Σύγκρουση Ρωσίας - Η.Π.Α. στο Άγιον Όρος

Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η υπόθεση του ηγούμενου της Μονής Βατοπαιδίου στο Άγιο Όρος και των οικονομικά επιλήψιμων συναλλαγών του με το Δημόσιο, με καθοριστική ευθύνη κορυφαίων πολιτικών παραγόντων, από πρωθυπουργούς και υπουργούς των κυβερνήσεων Σημίτη και Καραμανλή έως ανθρώπους του στενού κύκλου εξουσίας, έχει σαφέστατα και πολιτική, ίσως και ποινική πτυχή ενοχής. Οι παράμετροι αυτές είναι ενδιαφέρουσες, έχουν εξόφθαλμη πολιτική βαρύτητα και πρέπει να διερευνηθούν μέχρι τέλους και να αποδοθούν τόσο οι πολιτικές όσο και οι ποινικές ευθύνες.

Εμάς, όμως, μας απασχολεί κάτι πολύ σοβαρότερο, που χρήζει ερμηνείας: Γιατί η ρωσική κυβέρνηση παρενέβη με όντως πρωτοφανή τρόπο υπέρ του Εφραίμ, προκαλώντας νέα επιδείνωση στις ελληνορωσικές σχέσεις, τις οποίες η ενεργειακή πρωτίστως πολιτική της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου έχει οδηγήσει στο χειρότερο σημείο τους από την εποχή της χούντας των συνταγματαρχών;

Είναι προφανές ότι διακυβεύεται κάτι πολύ σημαντικότερο από τις οικονομικές δραστηριότητες και τις μπίζνες μιας δράκας άπληστων μοναχών κι ενός εσμού οικονομικών απατεώνων και κομπιναδόρων με τους οποίους συναγελάζονται...

Άθως – μια «πολιτική Ελβετία»

Πέραν του θρησκευτικού χαρακτήρα της, το εντελώς ιδιόμορφο καθεστώς της Αθωνικής Πολιτείας της προσδίδει ορισμένα απροσδόκητα πολιτικά χαρακτηριστικά. Η απομόνωση της περιοχής, σε συνδυασμό με την ανυπαρξία κρατικού μηχανισμού –με την κυριολεκτική έννοια του όρου– και την ύπαρξη ενός ιδιαίτερου πληθυσμού λίγων χιλιάδων μοναχών, εθισμένων στη μυστικοπάθεια, επιτρέπει την ανάπτυξη ορισμένων κρίσιμων ή «ευαίσθητων» πολιτικών δραστηριοτήτων. Την αθόρυβη παραμονή, για παράδειγμα, φυγάδων πολιτικών (λέγεται ότι ο Κάρατζιτς, ο ηγέτης των Σερβοβόσνιων, παρεπιδήμησε εκεί) ή τις διακριτικές, κυριολεκτικά ινκόγκνιτο, επισκέψεις πολιτικών ηγετών για κρίσιμες συναντήσεις (αναφέρεται, λόγου χάρη, το όνομα του Σέρβου ηγέτη Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς).

Για τους πολιτικούς, δηλαδή, το Άγιο Όρος είναι κάτι σαν... «πολιτική Ελβετία», όπου μπορούν να αναπτυχθούν θεμιτές και αθέμιτες δραστηριότητες, με εγγυημένη την παντελή απουσία δημοσιότητας.

Αυτή η συνάφεια, όμως, με την πολιτική ηγεσία διαπλέκει την ηγεσία ορισμένων τουλάχιστον μονών με τεράστια πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, μεταλλάσσοντας το χαρακτήρα κάποιων μοναχικών ηγεσιών. Αυτή η μετάλλαξη έχει ως παρεπόμενο την όξυνση ενός ανελέητου αγώνα εξουσίας μεταξύ ορισμένων ισχυρών μονών, οι ηγούμενοι των οποίων αναζητούν ισχυρούς πολιτικούς και οικονομικούς συμμάχους –Έλληνες και ξένους–, στο πλαίσιο αυτής της διαπάλης για την ηγεμονία μεταξύ κάποιων μονών.

