Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ

Ο άγιος Γρηγόριος, τον οποίο σήμερα τιμά η Εκκλησία μας,
 ήταν πραγματικά ένα μεγάλο πνευματικό ανάστημα.
 Όταν διαβάζη κανείς τα έργα του, χαίρεται την 
ευρύτητα της σκέψεώς του, την γονιμότητα της 
διδασκαλίας του, αλλά, κυρίως και προ παντός, την 
μεγάλη του ευαισθησία. Ασχολείται με θέματα πολύ 
δύσκολα, και όμως δεν αφίσταται της Ορθοδόξου Παραδόσεως.

Στον άγιο Γρηγόριο Νύσσης συναντούμε την διδασκαλία ότι 
το βαθύτερο έργο της Εκκλησίας είναι η θεραπεία 
του ανθρώπου, που επιτυγχάνεται μέσα από την κάθαρση,
 και ότι σκοπός του ανθρώπου είναι η θέωση. Βέβαια, 
και άλλοι Πατέρες αναλύουν αυτήν την πραγματικότητα,
 αλλά ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης επιχειρεί λεπτομερή ανάλυση.
 Στο έργο του “εις τον βίον Μωϋσέως”, το οποίο είναι υπόδειγμα
 θεολογικού λόγου, κάνει θαυμάσιες προεκτάσεις και παρατηρήσεις.

 

Γενικά, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, αδελφός του Μ. Βασιλείου, 
ασχολήθηκε με θέματα τα οποία ήταν δυσεπίλυτα για το 
ανθρώπινο πνεύμα. Η μεγάλη του ευαισθησία, που φαίνεται
 στις συνομιλίες που είχε με την αδελφή του Μακρίνα,
 πριν εκείνη κοιμηθή, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο 
παρουσιάζει τον θάνατό της, όπως και η στάση του 
απέναντι στον χωρισμό από την αδελφή του, 
κάνει τρομερή εντύπωση. Ήταν πραγματικά μεγάλος
θεολόγος, αλλά και αρκετά ευαίσθητος πνευματικός πατέρας.

Η αξία της μεγάλης του προσωπικότητος αναγνωρίστηκε 
από όλη την Εκκλησία. Μετά τον θάνατο του αδελφού του, Μ. 
Βασιλείου, που έγινε το 379, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης 
ανέλαβε διάφορες εκκλησιαστικές πρωτοβουλίες για την κατοχύρωση
 της ορθοδόξου πίστεως έναντι των Χριστολογικών αιρέσεων
 της εποχής του. Δυναμική ήταν η παρουσία του στην Σύνοδο της
Αντιοχείας το 379 μ.Χ. καθώς επίσης και η αποστολή του στον Πόντο 
και την Αραβία για την ειρήνευση της Εκκλησίας. Γενικά, ο άγιος
 Γρηγόριος απέκτησε μεγάλο κύρος, και γι’ αυτό ενδιαφερόταν
 για την ρύθμιση διαφόρων εκκλησιαστικών υποθέσεων,
 κυρίως σε δογματικά ζητήματα.

Σημαντική ήταν η παρουσία του στην Β’ 
Οικουμενική Σύνοδο, στην Κωνσταντινούπολη το 381 μ.Χ. 
Βέβαια, στην Σύνοδο αυτή επικράτησε η θεολογία του αδελφού
 του, Μ. Βασιλείου, που είχε κοιμηθή δύο χρόνια πριν από την 
σύγκληση της Συνόδου, αλλά ο άγιος Γρηγόριος αποδείχθηκε 
ο θεολογικός εκφραστής της Συνόδου.

Κατά την διάρκεια των εργασιών της Συνόδου, ο άγιος Γρηγόριος 

ανέγνωσε μπροστά στον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο μελέτη του

, που αντέκρουε τις απόψεις τουΕυνομίου, ο οποίος (Ευνόμιος) 

είχε καταφερθή εναντίον του Μ. Βασιλείου. Συγκεκριμένα 

ο Μ. Βασίλειος έγραψε εναντίον των αιρετικών 

θέσεων του Ευνομίου. Η επιχειρηματολογία του Μ. Βασιλείου

 τόσο πολύ εξέπληξε τον Ευνόμιο, ώστε απήντησε 

μετά δεκατέσσερα χρόνια με το έργο του “απολογία 

υπέρ απολογίας”. Τότε, όμως, δεν ήταν δυνατόν να 

απαντήση ο Μ. Βασίλειος, γιατί βρισκόταν προς το τέλος

 της ζωής του. Την αποστολή αυτή εξεπλήρωσε με

 επιτυχία ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Με τρία βιβλία 

του κονιορτοποίησε στην κυριολεξία τις απόψεις 

του Ευνομίου, υπερασπιζόμενος τόσο την ορθόδοξη πίστη,

 όσο και την μνήμη του αδελφού του. Τα συγγράμματα

 αυτά συγκαταλέγονται στα άριστα αντιαιρετικά κείμενα.

