Στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. (Λόγος Β΄) – Αγίου Ανδρέου, Αρχιεπ. Κρήτης

13ΣΕΠ

α΄. [...]Υψούται λοιπόν ο Σταυρός, φανερούμενος από τα σπλάγχνα της γης, αυτός που μέχρι προ τινος εκρύπτετο λόγω φθόνου. Υψούται ο Σταυρός, όχι διά να δοξασθή —διότι ποία δόξα μεγαλύτερη θα μπορούσε να λάβη, αφού επάνω εις αυτόν εσταυρώθη ο Χριστός;— αλλά διά να δοξασθή ο Θεός, ο Οποίος προσκυνείται και κηρύσσεται ως «Εσταυρωμένος». Υψούται ο Σταυρός, διά να ύψώση μαζί του την δύναμιν του γένους ημών των Χριστιανών. Υψώνεται ο Σταυρός, διά να ταπεινώση τον υπερήφανον διάβολον. Υψούται ο Σταυρός διά να δεσμεύση τον ισχυρόν εχθρόν, και να του αφαιρέση την δυνατότητα να χρησιμοποιή ως ιδικούς του εμάς τους, λυτρωθέντας πλέον, ανθρώπους.

Υψούται ο Σταυρός, διά να αποδείξη μάταιον τον φθόνον των Ιουδαίων διά να μη ξεχασθή ενταφιασμένος μέσα εις την γην, ο θησαυρός της ζωής· διά να κερδίσωμε εμείς τον Μαργαρίτην, τον οποίον εφανέρωσαν οι σταυρωταί και χωρίς να το θέλουν.

β΄. Επειδή δηλαδή δεν ήτο δυνατόν να ξεχασθή τελείως ο θησαυρός αυτός της ζωής, αυτοί δε οι ταλαίπωροι εδοκιμάζοντο με ποικίλες τύψεις συνειδήσεως, ελεγχόμενοι από την κακία τους, και επειδή ήτο αδύνατον να διαφύγουν το παντέφορο μάτι του Θεού, τί κάμει ο Θεός, ο Οποίος «ειργάσατο» την παγκόσμιον «σωτηρίαν εν μέσω της γης» εν τω Σταυρώ και διά του Σταυρού; Εις μεν την Βασίλισσαν, εμβάλλει ιερόν και ζέοντα πόθον, εις δε τους Ιουδαίους φόβον που συνετάρασσε την ζωήν τους. Αυτοί λοιπόν αφού διεπίστωσαν ότι είναι απαραίτητος η έρευνα, “ποιήσαντες την ανάγκην φιλοτιμίαν”, εφανέρωσαν το πολύτιμον ετούτο Σύμβολον. Έτσι λοιπόν ο Σταυρός απεκαλύφθη μέσα από τα σπλάγχνα της γης, ωσάν από άλλο ουράνιο στερέωμα, καταστράπτων το Δεσποτικό φως ωσάν ήλιος.

Εφανερώθη λοιπόν από τα σπλάγχνα της γης το «σημείον» του Χριστού, διά του οποίου ο σκοτεινός άδης συνεκλονίσθη και ελευθέρωσε τας ψυχάς που κατείχε μέσα του. Απεκαλύφθη ο Σταυρός του Κυρίου από τα κατώτερα μέρη της γης ως νυμφίος εκ παστάδος· δι’ αυτού η εξ εθνών Εκκλησία, αφού ενυμφεύθη με τον Χριστόν, απέβαλε την επικρατούσα τότε ειδωλολατρικήν αθεΐαν. Απεκαλύφθη ο νοητός μαργαρίτης των πιστών, ως πολύτιμος λίθος κεκοσμημένος με το στεφάνι του Χριστού, διά να καταστράψη όλη την οικουμένη. Απεκαλύφθη το στολίδι της Εκκλησίας, ο Σταυρός του Κυρίου, ο οποίος δίδει αληθινή ομορφιά εις όλην την κτίσιν. Απεκαλύφθη σαν από φυλακή ο ανεύθυνος, διά να ανακαλέση από την αμαρτία, αυτούς που ήσαν υπεύθυνοι εις αυτήν εβγήκε από τα δεσμά ο αδέσμευτος, διά να λύση τους δεσμίους από τα δεσμά της αμαρτίας. Εφανερώθη από τα σκοτεινά έγκατα της γης η λυχνία του φωτός, διά να λύση την νύκτα της αγνωσίας και να καταλάμψη το φως της επιγνώσεως του Θεού.

γ΄. Ευλόγως λοιπόν η Εκκλησία όλη χαίρει διά τον  Σταυρόν του Χριστού, στολίζεται με τον χιτώνα της και αποκαλύπτουσα το θεϊκό κάλλος της ωσάν Νύμφη Χρίστου, τιμά την Δεσποτικήν αυτήν εορτήν όλως ιδιαιτέρως. Ευλόγως και ο πολύς αυτός λαός συνεγείρεται σήμερον με πολύν ενθου­σιασμόν, διά να ίδη τον φανερωθέντα Σταυρόν και βλέποντας τον Σταυρόν, να προσκυνήση τον Χριστόν που υψώθη και εσταυρώθη επάνω εις αυτόν. Διότι εφανερώθη ο Σταυρός διά να υψωθή· υψώνεται δε, διά να φανερωθή. Ποίος; Αυτός πού μέχρι προ ολίγου εκρύπτετο μέσα εις την γην, τώρα δε, προσκυνείται παντού. Αυτό το γεγονός εορτάζομε σήμερον, τούτο πανηγυρίζομε, αυτή είναι η κεντρική ιδέα της εορτής αυτής, αυτή είναι η φανέρωσις του μεγάλου αυτού μυστηρίου.

θ΄. Εμείς λοιπόν, προσκυνούντες τον Εσταυρωμένον Χριστόν, εμβαθύνομε την σκέψι μας και την καρδιά μας μέσα εις το μέγεθος της απείρου δυνάμεώς Του, και εις όλα εκείνα τα σωτήρια θαύματα που οικονόμησε η Χάρις του Θεού διά την σωτηρία μας, όπως λέγει ο θειότατος Δαυίδ· «ο δε Θεός Βασιλεύς ημών προ αιώνων, ειργάσατο σωτηρίαν εν μέσω της γης». Ότι δε ο τόπος του “Κρανίου” έχει στhθή εις το μέσον της γης, ας μην αμφιβάλη κανείς. Διότι έπρεπε, όπως ακριβώς κάνωμε ένα κύκλο εις το έδαφος, έτσι εις το μέσον όλης της γης να τοποθετηθή το σωτήριον Ξύλον του Σταυρού·  ώστε, σαν άλλος ήλιος που φέγγει εις τον ουρανόν, ο μεσουρανών εις το νοητό στερέωμα της Εκκλησίας Ήλιος της δικαιοσύνης Χριστός, από το ύψος του Σταυρού, να καταλάμψη τις θεϊκές Του ακτίνες, και προς τους κεκοιμημένους, προς τους οποίους κατήλθε με την εις Άδου κάθοδον.

ια΄ Έτσι εμείς εδιδάχθημεν να σκεπτώμεθα και να φρονώμεν διά τον Σταυρόν. Έτσι προτρέπομε και παρακινούμε τον πιστόν λαόν να τιμά και να σέβεται με κάθε ευλάβεια τον Σταυρόν. Διότι δι’ αυτού εσαγηνεύθησαν και επίστευσαν τα ειδωλολατρικά έθνη και η Πίστις απλώθηκε παντού. Διά τούτου επίσης οι Μαθηταί του Χριστού ωσάν με άλλο αλέτρι, εκαλλιέργησαν το άγονον της ανθρωπινής φύσεως· και αφού έκαμαν πλούσιο και ακμαίο τον αγρό της  Εκκλησίας, απήλαυσαν πλούσιο τον θερισμόν, με το να πιστεύσουν πολλοί εις τον Χριστόν. Με αυτόν οι Μάρτυρες παίρνοντες δύναμιν και θυσιαζόμενοι, αντιμετώπιζον νικηφόρως τους τυράννους εχθρούς των. Δι’ αυτού εγνωρίσθη και επιστεύθη ο Χριστός, και η Εκκλησία των πιστών Χριστιανών, συνεχώς αποκαλύπτουσα και φανερώνουσα τα νοήματα της Γραφής, διδάσκει τον Χριστόν, Υιόν του Θεού, τέλειον Θεόν και Κύριον, να μας λέγη με την θεϊκήν Του φωνήν «Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού, και κολουθείτω μοι».

Με αυτόν η πίστις των Χριστιανών ανθεί και ακμάζει, και επεκτείνεται παντού. Με αυτόν ενισχύεται η βασιλεία· η πολιτεία στηρίζεται· οι εχθροί φεύγουν νικημένοι· η υπερηφάνεια των βαρβάρων ταπεινούται· ο “Ισμαήλ”, δηλαδή η πνευματική δουλεία, εξαφανίζεται, συντρίβονται οι δαίμονες· συν αυτώ επί­σης και δι’ αυτού πιστεύομε να σωθούμε, και αυτός είναι το «σημείον του Υιού του ανθρώπου», και εν αυτώ «πάσα σαρξ», σύμφωνα με αυτό που έχει γραφή, «όψεται το σωτήριον του Θεού ημών»· και «όψονται οι Ιουδαίοι εις ον εξεκέντησαν».

Εμείς δε, όσοι εβαδίσαμε μέσα εις το φώς του Σταυρού, θα δοξασθούμε μαζί του, και θα συμβασιλεύσωμε με τον Χριστόν, υμνούντες μαζί με τους Αγγέλους την Αγίαν Τριάδα, η οποία προσκυνείται εν Πατρί και Υίώ και Αγίω Πνεύματι, νυν και αεί, και εις τούς αιώνας των αιώνων Αμήν.

(«Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός», εκδ. Ι. Μ. Σταυρονικήτα, Αγ. Όρος , σ. 47,49,51,59,61,63 – αποσπάσματα)

πηγή