Κυριακὴ μετὰ τὰ Φῶτα (Ἐφεσ δ΄ 7-13)

Διονύσιος Ψαριανός (Μητροπολίτης Σερβίων καί Κοζάνης (+))

8 Ἰανουαρίου 1967

Ἀγαπητοὶ χριστιανοί,

Πέρασαν οἱ μεγάλες ἑορτὲς καὶ μᾶς ἀφήκαν πίσω τὸν ἀντίλαλό τους. Ἀντίλαλος τῶν ἑορτῶν τῆς θείας Ἐπιφανείας, ὅπως ἀλλιῶς λέγονται στὴν ἐκκλησιαστικὴ γλώσσα οἱ ἑορτὲς τῶν Χριστουγέννων, εἶναι καὶ τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα. Μᾶς μιλάει γιὰ τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ μὲ τὴ Γέννηση κατέβηκε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ κι ὕστερα πάλι μὲ τὴν Ἀνάληψή του ἀνέβηκε στὸν οὐρανό· ἐκεῖνος ποὺ ἀναλήφθηκε μὲ θεϊκὴ δόξα εἶναι αὐτὸς ποὺ τὸν εἴδαμε τώρα νὰ γεννηθῆ ταπεινὸς ἄνθρωπος. Ἂς ξανακούσουμε τὰ ἀποστολικὰ λόγια, ἐξηγημένα τώρα στὴ δική μας ἁπλοελληνικὴ γλώσσα.

Ἀδελφοί, στὸν καθέναν δόθηκε ἡ θεία χάρη, σύμφωνα μὲ τὸ μέτρο ποὺ ἔχει, ὅταν μοιράζη τὴ δωρεά του ὁ Χριστός. Γι' αὐτὸ λέγει ὁ ψαλμός· ὅταν ἀνέβηκε ψηλά, αἰχμαλώτισε κι ἔσυρε μαζί του τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς ἔδωκε δῶρα. Κι αὐτὸ τὸ ἀνέβηκε, ποὺ λέγει, τί ἄλλο φανερώνει παρὰ πὼς κατέβηκε πρῶτα στὰ πιὸ χαμηλὰ μέρη τῆς γῆς; Ἐκεῖνος ποὺ κατέβηκε αὐτὸς εἶναι ποὺ ἀνέβηκε παραπάνω ἀπ' ὅλους τοὺς οὐρανούς, γιὰ νὰ γεμίση μὲ τὸν ἑαυτό του τὰ πάντα. Κι αὐτὸς ἔδωκε νὰ εἶναι ἄλλοι ἀπόστολοι, ἄλλοι προφῆτες, ἄλλοι εὐαγγελιστές, ἄλλοι ποιμένες καὶ διδάσκαλοι, πρὸς τὸ σκοπὸ νὰ καταρτίζωνται oι πιστοὶ καὶ νὰ 'ναι σὲ θέση νὰ προσφέρουν ἔμπρακτη ὑπηρεσία κι ἔτσι νὰ οἰκοδομῆται τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὥς ποὺ νὰ φτάσουμε ὅλοι νὰ ἔχουμε μία πίστη καὶ ξεκάθαρη γνώση γιὰ τὸν υἱὸ τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ γίνουμε ὁ καθένας σωστὸς ἄνδρας, στὰ μέτρα τῆς ὡριμότητος τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Αὐτὰ εἶναι, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, τὰ λόγια τοῦ Ἀποστόλου σήμερα στὴ δική μας ἁπλὴ γλώσσα. Μὰ ὅπως τὸ εἴπαμε κι ἄλλη φορά, κάτω ἀπὸ τὰ ἁπλὰ λόγια τῆς θείας Γραφῆς κρύβονται πάντα μεγάλα νοήματα κι εἶναι ἀνάγκη, ὄχι μόνο νὰ ἐξηγοῦμε τὰ λόγια, μὰ καὶ νὰ τὰ ἑρμηνεύουμε, νὰ σκάβουμε δηλαδὴ σὲ βάθος, γιὰ νὰ ἀνακαλύψουμε κάθε φορὰ τὸ πνεῦμα κάτω ἀπὸ τὸ γράμμα. Γιατί, ἂν μείνουμε στὶς λέξεις καὶ στὸ γράμμα, μικρὸ κέρδος καὶ ὠφέλεια μποροῦμε νὰ ἔχουμε. Καμμιὰ φορὰ μάλιστα, ὅταν μένουμε στὶς λέξεις καὶ τὸ γράμμα, ὄχι μόνο δὲν κερδίζουμε, μὰ καὶ ζημιωνόμαστε.

Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἔχουμε τὸ περιστατικὸ τοῦ αἰθίοπα καὶ τοῦ Φιλίππου. Ἕνας αἰθίοπας ἐπάνω σ' ἕνα ἁμάξι ἐπήγαινε στὸ δρόμο του καὶ διάβαζε τὸν προφήτη Ἠσαΐα· τὰ λόγια τὰ διάβαζε, μὰ τὰ νοήματα δὲν τὰ καταλάβαινε. Τότε ὁ Φίλιππος, ὄχι ἐκεῖνος ἀπὸ τοὺς δώδεκα Ἀποστόλους, ἀλλὰ ἐκεῖνος ἀπὸ τοὺς ἑπτὰ Διακόνους, ὠδηγημένος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, πλησίασε στὸν αἰθίοπα καὶ τὸν ρώτησε «Ἄρα γε γιγνώσκεις ἃ ἀναγιγνώσκεις;». Δηλαδὴ· τάχα καταλαβαίνεις αὐτὰ ποὺ διαβάζεις; Κι ὁ αἰθίοπας ἀπάντησε· «Πῶς γὰρ ἂν δυναίμην, ἐὰν μὴ τὶς ὁδηγήσῃ με;»
Δηλαδὴ· καὶ πῶς θὰ μποροῦσα νὰ καταλάβω, ἂν κάποιος δὲν μὲ ὁδηγήση;

Νὰ διαβάζουμε λοιπὸν μόνο τὶς λέξεις καὶ νὰ ξέρουμε ἔστω τὴ σημασία τους δὲν θὰ πῆ πὼς καταλαβαίνουμε πάντα καὶ τὰ νοήματα τῆς θείας Γραφῆς, ποὺ εἶναι βιβλίο θεόπνευστο καὶ πνευματέμφορο, βιβλίο δηλαδὴ γραμμένο μὲ τὴν ἔμπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ γεμάτο ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Μὰ τὸ Πνεῦμα τῆς θείας Γραφῆς δὲν εἶναι οἱ λέξεις· ἂν ἦσαν, τότε πῶς ἐμεῖς τολμοῦμε καὶ τὶς μεταφράζουμε στὴ δική μας γλώσσα; Οἱ λέξεις καὶ τὸ γράμμα εἶναι τὸ ὑλικὸ καὶ σαρκικὸ σῶμα τῆς θείας Γραφῆς, ὁ ἀνθρώπινος καὶ φυσικὸς τρόπος ὅπου μ' αὐτὸν ἐκφράζεται ὁ Θεὸς καὶ μᾶς μιλάει, κάθε φορὰ στὴ γλώσσα μας καὶ ἀνάλογα μὲ τὴ νοητική μας ἀντίληψη. Μέσα σὲ τοῦτο τὸ σῶμα, παρόμοια ὅπως μέσα στὸ ἀνθρώπινο σῶμα ὑπάρχει ἡ ψυχή, εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ δίνει ζωὴ στὸ γράμμα καὶ τὰ ἁπλὰ λόγια γίνονται «ρήματα ζωῆς αἰωνίου». Γι' αὐτὸ ὁ Χριστὸς λέγει κάπου στὸ Εὐαγγέλιο πὼς «τὸ πνεῦμα ἐστι τὸ ζωοποιοῦν, ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν». Καὶ γι' αὐτό, ἐπειδή, διαβάζοντας ὁ καθένας καὶ καταλαβαίνοντας τὶς λέξεις, δὲν εἶναι βέβαιο πὼς κατέχει καὶ τὸ πνεῦμα, ἡ Ἐκκλησία ἑρμηνεύει τὴ θεία Γραφὴ καί, ὅπως ὁ Φίλιππος στὸν αἰθίοπα, γίνεται ὁδηγὸς στοὺς πιστούς, γιὰ νὰ βαθύνουν καὶ νὰ καταλάβουν τὰ πνευματικὰ νοήματα τοῦ θείου λόγου. Τὸ εἴπαμε κι ἄλλη φορὰ πὼς οἱ Εὐαγγελικοί, οἱ Χιλιαστὲς κι ὅλοι οἱ αἱρετικοὶ γι' αὐτὸ πλανιῶνται, γιατί διαβάζουν μόνοι τους κι ἑρμηνεύουν τὴ θεία Γραφὴ ὅπως ὁ καθένας νομίζει καὶ θέλει.