Στην Β’ Οικουμενική Σύνοδο αναγνωρίστηκε από όλους 

ως ο κατ’ εξοχήν θεολόγος. Αυτός διάβασε την εισηγητική

 ομιλία στην Σύνοδο, εξεφώνησε τον επικήδειο λόγο 

στον Μελέτιο Αντιοχείας, που ήταν Πρόεδρος της Συνόδου, 

εξεφώνησε την ομιλία κατά την ενθρόνιση του αγίου 

Γρηγορίου του Θεολόγου στον θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως, 

και όπως πιστεύεται, αυτός έδωσε την τελική μορφή στο Σύμβολο

 της Πίστεως, αυτός συνέταξε το άρθρο περί του Αγίου Πνεύματος:

 “Και εις το Πνεύμα το άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, 

το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το σύν Πατρί και Υιώ

 συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον το λαλήσαν δια των

 Προφητών”. Μάλιστα, λέγεται ότι στην εικονογράφηση 

της Β’ Οικουμενικής Συνόδου ο άγιος Γρηγόριος 

παρουσιάζεται ως ο πρακτικογράφος της Συνόδου.

Πριν από την λήξη των εργασιών της Συνόδου 
αυτής ο αυτοκράτωρ Θεοδόσιος εξέδωσε διάταγμα, 
δια του οποίου ο άγιος Γρηγόριος ορίστηκε ως ένας από τους 
τρεις επισκόπους, που θα είναι πρότυπο πίστεως για τους 
επισκόπους του Πόντου, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι όσοι 
δεν συμφωνούσαν με την διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου και
δεν είχαν κοινωνία μαζί του, ήταν αιρετικοί.

Μετά την Σύνοδο ανέλαβε περιοδείες στην Συρία, την
 Παλαιστίνη και την Αραβία για την λύση διαφόρων 
εκκλησιαστικών προβλημάτων, καθώς επίσης
 συμμετέσχε σε συνόδους για την κατοχύρωση της 
ορθοδόξου πίστεως. Όλα αυτά δείχνουν ότι είχε μεγάλο κύρος
 στον ορθόδοξο χώρο. Μάλιστα, σε αυτόν ανατέθηκε να εκφωνήση 
τους επικηδείους λόγους στην βασιλόπαιδα Πουλχερία και την
 Βασίλισσα Πλακίλλα.

Πέρα από αυτά τα γεγονότα, που είναι γνωστά στην
 εκκλησιαστική ιστορία από τις εκκλησιαστικές δραστηριότητες
 του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, υπάρχουν και συνοδικά κείμενα 
που τον θεωρούν μεγάλο οικουμενικό πατέρα της Εκκλησίας.
 Η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος, αναγνωρίζοντας την αξία της 
προσωπικότητος και της θεολογίας του, τον ονόμασε
“άνδρα μετά τον αδελφόν δεύτερον έν τε λόγοις και εν τρόποις”.
 Η φράση αυτή εννοεί ότι ήταν δεύτερος μετά τον αδελφό του
 τον Μ. Βασίλειο. Αλλά και η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, 
τετρακόσια χρόνια μετά την κοίμησή του, του έδωσε τον
 μοναδικό τίτλο που δόθηκε σε θεολόγους της Εκκλησίας
 τον ονόμασε “πατέρα πατέρων”. Μάλιστα, είναι γνωστή η 
απάντηση που έδωσε ο Μ. Βασίλειος, όταν εκφράσθηκαν 
απορίες, γιατί έναν τέτοιον μεγάλης αξίας άνθρωπο 
τον έκανε επίσκοπο της ασήμου πόλεως Νύσσης, 
που φαίνεται ότι αναφέρεται στον άγιο Γρηγόριο Νύσσης
 και όχι στον άγιο Γρηγόριο Θεολόγο, επειδή υπάρχει 
η λέξη “αδελφός”: “Έστω Επίσκοπος μη εκ του τόπου
 σεμνυνόμενος, αλλά τον τόπον σεμνύνων αφ’ εαυτού”*.

Μια τέτοια μεγάλη πατερική φυσιογνωμία, που
η ίδια η Εκκλησία δια των Οικουμενικών της Συνόδων
 ονομάζει “πατέρα πατέρων” και άνδρα δεύτερον μετά τον
 Μ. Βασίλειο στους λόγους και τους τρόπους, και ένας τέτοιος 
άγιος, για τον οποίον γινόταν λόγος να συμπεριληφθή στην 
τριάδα των Τριών Ιεραρχών, δεν είναι δυνατόν να πέση σε
 τέτοιες σοβαρές πλάνες, όπως είναι η θεωρία της 
αποκαταστάσεως των πάντων. Επομένως, 
σφάλλουν όσοι ισχυρίζονται ότι ο άγιος Γρηγόριος 
δέχεται τέτοιες θεωρίες, που η ίδια η Εκκλησία 
κατεδίκασε. Πώς είναι δυνατόν να καταδικάζεται
 συνοδικώς η θεωρία περί της αποκαταστάσεως των
 πάντων και όμως να επαινήται υπερβαλλόντως ο
 άγιος Γρηγόριος Νύσσης;

Απόσπασμα απο το βιβλίο :

ΖΩΗ ΜΕΤΑ   ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ
 ΒΛΑΣΙΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