αρετή, την μητέρα των ηρώων φεύγουν δρομαίως. Ορφικά Λιθικά
Αρετή δε, καν θάνη τις, ουκ απόλυται. = Και να πεθάνη κάποιος, η αρετή του δεν χάνεται. Αριστείδης
Αρετή διδακτή εστί. Αναφαίρετον όπλον η αρετή. = Την αρετή την μαθαίνουμε κι’ ύστερα αυτή γίνεται ένα όπλο που κανείς δεν μπορεί να μας αφαιρέσει. Αντισθένης
Αρετήν επαίνει. Να επαινείς την αρετή. Σόλων ο Αθηναίος
Αρετής ουδέν κτήμα σεμνότερον ουδέ βεβαιότερον. = Τίποτα πιο σεμνό ή βέβαιο απ’ την αρετή. Ισοκράτης
Δεν είναι αρκετό να επαινείτε μόνο τους ενάρετους, αλλά και να τους μιμείστε. Ισοκράτης
Η αρετή βαίνει δια μόχθων. Ουκ εστιν αρετής κτήμα τιμιώτερον. = Η αρετή επιτυγχάνεται με κόπο αλλά και δεν υπάρχει απόκτημα καλύτερο από την αρετή. Ευριπίδης
Λάμπει δε σαφής αρετά. = Υπερβάλει σε λάμψη η αρετή. Πίνδαρος
Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλ’ εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός. = Η ομορφιά σου να είναι στα έργα σου και όχι στον καλλωπισμό του προσώπου. Πιττακός Μυτιληναίος
Μήτε εν πόλει πλουσία μήτε εν οικία αρετήν οικείν δύνασθαι. = Σε πλούσια πόλεις και πλούσια σπίτια είναι δύσκολο να κατοικήσει η αρετή. Διογένης ο Κυνικός
Πας ο υπό γην και επί γης χρυσός, αρετής ουκ αντάξιος. = Όλο το χρυσάφι που είναι κάτω από την γη ή πάνω στη γη δεν αξίζει όσο αξίζει η αρετή. Πλάτων
Πάσα επιστήμη χωριζομένη αρετής πανουργία φαίνεται. = Κάθε γνώση που δεν συνοδεύεται από την αρετή θεωρείται απάτη. Πλάτων
Της δ’ αρετής ιδρώτα θεοί προπάροιθεν έθηκαν αθάνατοι. = Προ της αρετής οι θεοί έβαλαν ιδρώτα Ησίοδος
Τούτο έχει η τελειότης του ήθους, το πάσαν ημέραν ως τελευταίαν διεξάγειν. = Η τελειότητα του χαρακτήρα φαίνεται όταν κάποιος περνά κάθε μέρα της ζωής του σαν να είναι η τελευταία. Marcus Aurelius
Χαλεπά τα καλά. = Τα καλά πράγματα επιτυγχάνονται με κόπο. Σόλων ο Αθηναίος
Χαλεπόν εσθλόν έμμεναι. = Είναι δύσκολο το να είναι κανείς ενάρετος. Πιττακός Μυτιληναίος

ΑΣΕΒΕΙΑ
Τι γαρ μαθόντ’ ες θεούς υβριζέτην. = Πού μάθατε να υβρίζετε και να μη σέβεστε τούς θεούς; Αριστοφάνης





ΑΣΚΗΣΙΣ – ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΥΠΟΠΙΑΣΜΟΣ
Νικάν αυτόν εαυτόν πασών νικών πρώτη και αρίστη. = Η πρώτη και καλύτερη νίκη έγκειται στο να νικάς τον ίδιο σου τον εαυτό. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Των σωμάτων θηλυνομένων και αι ψυχαί πολύ ασθενέστεραι γίγνονται. = Όταν τα σώματα γίνονται μαλθακά, τότε και οι ψυχές ατονίζουν και ασθενούν. Σωκράτης

ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΙΣ

Αγάπα των αγαθών μη την υπερβάλλουσαν κτήσιν αλλά την μετρίαν απόλαυσιν. = Να μη σ’ αρέσει να αποκτήσεις πολλά πράγματα αλλά να τα απολαμβάνεις με το απαιτούμενο μέτρο. Ισοκράτης

Δει μη μόνον κεκτήσθαι τα αγαθά, αλλά και χρήσθαι αυτοίς, ως ουδέν όφελος της κτήσεως γίγνεται. = Δεν χρησιμεύει σε τίποτε το να έχει κάποιος πολλά υλικά αγαθά εάν δεν ξέρει πως να τα διαχειριστεί. Πλάτων
Ευπορούντα μη υπερήφανον είναι, απορούντα μη ταπεινούσθαι. = Όταν ευπορείς μην υπερηφανεύεσαι και όταν στερείσαι μην είσαι καταβεβλημένος. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Ην μη πολλών επιθυμέης, τα ολίγα τοι πολλά δόξοι. = Αν οι επιθυμίες σου δεν είναι υπέρμετρες, τα λίγα θα σου φαίνονται πολλά. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Οις μάλιστα τα παρόντα αρκεί, ήκιστα των αλλοτρίων ορέγονται. = Αυτοί που αρκούνται με αυτά που έχουν δεν επιθυμούν καθόλου τα ξένα. Ξενοφών
Ουδέν η κτήσις, εάν μη η χρήσις παρή. = Δεν χρησιμεύει σε τίποτε το να έχει κανείς πολλά πράγματα εάν δεν ξέρει να τα χρησιμοποιεί. Αίσωπος
Ούτε ίππω χωρίς χαλινού ούτε πλούτω χωρίς λογισμού δυνατόν ασφαλώς χρήσασθαι. = Δεν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει ούτε το άλογο χωρίς χαλινάρι ούτε το χρήμα χωρίς σύνεση. Σωκράτης
Πλουσιώτατος ο ελαχίστοις αρκούμενος. Αυτάρκεια γαρ φύσεως εστι πλούτος. = Πλουσιώτατος όποιος αρκείται στα ελάχιστα, διότι πλούτος της φύσεως είναι η αυτάρκεια. Σωκράτης
Διογένης ο Σινωπεύς θεασάμενος ποτε παιδίον ταις χερσί πίνον, εξέρριψε της πήρας την κοτύλην, ειπών: Παιδίον με νενίκηκεν ευτελεία. Εξέβαλε δε και το τρυβλίον ομοίως παιδίον θεασάμενος, επειδή κατέαξε το σκεύος, τω κοίλω άρτω του ψωμίου την φακήν υποδεχόμενον. = Πέταξε το κύπελο και το τσανάκι από το σακκίδιό του γιατί είδε ένα παιδί να πίνει νερό με τη φούχτα του και έβαζε τη φακή μέσα στο κοίλωμα που έκανε στην ψύχα του ψωμιού του. Διογένης Λαέρτιος

ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟΝ

Αίτιοι τινές εαυτοίς των κακών καταστάντες την μέμψιν αφρόνως τιθέασι τω θεώ. = Μερικοί όλως ανόητα κατηγορούν τον Θεό, για τα κακά που τούς συνέβησαν από δική τους υπαιτιότητα. Αίσωπος

ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ – ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ – ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΙΣ
Α μη οίδα, ουδέ οίομαι ειδέναι. = Δεν κάνω πως γνωρίζω πράγματα που δεν τα ξέρω. Πλάτων
Γνώθι σαυτόν. = Γνώρισε τον εαυτόν σου. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Θαλής ο Μιλήσιος ερωτηθείς: τι δύσκολον; έφη, Το εαυτόν γνώναι! Τι δε εύκολον; το άλλοις υποτίθεσθαι. = Ερωτηθείς τι είναι το πιο δύσκολο; Το να γνωρίζεις τον εαυτόν σου, απάντησε. Και τι το πιο εύκολο; Το να συμβουλεύεις τους άλλους τα πρέποντα. Διογένης Λαέρτιος
Λήθη των ιδίων κακών, θρασύτητα γεννά. = Ξεχνώντας τα λάθη μας, οδηγούμεθα στο θράσος. Δημόκριτος
Πη παρέβην; τι δ’ έρεξα; τι μοι δέον ουκ ετελέσθη; = Τι έκανα που έπρεπε ή δεν έπρεπε και τι έπρεπε να κάνω και δεν το έκανα. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Χαλεπόν εαυτόν γνώναι. = Είναι δύσκολο το να γνωρίζεις τον εαυτόν σου. Θαλής ο Μιλήσιος
Χρη δε κατ’ αυτόν αεί παντός οράν μέτρον. = Ο καθένας πρέπει να βλέπει το μέτρο που του δόθηκε. Πίνδαρος

ΑΥΤΟΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Νουν ηγεμόνα ποιού. = Να κυριαρχεί ο νους των ορέξεων. Σόλων ο Αθηναίος
Ουδείς ελεύθερος, εαυτού μη κρατών. = Κανείς δεν είναι ελεύθερος χωρίς αυτοκυριαρχία. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Το νικάν εαυτόν πασών των νικών πρώτη τε και αρίστη. = Η μεγαλύτερη και καλύτερη νίκη είναι το να νικάς τον εαυτόν σου και τις αδυναμίες σου. Πλάτων
Το νικάν τας επιθυμίας πασών νικών η καλλίστη. Αρχαίο ρητό

ΑΦΙΛΟΚΕΡΔΕΙΑ - ΑΦΙΛΟΧΡΗΜΑΤΙΑ :
Επαμεινώνδας ένα είχε τρίβωνα, και αυτόν ρυπώντα. Είποτε δε αυτόν έδωκεν εις γναφείον, αυτός υπέμενεν οίκοι δι’ απορίαν ετέρου. Εν δη τούτοις της περιουσίας ων, Αρταξέρξου του Περσών βασιλέως πέμψαντος αυτό πολύ χρυσίον, ου προσήκατο, και, ει τι εγώ νοώ, μεγαλοφρονέστερος ην του διδόντος ο μη λαβών.. = Όποιος είναι ανώτερος χρημάτων είναι ανώτερος των βασιλέων και δυνατώτερος πάντων. Αιλιανός Κλαύδιος
Σωκράτης ο φιλόσοφος, πολλά των φίλων αυτώ πεμπόντων, επειδή μηδέν δεχόμενος, επί τούτω παρά της Ξανθίππης ευθύνετο, έφη: «Αν τα διδόμενα πάντα ετοίμως λαμβάνωμεν, ουδ’ αιτούντες τους διδόντας έξομεν». = Πρέπει να ζητούμε την συνδρομή των φίλων μας, όταν έχουμε πραγματικά ανάγκη και όχι από απληστία ή διάθεση κέρδους. Στοβαίος Ιωάννης Γνωμικά
ΑΧΑΡΙΣΤΙΑ :
Τη αχαριστία, έπεται η αναισχυντία. Αρχαίο γνωμικό
ΓΕΝΝΑΙΟΔΩΡΙΑ
Πτολεμαίον φασι τον Λάγου, καταπλουτίζοντα τους φίλους αυτού υπερχαίρειν. Έλεγε δε άμεινον είναι πλουτίζειν ή πλουτείν. = Καλύτερα είναι το να μπορεί να δίνει κανείς παρά να παίρνει. Αιλιανός Κλαύδιος

ΓΛΩΣΣΑ

Γλώττης κρατείν. = Πρέπει να συγκρατούμε την γλώσσα μας. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Ερωτηθείς τι εστιν εν ανθρώποις αγαθόν τε και φαύλον, έφη, γλώσσα. = Η γλώσσα ανάλογα με το πως την χρησιμοποιούμε είναι μεγάλο καλό ή μεγάλο κακό. Ανάχαρσις ο Σκύθης

