ατά τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Πέμπτη παρελάβομεν παρά τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων νά ἑορτάζομεν τέσσερα γεγονότα: Τόν ἱερόν νιπτήρα, τόν Μυστικόν Δεῖπνον (δηλαδή τήν παράδοσιν τῶν φρικτῶν Μυστηρίων τῆς Θείας Εὐχαριστίας), τήν ὑπερφυᾶ προσευχήν καί τήν προδοσίαν αὐτήν.
Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης μᾶς διασώζει τό γεγονός τῆς«νίψεως τῶν ποδῶν» τῶν μαθητῶν ἀπό τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό (Ἰωάν. ιγ' 5-17), τό ὁποῖο καί ἐνσωματώνει εἰς τήν διήγησιν τοῦ Πασχαλίου (Μυστικοῦ) Δείπνου.
Διά νά κατανοήσουμε εἰς βάθος τήν ἐνέργεια τοῦ Κυρίου αὐτή θά πρέπει νά γνωρίσουμε τήν Ἰουδαϊκή παράδοσι καί συνήθεια. Ὁ πασχάλιος δεῖπνος ἦτο τελετουργικός δεῖπνος. Ὁ Μωσαϊκός Νόμος προέβλεπε ἅπαντα τά τῆς τελέσεώς του, τόν ἀριθμό τῶν συμμετεχόντων, τά ἐσθιόμενα καί τά λοιπά θέματα τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἰουδαϊκοῦ Πάσχα. Οἱ Ἰουδαῖοι ἔτρωγον τόν ἐπίσημον αὐτόν δεῖπνον ἀνακεκλιμένοι, ἐξαπλωμένοι σέ ἀνάκλιντρα. Ἐπειδή δέ ἐφοροῦσαν σανδάλια, ἡ οἰκοδέσποινα ἔπρεπε νά πλύνει τά σκονισμένα ἀπό τήν ὁδοιπορία γυμνά πόδια τῶν φιλοξενουμένων, προκειμένου νά ἀνακλιθοῦν καθαροί καί ξεκούραστοι εἰς τόν δεῖπνον (βλ. Λουκᾶ ζ' 44). Τό ἔργο αὐτό εἰς ἄλλες περιπτώσεις ἀνῆκε εἰς τούς ὑπηρέτες καί τούς δούλους. Εἰς τήν περίπτωσιν ὅμως τοῦ πασχαλίου δείπνου τοῦ Κυρίου καί τῶν μαθητῶν Του ἡ πρᾶξις αὐτή τοῦ Κυρίου ἔχει βαθυτάτη σημασία, τήν ὁποίαν ἐξάλλου δέν ἀποσιωπᾶ ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης.
1. Ἡ καθαρότης τῆς ψυχῆς.
Οἱ ἑρμηνευτές, ἀρχαῖοι καί νεώτεροι διατυπώνουν τήν ἄποψι, ὅτι ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης προβάλλει μιά καθολικότερη «θεολο–γία περί τῶν Μυστηρίων». Ἰδιαιτέρως θέλει νά τονίσει τή στενή καί ἀδιάρρηκτη σχέσι τῶν δύο Μυστηρίων, τοῦ Βαπτίσματος καί τῆς θείας Εὐχαριστίας, διά τῶν ὁποίων καί πραγματοποιεῖται ἡ ἐνσωμάτωσι τοῦ ἀνθρώπου εἰς τό «Σῶμα τοῦ Χριστοῦ», εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Ὅπως διά νά συμμετάσχει καί νά συνανακλιθεῖ κάποιος εἰς τόν Ἰουδαϊκόν πασχάλιον δεῖπνον ἔπρεπε νά εἶναι «λελουμένος» ἔτσι καί διά νά συμμετάσχει κάποιος εἰς τόν δεῖπνον τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ θά πρέπει νά εἶναι βαπτισμένος, ἄλλως εἶναι ἀνωφελής ἡ συνεστίασις. Ὅπως δέ ὁ ἤδη «λελουμένος»Ἰουδαῖος ἔπρεπε νά ἔχει καθαρούς τούς πόδας του διά νά ἀνακλιθεῖ μετά τῶν συνδαιτυμόνων κατά τόν λόγον τοῦ Κυρίου «ὁ λελουμένος οὐκ ἔχει χρείαν εἰ μή τούς πόδας νίψασθαι» (Ἰωάν. ιγ' 10), οὕτως καί ὁ Χριστιανός πρίν μετάσχει τοῦ θείου δείπνου ὀφείλει νά καθαρισθεῖ εἰς τό Μυστήριον τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Μάλιστα δέ ὁ Κύριος ὑπῆρξε κατηγορη–ματικός εἰς τό θέμα αὐτό, ὥστε νά μήν ἐπιτρέψει ἀντιρρήσεις καί παρανοήσεις. Ὁ Πέτρος ἀντιστάθηκε εἰς τόν Χριστόν, ὅταν Ἐκεῖνος ἐπῆγε νά τοῦ πλύνει τούς πόδας. Ὁ δέ Χριστός τοῦ εἶπε αὐστηρά: «Ἐάν μή νίψω σε, οὐκ ἔχεις μέρος μετ᾽ ἐμοῦ» (Ἰωάν. ιγ' 8). Μέ ἁπλά λόγια τοῦ εἶπε:«Κοντά μου δέν σέ θέλω ἄπλυτο».Τήν ἀνάγκη τῆς καθαρότητος τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου διά νά κοινωνήσει τοῦ Ἁγίου Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ ἐτόνισε καί ἄλλοτε ὁ Κύριος μέ τήν γνωστή παραβολή τῶν κεκλημένων εἰς τούς γάμους τοῦ υἱοῦ τοῦ βασιλέως (Ματθ. κβ' 1-14).
