πηγή
(Μητροπ. Ν. Σμύρνης, Συμεών)
Ωδή η.
Φλόγα δροσίζουσαν ὁσίους, δυσσεβεῖς δὲ καταφλέγουσαν, ἄγγελος Θεοῦ ὁ πανσθενής, ἔδειξε Παισί· ζωαρχικὴν δὲ πηγήν, εἰργάσατο τὴν Θεοτόκον, φθορὰν θανάτου καὶ ζωήν, βλυστάνουσαν τοῖς μέλπουσι· Τὸν Δημιουργὸν μόνον ὑμνοῦμεν, οἱ λελυτρωμένοι, καὶ ὑπερυψοῦμεν, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
(Ο πανίσχυρος άγγελος του Θεού έδειξε στους τρεις Παίδες τη φλόγα να δροσίζει τους ευσεβείς και να κατακαίει τούς ασεβείς. Ο ίδιος κατέστησε τη Θεοτόκο πηγή που γίνεται έτσι αιτία της ζωής, η οποία αναβλύζει τον αφανισμό του θανάτου και τη ζωή σ’ αυτούς που ψάλλουν: Οι λυτρωμένοι υμνούμε και υπερυψώνουμε τον μόνο Δημιουργό σε όλους τους αιώνες.)
Ειρμός της η’ ωδής η παρούσα καταβασία, συνδυάζει την ιστορία των τριών Παίδων, στους οποίους ανήκει και η ογδόη βιβλική ωδή, και την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Ο ι. Κοσμάς ονομάζει «πανσθενή», δηλαδή παντοδύναμο, τον άγγελο του Θεού που κατήλθε στο καμίνι, στο οποίο ο Ναβουχοδονόσορ είχε ρίξει τους τρεις Ισραηλίτες νέους. Γιατί άραγε τον ονομάζει έτσι ο ποιητής, αφού παντοδύναμος είναι μόνο ο Θεός και όχι οι άγγελοι; Προφανώς διότι αυτός που κατέβηκε στην κάμινο του πυρός δεν ήταν ένας απλός άγγελος αλλά ο μονογενής Υιός του Θεού, τον οποίο ο προφήτης Ησαΐας ονομάζει «άγγελον μεγάλης βουλής» (9, 6). Γι’ αυτό ακριβώς και ο Ναβουχοδονόσορ όταν είδε τον άγγελο μες στο καμίνι μαζί με τους τρεις Παίδες, τον χαρακτήρισε ως όμοιο με υιό του Θεού: «Και ην η όρασις του τετάρτου ομοία υιώ Θεού» (Δαν. 3. 25).
Η φλόγα της καμίνου κατά τρόπο θαυμαστό αφ’ ενός δρόσιζε τους τρεις Παίδες και αφ’ ετέρου κατέκαιε τους Χαλδαίους που βρίσκονταν κοντά στο καμίνι: «Και διεχείτο η φλοξ επάνω της καμίνου επί πήχεις τεσσαράκοντα εννέα. Και διώδευσε και ενεπύρισεν ους εύρε περί την κάμινον των Χαλδαίων. Ο δε άγγελος Κυρίου συγκατέβη άμα τοις περί τον Αζαρίαν εις την κάμινον και εξετίναξε την φλόγα του πυρός εκ της καμίνου και εποίησε το μέσον της καμίνου ως πνεύμα δρόσου διασυρίζον, και ουχ ήψατο αυτών το καθόλου το πυρ και ουκ ελύπησεν ουδέ παρηνώχλησεν αυτοίς» (Ύμνος 23-26).
Ο Κύριος όμως, ο παντοδύναμος Άγγελος της βουλής του Θεού Πατρός, ανέδειξε και την παναγία Μητέρα Του «ζωαρχικήν πηγήν». Η Παρθένος Μαρία, γεννώντας τον σωτήρα Χριστό, ανεδείχθη «μήτηρ της ζωής» και «πηγή της ζωής», «η τοις πάσι την όντως ζωήν αναβλύσασα», όπως διδάσκει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Και καθώς το σώμα της Θεοτόκου με την πανσθενουργό δύναμη του μονογενούς Υιού της δεν υπέστη «διαφθοράν», αλλά διατηρήθηκε μες στον τάφο «αδιάφθορον» και μετά τρεις ημέρες μετέστη στους ουρανούς, η Παναγία έλαβε τη χάρη να παρέχει και στους πιστούς τη δυνατότητα να νικούν και να υπερβαίνουν το θάνατο.
Ωδή θ’.
Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι, ἐν Σοὶ Παρθένε ἄχραντε· παρθενεύει γὰρ τόκος, καὶ ζωὴν προμνηστεύεται θάνατος. Ἡ μετὰ τόκον παρθένος, καὶ μετὰ θάνατον ζῶσα, σῴζοις ἀεί, Θεοτόκε τὴν κληρονομίαν Σου.
(Στο πρόσωπό σου, αμόλυντε Παρθένε, νικήθηκαν οι νόμοι της φύσεως! Διότι παραμένει παρθένος αυτή που γέννησε τον Υιό, και ο θάνατος συναντά από τώρα τη ζωή! Θεοτόκε, συ που συνεχίζεις να είσαι παρθένος μετά τη γέννα και να ζεις μετά το θάνατο, σώζε πάντοτε τους χριστιανούς που αποτελούν την κληρονομιά σου.)
«Όροι της φύσεως» είναι οι φυσικοί νόμοι που διέπουν τη βιολογική ζωή των ανθρώπων. Οι νόμοι αυτοί, διακηρύσσει με έκπληξη και θαυμασμό ο ι. Κοσμάς, νικήθηκαν στο πρόσωπο της υπεραγίας Θεοτόκου. Η Παναγία, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για κάθε γυναίκα, όντας παρθένος συνέλαβε ασπόρως, χωρίς δηλαδή ανδρικό σπέρμα. Και παρθένος όντας πάλι, γέννησε τον Κύριο αφθόρως, δηλαδή χωρίς να φθαρεί η παρθενία της· «τους όρους υπερβάσα της φύσεως», καθώς γράφει ο ι. Δαμασκηνός.
Τόσο, λοιπόν, η σύλληψη όσο και η γέννηση του Χριστού από την Παρθένο Μαρία συνιστούν νίκη και υπέρβαση των φυσικών νόμων, και αυτό υπογραμμίζει και ο υμνογράφος με την έκφραση «παρθενεύει γαρ τόκος». «Η Παρθένος υπερφυώς τεκούσα» τον Θεό Λόγο, διδάσκει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, «παρέλυσεν ουδέν της παρθενίας τεκμήριον. Ως γαρ αυτός άνθρωπος γέγονεν, ουκ αλλοιώσας την φύσιν, ουδ’ αμείψας την δύναμιν· ούτω την τεκούσαν και Μητέρα ποιεί και παρθένον διατηρεί· θαύματι θαύμα κατά ταύτα διερμηνεύων άμα και θατέρω κρυπτών το έτερον… Και τοσούτον πάλιν μητέρα την Παρθένον τεκούσαν ποιούμενος, όσον δια της κυήσεως άλυτα τα της παρθενίας δεσμά απεργάσασθαι».
Αλλά και κατά την Κοίμηση της Θεοτόκου οι φυσικοί νόμοι νικήθηκαν και πάλι. Αποτελεί νόμο της φύσεως το σώμα από το οποίο αποχωρίζεται η ψυχή και ενταφιάζεται να διαλύεται. Αυτό όμως δεν ίσχυσε για το θεοδόχο σώμα της Παναγίας. Ο θάνατος δεν μπόρεσε να του προξενήσει φθορά και διάλυση, άλλ’ έγινε σύμφωνα με μία θαυμάσια έκφραση του ι. Κοσμά, «διαβατήριον ζωής αΐδίου και κρείττονος». Ο Κύριος διαφύλαξε το σώμα της παναγίας Μητέρας Του μέσα στον τάφο αδιάφθορο και μετά τρεις ημέρες το μετέστησε ενδόξως στους ουρανούς, «Έπρεπε αυτή που φιλοξένησε στην κοιλιά της τον Θεό Λόγο», γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, «να κατοικήσει στις θειες σκηνές του Υιού της… Έπρεπε αυτή που φύλαξε την παρθενία της απείραχτη κατά τη γέννα, και το σώμα της να διατηρηθεί αδιάφθορο μετά το θάνατο».
Η Θεοτόκος υπήρξε αειπάρθενος· παρθένος προ του τόκου, παρθένος εν τν τόκω και παρθένος μετά τόκον. Αυτό ομολογεί ο ι. Κοσμάς και στον παρόντα ειρμό, ακολουθώντας την ομόφωνη διδασκαλία της Εκκλησίας. Γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: «Παρθένος γαρ άπασα τω τόκω την παρθενίαν λυμαίνεται· αύτη δε και προ τόκου, και τίκτουσα μένει παρθένος, και μετά γέννησιν». Εις την Έκδοσή του δε διδάσκει ακόμη σαφέστερα: «Ώσπερ δε συλληφθείς παρθένον την συλλαβούσαν ετήρησεν, ούτω και τεχθείς την αυτής παρθενίαν εφύλαξεν άτρωτον μόνος διελθών δι’ αυτής και κεκλεισμένην τηρήσας αυτήν…Μένει τοίνυν και μετά τόκον παρθένος η Αειπάρθενος, ουδαμώς ανδρί μέχρι θανάτου προσομιλήσασα».
Η Παναγία μας είναι επίσης και η «μετά θάνατον ζώσα». Ο θάνατος της υπήρξε θάνατος ζωηφόρος, διότι την εισήγαγε στη δόξα και την όντως ζωή του Μονογενούς Υιού της. Κι εκεί μεσιτεύει για τη σωτηρία όλων μας· σώζει, όπως λέει ο ι. μελωδός, διά του Υιού της «την κληρονομίαν» της. Κληρονομία είναι όλοι οι χριστιανοί, ο λαός του Θεού. Όλοι οι πιστοί αποτελούμε την κληρονομιά που έλαβε ο Κύριος από τον Θεό Πατέρα, σύμφωνα με τα λόγια του Ψαλμωδού: «Και δώσω σοι έθνη την κληρονομίαν σου» (2, 8). Η κληρονομιά όμως του Υιού είναι πρόδηλο ότι αποτελεί κοινή κληρονομιά και της παναγίας Μητέρας Του. Όπως γράφει ο ι. Δαμασκηνός, απευθυνόμενος προς την ίδια την Παναγία, είμαστε «ο σος λαός διά τον σον Υιόν», κι εκείνη είναι η παρηγοριά μας, από την οποία μπορούμε να ζητούμε, καθώς τιμούμε την ένδοξη Κοίμησή της: «Μείνον μεθ’ ημών, η ημετέρα παράκλησις, το μόνον επί γης ημών παραμύθιον. Μη εάσης ημάς ορφανούς…».
(Μητροπ. Νέας Σμύρνης Συμεών, «Οι Καταβασίες των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών», εκδ. Τέρτιος, 110-115)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά