Τὶ πρέπει νὰ ξέρουμε περὶ Δευτέρας Παρουσίας, Κρίσεως καὶ Ἀντιχρίστου Μητροπολίτης Γόρτυνος καὶ Μεγαλουπόλεως Ιερεμίας

Τὸ ἕβδομο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς πίστεως λέγει:

« Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος».


- Ἐρ.: Τί λέει ἡ ἁγία Γραφὴ γιὰ τὴν δεύτερη παρουσία τοῦ Χριστοῦ;

Ἀπ.: «Αὐτὸς ὁ Ἰησοῦς ποὺ ἀναλήφθηκε ἀπὸ σᾶς στὸν οὐρανό, θὰ ἔρθει κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, ὅπως τὸν εἴδατε νὰ ἀνεβαίνει στὸν οὐρανὸ» (Πράξ. 1, 11). Αὐτὸ εἰπώθηκε στοὺς Ἀποστόλους ἀπὸ δύο ἀγγέλους τὴν ἴδια στιγμὴ τῆς ἀνάληψης τοῦ Κυρίου μας.


- Ἐρ.: Πῶς μιλάει ἡ ἁγία Γραφὴ γιὰ τὴν μελλοντικὴ κρίση τοῦ Χριστοῦ;

Ἄπ.: «Ἔρχεται ὥρα, ποὺ ὅλοι ὅσοι θὰ βρίσκονται στὰ μνημεῖα θὰ ἀκούσουν τὴν φωνή Του καὶ θὰ βγοῦν ἔξω, ἐκεῖνοι μὲν ποὺ ἔκαναν τὸ καλὸ θὰ ἀναστηθοῦν γιὰ ζωή, ἐκεῖνοι δὲ ποὺ ἔκαναν τὸ κακὸ θὰ ἀναστηθοῦν γιὰ καταδίκη» (Ἰω. 5, 28.29). Αὐτὰ εἶναι λόγια τοῦ Ἴδιου τοῦ Χριστοῦ.


- Ἐρ.: Τί λέει ἡ ἁγία Γραφὴ γιὰ τὴν Βασιλεία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ δὲν πρόκειται νὰ ἔχει τέλος; («Οὗ τῆς Βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος»).

Ἀπ.: «Αὐτὸς (ὁ Χριστὸς) θὰ εἶναι μέγας καὶ θὰ ὀνομαστεῖ Υἱὸς τοῦ Ὑψίστου καὶ θὰ τοῦ δώσει ὁ Θεὸς τὸν θρόνο τοῦ Δαυὶδ τοῦ πατέρα Του καὶ θὰ βασιλεύσει στὸν οἶκο τοῦ Ἰακὼβ αἰώνια καὶ ἡ Βασιλεία Του δὲν θὰ ἔχει τέλος»
(Λουκ. 1, 32-33). Αὐτὰ εἶναι λόγια τοῦ ἀγγέλου Γαβριὴλ πρὸς τὴν Παναγία.


- Ἐρ.: Θὰ μοιάζει ἡ δεύτερη παρουσία τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴν πρώτη;

Ἀπ.: Ὄχι, θὰ εἶναι πολὺ διαφορετική. Στὴν πρώτη Του παρουσία ὁ Χριστὸς ἦρθε καὶ ὑπέφερε γιὰ 'μᾶς μὲ πολλὴ ταπείνωση, ἀλλὰ στὴν δεύτερη παρουσία Του θὰ ἔρθει νὰ μᾶς κρίνει μὲ ὅλη τὴν δόξα Του καὶ μὲ ὅλους τοὺς ἁγίους ἀγγέλους Του. Βλ. Ματθ. 25, 31 ἑξ.


- Ἐρ.: Θὰ κρίνει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους;

Ἀπ.: Μάλιστα, ὅλους˙ χωρὶς καμμιὰ ἐξαίρεση.