Ὕστερα ἀπ' ὅσα εἴπαμε ὡς ἐδῶ, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀντὶ γιὰ ἄλλη διδαχὴ ἐπάνω στὴ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπή, ἂς ἑρμηνέψουμε πλατύτερα τὰ λόγια ποὺ ἐξηγήσαμε στὴ γλώσσα μας κι ἂς βαθύνουμε στὰ πνευματικά τους νοήματα. Μᾶς λέγει ὁ Ἀπόστολος πὼς στὸν καθέναν δόθηκε ἡ θεία χάρη, σύμφωνα μὲ τὸ μέτρο τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ. Αὐτὸ θὰ πῆ πὼς ὁ Χριστὸς δὲν δίνει σὲ ὅλους τὸ ἴδιο· σ' ἄλλον δίνει πολὺ καὶ σ' ἄλλον δίνει λίγο. Θὰ πῆς τώρα· αὐτὸ δὲν εἶναι δικαιοσύνη· καὶ πῶς μπορεῖ ὁ Χριστὸς νὰ εἶναι ἄδικος; Δικαιοσύνη ὅμως δὲν εἶναι ἡ ἰσότητα, καθὼς τὸ φωνάζουν ὅλοι στὸν καιρό μας. Δικαιοσύνη εἶναι ἡ ἀναλογία, νὰ παίρνη δηλαδὴ ὁ καθένας ὅσο τοῦ ἀξίζει. Κι αὐτὸ τὸ «ἀξίζει» δὲν εἶναι πιὰ μέτρο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μέτρο δικό μας. Σοῦ ἀξίζει νὰ πάρης πολύ; Θὰ πάρης ἀπὸ τὸ Θεὸ πολύ. Δὲν σοῦ ἀξίζει; Θὰ πάρης λίγο ἤ καὶ θὰ χάσης κι ἐκεῖνο ποὺ ἔχεις. Γι' αὐτὸ κάπου λέγει στὸ Εὐαγγέλιο ὁ Χριστός· «παντὶ τῷ ἔχοντι δοθήσεται». Ὅταν ἐσὺ θέλης κι εἶσαι ἄξιος νὰ πάρης ἀπὸ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, ὁ Θεὸς δὲν θὰ ἀρνηθῆ, μὰ θὰ σοῦ δώση μὲ τὸ παραπάνω· «δοθήσεται καὶ περισσευθήσεται», λέγει πάλι ὁ Χριστός.

Αὐτὲς οἱ δωρεὲς καὶ τὰ πνευματικὰ χαρίσματα τοῦ Χριστοῦ εἶναι οἱ καρποὶ τοῦ θείου καὶ ἀπολυτρωτικοῦ του ἔργου, ὅπως ἀκριβῶς προφητικὰ τὸ λέγει ὁ ψαλμός. Ὅταν ἀνέβηκε ψηλὰ ὁ Χριστός, ὅταν δηλαδὴ ὑψώθηκε στὸ Σταυρὸ κι ὕστερα ἀναστήθηκε κι ἀναλήφθηκε στὸν οὐρανό, ἐλευθέρωσε τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία τοῦ Σατανᾶ, τοὺς τράβηξε μαζί του, σὰν δικούς του αἰχμαλώτους, καὶ τοὺς ἔδωκε τὰ λάφυρα τῆς νίκης του. Λάφυρα τῆς νίκης τοῦ Χριστοῦ εἶναι τὰ πνευματικὰ χαρίσματα.