Τό συμπέρασμα ἐξ ὅλων τούτων εἶναι ὅτι κατά τήν διδασκαλίαν καί τήν πράξιν τοῦ Κυρίου, ὅποιος θέλει νά κοινωνήσει καί νά μεταλάβει Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ θά πρέπει νά εἶναι βαπτισμένος καί καθαρός, ἄλλως «ὁ ἐσθίων καί πίνων ἀναξίως κρίμα ἑαυτῷ ἐσθίει καί πίνει, μή διακρίνων τό σῶμα τοῦ Κυρίου» (Α' Κορινθ. ια' 29). Δέν πρέπει δέ νά μᾶς φαίνεται παράξενο καί ἰδιότροπο αὐτό. Ὅπως ἐμεῖς ἀποστρεφόμαστε τούς ἀκαθάρ–τους καί δυσώδεις κατά τό σῶμα, ἔτσι καί ὁ Θεός ἀποστρέφεται τούς πονηρούς καί ἐμπαθεῖς. Βεβαίως ὁ Θεός καταδέχεται ὅλους, ἐφ᾽ ὅσον ὅμως προηγουμένως πλυθοῦν καί καθαρισθοῦν.
2. Πρότυπο αὐταπάρνησης.
Ἡ Ἐκκλησία εἰς τήν πρᾶξιν αὐτήν τοῦ Κυρίου εἶδεν τήν ἄκραν ταπείνωσιν τοῦ Θεοῦ. Σημειώνομεν, ὅτι οἱ ἱεροί συγγραφεῖς δέν θεωροῦν τόν Σταυρόν καί τόν θάνατον τοῦ Κυρίου ταπείνωσίν Του, ἀλλά δόξαν Του. Ὁ Ἰωάννης π.χ. λέγει, ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἐδοξάσθη διά τοῦ Σταυροῦ (Ἰωάν. ζ' 39). Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὁμιλῶν περί τοῦ σταυρικοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ χαρακτηρίζει τοῦτον «Θεοῦ δύναμιν καί Θεοῦ σοφίαν» (Α' Κορινθ. α' 24).
Ὅταν κάποτε οἱ μαθητές Του εἶχαν ζητήσει πρωτοκαθεδρίες, τιμές, ἀξιώματα καί διακριτική μεταχείρισι, τούς εἶχε ὁμιλήσει τότε διά τήν ἀρετήν τῆς ταπεινώσεως καί τῆς διακονίας ὡς βασικῶν γνωρισμάτων τῶν ἰδικῶν Του ἀνθρώπων. Εἰς τήν ἐρώτησην: «Τίς γάρ ἐστίν μείζων, ὁ ἀνακείμενος ἤ ὁ διακονῶν;» ὁ Χριστός δίδει τήν ἀπάντησιν, ὅτι διά τήν λογικήν τοῦ Θεοῦ μείζων εἶναι ὁ διακονῶν, ὁ ὑπηρέτης κι ὄχι ὁ ἀνακείμενος. (Λουκᾶ κβ' 24-30). Ἔκπληκτοι οἱ Μαθητές ἄκουσαν ἀπό τόν Διδάσκαλό τους σέ μιά ὥρα πού ἡ ἀτμόσφαιρα ἦταν συναισθηματικά φορ–τισμένη καί ξεχείλιζε ἀπό προφητική ἔμπνευσι ὅτι: «Οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καί οἱ μεγάλοι αὐτῶν κατεξουσιάζουσιν αὐ–τῶν· οὐχ οὕτω δέ ἔσται ἐν ὑμῖν, ἀλλ᾽ ὅς ἐάν θέλῃ γενέσθαι μέγας ἐν ὑμῖν, ἔσται ὑμῶν διάκονος, καί ὅς ἐάν θέλῃ ὑμῶν γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος· καί γάρ ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλά διακονῆσαι, καί δοῦναι τήν ψυχήν αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν» (Μάρκ. ι' 42-45).