- Ἐρ.: Πῶς θὰ τοὺς κρίνει;

Ἀπ.: Ἡ συνείδηση κάθε ἀνθρώπου θὰ εἶναι σ' ὅλους φανερή. Καὶ δὲν θὰ ἀποκαλυφθοῦν μόνο τὰ ἔργα ποὺ κάναμε σ' ὅλη μας τὴν ζωή, ἀλλὰ καὶ τὰ λόγια μας καὶ οἱ μυστικὲς ἐπιθυμίες μας καὶ οἱ κρυφὲς σκέψεις μας. Ὁ Ἀπόστολος λέει: «Θὰ ἔρθει ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος, θὰ φέρει στὸ φῶς τὰ πράγματα ποὺ κρύβονται στὸ σκοτάδι καὶ θὰ φανερώσει τὶς σκέψεις τῶν καρδιῶν. Τότε ὁ καθένας θὰ πάρει τὸν ἔπαινό του ἀπὸ τὸν Θεὸ» (Α' Κορ. 4, 5).


- Ἐρ.: Καὶ θὰ μᾶς καταδικάσει ἀκόμα καὶ γιὰ τὰ λόγια μας καὶ τὶς σκέψεις μας;

Ἀπ.: Χωρὶς ἀμφιβολία, θὰ μᾶς καταδικάσει... Ἐκτὸς ἂν μετανοήσουμε καὶ τὶς ἐξαλείψουμε μὲ τὸ Ἱερὸ Μυστήριο τῆς Ἐξομολόγησης καὶ μὲ τὴν διόρθωση τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς μας. Ὁ Κύριος μᾶς λέει: «Γιὰ κάθε λόγο ἀνωφελῆ ποὺ θὰ ποῦν oἱ ἄνθρωποι, θὰ δώσουν λόγο τὴν ἡμέρα τῆς κρίσης» (Ματθ. 12, 36).


Ἐρ.: Θὰ γίνει σύντομα ἡ δεύτερη παρουσία τοῦ Χριστοῦ;

Ἀπ.: Αὐτὸ δὲν τὸ γνωρίζουμε. Ἑπομένως πρέπει νὰ
ζοῦμε ἔτσι, ὥστε νὰ εἴμαστε πάντα ἕτοιμοι γι' αὐτήν. «Δὲν καθυστερεῖ ὁ Κύριος τὴν ἐκπλήρωση τῆς ὑπόσχεσής Του, ὅπως νομίζουν μερικοί, ἀλλὰ μακροθυμεῖ γιὰ μᾶς, ἐπειδὴ δὲν θέλει νὰ χαθοῦν μερικοί, ἀλλὰ θέλει νὰ ἔρθουν ὅλοι σὲ μετάνοια» (Β' Πέτρ. 3, 9). «Ἀγρυπνεῖτε, λοιπόν, γιατὶ δὲν ξέρετε οὔτε τὴν ἡμέρα, οὔτε τὴν ὥρα κατὰ τὴν ὁποία ἔρχεται ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου» (Ματθ. 25, 13).


- Ἐρ.: Ὑπάρχουν σημεῖα ποὺ προμηνύουν τὸν ἐρχομὸ τῆς δεύτερης παρουσίας τοῦ Χριστοῦ;

Ἀπ.: Ἡ ἁγία Γραφὴ μιλάει γιὰ τὰ σημεῖα αὐτά. Θὰ εἶναι ἡ «ἀποστασία», τὸ ὅτι δηλαδὴ οἱ ἄνθρωποι θὰ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὸν Θεό˙ θὰ ψυχρανθεῖ ἡ ἀγάπη μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων˙ θὰ πληθυνθεῖ ἡ ἀνομία˙ θὰ ἔρθουν πολλὲς θλίψεις καὶ συμφορές˙ θὰ κηρυχθεῖ τὸ Εὐγγέλιο σ' ὅλα τὰ ἔθνη καὶ θὰ ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος. Βλ. Ματθ. κεφ. 24. Λουκ. κεφ. 21. Β' Θεσ. κεφ. 2 καὶ τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Ἰωάννου.


Ἐρ.: Τί λέει τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκάλυψης τοῦ Ἰωάννου; 

Ἀπ.: Λέει αὐτὸ ποὺ εἴπαμε παραπάνω: Τὰ σημεῖα ποὺ
θὰ προηγηθοῦν τῆς δεύτερης παρουσίας τοῦ Χριστοῦ˙ τὴν ἔλευση τοῦ Ἀντιχρίστου καὶ τὸν πόλεμό του κατὰ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καὶ τέλος τὸν ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ κατασυντρίψει τὸν Ἀντίχριστο καὶ γιὰ νὰ πάρει τὰ παιδιά Του στὴν Βασιλεία Του. Γιὰ τὸν Ἀντίχριστο βλ. Β' Θεσ. 2, 3 ἑξ. Ἀποκ. κ. 13.