ΓΟΝΕΙΣ - ΤΙΜΗ - ΜΕΡΙΜΝΑ

Βιάζεσθαι δε τίνα ουχ όσιον ούτε μητέρα ούτε πατέρα. = Είναι ανόσια πράξη το να κακομεταχειρίζεσαι την μητέρα σου ή τον πατέρα σου. Πλάτων
Γονέας αιδού. Μη έριζε γονεύσι, καν δίκαια λέγεις. = Τίμα τους γονείς σου και μην τσακώνεσαι μαζί τους ακόμη και όταν έχεις δίκιο. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Γονέας δει αιδείσθαι. = Πρέπει να σεβόμαστε τους γονείς μας. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Ου πως εστι δόμων αέκουσαν απώσαι, ή μ’ έτεχ’ ή μ’ έθρεψε. = Δεν μπορώ να διώξω απ’ το σπίτι μου εκείνην που με γέννησε και με ανέθρεψε. Όμηρος
Παρασκεύαζε σεαυτόν άξιον των γονέων. = Αντάξιος των γονιών σου. Περίανδρος ο Κορίνθιος

Τοιούτος γίγνου περί τους γονείς, οίους αν εύξαιο περί σεαυτόν γενέσθαι τους σεαυτού παίδας. = Να συμπεριφέρεσαι προς τους γονείς σου όπως επιθυμείς να σου συμπεριφερθούν τα παιδιά σου. Ισοκράτης

ΔΙΑΚΡΙΣΙΣ
Αλλ’ εστιν ένθα η δίκη βλάβην φέρει. = Η άκριτη δικαιοσύνη μπορεί να βλάψει. Σοφοκλής
Κριτήριον τον λόγον, τας αισθήσεις μη ακριβείς υπάρχειν. = Κριτήριο να είναι πάντα η λογική, διότι οι αισθήσεις παραπλανούν. Παρμενίδης
Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά. = Χρειάζεται διάκρισις στο τι θα πούμε σε κάποιον. Πυθαγόρας ο Σάμιος





ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΤΗΣ
Ηδιεστόν εστιν εν τω βίω το τα αυτού πράττειν. = Είναι πολύ ευχάριστο όταν στη ζωή κανείς ασχολείται μόνον με τις δικές του υποθέσεις. Πλάτων
Σκοπέειν τινα τα εαυτού. = Ο καθείς να ασχολείται με τις δικές του υποθέσεις και όχι με τις ξένες. Ηρόδοτος

ΔΙΑΛΑΚΤΙΚΟΤΗΣ
Αδικούμενος διαλάσσου. = Όταν αδικήσαι νάσαι διαλλακτικός και να μην εξωθείς. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Μην απειλείν μηδενί. = Να μην απειλείς κανέναν. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ – ΔΙΚΑΙΟΝ
Ανδρείας ουδέν όφελος μη παρούσης δικαιοσύνης, ει δε δίκαιοι πάντες γένοιντο, ουδέν ανδρείας δεήσονται. = Ανδρεία που δεν συνοδεύεται από δικαιοσύνη δεν ωφελεί σε τίποτε, και αν όλοι γινόντουσαν δίκαιοι, η ανδρεία δεν θα μας χρησίμευε σε τίποτε. Ξενοφών
Ανήρ δίκαιος εστίν ουχ ο μη αδικών, αλλ΄ όστις αδικείν δυνάμενος μη βούλεται = Δίκαιος άνθρωπος είναι όχι εκείνος, που δεν αδικεί, αλλά εκείνος, που, αν και μπορεί, όμως δεν θέλει να αδικεί. Φιλήμων ο Συρακούσιος
Αρετής οικείον αδικίαν μισείν. = Γνώρισμα της αρετής είναι το μίσος κατά της αδικίας . Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Δίκαια δράσας συμμάχους έξεις θεούς = Εάν πράττεις δίκαια, θα έχεις βοηθούς τους θεούς. Μένανδρος
Δίκαιοι όντες αζήμιοι υπό θεών εσόμεθα. = Ο δίκαιος άνθρωπος δεν τιμωρείται από τον Θεό. Πλάτων
Δικαιοσύνη φύσει λυσιτελεί τω έχοντι. = Η δικαιοσύνη ωφελεί από μόνη της όποιον την ασκεί. Πλάτων
Δικαιοσύνην ασκείν έργω τε λόγω τε. = Η δικαιοσύνη είναι πρωτίστως έμπρακτος. Σόλων ο Αθηναίος
Ει εθέλαμεν αποθνήσκειν υπέρ των δικαίων, ευδοκιμήσομεν. = Εάν είμαστε πρόθυμοι να θυσιαστούμε για τα δίκαια πράγματα, τότε θα προκόψουμε. Πλάτων
Εκείνο μόνον δει σκοπείν τινα, πότερον δίκαια ή άδικα πράττει, και ανδρός αγαθού έργα ή κακού = Ο άνθρωπος μόνον αυτό πρέπει να εξετάζει, αν δηλαδή ενεργεί δίκαια ή άδικα και αν οι πράξεις του είναι καλές ή κακές, Πλάτων
Εν δε δικαιοσύνη συλλήβδην πάσ’ αρετή εστιν. = Η δικαιοσύνη αυτόματα περιλαμβάνει κάθε αρετή. Θέογνις
Εν μαινομένοις μάλα μαίνομαι, εν δε δικαίοις πάντων ανθρώπων ειμί δικαιότατος. = Με οργισμένους οργίζομαι περισσότερο, με τους δίκαιους όμως είμαι δικαιότατος. Θέογνις ο Μεγαρεύς
Εν παντί δει καιρώ το δίκαιον επικρατείν = Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να επικρατεί το δίκαιο, Μένανδρος
Επιείκεια και δικαιοσύνη είναι ένα και το αυτό. Μολονότι και τα δυο είναι σπουδαία, η επιείκεια είναι ανώτερη. Αριστοτέλης
Έστι δίκης οφθαλμός, ος τα πάνθ΄ ορά = Υπάρχει ο οφθαλμός της δικαιοσύνης, που τα βλέπει όλα. Αρχ. Γνωμικό
Ζηλωτόν μεν ο πλούτος τίμιον μέντοι και θαυμαστόν η δικαιοσύνη = Ο πλούτος είναι βέβαια ζηλευτός, η δικαιοσύνη όμως είναι πολύτιμο και θαυμαστό πράγμα, Λυκούργος
Ζυγόν μη υπερβαίνειν. = Να είσαι πάντα δίκαιος όπως η ισορροπημένη ζυγαριά. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Ήθους δικαίου φαύλος ου ψαύει λόγος = Ο κακός λόγος δεν αγγίζει τον δίκαιον χαρακτήρα. Αρχαίο Γνωμικό
Θάρσει, το τοι δίκαιον ισχύει μέγα = Λάβε θάρρος διότι το δίκαιο έχει πολύ μεγάλη ισχύ. Ευριπίδης
Θάρσει, το τοι δίκαιον ισχύει μέγα. = ΄Εχε θάρρος γιατί η δύναμη του δικαίου είναι μεγάλη. Ευριπίδης
Και το δικαιοσύνης τε και ευσεβίης μέγ’ όνειαρ. = Μεγάλη η ωφέλεια της δικαιοσύνης και της ευσεβείας. Ορφικά Αποσπασμάτια
Μηδέν περί πλείονος ποιού προ του δικαίου. = Να φροντίζεις περισσότερο για το δίκαιο απ΄ οτιδήποτε άλλο. Πλάτων


Μηδένα δικάσης, πριν αν άμφω ακούσης = Μη καταδικάσεις κανένα, προτού ακούσεις και τους δυο διαδίκους Αρχαίο Γνωμικό
Μηδενί δίκην δικάσης πρίν αμφοίν μύθον ακούσης. = Μην καταδικάσεις ποτέ κανέναν, εάν πρώτα δεν έχεις ακούσει και τις δύο πλευρές. Πλάτων
Ουχ οίον τε άνευ δικαιοσύνης αγαθόν πολίτην γενέσθαι = Είναι αδύνατον να υπάρξει καλός πολίτης άνευ δικαιοσύνης. Σωκράτης
Πολίτη αδικουμένω βοηθείν και οίκοι και επί ξένης = Να βοηθούμε ένα συμπολίτη μας που αδικείται και στην πατρίδα μας και σε ξένη χώρα, Χαρώνδας ο Σικελός
Πράττε δίκαια. = Να ενεργείς με δικαιοσύνη. Περίανδρος ο Κορίνθιος

Τα δίκαια κρίνε. = Να κρίνεις πάντα με δικαιοσύνη. Κλεόβουλος ο Λίνδιος

Το ίσον μόνιμον ανθρώποις έφυ = Η δικαιοσύνη είναι μόνιμο χαρακτηριστικό των ανθρώπων, Σοφοκλής
ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΑΚΡΑΣΙΑ
Βλαβερόν ακρασία. = Η έλλειψη εγκρατείας είναι βλαβερή. Πιττακός Μυτιληναίος
Γλώσσης, γαστρός και αιδοίων κράτει. Εγκράτει γλώσσας, κοιλίας και αισθήσεων. Ανάχαρσις ο Σκύθης
Η μάλλ’ εύκαμπτον φαρ έφυ βροτών κηρ και μάτει κούφως τόδ’ ο κε νοήσηι. = Η καρδιά του ανθρώπου λυγίζει πολύ εύκολα και κατόπιν λαχταρά όσα βάλει ο νους του. Σαπφώ η Λεσβία

ΕΙΡΗΝΗ – ΟΜΟΝΟΙΑ – ΣΥΜΠΝΟΙΑ – ΕΝΟΤΗΣ

Βία μηδέν πράττειν. = Δεν πρέπει ποτέ να εξασκούμε βία σε κανέναν και τίποτα. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Ειρήνη ανά γην κουροτρόφος. = Η ειρήνη επί της γης τρέφει τον άνθρωπο Ησίοδος
Ειρήνην αγάπα. = Να αγαπάς και να αναζητείς την ειρήνη. Θαλής ο Μιλήσιος
΄Εχθρας διαλύειν. = Να διαλύουμε την εχθρότητα. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Ομόνοια μέγιστον αγαθόν δοκεί ταις πόλεσιν είναι. = Η ομόνοια θεωρείται το μεγαλύτερο αγαθό για τις πόλεις. Ξενοφών
Ομόνοιαν χρωμένοις, σωτήριον. = Η σωτηρία είναι γι’ αυτούς που ζουν εν ομονοία. Αίσωπος
Ομονοίης τα μεγάλα έργα. = Η ομόνοια γεννά μεγάλα κατορθώματα. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

ΕΚΔΙΚΗΣΙΣ – ΕΚΔΙΚΗΤΙΚΟΤΗΣ
Ούτε ανταδικείν δει ούτε κακώς ποιείν ουδένα ανθρώπων, ουδ’ αν οτιούν πάσχη υπ’ αυτών. = Δεν πρέπει να ανταποδίδουμε την αδικία ή να κάνουμε κακό, ότι κακό κι’ αν μας έχει κάνει ο άλλος. Πλάτων

ΕΛΠΙΣ
Ελπίς εν ανθρώπισι μούνη Θεός εσθλή. = Μόνος ευνοϊκός θεός του ανθρώπου, η Ελπίς. Θέογνις ο Μεγαρεύς
Ελπίς η βόσκουσα τους πολλούς βροτών. = Η ελπίδα συντηρεί τους περισσότερους θνητούς. Σοφοκλής
Εν ελπίσι χρη τους σοφούς έχει τον νουν. = Οι συνετοί άνθρωποι πρέπει να ξέρουν να ελπίζουν. Ευριπίδης
Λεπτή τις ελπίς εστ’ εφ’ ης οχούμεθα. = Ταξιδεύουμε στην πλάτη μιας μικρής ελπίδας. Αριστοφάνης

ΕΠΙΔΕΙΞΙΟΜΑΝΙΑ
Αδρί οιομένω τι είναι, ουκ έστιν αίσχιον ή παρέχειν εαυτόν τιμώμενον, ου δι’ αυτόν, αλλά δια την δόξαν προγόνων. = Για τον άνθρωπο που καμώνεται ότι είναι κάτι, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ντροπή από το να δέχεται τιμές όχι για τα δικά του επιτεύγματα αλλά επικαλούμενος την δόξα των προγόνων του. Πλάτων






ΕΠΙΔΕΙΞΙΣ ΓΝΩΣΕΩΝ - ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Ο χρήσιμ’ ειδώς ουχ ο πολλά ειδώς σοφός. = Σοφός όποιος ξέρει αυτά που πρέπει και όχι πολλά. Αισχύλος

Ο γαρ τις ή μη έχει ή μη οίδεν ούτ’ αν ετέρω δοίξη ούτ’ αν άλλον διδάξειε. = Αυτός που δεν έχει ή δεν ξέρει κάτι, δεν μπορεί να το μεταδώσει ή να το διδάξει σε άλλους. = Πλάτων

ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΞΕΝΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ - ΖΗΛΟΤΥΠΙΑ
Αλλοτρίων μη επιθύμει. = Να μην επιθυμείς ξένα πράγματα. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Αρκείσθαι παρεούσι και αλλοτρίων απέχεσθαι. = Αρκέσου σ’ όσα έχεις, απέχου των ξένων. Φωκυλίδης
Ου μοι τα Γύγαιω του πολυχρύσου μέλει, ουδ’ είλέ πω με ζήλος, ουδ’ αγαίομαι θεών έργα, μεγάλης δ’ ουκ ερέω τυραννίδος, απόπροθεν γαρ εστιν οφθαλμών εμών. = Αδιαφορώ για τ’ αγαθά του πάμπλουτου βασιλιά της Λυδίας Γύγου και ποτέ δεν τα ζήλεψα, ούτε των θεών τα έργα βλέπω με ζηλοτυπία. Δεν επιθυμώ να είμαι άρχοντας. Τα δικά μου μάτια βλέπουν πέρα απ’ όλα αυτά Αρχίλοχος
ΕΡΓΑΣΙΑ – ΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΣ – ΦΙΛΕΡΓΙΑ – ΦΙΛΟΠΟΝΙΑ
Ανιαρόν αργία. = Η οκνηρία προκαλεί ανία. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Αργός μη ίσθι, μηδ’ αν πλουτής. = Και οι πλούσιοι οφείλουν να εργάζονται. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Εργασίη ουδέν όνειδος, αεργίη δε τ’ όνειδος. = Ντροπή είναι μόνον η οκνηρία Ησίοδος
Λιμός γαρ τοι πάμπαν αεργώ σύμφορος ανδρί, τω δε θεοί νεμεσσώσι και ανέσει, ος κεν αεργός ζώη. = Πείνα συνοδεύει τον άνεργο, οι δε θεοί μισούν εκείνον που ζει με ανέσεις χωρίς να εργάζεται Ησίοδος
Ο κάματος θησαυρός έστι τοις ανθρώποις. = Η κούραση από την εργασία είναι θησαυρός. Αίσωπος
Πόνου χωρίς ουδέν ευτυχεί. = Χωρίς κόπους κανείς δεν μπορεί να ευτυχήσει. Σοφοκλής
Το εργάζεσθαι άμεινον. Αεί δ’ αμβολιεργός ανήρ άτησι παλαίει. = Η εργασία είναι το καλύτερο. Όποιος την αναβάλλει παλεύει πάντοτε με δυσκολίες Ησίοδος

Το θείον φιλεί συγκάμνειν τω κάμνοντι. = Στον Θεό αρέσει το να βοηθεί τους εργατικούς. Αισχύλος

Των γαρ όντων αγαθών και καλών ουδέν άνευ πόνου και επιμελείας θεοί διδόασιν ανθρώποις. = Οι θεοί δεν δίνουν κανένα αγαθό στους ανθρώπους χωρίς κόπο και επιμέλεια. Ξενοφών
Των πόνων πωλούσιν ημίν πάντα τ’ αγαθά οι θεοί. = Οι θεοί μας δίνουν τα αγαθά σαν αμοιβή των κόπων μας. Θέογνις ο Μεγαρεύς

ΕΡΩΣ – ΕΡΩΤΟΜΑΝΙΑ
Έρως ου πας εστί καλός, ουκ άξιος εγκωμιάζεσθαι, αλλά ο καλώς προτρέπων εράν. = Όλοι οι έρωτες δεν είναι καλοί ούτε άξιοι εγκωμίων, παρεκτός εκείνον που μας προτρέπει στο καλό. Πλάτων

ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ – ΑΧΑΡΙΣΤΙΑ
Ευποιίας ης έτυχες μνημόνευε . = Να θυμάσαι πάντα την ευεργεσία που σου έκαναν. Κλεόβουλος ο Λίνδιος

ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ – ΠΡΟΤΡΟΠΗ – ΝΟΥΘΕΣΙΑ – ΣΥΜΒΟΥΛΗ
Κώλυε τους μέλλοντας αμαρτάνειν. = Εμπόδιζε όσους πρόκειται ν’ αμαρτήσουν. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Οι μεν άλλοι κύνες τους εχθρούς δάκνουσιν, εγώ δε τους φίλους ίνα σώσω. = Οι σκύλοι δαγκώνουν τους εχθρούς, εγώ δαγκώνω τους φίλους για να τους σώσω. Διογένης ο Κυνικός
Ουχ ούτω χαλεπόν αμαρτάνειν ως τον αμαρτάνοντα μη εξελέγχειν. = Αν δεν νουθετείς τον άλλον για τα λάθη του είναι χειρότερο κι’ από το να σφάλλεις εσύ ο ίδιος. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Πάταξον μεν, άκουσον δε. = Κτύπησέ με αλλά άκουσέ με. Θεμιστοκλής
Συμβούλευε μη τα ήδιστα αλλά τα άριστα. = Συμβούλευε τα καλά, όχι τα ευχάριστα. Σόλων ο Αθηναίος



ΕΥΣΕΒΕΙΑ
Ευσέβειαν άσκει. Να εξασκείσαι στην ευσέβεια. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Πέρας μεν αρετών η φιλία, αρχή δε η ευσέβεια. Η ευσέβεια είναι αρχή όλων των αρετών. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Θεούς αιδού και δέδιθι, τούτο γαρ άνδρα είργει μητ’ έρδειν μήτε λέγειν ασεβή. Σέβου και φοβού το θείον, διότι αυτό εμποδίζει τον άνδρα από το να λέγει ή να πράττει ασέβειες. Θέογνις ο Μεγαρεύς

ΕΥΣΠΛΑΧΝΙΑ – ΟΙΚΤΟΣ – ΣΥΜΠΟΝΙΑ – ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ

Μηδενί συμφοράν ονειδίσης, κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αβέβαιον. = Μη περιγελάσης κανενός τη συμφορά γιατί η τύχη είναι κοινή και το μέλλον σου αβέβαιο. Ισοκράτης

Το δυστυχούντι μη επιγέλα. = Μη περιγελάς αυτόν που δυστυχεί. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος

ΕΦΕΣΙΣ - ΠΡΟΑΙΡΕΣΙΣ
Ην δε τις πρόθυμος ή εικότως έχει σθένειν μάλλον το θείον. = Ο Θεός ενδυναμώνει περισσότερο τον άνθρωπο που έχει καλή θέληση και αγαθή προαίρεση Ευριπίδης

ΕΧΕΜΥΘΕΙΑ
Λόγων απορρήτων εκφοράς μη ποιού. = Μη μεταδίδεις μυστικά. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Κακά εν οίκω κρύπτε. = Μη διατυμπανίζεις τα κακά αλλά να τα κρύβεις στο σπίτι σου. Θαλής ο Μιλήσιος
Ο αν μη ίδης μη λέγεις, ειδώς σίγα. = Αν δεν δεις κάτι μην το λες, αλλά και αν το μάθης σιώπησε. Σόλων ο Αθηναίος

Περί των απορρήτων μηδενί λέγε. = Τα μυστικά και τα απόρρητα να μη τα λες σε κανέναν. Ισοκράτης

ΗΔΟΝΗ – ΦΙΛΗΔΟΝΙΑ
Αι μεν ηδοναί θνηταί, αι δε αρεταί αθάνατοι. = Οι ηδονές είναι θνητές και οι αρετές αθάνατες. Περίανδρος
Ανδρείος ουχ ο των πολεμίων μόνον, αλλά και ο των ηδονών κρείσσων. = Ανδρείος δεν είναι μόνον αυτός που νικά τους εχθρούς, αλλά κι αυτός που δεν νικάται ο ίδιος από τις ηδονές. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Βραχεία η τέρψις ηδονής κακής. = Η ευχαρίστηση από την κακή ηδονή είναι σύντομη. Ευριπίδης
Δέλεαρ δεινόν η ηδονή. = Η ηδονή είναι ένα τρομερό δόλωμα. Πλάτων
Ηδονήν φεύγε ήτις ύστερον λύπην τίκτει. = Απόφευγε την ηδονή οπού γεννά την λύπη. Σόλων ο Αθηναίος
Ηδονής κράτει. = Να είσαι εγκρατής στις ηδονές. Κλεόβουλος ο Λίνδιος

ΘΑΝΑΤΟΣ

Πανταχόθεν ομοία εστίν η εις Άδου κατάβασις. = Από όποια μεριά και να κατέβει κανείς στον Άδη, είναι το ίδιο πράγμα. Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος

Το καλώς αποθανείν ίδιον τοις σπουδαίοις η φύσις απένειμεν.= Η φύσις επεφύλαξε τον καλόν θάνατον ως χάρισμα για τους ενάρετους. Ισοκράτης

Ακραγαντίνοι τρυφώσι μες ως αύριον αποθανούμενοι, οικίας δε κατασκευάζονται ως πάντα τον χρόνονον βιωσόμενοι. = Οι Ακραγαντίνοι διασκεδάζουν σαν να πρόκειται να πεθάνουν αύριο και κτίζουν σπίτια σαν να πρόκειται να ζήσουν αιώνια. Εμπεδοκλής

Θανάτου γάρ, ει πέπρωται, τι χρυσός ωφελεί με. = Θνητός ων σε τι με οφελεί το χρυσάφι. Ανακρέων

Θνητά φρόνει. = Να θυμάσαι ότι είσαι θνητός. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Χρη ευέλπιδας είναι προς τον θάνατον. = Πρέπει να μη φοβόμαστε τον θάνατο. Σωκράτης
Ως τοις θανούσι πλούτος ουδέν ωφελεί. = Τα πλούτη δεν ωφελούν τούς νεκρούς. Αισχύλος – Πέρσαι

ΘΕΟΓΝΩΣΙΑ

Όλβιος, ος θείων πραπίδων εκτήσατο πλούτον, δειλός δ’ ω σκοτόεσσα θεών πέρι δόξα μέμηλεν. = Ευτυχής όποιος απέκτησε θησαυρόν θείων γνώσεων και δυστυχής όστις στερείται της γνώσεως του Θεού. Εμπεδοκλής