Μ᾽ ὅσα ἔπραξε ὁ Κύριος μᾶς ἐδίδαξε ὅτι ἔχομεν καθῆκον νά προσφέρουμε καθημερινές διακονίες, ὑπηρεσίες καί νά ταπεινούμεθα πρός τούς γύρω μας συνανθρώπους. Κι ὄχι μόνο πρός τούς φίλους καί τούς οἰκείους, ἀλλά καί πρός τούς ἀντιθέτους καί τούς ἐχθρούς, ὅπως τονίζει ὁ Ἰησοῦς: Ματθ. ε' 44, καί Λουκ. στ' 27 καί ἑξῆς. Ὁ Χριστός εἶναι πρότυπον αὐτα–παρνήσεως καί ταπεινώσεως. Ἡ δέ ταπείνω–σις κατά τήν θεολογίαν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου χαρίζει ἰσοθεΐαν (Φιλιπ. β' 5-11). Ὁ δέ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλο– νίκης ὁ Παλαμᾶς εἰς τόν λόγον του εἰς τήν γέννησιν τοῦ Χριστοῦ διδάσκει ὅτι ἡ συγκατάβασις αὕτη τοῦ Θεοῦ Λόγου δέν προεξένησεν εἰς Αὐτόν κάποια ὕφεσιν ἤ ἐλάττωσιν, ἀλλά μάλιστα, προσθήκην δόξης καί ὕψους μείζονος.
3. Ἡ περίπτωση τοῦ Ἰούδα.
Εἰς τό περιστατικόν αὐτό «τῆς νίψεως τῶν ποδῶν» τῶν μαθητῶν ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό ἀνακαλύπτουμε καί μιά τρίτη σημασία. Εἶναι ἡ περίπτωσις τοῦ Ἰούδα. Καθώς ὁ Ἰησοῦς «ἔνιψε τούς πόδας» τῶν ἄλλων μαθητῶν, ἀσφαλῶς, θά «ἔνιψε καί τούς πόδας» τοῦ Ἰούδα (Ἰωάν. ιγ' 12) ὡς πρᾶξιν ὑπερτάτης ταπεινώσεως καί συγχωρήσεως, ἀφοῦ ἐγνώριζε ἀπό πρίν ποιός θά εἶναι ὁ μελλοντικός προδότης Του (Ἰωάν. στ' 64, 70 καί ἑξῆς). Αὐτό δέ εἶχε τό νόημα μιᾶς τελευταίας προσπαθείας διά νά σώσει τόν παραπαίοντα μαθητήν Του. Ἀλλά ὁ Ἰούδας παρά τήν «νίψιν τῶν ποδῶν»προετίμησε νά μείνει ἐσωτερικῶς «ἀκάθαρτος» καί δι᾽ αὐτό ἄν κι ἔγινε «συνέστιος» καί «ὁμοτράπεζος» τοῦ Πασχαλίου Δείπνου δέν ὠφελήθη διότι ἦτο «πονηρός» καί«ἀξιοκατάκριτος». Ἔμεινε ὁ ἴδιος μιά τραγική ἐξαίρεσι, μεταξύ τῶν καθαρῶν ὁ «ἀκάθαρτος» καί μεταξύ τῶν φίλων ὁ «προδότης».
Αὐτά δηλώνουν περί τοῦ Ἰούδα οἱ λόγοι τοῦ Χριστοῦ:«Ὑμεῖς καθαροί ἐστε, ἀλλ᾽ οὐχί πάντες· ᾔδει γάρ τόν παραδιδόντα αὐτόν· διά τοῦτο εἶπεν· οὐχί πάντες καθαροί ἐστε» (Ἰωάν. ιγ' 10-11).
Εἰς τήν ποιμαντικήν διάστασίν των ὅλα αὐτά σημαίνουν, ὅτι πολλοί μετέχουν εἰς τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, δέχονται τά ἴδια «στοιχεῖα», ἀλλά δέν σώζονται ὅλοι.
Καί τοῦτο, ἐπειδή δέν ἐκκεντρίζονται εἰς τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί δέν δέχονται τό παράδειγμά Του εἰς τήν ζωή των· «καί ὑμεῖς ὀφείλετε ἀλλήλων νίπτειν πόδας. Ὑπόδειγμα γάρ δέδωκα ὑμῖν, ἵνα καθώς ἐγώ ἐποίησα ὑμῖν καί ὑμεῖς ποιῆτε. Ἀμήν, ἀμήν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἔστι δοῦλος μείζων τοῦ κυρίου αὐτοῦ, οὐδέ ἀπόστολος μείζων τοῦ πέμψαντος αὐτόν. Εἰ ταῦτα οἴδατε, μακάριοί ἐστε ἐάν ποιῆτε αὐτά» (Ἰωάν. ιγ' 14-17).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά