ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΩΝ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ…. ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΣΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

πηγή

ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΩΝ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ….

Ένας παλιός τάφος βρίσκεται στο νεκροταφείο του Αγίου Νικολάου

στο χωριό Κολυβάτα Λευκάδας. Είναι πέτρινος. Έχει θαφτεί εκεί ένας καλόγηρος, ο Νικόδημος Βρεττός, που είχε διατελέσει ηγούμενος στο μοναστήρι των Καθαρών της Ιθάκης. Το μοναστήρι αυτό είναι μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς και ταύτισης των απανταχού της γης Ιθακησίων. Ο καλόγηρος υπήρξε επίσης ένθερμος οπαδός και υποστηρικτής του λεγόμενου κινήματος του Μακρακισμού.

Στην πέτρινη βάση του τάφου είναι χαραγμένο ένα έμμετρο επίγραμμα που αναφέρεται με μεγάλη συντομία στον αποθανόντα. Το επιτύμβιο επίγραμμα το είχε σκαρώσει ο συγχωριανός μας λαϊκός ποιητής Άγγελος Βρεττός (1868-1942) που ήταν αδελφός του Νικοδήμου. Το έχω αποστηθίσει από πιτσιρικάς με τη βοήθεια του αείμνηστου Κώστα Φούρου (Μνα). Διαβάζεται εύκολα ακόμη και σήμερα παρά τη σχετική διάβρωση. Παραθέτω τους στίχους του έμμετρου επιγράμματος:

ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΩΝ ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ 

ΒΡΕΤΤΟΣ ΠΟΥ ΩΔΕ ΚΕΙΤΑΙ
Η ΚΑΛΟΚΑΓΑΘΙΑ ΤΟΥ 

ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΜΙΜΕΙΤΑΙ

ΚΑΤΑ ΚΑΝΟΝΑ ΙΕΡΕΥΣ 
ΚΑΙ ΟΠΑΔΟΣ ΜΑΚΡΑΚΗ
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΑΧΟΥ
ΔΙΕΧΥΣΕ ΦΑΡΜΑΚΙ
ΑΙΦΝΙΔΙΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΡΟΣ
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΠΕΣΤΗ
38 ΕΤΩΝ ΖΩΗΣ 

ΤΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΕΣΒΕΣΤΗ

Γράφει ο Άγγελος Βρεττός στην αυτοβιογραφία του για τον αδελφό του Νικόδημο (Ποιήματα Άγγελου Βρεττού, Φροντίδα και επιμέλεια Σπυρίδωνος Σούνδια, Αθήνα 1986):

“Το 1894 εχειροτονήθη ο αδελφός μου Νικόδημος ιερεύς εις την ενορίαν του Φρυνίου. Ειδοποιήθηκε αργότερον παρά του ιερομονάχου Ευγενίου Περδικάρη, ηγουμένου της εν Ιθάκη μονής Καθαρών. Μετά τρίμηνον διαμονήν εν τη μονή ταύτη ασθενήσας εκ γριππώδους βροχοπνευμονίας εξ ής μετέστην προς κύριον. Ο θάνατος τούτου με επλήγωσε, εξαντληθείς δε οικονομικώς ηναγκάσθην να μεταναστεύσω εις Αμερικήν προς καλυτέρευσιν των οικονομικών μου το 1907…”

Όπως αναφέραμε ο Νικόδημος ήταν ένας από τους πολλούς και αφοσιωμένους οπαδούς του Μακρακισμού στη Λευκάδα. Ο Απόστολος Μακράκης (1831-1905) ήταν, όπως αναφέρει ο συγχωριανός μας φιλόλογος και λαογράφος Σπύρος Σούνδιας στο βιβλιαράκι του “Άνθρωποι και τόποι της πατρίδας μου” (Αθήνα 1999), μια “πληθωρική προσωπικότητα”. Και συνεχίζει: “Δεινός ρήτορας και ίσως με αυτό του το χάρισμα να απέκτησε τους πολλούς του οπαδούς, πολυγραφότατος συγγραφέας, ιδιαίτερα στα θεολογικά και τη Φιλοσοφία, παιδαγωγός, λόγιος, διδάσκαλος, ερμηνευτής, φιλόσοφος, πολιτικός κ. ά.”

Ο Μακράκης ήταν ένας μεταρρυθμιστής που ήθελε ένα διαφορετικό θρησκευτικό και κοινωνικό ιδεώδες από εκείνο που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Είχε πολλούς οπαδούς και στη Λευκάδα, πριν ακόμα επισκεφθεί το νησί. Το επισκέφθηκε για πρώτη φορά στις 12 Αυγούστου 1886 και περιόδευσε στα χωριά του. Ανταποκρίσεις από την περιοδεία του αυτή έχουν δημοσιευτεί στη θρησκευτική εφημερίδα “Λόγος” στο φύλλο 663/1.11.1886. Συμπεριλαμβάνονται στο βιβλιαράκι του Σπύρου Σούνδια, απ’ όπου και αντιγράφουμε το μέρος εκείνο που αφορά στην επίσκεψη του Μακράκη στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, όπου έμεινε από τις 24 μέχρι τις 29 Αυγούστου, και στα χωριά Κολυβάτα και Μαυρογιαννάτα:

” … Την 4ην μ.μ. (σημ.: στις 24 Αυγούστου 1886) αναχωρήσαντες εκ Καρυάς ήλθομεν μετά δύο ώρας επ’ ημιόνων εις την μονήν του Αγίου Γεωργίου εις την οποίαν ηγούμενος είναι ο ημέτερος Γρηγόριος Σούνδιας, όστις εφιλοξένησεν ημάς βασιλικώς.

Πλησίον της μονής εις απόστασιν πέντε λεπτών κείται νεκροταφείον (Αγίου Νικολάου των Κολυβάτων). Εις αυτό εκόμισαν νεκράν τινά εκ του χωρίου την πρωίαν της επομένης ημέρας Δευτέρας 25 Αυγούστου. Το λείψανον ηκολούθουν περί τους 80 ανθρώπους και 9 ιερείς. Μαθόντες ούτοι ότι ο Μακράκης διέμενεν εις την μονήν έπεμψαν παρακαλούντες, όπως εκφωνήσει λόγον επί τη θανούση. Ο ακούραστος του θείου λόγου διδάσκαλος έσπευσε προθύμως και επί τη ευκαιρία ταύτη ομίλησε περί ζωής και θανάτου καταλληλότατον λόγον διαρκέσας επί ημίσειαν ώραν.

Την αυτήν ημέραν 25 Αυγούστου ήλθον παρακαλούντες τον κ. Μακράκη, όπως την επαύριον διδάξει εις το πλησίον χωρίον Μαυρογιαννάτα, διότι οι κάτοικοι πολύ επιθυμούσι να ακούσωσι λόγον εκ του στόματος αυτού. Η πρότασις και τούτων εγένετο δεκτή. Αλλά μετά τούτου και πολλοί άλλοι εκ τε του κλήρου και του λαού εξ αποστάσεως δύο και τριών ωρών ήρχοντο εις την μονήν παρακαλούντες να επισκεφθούμε και τα χωρία των. Ενώ δε μετά μεσημβρίαν εκαθήμεθα έξω της μονής, που είχε εξαιρετικήν θέαν υπό την σκιάν μεγάλου πρίνου, ο κ. Μακράκης τη προτάσει των επισκεψαμένων ημάς, ερμήνευσε τον 2ον ψαλμόν.

Μετά μεσημβρίαν της Τετάρτης 27 Αυγούστου πέμπεται ίππος εκ του χωρίου Μαυρογιαννάτα αφού επιβάς ο κ. Μακράκης μετέβη εις χωρίον απέχον ημίσειαν ώραν από την μονήν. Εντάυθα ήλθομεν πεζοί κι οι άλλοι. Εύρομεν δε συνηθροισμένους περί τους 90 άνδρας και γυναίκας και πολλούς παίδας, από τινος δε υψώματος εγένετο προς αυτούς διδασκαλία με γλώσσαν καταληπτήν διαρκέσασα περί τα τρία τέταρτα της ώρας. Υποδείχτηκαν σ’ αυτούς τα έργα του Χριστού, άτινα πρέπει να πράττωσι και τα έργα του διαβόλου, άτινα πρέπει να αποφεύγουσι. Εγένετο ακόμη λόγος περί μετανοίας. Οι άνθρωποι κατευχαριστήθηκαν ως ήτο επόμενον. Την 7ην εσπερινήν επανήλθομεν πάλιν εις την μονήν, όπου ελάβομεν εφημερίδας και επιστολάς εξ υμών”.

Τελειώνοντας αναφέρω ότι ο σταυρός του τάφου είχε σπάσει και αποκολληθεί από τη βάση του. Ο Γιώργος Βρεττός (Τσιρίμπας), εγγονός του Άγγελου Βρεττού, είχε φροντίσει πριν λίγα χρόνια για την αποκατάστασή του.