ΘΕΟΣ - ΘΕΟΛΟΓΙΑ

- Αυθυπαρξία :
Μούνον δ’ εσόρα κόσμοιο άνακτα εις εστ’, αυτογενής, ενός έκγονα πάντα τέτυκται εν δ’ αυτοίς αυτός περινίσσεται ουδέ τις αυτόν εισορά θνητών αυτός δε γε πάντας οράται. = Βλέπε τον μοναδικό άνακτα του σύμπαντος, ένας είναι και αυτογέννητος και όλα τα κτίσματα από έναν έχουν δημιουργηθεί, και αυτός περιφέρεται ανάμεσά τους και κανείς από τους θνητούς δεν τον βλέπει ενώ αυτός βλέπει τους πάντας. Ορφικός Υμνος : Ο. Kern, Orphicorum Fragmenta 1 - I. Δ. Πασσά -Τα Ορφικά -Αθήναι 1984 σ. 317
- Ασώματος και Μοναδικός :
Εις Θεός εν τε θεοίσι και ανθρώποισι μέγιστος, ούτι δέμας θνητοίσιν ομοιίος ουδέ νόημα. = Ένας Θεός υπέρτατος, που δεν έχει ούτε σώμα ούτε νουν κοινού θνητού ανθρώπου. Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος
- Αγαθός και πηγή αγαθότητος :
Ό,τι αγαθόν πράττης, εις Θεόν ανάπεμπε. = Κάθε καλό που κάνεις απόδωσέ τον στον Θεό. Βίας ο Πριηνεύς
Αν αλαζονής τούτ’ ανοίας έστι φρύαγμα, αν δε σωφρονείς τούτο θεών δώρον υπάρχει. = Η αλαζονεία είναι ξέσπασμα παραφροσύνης, ενώ η σωφροσύνη είναι δώρον του Θεού. Σωτάδης
Οίμαι γαρ ουδένα δαιμόνιον είναι κακόν. = Κανείς από τους θεούς δεν είναι κακός. Ευριπίδης
Το θείον καλόν, σοφόν, αγαθόν και παν ό,τι τοιούτον. Πλάτων (Φαίδρος 246^Ε)
- Αίτιος πάντων - βλέπε και : Ουκ έστιν αίτιος των κακών …
Θεοίς εύχου, θεοίς επί κράτος, ου τι άτερ θεών γίγνεται ανθρώποις ούτ’ αγαθ’ ούτε κακά. = Ο Θεός ως παντοδύναμος είναι μόνος που παραχωρεί να μας συμβαίνουν τα καλά ή τα κακά. Θέογνις ο Μεγαρεύς
- Ακατάληπτος και ανέκφραστος :
Θεόν μεν νοήσαι χαλεπόν, φράσαι δε αδύνατον = Το να κατανοήσουμε τον Θεόν δύσκολον, το να τον εκφράσουμε δε αδύνατον. Ερμής ο Τρισμέγιστος
- Αναλοίωτος :
Εστίν ηγεμών και άρχων απάντων Θεός, εις αεί εών, μόνιμος, ακίνητος, αυτός εαυτώ όμοιος, έτερος των άλλων.= Επί πάντων βασιλεύει ο Θεός, μοναδικός, αναλλοίωτος όμοιος μόνον με τον εαυτόν του. Πυθαγόρας
- Αναρχος :
Πρεσβύτατον των όντων Θεός, αγέννητον γαρ και μήτε αρχήν έχον, μήτε τελευτήν. = Ο Θεός είναι εξ’ αρχής, άναρχος και ατελεύτητος. Θαλής ο Μιλήσιος
- Ανενδεής :
Αναγκάσαι θεούς ουδέ γ’ εις δύναιτ’ αν. = Κανείς δεν μπορεί να αναγκάσει το θείον για κάτι. Ξενοφών
- Ανθρωπομορφισμός κατακριτέος :
Πάντα θεοίσιν ανέθηκαν Ομηρος δ’ Ησίοδός τε, όσα παρ’ ανθρώποισι ονείδεα και ψόγος έστι, κλέπτειν μοιχεύειν και αλλήλοις απατεύειν. = Ο Όμηρος και ο Ησίοδος απέδωσαν στους θεούς διάφορα ανθρώπινα και επονείδιστα πάθη και αδυναμίες όπως η κλοπή, η μοιχεία και η απάτη. Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος
- Αρωγός – Βοηθός :
Συν θεοίς μηδενός απορήσομεν. = Με την βοήθεια του Θεού δεν θα μάς λείψει τίποτα. Ξενοφών
Τα δοκηθέντα ουκ επετελέσθη, των δ’ αδοκήτων πόρον εύρε Θεός. = Αν και τα πιθανά δεν πραγματοποιήθησαν, ο Θεός όμως βρίσκει διέξοδο ακόμη και για τα απίθανα. Ευριπίδης
- Δημιουργός :
Εκ σου γαρ γένος εσμέν. = Εσύ μας εδημιούργησες. Κλεάνθης
Αεί ο Θεός γεωμετρεί. Κάλλιστον κόσμος ποίημα γαρ Θεού. Πλάτων
- Δίκαιος :
Δίκαια δράσας συμμάχους έξεις θεούς. = Εάν ενεργείς με δικαιοσύνη ο Θεός θα σε βοηθεί. Μένανδρος
Θεός ουδαμή ουδαμώς άδικος. Πλάτων (Φαίδρος 246)
- Κριτής :
Άγει το θείον τους κακούς προς την δίκην. = Ο Θεός δα δικάσει τους κακούς. Μένανδρος
- Κυριότης :
Πας ο βίος συντέτακται προς το ακολουθείν τω Θεώ. Επειδή γαρ εστί τε Θεός και ούτος πάντων Κύριος. = Κάθε ζωή έχει γίνει για να ακολουθεί το Θεό. Επειδή υπάρχει Θεός και αυτός είναι κυρίαρχος πάντων. Πυθαγόρας
- Πάνσοφος :
Τω όντι ο Θεός σοφός, η ανθρωπίνη σοφία ολίγον τινός αξία εστί και ουδενός. Πλάτων (Απολογία Σωκράτη 23^Α)
Ανθρώπων ο σοφώτατος προς Θεόν, πίθηκος φανείται και σοφία και κάλλει και τοις άλλοις πάσιν. Ηράκλειτος ο Εφέσιος
- Παντογνώστης -Πανταχού Παρών :
Πανταχού πάρεστι και βλέπει πάντα Θεός. = Ο Θεός είναι παντού και τα βλέπει όλα. Φιλήμων
Ουδέν εκφεύγει το θείον, τούτο γινώσκειν σε δει, αυτός έσθ’ αμών επόπτης, αδυνατεί δ’ ουδέν Θεός. = Πρέπει να ξέρουμε ότι τίποτε δεν διαφεύγει από την πανταχού παρουσία και παντοδυναμία του Θεού. Επίχαρμος
Τουτί λαβών μου το σκιάδειον υπέρεχε άνωθεν, ως αν μη μ’ ορώσιν οι θεοί. = Κράτα την ομπρέλλα πάνω από το κεφάλι μου για να μη με βλέπουν οι θεοί. Αριστοφάνης (ειρωνικώς)
- Παντοδύναμος :
Του γαρ κράτος εστί μέγιστον. Θεός δε το μεν δώσει, το δ’ εάσει, ότι κενώ θυμώ εθέλει, δύναται δε άπαντα. = Η δύναμις του Θεού είναι υπερτάτη. Ο Θεός παραχωρεί ή αρνείται κάτι σύμφωνα με την θέλησή του διότι μπορεί να κάνει τα πάντα. Όμηρος
- Προνοητής – Κυβερνήτης του Σύμπαντος :
Θεός δια πάντα τελευτά. = Ο Θεός κυβερνά και μεριμνά για τα πάντα Όμηρος
Μέλει θεοίσιν ώνπερ αν μέλη πέρι. = Ο Θεός φροντίζει για ότι χρειαζόμαστε. Αισχύλος – Χοηφόροι
Όπερ εν νηί με κυβερνήτης, εν άρματι δε ηνίοχος, πόλει δε νόμος, εν στρατοπέδω δε ηγεμών, τούτο Θεός εν κόσμω. = Ο Θεός είναι για το σύμπαν ότι είναι ο κυβερνήτης για το πλοίο. Αριστοτέλης
- Προστάτης :
Θεόν ου λήσω ποτέ προστάτη έσχω. = Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι ο προστάτης μου είναι ο Θεός. Πλάτων
- Υπακοή στο θέλημά του :
Ει ταύτη τοις θεοίς φίλον, ταύτη έστω. = Αν έτσι αρέσει στους θεούς έτσι να γίνει. Πλάτων
- Φιλάνθρωπος :
Ουδείς Θεός δύσνους ανθρώποις. = Κανείς θεός δεν διάκειται δυσμενώς ως προς τον άνθρωπο. Ευριπίδης
- Ουκ έστιν αίτιος των κακών ο Θεός (Μ. Βασίλειος) :
Οι δε θεοί τοίσιν ανθρώποις διδούσι τ’ αγαθά πάντα και πάλαι και νυν, πλην οπόσα κακά και βλαβερά και ανωφελέα, τάδε δ’ ούτε πάλαι ούτε νην θεοί ανθρώποισι δωρούντα, αλλ’ αυτοί τοίσδεσιν εμπελάζουσιν δια νουν ή αγνωμοσύνην. = Ανέκαθεν μέχρι και τώρα ο Θεός δίνει στους ανθρώπους τα αγαθά. Όσα δε ανωφελή, κακά και βλαβερά συμβαίνουν στους ανθρώπους, δεν προέρχονται από τον Θεό, αλλά οι ίδιοι οι άνθρωποι τα προκαλούν ένεκα σκοτισμού του νου τους ή αφροσύνης. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Των κακών άλλ’ άττα δει ζητείν τα αίτια, αλλ’ ου τον Θεόν. = Τα αίτια για τις συμφορές μπορούν να αναζητηθούν όπουδήποτε αλλού εκτός από τον Θεό. Πλάτων – Πολιτεία779C

ΘΥΜΟΣ – ΟΡΓΗ

Αθάνατον οργήν μη φύλαττε, θνητός ων. Αριστοτέλης
Εν οργή μήτε τι λέγειν, μήτε τι πράττειν. = Ο οργισμένος να μη λέει ή να κάνει τίποτα. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Επεί τι θυμός αναίτιον αιτιάασθαι. = Ο θυμωμένος τα βάζει με αυτόν που δεν φταίει Όμηρος
Επιπολάζειν ου τι χρη τον θυμόν, αλλά τον νόον. = Δεν πρέπει να επικρατεί ο θυμός αλλά η σκέψη η ορθή. Επίχαρμος ο Κείος
Η οργή και η ασυνεσία, δύω μεγίστω κακώ, πολλούς απώλεσαν. Αρχαίο γνωμικό
Θυμός δε κρείσσων των εμών βουλευμάτων, όσπερ μεγίστων αίτιος κακών βροτοίς. = Ο θυμός υπερνικά τις σκέψεις μου και αποδεικνύεται αιτία πολλών δεινών για τους ανθρώπους. Ευριπίδης
Θυμού κράτει. = Να συγκρατείς την οργή σου. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Ουδείς ουδέν μετ’ οργής βουλεύεται. Έξω γαρ οργής, πας ανήρ σοφώτερος = Όταν είσαι ωργισμένος δεν μπορείς να σκεφθείς τίποτα. Διότι ο νηφάλιος είναι πιο σοφός άντρας. Ευριπίδης
Ουδέν οργής αδικώτερον, ή τον έχοντα πημαίνει. = Τίποτε δεν είναι χειρότερο από την οργή, πού βλάπτει όποιον κατέχει. Θέογνις ο Μεγαρεύς
Σκιδαμένας εν στήθεσιν όργας, πεφύλαχθαι γλώσσαν μαψυλάκαν. = Όταν ο θυμός αναταράξει την ψυχή, φυλάξου από την φλύαρη γλώσσα. Σαπφώ η Λεσβία
Το οργιζόμενον νόμιζε του μαινομένου χρόνω μόνον διαφέρειν. Αρχαίο γνωμικό
Ως γαρ δι’ ομίχλης τα σώματα, και δ’ οργής τα πράγματα μείζονα φαίνεται. = Όπως τα σώματα μέσα στην ομίχλη έτσι και τα πράγματα μέσα από την οργή φαίνονται μεγαλύτερα. Πλούταρχος

