Η αγία μας Εκκλησία τιμά σήμερα τους τριακοσίους δέκα και οκτώ θεοφόρους Πατέρες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, οι οποίοι αντιστάθηκαν γενναία στις βλάσφημες αιρετικές δοξασίες του Αρείου· και διεκήρυξαν περίτρανα ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός είναι «Θεός αληθινός, ομοούσιος τω Πατρί». Το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας έχει επιλεγεί γι’ αυτήν ακριβώς τη θριαμβευτική νίκη της Ορθοδόξου Πίστεως.

Οι λύκοι

Ο απόστολος Παύλος προχωρεί στα παράλια της Μικράς Ασίας με προορισμό την Ιερουσαλήμ. Για να μην αργοπορήσει παρακάμπτει την Έφεσο και κάνει μια μικρή στάση στη Μίλητο, διότι βιάζεται να βρεθεί την ημέρα της Πεντηκοστής στα Ιεροσόλυμα. Από τη Μίλητο στέλνει ανθρώπους στην Έφεσο και καλεί τους πρεσβυτέρους της τοπικής Εκκλησίας να έλθουν να τον συναντήσουν εκεί. Κι όταν αυτοί έφθασαν κοντά του, τους έδωσε πολύ σημαντικές ποιμαντικές οδηγίες: Γνωρίζετε καλά, τους είπε, πώς συμπεριφέρθηκα μαζί σας από την πρώτη ημέρα που βρέθηκα στη Μικρά Ασία και σ’ όλο το χρονικό διάστημα της παραμονής μου. Προσέχετε λοιπόν τον εαυτό σας, πώς θα συμπεριφέρεσθε και τι θα διδάσκετε. Προσέχετε και όλο το πνευματικό σας ποίμνιο, στο οποίο το Άγιο Πνεύμα σας τοποθέτησε επισκόπους για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού. Αυτήν την Εκκλησία ο Κύριος την έσωσε και την έκαμε κτήμα του με το δικό του αίμα. Προσέχετε, διότι μετά την αναχώρησή μου θα εισβάλουν ανάμεσά σας ψευδοδιδάσκαλοι που σαν άγριοι και σκληροί λύκοι αλύπητα θα διασπαράζουν το ποίμνιο αφανίζοντας τις ψυχές των λογικών προβάτων. Αλλά κι από σας τους ίδιους θα παρουσιασθούν άνθρωποι που θα διδάσκουν πλανεμένες διδασκαλίες, για να αποσπούν τους μαθητές από τον ίσιο δρόμο της αλήθειας και να τους παρασύρουν πίσω τους.

Μέσα σ’ αυτόν τον λόγο του ο απόστολος Παύλος διαζωγραφίζει την πιο φοβερή μάστιγα της Εκκλησίας, τους αιρετικούς ψευδοδιδασκάλους. Και τους χαρακτηρίζει «λύκους βαρείς», αδίστακτους. Γιατί όμως τους δίνει έναν τέτοιο χαρακτηρισμό; Βέβαια ο χαρακτηρισμός αυτός δεν είναι δικός του αλλά του ίδιου του Κυρίου. Ο Κύριος ονόμασε πρώτος τους αιρετικούς ψευδοδιδασκάλους ως προβατόσχημους αρπακτικούς λύκους. Ο θείος Παύλος αναφέρει επιπλέον ότι οι λύκοι αυτοί είναι σκληροί και αδίστακτοι. Γιατί όμως τους χαρακτηρίζει έτσι; Για να τονίσει τη σκληρότητά τους. Για να φανερώσει ότι θα είναι ικανότατοι στην υποκρισία και στην πονηρία. Έτσι θέλει να προειδοποιήσει και προφυλάξει τους πιστούς κάθε εποχής. Γι’ αυτό και λέγει ότι οι αιρετικοί θα παρουσιάζονται ως εξαιρετικοί ποιμένες της Εκκλησίας, που θα ενδιαφέρονται δήθεν για την αλήθεια. Θα κρύβουν όμως μέσα τους με μεγάλη υποκρισία και ψεύδος. Έτσι θα κάνουν μεγάλη ζημιά στο ποίμνιο. Θα το διαρπάζουν και θα το οδηγούν στην καταστροφή. Γι’ αυτό ακριβώς θα είναι πολύ επικίνδυνοι, πιο επικίνδυνοι από τους εξωτερικούς δεδηλωμένους εχθρούς της Εκκλησίας. Διότι οι αιρετικοί πολέμησαν και πολεμούν την Εκκλησία μέσα από τα σπλάχνα της. Δεν φανερώνονται από την αρχή. Σταδιακά και εν ονόματι δήθεν της αληθείας διαιρούν την Εκκλησία. Προκαλούν σύγχυση, διαίρεση, καταστροφή σε ανυποψίαστες ψυχές.

