Κυριακή της Τυρινής Ιερά Μητρόπολις Πάφου

Αγαπητοί μου, μπαίνουμε από αύριο στην περίοδο του πιο έντονου πνευματικού αγώνα, στην περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής. Η αρχή αυτής της περιόδου, η Καθαρή βδομάδα όπως και το τέλος της, η Μεγάλη βδομάδα, καθορίζουν από μόνες τους τη μορφή και την έκταση του πνευματικού αγώνα.

Καθαρή βδομάδα, αρχή κάθαρσης σώματος και ψυχής. Μεγάλη βδομάδα, αποκάλυψη της φύσης του αγώνα. Ενός αγώνα που έχει σαν αποκορύφωμα το πάθος και την οδύνη του Σταυρού.

Οδυνηρός και πονεμένος, λοιπόν, αυτός ο αγώνας. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο από την αρχή. Γι’ αυτό δεν πρέπει να' χουμε ψευδαισθήσεις. Θέλουμε ν' αγωνιστούμε; Τότε θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για θυσίες. Θα πρέπει να θυσιάσουμε πάθη, φιλοδοξίες και ανέσεις. Θα πρέπει να ξέρουμε ότι ο αγώνας είναι επάλξεις και χαρακώματα και όχι «τουρισμός και ξενοδοχείο». Είναι περίοδος κάθαρσης σώματος και ψυχής. Είναι περίοδος αγώνα και γιορτής. Πραγματικής γιορτής, αφού θα έχει σαν κατάληξη το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού και τη δική μας συμμετοχή σ' αυτά.

Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι ενός αγώνα δεν είναι τόσο η φύση των υποδεέστερων όπλων, όσο η έλλειψη της θέλησης για αγώνα και προ παντός η προδοσία μέσα από τις ίδιες τις τάξεις μας. Αλλά και η επιτυχία ενός αγώνα δεν εξαρτάται μόνο από την αποφασιστικότητα μας, αλλά ούτε καν από την τελειότητα των όπλων. Η επιτυχία του αγώνα εξαρτάται από την καλή γνώση των όπλων και προ παντός την καλή χρήση τους. Αν όλες αυτές οι προϋποθέσεις χρειάζονται στους συνηθισμένους αγώνες, πόσο μάλλον στον πνευματικό αγώνα.

Το σημερινό Ευαγγέλιο, αγαπητοί μου, μας αποκαλύπτει τόσο τα θετικά, όσο και τα αρνητικά αυτού του αγώνα. Θετικά, όπως το να συγχωρούμε όσους μας έβλαψαν με οποιοδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε βαθμό. Άλλο θετικό σημείο είναι η πραγματική νηστεία τροφών και παθών. Και τέλος, η προσπάθεια κατάκτησης αρετών και όχι υλικών θησαυρών.

Αρνητικά σημεία για τον πνευματικό αγώνα μπορούν να θεωρηθούν, η μνησικακία, η άρνηση μας δηλαδή να συγχωρήσουμε όσους μας έβλαψαν με έργα και με λόγια. Ακόμα, η αποφυγή της νηστείας, ή και το χειρότερο, η επιδεικτική, η υποκριτική νηστεία. Και τέλος, η συγκέντρωση της προσοχής στα υλικά αγαθά και η απόρριψη των πνευματικών αγαθών.

Κοινό αρνητικό σημείο όλων των πιο πάνω είναι, χωρίς καμιά αμφιβολία, η υποκρισία. Γιατί ενώ ζητούμε από το Θεό να μας συγχωρήσει και δίνουμε μάλιστα τη διαβεβαίωση, μέσω της «Κυριακής προσευχής» (Πάτερ ημών), ότι θα συγχωρήσουμε όσους μας έβλαψαν, την ίδια στιγμή αρνούμαστε να δώσουμε συγχώρηση. Απλώνει ο συνάνθρωπος τα χέρια της συγνώμης, κι εμείς του τα κόβουμε. Ανοίγει το στόμα, για να μας εκφράσει τη λύπη του, κι εμείς του το κλείνουμε. Κατά τα άλλα, θέλουμε να λεγόμαστε και «καλοί Χριστιανοί»! Και το επιβεβαιώνουμε μάλιστα και υποκριτικά, αφού τολμούμε και να κοινωνήσουμε χωρίς ντροπή!

Ο Κύριος σήμερα, αγαπητοί μου, μας λέει με σαφήνεια. «Αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρήσει κι εσάς ο ουράνιος Πατέρας σας. Αν όμως δε συγχωρέσετε στους συνανθρώπους σας τα παραπτώματά τους, ούτε και ο Πατέρας θα σας συγχωρήσει τα δικά σας παραπτώματα».

Ο κίνδυνος της υποκρισίας δεν περιορίζεται μόνο στη μνησικακία. Παραμονεύει ιδιαίτερα στη νηστεία. Γιατί ενώ μια μερίδα ανθρώπων θέλουμε να ονομαζόμαστε Χριστιανοί την ίδια στιγμή αρνούμαστε να εφαρμόσουμε τη νηστεία, γιατί δήθεν δεν είναι αναγκαία. Η υποκρισία όμως καραδοκεί ιδιαίτερα και όταν νηστεύουμε, γιατί μπορεί να μας δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της τελειότητας όπως, στο Φαρισαίο της παραβολής. Μπορεί η νηστεία μας να γίνεται επιδεικτικά, για να φαινόμαστε στους άλλους ότι νηστεύουμε. Μπορεί η νηστεία μας να περιορίζεται μόνο όταν είμαστε με άλλους, ενώ στο σπίτι μας να μην νηστεύουμε. Μπορεί ακόμα η νηστεία μας να περιορίζεται μόνο σε ορισμένα φαγητά, όχι όμως στην ποσότητα και την ποιότητα των φαγητών που επιτρέπονται. Νηστεύω, σημαίνει περικόπτω, αφαιρώ, περιορίζω την κατανάλωση ή τη σπατάλη, με σκοπό αυτά που εξοικονομώ από τη νηστεία, να τα προσφέρω σαν βοήθεια σ' αυτούς που έχουν ανάγκη.

Αλήθεια, αν η νηστεία μας εκδηλώνεται μόνο με τους πιο πάνω τρόπους, τότε τέτοια νηστεία δεν είναι αρεστή στο Θεό. Η νηστεία πρέπει να βρίσκεται μέσα στα πλαίσια του θελήματος του Θεού. Νηστεία που είναι έξω από αυτά τα πλαίσια, είναι υποκριτική και διαβολική. Και η υποκρισία νοθεύει και παραμορφώνει. Ακόμα η νηστεία δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις τροφές αλλά και στην αποφυγή της αμαρτίας. Αν η νηστεία μας περιορίζεται μόνο στις τροφές και όχι και στην αποφυγή του κακού, τότε σε τι θα διαφέρουμε από το διάβολο; Μήπως τρώει ο διάβολος; Σίγουρα όχι. Σταμάτησε όμως από το να κάνει το κακό; Η απάντηση είναι και πάλι αρνητική. Η «νηστεία ουκ αποχή βρωμάτων μόνον, αλλά παντός υλικού πάθους αλλοτρίωσις». Η νηστεία δεν είναι μόνο η αποφυγή των τροφών, αλλά ιδιαίτερα η αποξένωση από τα πάθη. Η αληθινή νηστεία, συνοδεύεται με την αποφυγή της αδικίας και της συκοφαντίας. Αλήθεια σε τι ωφελεί η νηστεία μου, όταν δεν τρώω από τα δικά μου και αρπάζω ξένα; Αλήθεια σε τι ωφελεί η υποκριτική νηστεία μου, όταν αποφεύγω να τρώω κρέας και λάδι και κατατρώω με τη συκοφαντία το συνάνθρωπο μου; Θα μας πει ο Κύριος ότι: «Ου το εισερχόμενον εις το στόμα κοινοί τον άνθρωπον, αλλά το εκπορευόμενον εκ του στόματος τούτο κοινοί τον άνθρωπον» (Ματθ. ιε' 11). Τον άνθρωπο δεν τον κάνει ακάθαρτο ό,τι μπαίνει στο στόμα, αλλά ό,τι βγαίνει από το στόμα, αυτό κάνει τον άνθρωπο ακάθαρτο.

Η νηστεία είναι πρώτα απ’ όλα ανέβασμα στην τελειότητα. Αλήθεια αν θέλουμε να δώσουμε αξία στη νηστεία μας και να την κάνουμε από υλική πνευματική, τότε ας την μετατρέψουμε και σε αγάπη προς τους άλλους. Όσο πιο μεγάλη είναι η στέρηση των τροφών, τόσο πιο μεγάλη ας είναι η αγάπη, με τη μορφή της προσφοράς και της συγχώρεσης. Όσο πιο μεγάλη είναι η στέρηση των τροφών τόσο πιο μεγάλη ας είναι η στέρηση των παθών.

Μεγάλη Σαρακοστή από αύριο. Μια περίοδος σε ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Κυρίου στην έρημο και ακόμα προετοιμασία της δικής μας συμμετοχής στα Άγια Πάθη Του. Ο Κύριος, απορρίπτοντας τους πειρασμούς του διαβόλου τόνισε ότι: Ό άνθρωπος δε ζει μόνο με το ψωμί, αλλά με κάθε λόγο που βγαίνει από το στόμα του Θεού" (Λουκ. δ' 4).

Πρωταρχικό, λοιπόν, πρόβλημα του ανθρώπου δεν είναι η διατροφή, δεν είναι τα υλικά αγαθά, αλλά τα πνευματικά αγαθά, όπως η αγάπη, η ελευθερία και η δικαιοσύνη. Ακόμα, αξιώματα, εξουσία και κυριαρχία του κόσμου, είναι αληθινοί πειρασμοί, που μπορεί να μας οδηγήσουν πολλές φορές στην αδικία, τη βία και την καταπίεση. Ο δρόμος του Χριστού, είναι δρόμος ταπείνωσης, προσφοράς και αγάπης που φτάνει ως τα όρια της θυσίας.

Αγαπητοί μου, έφθασε και πάλι η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής. Έφθασε η περίοδος για ν' αποδείξουμε αν στ’ αλήθεια είμαστε άνθρωποι του Θεού. Οι πράξεις μας θα το κρίνουν. Ας πούμε, λοιπόν, με έργα ΝΑΙ στο Χριστό, όπως μας ζητά σήμερα. Ας συγχωρήσουμε για να συγχωρηθούμε. Ο ίδιος συγχώρησε, ακόμα κι εκείνους που τον σταύρωσαν. Ας νηστέψουμε ακόμα ανυπόκριτα πάθη και τροφές. Ας στρέψουμε τέλος, την προσοχή μας στις αρετές, τους ουράνιους τούτους θησαυρούς, που δεν κινδυνεύουν από σκόρο, σκουριά και κλέφτες. Με τον τρόπο αυτό θα αξιωθούμε όχι μόνο της επίγειας, αλλά και της ουράνιας Ανάστασης στο χώρο της βασιλείας του Θεού. Ο Θεός ας μας αξιώσει όλους τούτης της χαράς της αιώνιας Ανάστασης. Αμήν.

 

Θεόδωρος Αντωνιάδης

(Μ.Δ.Κ. Μάρτιος 1997, σελ. 28 – 29