- Ἐρ.: Στὶς μέρες μας βλέπουμε νὰ πραγματοποιοῦνται πολλὰ σημεῖα τῆς Ἀποκάλυψης˙ τί ἔχετε νὰ πεῖτε γι' αὐτό; Πλησιάζει ἡ δεύτερη παρουσία;

Ἀπ.: Κατὰ πρῶτο ἔχουμε νὰ ποῦμε ὅτι δὲν πρέπει νὰ εἴμαστε ἀδιάφοροι στὰ παρατηρούμενα σημεῖα τῶν καιρῶν. Ὁ Κύριος μᾶς λέει: «Ὑποκριτές, τὸ πρόσωπο τοῦ οὐρανοῦ ξέρετε νὰ τὸ διακρίνετε˙ τὰ σημεῖα τῶν καιρῶν δὲν μπορεῖτε νὰ τὰ διακρίνετε;» (Ματθ. 16, 3). Τὸ ὅτι δέ, πραγματικά, βλέπουμε νὰ ἐκπληρώνονται πολλὰ σημεῖα τῆς Ἀποκάλυψης, αὐτὸ πρέπει νὰ μᾶς ἐμβάλλει σὲ ἀνησυχία καὶ νὰ κάνουμε ἐπὶ τέλους ἀρχὴ γιὰ μετάνοια˙ γιατὶ τὰ σημεῖα αὐτὰ σκοπὸ ἔχουν νὰ μᾶς ὁδηγήσουν σὲ μετάνοια. Πρέπει ὅμως νὰ προσέχουμε στὴν ἑρμηνεία τῆς Ἀποκάλυψης. Θὰ εἶναι λάθος νὰ ποῦμε ὅτι ἔφτασε ἡ δεύτερη παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδὴ βλέπουμε νὰ ἐκπληρώνονται μερικὰ προγνωστικά της σημεῖα, ὅπως τὰ περιγράφει ἡ Ἀποκάλυψη. Τὰ σημεῖα αὐτὰ σὲ κάποια ἔνταση καὶ ἔκταση συμβαίνουν σὲ κάθε ἐποχή. Τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκάλυψης πρέπει νὰ τὸ ἑρμηνεύουμε «κυκλικά». Δηλαδή: Σὲ μία ἐποχὴ συμβαίνουν τὰ γεγονότα τῆς Ἀποκάλυψης κατὰ ἕνα μικρὸ κύκλο, κατὰ κάποια ἔνταση. Ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλη ἐποχὴ θὰ συμβοῦν τὰ ἴδια γεγονότα κατὰ μεγαλύτερο κύκλο, κατὰ μεγαλύτερη ἔνταση. Καὶ τελικά, σὲ μία ἄλλη ἐποχὴ θὰ συμβοῦν τὰ γεγονότα αὐτά, τὰ σημεῖα αὐτὰ τῆς Ἀποκάλυψης, κατὰ πολὺ ἰσχυρὴ ἔνταση, σὲ πολὺ -πολὺ εὐρύτερο κύκλο, ὁπότε εἴμαστε στὶς παραμονὲς τῆς δεύτερης παρουσίας τοῦ Χριστοῦ. Γιὰ παράδειγμα: Γράφει ἡ Ἀποκάλυψη, ὡς ἐσχατολογικὸ σημεῖο, ὅτι θὰ πικραθοῦν τὰ νερά (8,10-11). Στὶς μέρες μας μὲ τὸ περίφημο γεγονὸς τοῦ Τσερνομπὶλ εἴδαμε σὲ ἔνταση πραγματοποιούμενη τὴν προφητεία αὐτή. Ἀλλὰ καὶ σὲ πολὺ προηγούμενα χρόνια εἶδαν οἱ ἄνθρωποι κατὰ μικρότερη ὅμως ἔνταση πραγματοποιούμενη πάλι τὴν προφητεία αὐτή. Θὰ ἦταν, λοιπόν, πολὺ λανθασμένο νὰ ἔλεγαν τότε οἱ ἄνθρωποι ὅτι ἔρχεται ἡ δεύτερη παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδὴ συνέβησαν μερικὰ προγνωστικά της σημεῖα, ποὺ γράφει ἡ Ἀποκάλυψη. Τὰ ἴδια σημεῖα ἐπρόκειτο νὰ συμβοῦν καὶ ἀργότερα, ὅπως καὶ συνέβησαν, γιατὶ ἡ Ἀποκάλυψη ἑρμηνεύεται «κυκλικά». Εἶναι ὅμως ἀλήθεια ὅτι στὶς μέρες μας συμβαίνουν πολλὰ σημεῖα, ποὺ γράφει ἡ Ἀποκάλυψη, σὲ μεγαλύτερη ἔνταση ἀπὸ προηγούμενα χρόνια˙ καὶ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ μᾶς ἀφήνει ἀδιάφορους, ἀλλὰ πρέπει νὰ μᾶς ξυπνήσει ἀπὸ τὴν ἀδιαφορία μας καὶ νὰ μᾶς παρακινήσει σὲ μετάνοια.


- Ἐρ.: Τί εἶναι ὁ Ἀντίχριστος;

Ἀπ.: Ὁ Ἀντίχριστος θὰ εἶναι ἄνθρωπος κανονικὸς γεννημένος ἀπὸ πατέρα καὶ μητέρα, μέσα στὸν ὁποῖο ὅμως θὰ μπεῖ ὁ διάβολος καὶ θὰ τὸν κάνει ὄργανό του, τὸ κατ' ἐξοχὴν ὄργανό του, γιὰ νὰ πολεμήσει τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. 


- Ἐρ.: Γιατί λέγεται «Ἀντίχριστος»;

Ἄπ.: Λέγεται ἔτσι γιατὶ εἶναι ἀντίθετος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν ἄλλο λόγο, γιατί, γιὰ νὰ παραπλανήσει πολλούς, θὰ πάρει ἐξωτερικὰ τὴν μορφὴ τοῦ Χριστοῦ. Θὰ φαίνεται ὡς καλός, ὡς ἀρνίο, ἐνῶ θὰ εἶναι θηρίο στὴν καρδιά. Ἀκοῦστε τί λέγει γι' αὐτὸν σ' ἕνα στίχο ὁ ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης: «Εἶδα ἕνα θηρίο νὰ ἀνεβαίνει ἀπὸ τὴν γῆ˙ εἶχε δύο κέρατα σὰν ἀρνιοῦ, ἀλλὰ μιλοῦσε σὰν δράκος» (Ἀποκ. 13, 11). Ἐξωτερικὰ ὁ Ἀντίχριστος θὰ προσπαθεῖ νὰ πάρει τὴν μορφὴ ἀρνίου, γιατὶ ὡς Ἀρνίο παριστάνεται ὁ Χριστός μας (βλ. Ἀποκ. 14,1). - Ὁ Ἀντίχριστος, λοιπόν, θὰ προσπαθεῖ νὰ μιμηθεῖ ἐξωτερικὰ τὸν Χριστό, γιὰ νὰ παραπλανήσει πολλούς. Θαύματα ἔκανε ὁ Χριστός μας; Θαύματα θὰ παραχωρηθεῖ νὰ κάνει καὶ ὁ Ἀντίχριστος (βλ. Ἀποκ. 13, 13-15α). Σημεῖο ἔχει ὁ Χριστός, τὸν Τίμιο Σταυρό; Σημεῖο, «χάραγμα», ὅπως λέγεται (Ἀποκ. 13, 17), θὰ ἔχει καὶ ὁ Ἀντίχριστος.


- Ἐρ.: Ποιό εἶναι τὸ σημεῖο τοῦ Ἀντιχρίστου;

Ἀπ.: Εἶναι ὁ ἀριθμὸς τῶν γραμμάτων χξς', 666 (βλ. Ἀποκ. 13, 18).


Ἐρ.: Τί σημαίνει τὸ σημεῖο αὐτό, ὁ ἀριθμὸς αὐτός; 

Ἀπ.: Τὸ τριγράμματο χξς', ποὺ δίνει τὸν ἀριθμὸ 666,
ἔχει τὰ ἀκραῖα γράμματα χς' ποὺ παριστάνουν τὸν Χριστό. Ὁ Ἀντίχριστος ἐξωτερικὰ θὰ προσπαθεῖ νὰ φαίνεται σὰν Χριστός, ὅπως εἴπαμε. Στὴν καρδιά του ὅμως, στὴν πραγματικότητα, θὰ εἶναι ξ, ὅπως δηλώνει τὸ μεσαῖο γράμμα τοῦ τριγράμματου σημείου του. Τὸ ξ εἶναι περίεργο γράμμα, δηλώνει τὸν ἰδιότροπο χαρακτήρα, παριστάνει τὸ φίδι. Ἔτσι θὰ εἶναι ὁ Ἀντίχριστος: Θὰ εἶναι «ξ», παρὰ τὸ ὅτι θὰ φαίνεται «χς'». Θὰ ἔχει μέσα του τὸν καταραμένο ὄφι.


- Ἐρ.: Τί εἶναι ὁ ἀριθμὸς 666;

Ἀπ.: Ὑπῆρχε συνήθεια στοὺς Ἰουδαίους καὶ στοὺς Ἕλληνες ἕνα ὄνομα νὰ τὸ ἐκφράζουν μὲ τὸν ἀριθμό του. Βρισκόταν δὲ ὁ ἀριθμὸς ἑνὸς ὀνόματος μὲ τὴν πρόσθεση τῶν ἀριθμῶν ποὺ ἀντιπροσωπεύουν τὰ γράμματα τοῦ ὀνόματος. Σχετικὰ μὲ τὸν Ἀντίχριστο ἡ Ἀποκάλυψη δὲν λέει τὸ ὄνομά του, ἀλλὰ τὸν ἀριθμό του. Εἶναι δὲ ὁ ἀριθμὸς τῶν γραμμάτων τοῦ σημείου του χξς'. Τὸ χ εἶναι τὸ 600. Τὸ ξ τὸ 60 καὶ τὸ ς' τὸ 6. Ὅλο τὸ τριγράμματο δίνει τὸν ἀριθμὸ 666. Τὸν ἀριθμὸ αὐτὸ ἔδιδε τὸ ὄνομα κάποιου προσώπου, Ρωμαίου αὐτοκράτορα, διώκτου τῆς Ἐκκλησίας, στὰ χρόνια ποὺ ὁ Ἰωάννης ἔγραφε τὴν Ἀποκάλυψη. Ὅπως λένε οἱ ἑρμηνευτές, ὁ Ἰωάννης εἶχε ὑπόψη του τὸν αὐτοκράτορα Νέρωνα. Ἡ ἔκφραση «Καίσαρ Νέρων» γραφόμενη ἑβραϊκὰ δίνει τὸν ἀριθμὸ 666. Ὅπως περιγράφει ὁ Ἰωάννης τὸν Ἀντίχριστο στὸ κεφ. 13 τῆς Ἀποκάλυψης, ταιριάζει μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Νέρωνα. Σ' αὐτόν, λοιπόν, ὁ Ἰωάννης, ἢ σὲ ἄλλο σύγχρονό του πρόσωπο, ἐφαρμόζει τὸν ἀριθμὸ 666, γιατὶ τὸ ὄνομά του ἔδινε αὐτὸν τὸν ἀριθμό. Ἀλλὰ ὁ ἀριθμὸς αὐτὸς ἁρμόζει καὶ σ' ὅλους τοὺς προδρόμους τοῦ Ἀντιχρίστου, ὅλων τῶν ἐποχῶν, κυρίως δὲ ἁρμόζει στὸν κυρίως Ἀντίχριστο, στὸν ὁποῖο καὶ ἐφαρμόζονται ἀκριβῶς ὅλα ὅσα χαρακτηριστικά, λέει γι' αὐτὸν ὁ Ἰωάννης στὴν Ἀποκάλυψή Του.


— Ἐρ.: Καὶ ὅλοι οἱ πρόδρομοι τοῦ Ἀντχρίστου, ἀπὸ τὸν Νέρωνα μέχρι τὸν κυρίως Ἀντίχριστο, θὰ ἔχουν τέτοιο ὄνομα, ὥστε νὰ δίνει τὸν ἀριθμὸ 666;

Ἀπ.: Αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ ἐρώτημα μᾶς κάνει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ ἀριθμὸς 666 ἐκφράζει κάτι βαθύτερο, τὸν γενικὸ χαρακτήρα τοῦ Ἀντιχρίστου καὶ δὲν δίνει ἁπλῶς τὸ ὄνομά του˙ ὅπως καὶ τὸ τρίγραμμα χξς' ἐκφράζει τὸν χαρακτήρα τοῦ Ἀντιχρίστου. - Ὁ ἀριθμὸς 666 πραγματικὰ εἶναι μυστηριώδης ἀριθμός. Ἀποτελεῖται ἀπὸ τρία 6˙ τὸ τετράγωνο τοῦ 6 εἶναι 36˙ ἂν προσθέσουμε ὅλους τοὺς ἀριθμοὺς ἀπὸ τὸ 1 μέχρι τὸ 36, λαβαίνουμε ἄθροισμα 666. Ἄλλος ἑρμήνευσε ὅτι τὸ 666 εἶναι σύμβολο τῆς ἀοριστίας, τοῦ χάους. Εἶναι καὶ αὐτὸ σύμβολο τοῦ Ἀντιχρίστου. 


- Ἐρ.: Γεννήθηκε ὁ Ἀντίχριστος;

Ἀπ.: Δὲν τὸ ξέρουμε. Μπορεῖ καὶ νὰ γεννήθηκε, γιατὶ κάποτε ἀσφαλῶς θὰ γεννηθεῖ. Ἀλλὰ δὲν ἐπιτρέπεται νὰ μιλᾶμε μὲ βεβαιότητα γιὰ τὸ θέμα αὐτό, γιατὶ προγνωστικὰ σημεῖα τῆς δεύτερης παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, ποὺ παρατηροῦνται στὴν ἐποχή μας, συμβαίνουν σὲ κάθε ἐποχή. Εἶναι ὅμως ἀλήθεια, ὅπως εἴπαμε, ὅτι στὴν ἐποχή μας παρατηροῦνται πιὸ ἔντονα τὰ σημεῖα αὐτὰ καὶ σὲ μεγαλύτερη ἔκταση. Πάντως, ὅπως μᾶς λέει ὁ Κύριός μας, πρέπει νὰ εἴμαστε πάντα ἄγρυπνοι, γιατὶ δὲν ξέρουμε τὴν ἡμέρα οὔτε τὴν ὥρα, ποὺ θὰ ἔρθει (Ματθ. 25, 13).


- Ἐρ.: Τί εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Χριστοῦ, γιὰ τὴν ὁποία μιλάει αὐτὸ τὸ ἕβδομο ἄρθρο τοῦ Συμβόλου τῆς πίστης μας;

Ἀπ.: Βασιλεία τοῦ Χριστοῦ εἶναι πρῶτα ὅλος ὁ κόσμος˙ δεύτερο, εἶναι ὅλοι οἱ πιστοὶ πάνω στὴν γῆ καὶ τρίτο εἶναι οἱ σεσωσμένοι στὸν οὐρανό.
Τὸ πρῶτο ὀνομάζεται βασίλειο τῆς φύσης, τὸ δεύτερο βασίλειο τῆς χάρης καὶ τὸ τρίτο βασίλειο τῆς δόξας.


- Ἐρ.: Ποιό ἀπὸ τὰ βασίλεια αὐτὰ ἐννοεῖται, ὅταν λέμε στὸ «Πιστεύω» ὅτι «οὐκ ἔσται τέλος»;

Ἀπ.: Τὸ βασίλειο τῆς δόξας.


1. Τσέρνομπιλ εἶναι μιὰ μικρὴ πόλη τῆς Οὐκρανίας τῆς Ρωσσίας, ὁποὺ τὸ ἔτος 1986 ἔγινε Ἔκρηξη τοῦ πυρηνικοῦ ἀντιδραστήρα καὶ μολύνθηκαν τὰ νερὰ τοῦ ποταμοῦ Δνείπερου, ποὺ περιβρέχει τὸ Τσέρνομπιλ˙ καὶ ὁ λαμπαδιασμένος θερμοπυρηνικὸς ἀντιδραστήρας ὡς «ἀστὴρ μέγας καιόμενος ὡς λαμπὰς» (Ἀποκ. 8,10) βυθίστηκε στὰ σπλάγχνα τῆς γῆς γιὰ νὰ μολύνει τὶς ὑπόγειες ὑδροδεξαμενὲς καὶ τὶς θάλασσες, στὶς ὁπολῖες ἐκβάλλουν ὅλα αὐτὰ τὰ νερά. «Τίς οὗτος (ὁ Ἀντίχριστος) ἐστιν; Ἆρα ὁ Σατανᾶς; Οὐδαμῶς˙ ἀλλ' ἄνθρωπός τις πᾶσαν αὐτοῦ δεχόμενος τὴν ἐνέργειαν» (Χρυσόστομος).