Οι ποιμένες

Στην συνέχεια ο απόστολος Παύλος δίνει στους πρεσβυτέρους της Εφέσου οδηγίες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν τους αιρετικούς. Τους λέει: Να είστε άγρυπνοι έχοντας ως παράδειγμα εμένα. Να θυμάστε ότι επί τρία χρόνια συνεχώς νύχτα και ημέρα δεν σταμάτησα με δάκρυα να νουθετώ τον καθένα σας ξεχωριστά. Και τώρα σας εμπιστεύομαι στον Θεό. Ποτέ δεν επιδίωξα ασήμι και χρυσάφι ή ιματισμό. Εσείς οι ίδιοι γνωρίζετε ότι για τις ανάγκες τις δικές μου και των συνοδών μου υπηρέτησαν αυτά τα ροζιασμένα μου χέρια. Με κάθε τρόπο σας έδωσα παράδειγμα, ότι πρέπει να εργάζεσθε έτσι σκληρά για να προλαβαίνετε κάθε σκανδαλισμό των ασθενών αδελφών. Αλλά και να θυμάσθε αυτό που είπε ο Κύριος, ότι «είναι καλύτερο να δίνει κανείς παρά να παίρνει». Κι αφού τα είπε αυτά, γονάτισε και προσευχήθηκε μαζί με όλους αυτούς.

Οι οδηγίες που δίνει λοιπόν ο άγιος Απόστολος έχουν δύο κατευθύνσεις: η μία αφορά την άγρυπνη προσοχή που πρέπει να δείχνουν προς τους αιρετικούς, και η άλλη αφορά το δικό τους παράδειγμα.

Θα περίμενε ίσως κανείς να τονίσει περισσότερο την πρώτη περίπτωση. Όμως επιμένει περισσότερο στο καλό παράδειγμα. Τους ζητά να είναι υποδείγματα πίστεως και ζωής. Να είναι αφιλάργυροι και ανιδιοτελείς. Να θυσιάζονται για το ποίμνιό τους. Να εργάζονται ακούραστα.

Μέσα απ’ όλα αυτά κατανοούμε ότι οι αιρετικοί δεν αντιμετωπίζονται μόνο με την ορθόδοξη διδασκαλία, αλλά και με την ορθόδοξη και αγία βιοτή. Κι αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία ιδιαιτέρως για την εποχή μας. Διότι μας διδάσκει ότι δεν φθάνει μόνο να αποκηρύσσουμε τους αιρετικούς και να καυχιόμαστε ότι έχουμε την αλήθεια της πίστεως. Αυτό που χρειάζεται περισσότερο να κάνουμε οι Ορθόδοξοι πιστοί είναι να έχουμε ζωή αγιότητας, ζωή πνευματική και υποδειγματική.

Έτσι θα βοηθηθούν ώστε να μετανοήσουν κάποιοι που παρασύρθηκαν. Έτσι θα ελκυσθούν προς την πίστη οι υπόλοιποι. Έτσι θα αλλάξει ουσιαστικά ο κόσμος.

«Ο Σωτήρ», αριθ. 2001