ΚΑΘΑΡΟΤΗΣ – ΑΓΝΟΤΗΣ
Καθαρόν αν τον νουν έχεις, άπαν το σώμα καθαρός ει. = Η σαρκική καθαρότης εξαρτάται από την καθαρότητα της σκέψης. Επίχαρμος

ΚΑΚΙΑ – ΚΑΚΟΝ
Αισχρόν αισχρά πράγματα εκδιδάσκεται. = Η κακία διδάσκει την κακία. Σοφοκλής
Κακίας απέχου. = Να αποφεύγεις το κακόν. Θαλής ο Μιλήσιος
Κρείττον έστι μετ’ ολίγων αγαθών προς άπαντας μάχεσθαι τους κακούς, ή μετά πολλών κακών προς ολίγους αγαθούς μάχεσθαι. = Στην κοινωνική ζωή δεν συντασσόμαστε με το μέρος των κακών έστω και εάν είναι πολλοί, αλλά με το μέρος του δικαίου και των αγαθών έστω και εάν αυτοί είναι λιγοστοί. Αντισθένης
Μαθημάτων αναγκαιότατον το κακά απομαθείν. = Από όλα τα μαθήματα το πιο αναγκαίο είναι το να ξεμάθεις το κακό. Αντισθένης
Ράον εστι κακώς ποιείν ανθρώπους ή ευ. = Είναι πιό εύκολο να κάνει κανείς κακό παρά το καλό. Πλάτων

ΚΑΚΟΛΟΓΙΑ – ΚΑΤΑΚΡΙΣΙΣ – ΚΑΤΑΛΑΛΙΑ – ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ – ΔΙΑΒΟΛΗ

Ευλαβού τας διαβολάς καν ψευδείς ώσι. = Φοβού τις διαβολές έστω κι αν είναι ψεύτικες. Ισοκράτης

Μη κακολόγει τους πλησίον. = Μη κακολογείς τους συνανθρώπους σου. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος

Μηδένα κατηγορείτω ουδείς. = Κανένας δεν πρέπει να κατηγορεί τον άλλον. Πλάτων
Παρόντας έλεγχε, ψιθυρισμούς μίσει. = Ειλικρινής κριτική και όχι καταλαλιά. Βίας ο Πριηνεύς

ΚΑΛΟΝ – ΚΑΛΩΣΥΝΗ
΄Ασκει καλοκαγαθίαν. = Να ασκείσαι στην καλωσύνη και αγαθότητα. Βίας ο Πριηνεύς
Θεόν ου λήσω ποτέ προστάτη έσχω. = Δεν θα ξεχάσω ποτέ ότι ο προστάτης μου είναι ο Θεός. Πλάτων
Και δις γαρ τις, και τρις, φασί, καλόν είναι τα καλά λέγειν. = Τα καλά μπορούμε να τα λέμε όσο πιο πολλές φορές θέλουμε. Πλάτων
Ο μεν κάλος όσσον ίδην πέλεται κάλος, ο δε κάγαθος αύτικα κύστερον έσσεται. = Ο όμορφος είν’ όμορφος όσο στέκεται μπροστά σου, ο καλός είν’ όμορφος για τώρα κι’ ύστερα και πάντα Σαπφώ η Λεσβία

ΚΑΥΧΗΣΙΣ – ΕΠΑΡΣΙΣ – ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ – ΟΙΗΣΙΣ – ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ

Επί σοφία μη επαίρου. = Να μην υπερηφανεύεσαι για τις γνώσεις σου. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Ζευς κολαστής των άγαν υπερφρόνων. = Ο Δίας είναι τιμωρός των υπερηφάνων. Ευριπίδης
Οίησις πημάτων απαρατία εστί. = Η έπαρση γίνεται αιτία παθημάτων. Αίσωπος
Ου γαρ καλόν υπέρβιον ευχετάασθαι. = Να μην καυχιέσαι υπερβολικά Όμηρος

ΚΛΟΠΗ
Δημοσθένης προς κλέπτην ειπόντα «ουκ ήδειν ότι σον έστιν» «ότι δε» έφη «σον ουκ έστιν ήδεις». = Στον κλέπτη που του ‘πε «δεν ήξερα ότι ήταν δικό σου», απάντησε: «ήξερες όμως ότι δικό σου δεν ήταν». Δημοσθένης

ΚΟΛΑΚΕΙΑ – ΔΟΥΛΟΠΡΕΠΕΙΑ – ΔΟΥΛΙΚΟΤΗΣ
Αιρετώτερον εις κόρακας εμπεσείς ή εις κόλακας, οι μεν γαρ αποθανόντος το σώμα, οι δε ζώντος την ψυχήν λυμαίνουσι. = Προτιμότερο να πέσεις στους κόρακες παρά στους κόλακες. Οι μεν κόρακες κατασπαράσσουν το πτώμα του νεκρού, ενώ οι κόλακες κατασπαράσσουν την ψυχή του ζωντανού. Αντισθένης
Ανάξιον άνδρα μη επαίνει. = Μη επαινείς κολακευτικά αυτόν που δεν το αξίζει. Βίας ο Πριηνεύς
Μίσει τους κολακεύοντας ώσπερ τους εξαπατούντας. = Οι κόλακες είναι απατεώνες. Ισοκράτης
Ουκ έχει φύγει τους σοφούς επί τας των πλουσίων θύρας ιέναι. = Δεν είναι φυσικό πράγμα το να συχνάζουν οι σοφοί άνθρωποι στα σπίτια των πλουσίων. Πλάτων
Πέφυκε και άλλως άνθρωπος το με θεραπεύον υπερφρονείν, το δε μη υπείκον θαυμάζειν. = Εκ φύσεως ο άνθρωπος περιφρονεί τους κόλακες και θαυμάζει όσους ανδρείως δεν υποκύπτουν. Θουκιδίδης

ΜΑΤΑΙΟΔΟΞΙΑ
Και άφρονι πολλάκις δόξα έσπετο, και τιμήν και κακός ων έλαχεν. = Πολλές φορές δοξάζονται και τιμώνται άνθρωποι ανόητοι και κακοί. Θέογνις ο Μεγαρεύς

ΜΑΤΑΙΟΤΗΣ - ΑΣΤΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

Μηδέν είναι των ανθρωπίνων βέβαιον. = Τίποτα απ’ τα ανθρώπινα πράγματα δεν είναι σταθερό. Ισοκράτης

Ο κόσμος σκηνή, ο βίος πάροδος, ήλθες, είδες απήλθες. = Ο κόσμος είναι θέατρο, η ζωή ένα πέρασμα, ήλθες, είδες και έφυγες. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Ουδέν εν ανθρώποισι μένει χρήμ’ έμπεδον αιεί. = Τίποτε δεν μένει πάντα σταθερό. Σιμωνίδης ο Κείος
Πάντε ρει, είναι δε παγίως ουδέν. Πάντα χωρεί και ουδέν μένει. = Όλα είναι ρευστά και προχωρούν και τίποτα δεν μένει στάσιμο και σταθερό. Ηράκλειτος ο Εφέσιος
Σκιάς όναρ ο άνθρωπος. = Ο άνθρωπος είναι το όνειρο μιας σκιάς. Πίνδαρος
Τα μεγάλα πάντα επισφαλή. = Όλα τα σπουδαία πράγματα του κόσμου δεν είναι ποτέ σταθερά. Πλάτων
Ως κύκλος των ανθρωπίνων εστί πραγμάτων, περιφερόμενος δε ουκ εά τους αυτούς ευτυχέειν. = Τα ανθρώπινα πράγματα είναι τροχός που γυρίζει και κανενός η ευτυχία δεν διαρκεί για πάντα. Ηρόδοτος

ΜΕΘΗ – ΑΣΩΤΙΑ

Όταν ο νους υπ’ οίνου διαφθαρή, ταυτά πάσχει τοις άρμασι τοις τους ηνιόχους αποβαλούσιν. = Όταν το μυαλό θολώσει απ’ το κρασί ο άνθρωπος γίνεται σαν άρμα που έχασε τον ηνίοχό του. Ισοκράτης

Ου μόνον ο γέρων δις παις γίγναιτ’ αν, αλλά και ο μεθυστείς. = Δεν είναι μόνον ο γέρος που μπορεί να ξαναμωραθεί, αλλά και ο μεθυσμένος. Πλάτων
Συμπόσια μη αγάπα. = Δεν πρέπει να τρέχουμε πίσω από γλέντια και ξεφαντώματα. Κλεόβουλος ο Λίνδιος




ΜΕΤΑΝΟΙΑ – ΜΕΤΑΜΕΛΕΙΑ
Μεταμέλεια επ’ αισχροίσιν έργμασι βίου σωτηρίη. = Ο άνθρωπος σώζεται μόνον εάν μετανοήσει για τις κακές του πράξεις. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

ΜΕΤΡΙΟΠΑΘΕΙΑ
Μέτρω χρω. = Να χρησιμοποιείς μέτρο για όλα τα πράγματα. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Χαρτοίσιν χαίρε και κακοίσιν ασχάλα μη λίην. = Να χαίρεσαι λίγο στις χαρές και στις λύπες να λυπάσαι πάλι λίγο. Αρχίλοχος
Ευτυχών μεν μέτριος ίσθι, ατυχών δε φρόνιμος. = Να είσαι μετριόφρων όταν ευτυχείς και φρόνιμος όταν δυστυχείς. Περίανδρος ο Κορίνθιος

ΜΕΤΡΟΝ – ΚΑΤΑΧΡΗΣΙΣ - ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑ
Ει τις υπερβάλλοι το μέτριον, τα επιτερπέστατα ατερπέστατα αν γίγνοιτο. = Αν κάποιος ξεπερνάει το μέτρο, τότε ακόμη και τα πιο ευχάριστα πράγματα μπορούν να γίνουν πάρα πολύ δυσάρεστα. Δημόκριτος
Μέτρω χρω. Αρχαίο ρητό
Μηδέν άγαν. Αρχαίο ρητό
Ουκ εν το πολλώ το ευ. Αρχαίο ρητό
Παιδός ου ανδρός το αμέτρως επιθυμείν. = Η άμετρη επιθυμία είναι γνώρισμα των παιδιών και όχι των ωρίμων ανδρών. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Παν το πολύ τη φύσει πολέμιον. = Ό,τι δήποτε πολύ, βλάπτει. Ιπποκράτης
Του γαρ άπαξ υπέρ το μέτρον όρος ουδείς εστιν. = Άμα το μέτρο ξεπεραστεί μια φορά, τότε δεν υπάρχει πλέον κανένα όριο. Επίκτητος ο Ιεραπολίτης

ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑ
Αλλά τις ουκ έμμ’ παλιγκότων όργαν, αλλ’ αβάκην ταν φρέν’ έχω. = Δεν είμαι από εκείνους που έχουν μνησίκακα αισθήματα αλλά έχω την ψυχήν αόργητη Σαπφώ η Λεσβία

ΟΡΚΟΣ
Όρκω μη χρω. = Απόφευγε τον όρκο. Περίανδρος ο Κορίνθιος & Σόλων ο Αθηναίος

ΠΑΘΗ – ΑΚΟΛΑΣΙΕΣ
Απαιδευσία πάντων παθών μήτηρ. = Η αγραμματοσύνη είναι η μητέρα των παθών. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Δουλεύειν πάθεσι χαλεπώτερον ή τυράννοις. = Τα πάθη είναι ο χειρότερος τύραννος. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Ου δαπανάς ακολασταίνων. = Μη σπαταλάς δυνάμεις και χρήματα σε ακολασίες. Πυθαγόρας ο Σάμιος

ΠΑΙΔΕΙΑ – ΑΓΩΓΗ
Αι άρισται δοκούσαι είναι φύσεις, μάλιστα παιδείας δέονται. = Αυτοί που είναι ταλαντούχοι, χρειάζονται και περισσότερη μόρφωση. Ξενοφών
Άπαντας η παίδευσις ημέρους ποιεί. = Η μόρφωση εξημερώνει όλους τους ανθρώπους. Πλάτων
Βαρύ απαιδευσία. = Η αμορφωσιά έχει σοβαρές επιπτώσεις. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Ουδέν βίαιον μάθημα έμμονον εν τη ψυχή. = Δεν συγκρατούμε τα όσα μαθαίνουμε με την βία. Πλάτων
Παιδεία τοις μεν νέοις σωφροσύνην, τοις δε πρεσβυτέροις παραμυθίαν, τοις δε πένησι πλούτον, τοις δε πλουσίοις κόσμον είναι. = Η παιδεία και η μόρφωση είναι κάτι το απαραίτητο και βοηθητικό τόσο για όλες τις ηλικίες όσο και όλες τις κοινωνικές τάξεις. Διογένης ο Κυνικός
Πατρός σωφροσύνη μέγιστον τέκνοις παράγγελμα. = Η σωφροσύνη των γονέων είναι μεγάλη διδασκαλία για τα παιδιά. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

Περί πλείονος ποιού δόξαν καλήν ή πλούτον μέγα τοις παισί καταλιπείν. = Προτίμησε να αφήσεις στα παιδιά σου μάλλον καλό όνομα παρά μεγάλο πλούτο. Ισοκράτης

Τέκνα δει παιδεύειν. = Να μορφώνεις και να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου. Κλεόβουλος ο Λίνδιος

Τις αρχά πολιτείας απάσης; Νέων τροφά. = Πολιτείας πρώτη μέριμνα η αγωγή των νέων. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Υιούς παίδευε. = Να ανατρέφεις καλά τα παιδιά σου. Περίανδρος ο Κορίνθιος

ΠΕΙΡΑ

Αν τα παρεληλυθότα μνημονεύεις, άμεινον περί των μελλόντων βουλεύσει. = Αν θυμάσαι τα μαθήματα του παρελθόντος θα ξέρεις πως να αντιμετωπίσεις καλύτερα το μέλλον. Ισοκράτης

ΠΕΡΙΣΚΕΨΙΣ - ΛΟΓΙΚΗ - ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ – ΠΡΟΝΟΗΤΙΚΟΤΗΣ

Βουλεύου μεν βραδέως επιτέλει δε ταχέως τα δόξαντα. = Πάρε τον απαιτούμενο χρόνο για να σκεφθείς κάτι και ύστερα εκτέλεσέ το αμέσως. Ισοκράτης

Εις ευ φρονών μυρίων μη φρονούντων κρείττων εστί. = Ένας νουνεχής και με σωστή κρίση αξίζει περισσότερος από χιλιάδες απερίσκεπτους. Πλάτων
Σκοπέειν δη χρη παντός πράγματος την τελευτήν και αποβήσεται. = Για κάθε πράγμα που κάνουμε πρέπει να σκεπτόμαστε το κόστος και το που θα καταλήξει. Ηρόδοτος
Σώματος κάλλος ζωώδες, ην μη νους υπή. = Η σωματική ομορφιά είναι ζωώδης εάν δεν συνοδεύεται από την νοημοσύνη. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

ΠΙΣΤΙΣ
Των θείων τα πολλά απιστίη διαφυγγάνει μη γιγνώσκεσθαι. = Τα περισσότερα των θεϊκών πραγμάτων μας διαφεύγουν εξ αιτίας της απιστίας μας. Ηεράκλειτος ο Εφέσιος

ΠΛΟΥΤΟΣ
Ανάξιον άνδρα μη επαίνει δια πλούτον. = Η αξία προηγείται του πλούτου. Βίας ο Πριηνεύς
Δει τον αγαθόν άνδρα παυόμενον της αρχής μη πλουσιώτερον, αλλά μάλλον ενδοξότερον γεγονέναι. = Ο τίμιος άνδρας αποσύρεται της αρχής, όχι πλουσιώτερος αλλά πιο φημισμένος και ένδοξος. Βίας ο Πριηνεύς

Κρείσσων πενία άφοβος ή πλούτος μετά αναγκών και επηρειών. = Καλύτερα φτώχεια χωρίς φόβο παρά πλούτη με ανάγκες και φόβους. Αίσωπος

Πλούτον άδικον φεύγα. = Να φεύγεις μακρυά από τον άδικο πλουτισμό. Βίας ο Πριηνεύς

ΠΡΑΟΤΗΣ
Πράος ίσθι. = Να είσαι πράος. Σόλων ο Αθηναίος

ΠΡΟΠΕΤΕΙΑ
Η γλώττα μη προτρεχέτω του νου. = Να μην προτρέχει η γλώσσα της διανοίας. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Μη εική περί των μεγίστων συμβαλλώμεθα. = Να μη μιλάμε επιπόλαια για τα σπουδαία πράγματα. Ηεράκλειτος
Μη σπεύδε λαλών. = Μη βιάζεσαι να μιλήσης. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Μίσει το ταχύ λαλείν. = Να αποστρέφεσαι το να μιλάς βιαστικά. Βίας ο Πριηνεύς

Παν ό,τι μέλλης ερείν, πρότερον επισκόπει τη γνώμη. = Σκέψου εκ των προτέρων ότι θα πεις. Ισοκράτης

ΣΕΒΑΣΜΟΣ

Αθανάτους με πρώτα θεούς, νόμω ως διάκειται τίμα και σέβου όρκον. = Το νόμιμον είναι να τιμούμε πριν απ’ όλα τον Θεό και να σεβόμαστε τον όρκο μας. Σόλων ο Αθηναίος
Πας υμών αιδείσθω τον εαυτού πρεσβύτερον, έργω τε και έπει. = Πρέπει να τιμούμε τους γεροντοτέρους μας, όχι μόνον με λόγια αλλά και εμπράκτως. Πλάτων
Πρεσβύτερον σέβου. = Να σέβεσαι τους ηλικιωμένους. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος





ΣΟΦΙΑ – ΣΥΝΕΣΙΣ – ΦΡΟΝΗΣΙΣ
Απ’ εχθρών πολλά μανθάνουσιν οι σοφοί. = Ο σοφός μαθαίνει ακόμη κι’ απ’ τους εχθρούς του. Αριστοφάνης

Σοφία μόνον κτημάτων αθάνατον. = Η σοφία είναι το μόνο αθάνατο απόκτημα. Ισοκράτης

Σοφία πάντων κάλλιστον. = Η σοφία είναι το καλύτερο απ’ όλα. Πλάτων

ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ – ΣΥΓΓΝΩΜΗ – ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΣΙΣ

Μη μέμφου, πλην ελέησον. = Μη κατηγορείς κανέναν, αλλά καλύτερα βοήθησέ τον. Αίσωπος

Συγγνώμη τιμωρίας κρείσσων. = Η συγγνώμη είναι καλύτερη από την τιμωρία. Πιττακός Μυτιληναίος

ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑ
Μη διαβαλλέτω σε λόγος προς τους πίστεως κεκοινωνηκότας. = Η συκοφαντία να μη σε κάνει να χάνεις.
Θεόκριτος ο Χίος ερωτηθείς ποία των θηρίων εστί χαλεπώτατα; είπεν: «Εν μεν όρεσιν άρκτοι και λέοντες, εν δε ταις πόλεσι τελώναι και συκοφάνται». = Η συκοφαντία προσπαθεί να κατασπαράξει τον άνθρωπο σαν άγριο θηρίο. Στοβαίος Ιωάννης. Γνωμικά

ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΗ

Άκουε τα προσήκοντα. Αγαθούς τίμα. = Άκου τα πρέποντα και τίμα τους καλούς. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Απ’ εσθλών εσθλά μαθήσεαι, ην δε κακοίσι συμμίσγης, απολείς και τον εόντα νόον. = Από αξίους άξια θα μάθεις, με την συναναστροφή των κακών θα χάσεις το μυαλό που έχεις. Θέογνις ο Μεγαρεύς

Ηδέως έχε προς άπαντας, χρω δε τοις βελτίστοις. = Να φέρεσαι ευγενικά σε όλους, αλλά να συναναστρέφεσαι τους αρίστους. Ισοκράτης

Μη κακοίς ομίλει. Ποιού φίλον, όστις άριστος αρετή. = Μη συναναστρέφεσαι με κακούς, κάμε φίλους που να αριστεύουν στην αρετή. Σόλων ο Αθηναίος
Μη ομιλείν τοις κακοίς, μηδέ επιπλήττειν μηδέ ψέγειν τους αγαθούς. = Μη συναναστρέφεσαι τους κακούς, ούτε να επιπλήττεις και να κατηγορείς τους καλούς. Ησίοδος
Φοβού τα αισχρά. = Να φοβάσαι τις αισχρότητες. Πιττακός Μυτιληναίος

ΣΥΝΕΠΕΙΑ – ΒΙΩΜΑ – ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ – ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Μη ίσθι των άλλων ιατρός, αυτός έλκεσι βρύων. = Μην προσπαθείς να διορθώσεις άλλους, τη στιγμή που εσύ είσαι γεμάτος ελαττώματα. Ευριπίδης
Ου γαρ το ειπείν καλώς καλόν, αλλά τω ειπόντι δράσας τα ειρημένα. = Το καλό δεν συνιστάται στο να λέμε απλά ωραία πράγματα, αλλά να τα θέττουμε σε εφαρμογή. Ζήνων ο Ελεάτης
Πολλοί δρώντες τα αίσχιστα λόγους αρίστους ασκέουσιν. = Πολλοί ενώ κάνουν τα χειρότερα, χρησιμοποιούν λόγια άριστα. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης

ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ
Είναι ομολογείται σωφροσύνη το κρατείν ηδονών και επιθυμιών. = Σωφροσύνη είναι το να ξέρει κανείς να κυριαρχεί τις ηδονές και τις επιθυμίες του. Πλάτων

ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ
Αρχή σοφίας της αγνοίας η γνώσις. = Η σοφία άρχεται με την επίγνωση της αγνοίας μας. Κλεόβουλος ο Λίνδιος
Εν οίδα ότι ουδέν οίδα. = Ένα μόνον πράγμα γνωρίζω, ότι δεν γνωρίζω τίποτα. Σωκράτης

ΥΓΕΙΑ
Παρά μεν των θεών υγείαν εύχονται, πάντα δε οι πλείστοι ταναντία τη υγεία πράττουσιν. = Οι περισσότεροι ενώ ζητούν από τον Θεό υγεία, εφαρμόζουν τρόπο ζωής ενάντιον σ’ αυτήν. Διογένης ο Κυνικός



ΥΠΑΚΟΗ – ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ – ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ
Αναρχίας δε μείζον ουκ έστιν κακόν. = Κανένα κακό δεν είναι μεγαλύτερα από την αναρχία. Σοφοκλής
Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήσει. = Η εξουσία αρχίζει από την υπακοή. Σόλων ο Αθηναίος
Νόμοις πείθου. = Να πειθαρχείς στους νόμους . Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Νόμω βοηθείν, ανομία πολεμείν. = Να βοηθάς τον Νόμο καταπολεμώντας την ανομία. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Το πείθεσθαι μέγιστον αγαθόν εστι και εν πόλει και εν στρατιά και εν οίκω. = Η πειθαρχία είναι το μεγαλύτερο αγαθό για το κράτος, τον στρατό αλλά και για την οικογένεια. Ξενοφών

ΥΠΟΜΟΝΗ &ΚΑΡΤΕΡΙΑ
Ανδρών γαρ έστιν ενδίκων τε και σοφών καν τοις δεινοίς μη τεθυμώσθαι θεοίς. = Οι δίκαιοι και σοφοί άνθρωποι και στις μεγάλες ακόμη συμφορές δεν τα βάζουν με τον Θεό. Αισχύλος
Ανέχου πάσχων. = Πρέπει να υπομένουμε τα παθήματα. Ευριπίδης
Θεοί ανηκέστοισι κακοίσιν επί κρατερήν τλημοσύνην έθεσαν φάρμακον. = Οι θεοί έθεσαν ως φάρμακο για τα αθεράπευτα δεινά, την υπομονήν. Αρχίλοχος
Καιρόν πρόσμενε. = Περίμενε ώσπου να έλθη η κατάλληλη στιγμή. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Μειράκιον Ερετρικόν Ζήνωνι προσεφοίτησε πλείονα χρόνον. Επανελθών δε ήρετο ο πατήρ, τι άρα μάθοι σοφόν. Ο δε έφη δείξειν. Χαλεπήσαντος δε του πατρός και πληγάς εντείναντος, την ησυχίαν αγαγών και εγκαρτερήσας. Τούτο, έφη, μεμαθηκέναι, φέρειν οργήν πατρός. = Το παιδί από την Ερέτρια της Ευβοίας έμαθε παρά του Κιτιέως φιλοσόφου της Κύπρου, όχι απλές θεωρίες αλλά διαμόρφωση χαρακτήρα για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προβλημάτων της ζωής. Αιλιανός Κλαύδιος εκ της Ποικίλης Ιστορίας

ΦΘΟΝΟΣ
Μηδενί φθόνει. = Να μην φθονείς κανέναν. Σόλων ο Αθηναίος
Ο φθονέων εαυτόν ως εχθρόν λυπέει. = Ο φθονερός βασανίζει τον ίδιο τον εαυτόν του σαν να του είναι εχθρός. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Φθόνος έξω θείου χορού ίσταται. = Ο φθόνος δεν έχει καμμία σχέση με το θείον. Πλάτων

ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ – ΦΙΛΟΧΡΗΜΑΤΙΑ – ΠΛΕΟΝΕΞΙΑ
Απόλοιτο πρώτος αυτός ο τον άργυρον φιλήσας. = Ας χαθεί πρώτος ο αγαπήσας το χρήμα. Ανακρέων
Διά γαρ την των χρημάτων κτήσιν πάντες ημίν οι πόλεμοι γίγνονται. = Για την απόκτηση των χρημάτων γίνονται μεταξύ μας όλοι αυτοί οι πόλεμοι. Πλάτων
Ο πλούτος άνευ αρέτας ουκ ασίνης πάροικος. = Είναι κακός γείτονας.. Σαπφώ η Λεσβία
Οι δια πλεονεξίαν των πλειόνων επιθυμούντες και τα παρόντα αποβάλλουσιν. = Αυτοί που θέλουν τα πολλά στο τέλος χάνουν και τα λίγα. Αίσωπος
Όστις ισχυρώς χρήμασιν ήδεται, ευ ίσθι τούτον και δαπανώντα ισχυρώς ανιάσθαι. = Γνώριζε καλά ότι αυτός που αγαπάει πολύ τα χρήματα, λυπάται πολύ όταν τα ξοδεύει. Ξενοφών
Πολλώ τοι πλείονας λιμού κόρος ώλεσεν ήδη άνδρας, όσοι μοίρης πλεύν εθέλουσιν έχει. = Η αφθονία κατάστρεψε πιο πολλούς απ’ την πείνα, όσους ήθελαν να’ χουν όλο και πιο πολλά. Θέογνις ο Μεγαρεύς

ΦΙΛΑΡΕΣΚΕΙΑ – ΦΙΛΑΥΤΙΑ
Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλ’ εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός. = Η ομορφιά σου να είναι στα έργα σου και όχι στον καλλωπισμό του προσώπου. Πιττακός ο Μυτιληναίος
Του σωματικού κάλλους αμείνων εστί ο της διανοίας κόσμος. = Το ψυχικό κάλλος είναι ασύγκριτα ανώτερο από το σωματικό. Αίσωπος

ΦΙΛΑΥΤΙΑ – ΕΓΩΙΣΜΟΣ
Πολέμιον ανθρώποις αυτοί εαυτοίς. = Χειρότερος εχθρός σου είναι ο εαυτός σου. Ανάχαρσις ο Σκύθης



ΦΙΛΙΑ ΑΝΙΔΙΟΤΕΛΗΣ – ΑΝΥΠΟΚΡΙΤΟΣ – ΔΕΔΟΚΙΜΑΣΜΕΝΗ – ΠΙΣΤΗ
Άριστα χρήσει τοις φίλοις, εάν μη προσμένης τας παρ’ εκείνων δεήσεις, αλλ’ αυτεπαγγέλτως αυτοίς εν τοις καιροίς βοηθής. = Τότε φέρεσαι καλά στους φίλους σου, όταν δεν περιμένεις να σου ζητήσουν κάτι, αλλά γνωρίζοντας την ανάγκη τους, αυθόρμητα τους βοηθείς την κατάλληλη στιγμή. Ισοκράτης
Βραδέως μεν φίλος γίγνου, γενόμενος δε πειρώ διαμένειν. = Μη βιάζεσαι να γίνεις φίλος με κάποιον, αφού δε έγινες προσπάθησε να παραμείνεις φίλος. Ισοκράτης
Δοκίμαζε φίλους. = Να δοκιμάζεις τους φίλους σου. Θαλής ο Μιλήσιος
Επί τα δείπνα των φίλων βραδέως πορεύου, επί δε τας ατυχίας ταχέως. = Στα συμπόσια των φίλων σου να πηγαίνεις σπάνια, ενώ στις συμφορές τους τρέξε αμέσως. Χείλων ο Λακεδαιμόνιος
Κρείττον ένα φίλον έχειν πολλού άξιον ή πολλούς μηδενός αξίους. = Καλύτερα ένας μόνον φίλος που αξίζει πολλά παρά πολλοί που δεν αξίζουν τίποτε. Ανάχαρσις ο Σκύθης
Μηδένα φίλον ποιού, πριν αν έξετάσης, πως κέχρηται τοις πρότερον φίλοις. = Μην κάμεις κάποιον φίλο, πριν εξετάσεις το πως συμπεριφέρθηκε στους προηγούμενους φίλους του. Ισοκράτης
Ουδέποτε πειρώ δυο φίλων είναι κριτής. = Ποτέ δεν αποπειρώμαι να γίνω κριτής ανάμεσα σε δυο φίλους. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Πάντων κτημάτων κράτιστον εστί, φίλος σαφής και αγαθός. = Ένας φίλος ειλικρινής και καλός είναι πολυτιμώτερος από όλα τα άλλα αποκτήματα. Σωκράτης
Ποιού φίλον όστις άριστος αρετή. = Η αρετή είναι σημείο αναφοράς για την φιλία. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Φίλοις ευτυχούσι και ατυχούσιν ο αυτός ίσθι. = Είτε ευτυχούν οι φίλοι σου, είτε δυστυχούν, να τους είσαι πιστός. Περίανδρος ο Κορίνθιος
Φίλων παρόντων και απόντων μέμνησο. = Ενθυμού τους φίλους σου παρόντας ή όχι. Θαλής ο Μιλήσιος

ΦΙΛΟΜΑΘΕΙΑ

Εάν ης φιλομαθής, έσει και πολυμαθής. = Η φιλομάθεια οδηγεί στην πολυμάθεια. Ισοκράτης

Μη κατόκνει μακράν οδόν πορεύεσθαι προς τους διδάσκειν χρήσιμόν τι επαγγελομένους. = Μη βαρεθείς να πας πολύ μακρυά προκειμένου να βρεις αυτούς που θα σε διδάξουν κάτι το χρήσιμο. Ισοκράτης

Ώσπερ την μέλιτταν ορώμεν, εφ’ άπαντα μεν τα βλαστήματα καθιζάνουσαν, αφ’ εκάστου δε τα βέλτιστα λαμβάνουσαν, ούτω δει και τους παιδείας ορεγομένους μηδενός απείρους έχειν, πανταχόθεν δε τα χρήσιμα συλλέγειν. = Όπως βλέπουμε τη μέλισσα, να κάθεται σ’ όλα τα λουλούδια, από τον καθένα δε να παίρνει τους καλύτερους χυμούς, έτσι πρέπει κι εκείνοι που επιθυμούν να μορφωθούν, να μην αγνοούν τίποτα αλλά από όλα να συγκρατούν αυτά που είναι χρήσιμα. Ισοκράτης

ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ – ΑΡΧΟΜΑΝΙΑ
Ο της φιλοδοξίας έρως τον ανθρώπων νουν επιθολεί. = Η φιλοδοξία σκοτίζει και θολώνει τα μυαλά των ανθρώπων. Αίσωπος

ΦΛΥΑΡΙΑ – ΠΟΛΥΛΟΓΙΑ

Δει σώφρων, δίκαιος, αγαθός ανήρ σιγάν ή λαλείν τα καίρια. = Ο συνετός, δίκαιος και καλός άνθρωπος, μιλάει μόνον για όσα είναι αναγκαία. Αισχύλος

Δύο ώτα έχομεν, στόμα δε εν, ίνα πλείονα μεν ακούωμεν, ήττονα δε λέγωμεν. = Έχομε δύο αυτιά και ένα στόμα, για να ακούμε περισσότερα και να λέμε λιγότερα. Ζήνων ο Ελεάτης
Μη εν πολλοίς ολίγα λέγε, αλλά εν ολίγοις πολλά. = Λέγε πολλά αλλά με λίγα λόγια. Πυθαγόρας ο Σάμιος
΄Οστις ήδεται λέγων αεί λέληθεν αυτόν τοις ξυνούσιν ως βαρύς. = Αυτός που του αρέσει να μιλά διαρκώς δεν ξέρει ότι γίνεται βαρετός μεταξύ των συντρόφων του. Σοφοκλής
Πολλ’ έχει σιγή καλά. = Η σιγή έχει πολλά ευχάριστα αποτελέσματα. Σοφοκλής
Χελιδόνας εν οικία μη δέχεσθαι. = Μη μαζεύεις φλύαρους ανθρώπους σπίτι σου. Πυθαγόρας ο Σάμιος


Χρη σιγάν ή κρείσσονα σιγής λαλείν. = Λέγε μόνον όσα είναι ανώτερα της σιωπής. Πυθαγόρας ο Σάμιος

ΦΟΝΟΣ
Μη δόλοις ράπτειν, μηθ’ αίματι χείρα μιαίνειν. = Μην ασχολείσαι με δολοπλοκίες, ούτε να μολύνεις τα χέρια σου με αίμα. Φωκυλίδης ο Μιλήσιος

ΨΕΥΔΟΣ – ΔΟΛΟΣ
Μη ψεύδου αλλά αλήθευε. = Να μη λες ψέματα αλλά μόνον την αλήθεια. Σόλων ο Αθηναίος
Ουκ εξάγουσι καρπόν οι ψευδείς λόγοι. Αλλ’ ουδέν έρπει ψεύδος εις γήρας χρόνου. = Τα ψέματα ούτε καρποφορούν αλλά ούτε και έχουν μεγάλη ζωή. Σοφοκλής
Τα δειλά κέρδη πημονάς εργάζεται. = Τα άνομα κέρδη δημιουργούν βάσανα. Σοφοκλής
Ψεύδος δ’ ην περί τι λέγηται, πράως έχε. = Μην οργίζεσαι ακούγοντας ψέματα. Πυθαγόρας ο Σάμιος
Ψεύδος μισείτω πας φρόνιμος και σοφός. = Κάθε φρόνιμος και σοφός μισεί το ψέμα. Κλεόβουλος ο Λίνδιος

ΨΕΥΔΟΡΚΙΑ - ΨΕΥΔΟΜΑΡΤΥΡΙΑ
Ένεκα χρημάτων μηδένα θεών ομόσης. = Μη ψευδορκήσεις στους θεούς για να λάβεις χρήματα. Ισοκράτης
Όρκον θ’ ος δη πλείστον επιχθονίους ανθρώπους πημαίνει, ότι κεν τις εκών επίορκον ομόσση. = Όποιος θεληματικά ψευδορκίσει, αυτός τα μέγιστα βλάπτει τους ανθρώπους. Ησίοδος
Ψεύδεα μη βάζειν, τα δ’ ετήτυμα παντ’ αγορεύειν. = Μην ψευδομαρτυρείς αλλά με θάρρος πάντα να υπερασπίζεσαι το δίκαιον. Φωκυλίδης ο Μιλήσιος

ΨΥΧΗ
Ανθρώποις αρμόδιον ψυχής μάλλον ή σώματος λόγον ποιείσθαι, ψυχής μεν γαρ τελειότης σκήνεος μοχθηρίην ορθεί, σκήνεος δε ισχύς άνευ λογισμού ουδέν τι αμείνω τίθησιν. = Οι άνθρωποι πρέπει να φροντίζουν περισσότερο για την ψυχή παρά για το σώμα τους, διότι η τελειότητα της ψυχής επανορθώνει τις αδυναμίες του σώματος, ενώ η σωματική δύναμη χωρίς την δύναμη του λογισμού δεν μπορεί σε τίποτα να βελτιώσει την ψυχή. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Ευδαιμονίη ουκ εν βοσκήμασι οικεί ουδέ εν χρυσώ, ψυχή οικητήριον δαίμονος. = Η ευτυχία έχει κατοικητήριο την ψυχή και δεν βρίσκεται στα χρήματα ή τα βοσκοτόπια. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Η μεν του σώματος ισχύς γηράσκει, η δε της ψυχής ρώμη αγήραστος εστιν. = Ενώ η σωματική δύναμη γερνά , η δύναμη της ψυχής τουναντίον μένει αγέραστη. Ξενοφών
Ο τα ψυχής αγαθά αιρεόμενος, τα θεώτερα αιρέεται, ο δε τα σκήνεος τα ανθρωπίϊα. = Όποιος προτιμά τα ψυχικά χαρίσματα επιθυμεί πράγματα θεϊκά, ενώ εκείνος που προτιμά τα σωματικά επιθυμεί τα ανθρώπινα πράγματα. Δημόκριτος ο Αβδηρίτης
Πολύ γαρ τοι μείζον με αγαθόν εργάσει αμαθείας παύσαι την ψυχήν ή νόσου σώμα. = Μεγαλύτερο καλό θα κάνεις αν γιατρέψεις την ψυχή από την αμάθεια παρά θεραπεύοντας το σώμα. Πλάτων
Ψυχής πείρατ’ ουκ αν εξεύροιο. = Δεν θα ανακαλύψεις τα βάθη και τα όρια της ψυχής. Ηράκλειτος ο Εφέσιος











ΒΙΒΛΟΥ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΕΣ

Ο συ μισείς, ετέρω μη ποιήσης. = Μη κάνεις ότι δεν θέλεις να σου κάνουνε. Κλεόβουλος ο Λίνδιος	«Καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως» Λουκάς ς’ 31
Μη ίσθι των άλλων ιατρός, αυτός έλκεσι βρύων.= Μην προσπαθείς να διορθώσεις άλλους, τη στιγμή που εσύ είσαι γεμάτος ελαττώματα. Ευριπίδης	«Πάντως ερείτε μοι την παραβολήν ταύτην: Ιατρέ θεράπευσον σ’ εαυτόν.» Λουκάς δ’ 23
Όρκω μη χρω. = Απόφευγε τον όρκο. Περίανδρος ο Κορίνθιος – Σόλων ο Αθηναίος	«Εγώ δε λέγω υμίν μη ομόσαι όλως» Ματθαίου ε’ 34
Καθαρόν αν τον νουν έχεις, άπαν το σώμα καθαρός ή. = Η σαρκική καθαρότης εξαρτάται από την καθαρότητα της σκέψης. Επίχαρμος	«Εάν ουν ο οφθαλμός σου απλούς η, όλον το σώμα σου φωτεινόν έσται» Ματθαίου ις’ 22
Η μεν του σώματος ισχύς γηράσκει, η δε της ψυχής ρώμη αγήραστος εστιν. = Ενώ η σωματική δύναμη γερνά, η δύναμη της ψυχής τουναντίον μένει αγέραστη. Ξενοφών	«Ει και ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, αλλά ο έσωθεν ανακαινούται ημέρα και ημέρα» Β’ Κορινθίους δ’ 16
Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλ’ εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός. = Η ομορφιά σου να είναι στα έργα σου και όχι στον καλλωπισμό του προσώπου. Πιττακός ο Μυτιληναίος	«Ουχ ο έξωθεν εμπλοκής τριχών και περιθέσεως χρυσίων ή ενδύσεως ιματίων κόσμος αλλά ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος» Α’ Πέτρου γ’ 3
Ου τις αιδοίος μετ’ αστών καίπερ ίφθιμος θανών γίγνεται. = Κανείς αν και αξιοσέβαστος, ανάμεσα στους συντοπίτες του δεν είναι είναι ξακουστός άμα πεθάνει. Αρχίλοχος	«Αμήν λέγω υμίν ότι ουδείς προφήτης δεκτός εν τη πατρίδι αυτού.» Λουκάς δ’ 24 «Ουκ έστι προφήτης άτιμος ει μη εν τη πατρίδι αυτού και εν τη οικία αυτού» Ματθαίου ιγ’ 57
Το πείθεσθαι μέγιστον αγαθόν εστι και εν πόλει και εν στρατιά και εν οίκω. = Η πειθαρχία είναι το μεγαλύτερο αγαθό για το κράτος, τον στρατό αλλά και για την οικογένεια. Ξενοφών	«Υπομίμνησκε αυτούς αρχαίς και εξουσίαις υποτάσεσθαι, πειθαρχείν, προς παν έργον αγαθόν ετοίμους είναι.» Τίτου γ’ 1
Έχθραν διαλύειν. Κλεόβουλος ο Λίνδιος	«Μακάριοι οι ειρηνοποιοί» Ματθ. ε’ 9
Πράον είναι. Χίλων ο ΛακεδαιμόνιοςΟυ γαρ τιμωρητικός ο πράος αλλά μάλλον συγγνωμονικός. Αριστοτέλης	«Μακάριοι οι πραείς» Ματθ. ε’ 5
Τον δε εχθρόν φίλον ποιείν. = Να μετατρέπεις τον εχθρό σου σε φίλο. Κλεόβουλος ο Λίνδιος	«Ύπαγε διαλλάγηθι τω αδελφώ σου … ίσθι ευνοών τω αντιδίκω σου» Ματθ. ε’ 24
Τον δε εχθρόν ευεργετείν. Κλεόβουλος ο Λίνδιος	«Καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς» Ματθ. ε’ 44
Δικαιοσύνην ασκείν έργω τε λόγω τε. = Να ασκείς τη δικαιοσύνη όχι μόνο με λόγια αλλά και με έργα. Πυθαγόρας	«Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην» Ματθ. ε’ 6

ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Θεόν δε και νυν απ’ αρχής των λεγομένων Σωτήρα, εξ ατόπου και αήθους διηγήσεως προς το των εικότων δόγμα διασώζειν ημάς, επικαλούμενοι, πάλιν αρχόμεθα λέγειν….=
«πάλι επανερχόμαστε στο θέμα, επικαλούμενοι (τούτο), ότι διασώζουμε μία διδασκαλία από κάποια παράδοξη και ασυνήθιστη προς τα γενικώς παραδεκτά διήγηση, (κατά την οποία) από την αρχαιότητα μέχρι τώρα (αναμένουμε) Σωτήρα Θεό».
Πλάτωνας (Πολιτεία Β΄, V, 40 § 4-5, 361-362).
…γυμνωτέος δη πάντων πλην δικαιοσύνης….. μηδέν γαρ αδικών, δόξαν εχέτω την μεγίστης αδικίας, ίνα ή βεβασανισμένος εις δικαιοσύνην….. αλλ’ ίτω αμετάστατος άχρι θανάτου, δοκών μεν άδικος δια βίου, ών δε δίκαιος….. Ούτω διακείμενος ο δίκαιος μαστιγώσεται, στρεβλώσεται, δεδήσεται, εκκαυθήσεται τωφθαλμώ, τελευτών πάντα κακά παθών ανασχινδυλευθήσεται.=
«θα απογυμνωθή από όλα εκτός από την δικαιοσύνη….. διότι χωρίς σε τίποτε να αδική, θα δυσφημισθή πολύ σαν άδικος, ώστε θα βασανισθή για την δικαιοσύνη….. αλλά θα μείνη αμετακίνητος μέχρι θανάτου, και ενώ θα είναι δίκαιος θα θεωρήται άδικος σ’ όλη του την ζωή….. Τέτοιες διαθέσεις έχοντας ο δίκαιος θα μαστιγωθή, θα στρεβλωθή, θα δεθή, θα ανάψουν τα μάτια του και στα τελευταία, αφού πάθη όλα τα κακά, θα προσηλωθεί επάνω σε πάσσαλο (στύλο)».
Πλάτωνας (Πολιτεία Β΄, V, 362)
«Κάποια μέρα στην διαιρεμένη ανθρωπότητα η άσαρκη Θεότητα θα λάβη σάρκα. Αυτή η Θεότης θα φέρη την απαλλαγή από τα πάθη. Ο ένσαρκος αυτός Θεός θα κρεμασθή από αχάριστο λαό και θα υποστή εκούσια όλα τα πάθη».
Σόλων ο Αθηναίος (Κλήμης Αλεξανδρέας, Στρωματείς, 5. 14)