Αὐτὸ ὅμως τὸ «ἀνέβηκε», γιὰ τὸ Χριστό, φανερώνει πὼς πρῶτα κατέβηκε· κατέβηκε πρῶτα, ὅταν ἦρθε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ γεννήθηκε στὴ γῆ κι ὑστέρα, ὅταν μὲ τὸν θάνατό του ἔφτασε ὥς τὸν Ἅδη. Αὐτὸς λοιπὸν ποὺ κατέβηκε, αὐτὸς εἶναι καὶ ποὺ ἀνέβηκε παραπάνω ἀπὸ κάθε ἀρχὴ καὶ ἐξουσία στὴ γῆ καὶ στὸν οὐρανό. Ὥστε τώρα, ὄχι πιὰ σὰν Θεός, μὰ σὰν Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ νὰ εἶναι παντοῦ καὶ ἡ παρουσία του νὰ γεμίζη τὰ πάντα. Καὶ εἶναι αὐτὸς ποὺ ἵδρυσε στὴ γῆ τὴν Ἐκκλησία καὶ μοιράζει σ' αὐτὴν τὰ χαρίσματα· ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχουν χαρίσματα τοῦ Χριστοῦ, ὥστε ἄλλοι νὰ εἶναι ἀπόστολοι, ἄλλοι προφῆτες, ἄλλοι εὐαγγελιστές, ἄλλοι ποιμένες καὶ διδάσκαλοι.

Τὰ διάφορα λοιπὸν ἀξιώματα καὶ τὰ διάφορα ἔργα στὴν Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἀνθρώπινη ἐφεύρεση, καθὼς κάποιοι θέλουν νὰ λένε, μὰ εἶναι χαρίσματα τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὰ χαρίσματά του ὁ Χριστὸς δὲν τὰ δίνει χωρὶς σκοπὸ γιὰ νὰ μείνουν ἀχρησιμοποίητα· τὰ δίνει γιὰ νὰ καταρτίζωνται οἱ πιστοί, ποὺ καὶ αὐτοὶ πρέπει νὰ ἔχουν ἐνεργὸ θέση καὶ ὑπηρεσία στὴν Ἐκκλησία. Ἔτσι οἰκοδομεῖται καὶ προάγεται τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὥσπου νὰ φτάσουμε ὅλοι στὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ στὴν ἐπίγνωση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ θὰ εἶναι σημεῖο τῆς πνευματικῆς καὶ ἠθικῆς μας ὡριμότητος, ποὺ θὰ φανερώνη πὼς εἴμαστε πιὰ σωστοὶ καὶ τέλειοι ἄνδρες, στὰ μέτρα τῶν ἀνθρώπων τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Γιατί αὐτὸ θὰ πῆ ἀληθινὸς χριστιανός, σωστὸς καὶ ὁλοκληρωμένος ἄνθρωπος, ποὺ κάθε μέρα πλησιάζει στὸ τέλειο πρότυπο, ποὺ εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός.



Ἀγαπητοὶ χριστιανοί,

Καὶ μὲ τὴν ἑρμηνεία καὶ ἀνάπτυξη, ποὺ ἐπιχειρήσαμε τῆς σημερινῆς ἀποστολικῆς περικοπῆς, δὲν πήγαμε πολὺ πιὸ πέρα καὶ πιὸ βαθιὰ ἀπὸ τὴν ἁπλὴ γλωσσικὴ ἐξήγηση ποὺ ἐκάμαμε στὴν ἀρχή. Πρῶτα, γιατί δὲν ἔχουμε τὸν ἀπαιτούμενο χῶρο, κι ὕστερα, γιατί δὲν εἴμαστε βέβαιοι πὼς ἀκοῦτε καὶ παρακολουθεῖτε χωρὶς κόπο. Μὰ ἔστω καὶ τόσο εἶναι ἀρκετό, γιὰ νὰ καταλάβουμε πὼς τὸ θεῖο κήρυγμα, σὰν αὐθεντικὴ ἑρμηνεία τῆς πίστεώς μας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, εἶναι πολὺ βαρὺ καὶ ὑπεύθυνο ἔργο, καὶ γιὰ κεῖνον ποὺ κηρύττει καὶ γιὰ κείνους ποὺ ἀκοῦνε. Ἂς μείνουμε λοιπὸν γιὰ σήμερα ἐδῶ κι ἂς ἔχουμε ὅλοι μας τὸ φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τὴ χάρη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ καταλαβαίνουμε καὶ νὰ τηροῦμε στὸ βίο μας τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός. Ἀμήν.