Παράλληλα, όσο αυξάνεται η πολιτική σημασία του Αγίου Όρους, μεγάλα κράτη επιδιώκουν να στρατολογούν στις μυστικές υπηρεσίες τους μοναχούς ή, τουλάχιστον, να εξασφαλίζουν τη συνεργασία κάποιων, ούτως ώστε να προωθούν τους στόχους τους και να έχουν πληροφόρηση ως προς το τι γίνεται στον Άθω σε ζητήματα πολιτικού ενδιαφέροντος.

Το πρόβλημα του Πούτιν

Στο πλαίσιο της κατάστασης που περιγράψαμε, η Ρωσία απέδιδε αιώνες τώρα ιδιαίτερη σημασία στην παρουσία της στο Άγιο Όρος, έχοντας τη ρωσική μονή του Αγίου Παντελεήμονα στον Άθω ως επίκεντρο της επιρροής της.

Λόγω, όμως, της ύπαρξης της Σοβιετικής Ένωσης, η Μόσχα αντιμετώπισε ένα σημαντικό πρόβλημα με την κατάρρευση του σοβιετικού πολυεθνικού κράτους: Οι Ρώσοι μοναχοί βρέθηκαν να είναι... μειοψηφία στη ρωσική μονή! Πλειοψηφούσαν οι Ουκρανοί, οι Μολδαβοί και οι Λευκορώσοι μοναχοί, τους οποίους, όμως, πλέον επιδίωκαν να προσεταιριστούν τα αντίστοιχα ανεξάρτητα κράτη που είχαν προέλθει από τις τέως σοβιετικές δημοκρατίες!

Διεξήχθη σκληρή μάχη ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, η οποία τότε είχε και την υποστήριξη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, για τον έλεγχο της ρωσικής μονής. Η CIA, ελέγχοντας μέσω της κυβέρνησης Σημίτη και ουσιαστικά απαγορεύοντας την έλευση στον Άθω νέων Ρώσων μοναχών, έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της προκειμένου να βοηθήσει να διαμορφωθεί υπέρ των Ουκρανών ο συσχετισμός δυνάμεων στο ρωσικό μοναστήρι.

Απέτυχε, όμως. Η Μόσχα κατόρθωσε να εξαγοράσει την υποστήριξη των μοναχών και να διασφαλίσει τον έλεγχο της ρωσικής μονής.

Ο ρόλος του Εφραίμ

Η άνοδος στην εξουσία το Μάρτιο του 2004 του Κώστα Καραμανλή και το πολιτικού χαρακτήρα ενεργειακό άνοιγμά του προς τη Ρωσία συνέτειναν εμμέσως στην εδραίωση της ρωσικής επιρροής στη ρωσική μονή. Το Σεπτέμβριο του 2005 ο τότε Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, επισκέπτεται πανηγυρικά το Άγιο Όρος και δη τη μονή του Αγίου Παντελεήμονα, επισφραγίζοντας και με τη δική του υψηλή παρουσία τη νίκη της Μόσχας στο ακανθώδες αυτό ζήτημα.

Τότε αναδύεται και παρεμβαίνει στο παιχνίδι αυτό ο Εφραίμ. Διευκολυνόμενος από τις οικονομικές συναλλαγές του με το Δημόσιο και τις στενότατες επαφές του με τους πιο άμεσους και έμπιστους συνεργάτες του Κώστα Καραμανλή, ο πανέξυπνος και ικανότατος Εφραίμ αυτοπροβάλλεται στους Ρώσους ως ο φορέας μιας πολιτικής στο Άγιο Όρος που ήταν συμβατή –για να πούμε το λιγότερο– με τα συμφέροντα του Κρεμλίνου στον τομέα αυτό.

Η ευκαιρία για τη Μόσχα είναι μοναδική. Με δεδομένο ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος προΐσταται του Αγίου Όρους, ήταν ανέκαθεν τυφλό όργανο των Αμερικανών, ο Πούτιν έχει κάθε λόγο να στηρίξει τον Εφραίμ, ο οποίος έχει θέσει ως δικό του φιλόδοξο στόχο να ανατρέψει τους συσχετισμούς στο εσωτερικό του Αγίου Όρους και να αποκτήσει ο ίδιος την επιτόπια πρωτοκαθεδρία.

Ο Εφραίμ, που έχει συμμάχους φυσικά όχι μόνο τους Ρώσους και ο οποίος έχει στήσει μια οικονομικά εξαιρετικά ισχυρή βάση για τη διεκ δίκηση της αθωνικής ηγεμο νίας, αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην προώθηση του στρατηγικού του στόχου.

Το «ξήλωμα» του Βατοπαιδίου

Όπως ομολογούν αυτές τις μέρες επαΐοντες των εσωτερικών συσχετισμών δυνάμεων στο Άγιο Όρος, οι οποίοι ανήκουν στο «αντι-εφραιμικό» στρατόπεδο, ο ηγούμενος του Βατοπαιδίου έχει κατορθώσει μέχρι στιγμής να συσπειρώσει τις δώδεκα μονές του Άθω, έχοντας απέναντί του μόνο οχτώ!

Με δεδομένη, μάλιστα, την όξυνση της κρίσης, που θα μειώσει ακόμη περισσότερο τις οικονομικές ροές πόρων προς τις μονές του Αγίου Όρους, η προοπτική ήταν η επιρροή του Εφραίμ να επεκτεινόταν και σε κάποιες άλλες από τις μονές, οι οποίες σήμερα βρίσκονται ακόμη πέραν του ελέγχου του.

Οι Αμερικανοί είχαν ανησυχήσει εδώ και τρία τουλάχιστον χρόνια από τη ραγδαία επέκταση της επιρροής του Εφραίμ.

Δεν είναι τυχαίο ότι στα τέλη του καλοκαιριού του 2008 τα σκάνδαλα του Βατοπαιδίου έρχονται στο φως της δημοσιότητας από ηγούμενο μονής του Άθω που διατηρεί στενότατες σχέσεις με τον... Κωνσταντίνο Μητσοτάκη! Εξυπηρετούνται οι Αμερικανοί και πλήττεται καίρια ο Κώστας Καραμανλής.

Το τελικό πλήγμα

Διάπυρος θιασώτης των συμφερόντων των ΗΠΑ, ο Γιώργος Παπανδρέου υπονομεύει πλήρως τις σχέσεις με τη Ρωσία αμέσως μετά την εκλογή του. Παρεμπιπτόντως, έτσι ο Εφραίμ βρίσκεται εντελώς «ξεκρέμαστος» πολιτικά στο εσωτερικό της χώρας. Αναζητεί σανίδα σωτηρίας σε στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία, εν πλήρει επιγνώσει του γεγονότος ότι οι Αμερικανοί απεργάζονται με την υποτελή τους πλέον ελληνική κυβέρνηση την καρατόμησή του. Ποινικά προσχήματα για να συγκαλύψουν τον πολιτικό αποκεφαλισμό του υπάρχουν εν αφθονία.

Η μηνιαία περιοδεία του Εφραίμ με την Αγία Ζώνη σε δεκατέσσερις ρωσικές πόλεις, όπου οι πιστοί ρίχνουν τον οβολό τους, είναι μια γερή οικονομική «μπίζνα», ενώ η συνάντηση του Εφραίμ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν κορυφώνει την ανησυχία των Αμερικανών για το τι υποσχέθηκε ο ηγούμενος στο Ρώσο πρωθυπουργό, που από το Μάρτιο θα είναι και πάλι πρόεδρος της χώρας.

Λίγο μετά την επιστροφή του από τη Ρωσία, ο Εφραίμ κλείνεται στον Κορυδαλλό για ποινικά οικονομικά εγκλήματα. Ανεξαρτήτως του ποινικού μέρους, η πολιτική ουσία είναι ότι «ξηλώνεται» το δίκτυο Εφραίμ στο Άγιο Όρος. Οι Ρώσοι αντιδρούν εξοργισμένοι βλέποντας την εξόντωση του συμμάχου τους, αλλά στην πραγματικότητα δεν μπορούν να σώσουν τη θέση επιρροής του Εφραίμ, ακόμη κι αν για το πρόσωπο του ηγούμενου γίνει αργότερα κάποιος συμβιβασμός χωρίς πολιτική αξία.

Παράλληλα, κατακρημνίζοντας τις ελληνορωσικές σχέσεις στα Τάρταρα, οι Αμερικανοί και οι εδώ μηχανισμοί τους προειδοποιούν τον Αντώνη Σαμαρά να μην τολμήσει να επαναλάβει τα ανοίγματα του Κώστα Καραμανλή προς τη Ρωσία, αν και όταν γίνει πρωθυπουργός, μετά τις εκλογές. 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα"