«Ειρήνη πάσι»

πηγή

31ΟΚΤ

«Εις Άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός. Αμήν.)

(Ένας είναι Άγιος, ένας είναι Κύριος, ο Ιησούς Χριστός για τη δόξα του Πατέρα.)

Τρεις φορές στη θεία Λειτουργία, πριν από κάθε επίσημη στιγμή, ακούμε το «Ειρήνη πάσι». Πρώτα, όταν είναι για να αναγνωσθεί το θείο Ευαγγέλιο· ύστερα, όταν είναι να λεχθεί το «Πιστεύω…» και να αρχίσει η αναφορά· και τελευταία τώρα, όταν είναι για να κοινωνήσουν οι πιστοί. Επάνω σ’ αυτό τον ιερότατο λόγο, που πάντα συνοδεύεται με τη γνωστή κίνηση και ευλογία της δεξιάς του ιερέα, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει· “Όλα τα καλά στη ζωή των ανθρώπων τα φέρνει η ειρήνη” η ειρήνη των ανθρώπων προς  το Θεό  και  προς   αλλήλους. Ο Ιερέας επαναλαμβάνει την ευλογία του Κυρίου «ειρήνην την οικείαν αφιέντος και διδόντος και εκφωνούντος» κι εμείς «ήρεμον τον νουν πάντες σχώμεν».Όταν ερχόμαστε για να κοινωνήσουμε, ο Χρίστος μας δίνει την ειρήνη του, κι εμείς  λοιπόν ας εχωμε ήρεμο το νου και γαληνεμένη την ψυχή μας.

*

Μετά το «Αμήν», που ο χορός απαντά στην εκφώνηση «Ότι σου έστιν…» ο λειτουργός ιερέας εμφανίζεται στην ωραία πύλη και ευλογεί το λαό· «Ειρήνη πάσι», ειρήνη σε όλους. Το στόμα λέει τα λόγια και το δεξί χέρι, με μια κίνηση μοναδική και αποκλειστικά Ιερατική, με τα δάκτυλα σε σχήμα, που δείχνει τα αρχικά γράμματα του ονόματος «Ιησούς Χριστός», κάνει το σημείο του σταυρού επάνω από τη σύναξη των πιστών. Ο λαός ανταποδίνει την ευλογία με την ευχή· «Και τω πνεύματί σου»· την ειρήνη του Χριστού μας δίνεις, την ειρήνη του Χριστού κι εμείς ευχόμαστε σε σένα. Κι αμέσως ο λειτουργός προσθέτει· «Τας κεφαλάς ημών τω Κυρίω κλίνωμεν», ας σκύψουμε τα κεφάλια μας στον Κύριο. Και οι πιστοί βάζουν ο καθένας κάτω το κεφάλι, με όλους τους κοσμικούς λογισμούς και ταπεινώνουν την καρδιά τους μπροστά στο Θεό, για να δεχθούν τη χάρη, για την οποία τώρα εύχεται και παρακαλεί ο λειτουργάς.

Ο χορός των ψαλτών απαντά· «Σοι, Κύριε», κι ο ερέας λέει χαμηλόφωνα τη ευχή·« Σε ευχαριστούμε, αόρατε Βασιλέα, που με την  αμέτρητη δύναμή σου δημιούργησες τα πάντα και με το πλήθος της αγάπης σου τα έφερες όλα από την ανυπαρξία στην ύπαρξη. Εσύ λοιπόν, Δέσποτα, ρίξε από τον ουρανό τη ματιά σου σ’ αυτούς, που τώρα έχουν σκύψει σε σένα τα κεφάλια τους· γιατί δεν έσκυψαν σε άνθρωπο, άλλα σε σένα το μεγάλο Θεό.»

Ο λειτουργός συνεχίζει την ευχή κι έρχεται τώρα να κάνει πιο συγκεκριμένα τα αιτήματά του· «Συ ουν, Δέσποτα, τα προκείμενα πάσιν ημίν εις αγαθόν εξομάλισον, κατά την εκάστου ιδίαν χρείαν· τοις πλέουσι σύμπλευσον τοις οδοιπορούσι συνόδευσον τους νοσούντας ίασαι, ο Ιατρός των ψυχών και των  σωμάτων ημών». Εσύ λοιπόν, Δέσποτα, όλους εμάς τώρα βοήθησέ μας στο καλό, και σε ό,τι ο καθένας έχει ανάγκη· ταξίδεψε μαζί μ’ εκείνους, που ταξιδεύουν στη θάλασσα· περπάτησε μαζί μ’ εκείνους, που περπατάνε στη στεριά· κάνε καλά τους αρρώστους, εσύ που είσαι ο γιατρός των ψυχών και των σωμάτων μας. Και σε ψηλότερο τώρα τόνο ο λειτουργός λέει την εκφώνηση· «Χάριτι και οικτιρμοίς και φιλανθρωπία του μονογενούς σου Υιού, μεθ’ ου ευλογητός ει, συν τω παναγίω και αγαθώ καί ζωοποιώ σου Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων», Με τη χάρη και την ευσπλαχνία και τη φιλανθρωπία του μονογενή σου Υιού, με τον οποίο είσαι δοξασμένος μαζί με το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό σου Πνεύμα, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες. Ο λαός, όπως πάντα, απαντά· «Αμήν».

*

Για μια τελευταία φορά δεν ξεχνάμε να παρακαλέσουμε για τις ειδικές περιστάσεις, που βρίσκονται κάποιοι απόντες αδελφοί μας, Αλλά το βλέπουμε πως τώρα βρισκόμαστε μπροστά στο θείο μυστήριο της ζωής, στο σώμα και το αίμα του Κυρίου. Σαν και να κάνουν λοιπόν ο λειτουργός κι όλη η σύναξη ένα άλμα, κι αφήνοντας πίσω τα καθημερινά ζητάνε τα αιώνια. Η ευχή, που θα πει τώρα ο λειτουργός, είναι η τρίτη ευχή στη θεία Λειτουργία, που γίνεται προς τον Ιησού Χριστό· η πρώτη είναι η ευχή του Ευαγγελίου, η δεύτερη είναι η ευχή του Χειρουβικού, και η τρίτη είναι τώρα. Αυτή η ευχή μας δίνει την εσωτερική αίσθηση της άμεσης παρουσίας του Ιησού Χριστού. Εδώ μπροστά στα μάτια του ο λειτουργός Ιερέας βλέπει τον Αμνό του Θεού και απευθύνει τα λόγια της ευχής.

«Πρόσχες, Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Θεός η­μών, εξ αγίου κατοικητηρίου σου και από θρόνου δόξης της βασιλείας σου και ελθέ εις το αγιάσαι ημάς, ο άνω τω Πατρί συγκαθήμενος και ώδε ημίν αοράτως συνών και καταξίωσαν τη κρα­ταιά σου χειρί μεταδούναι ημίν του αχράντου σώματός σου και του τιμίου σου αίματος, και δι’ η­μών παντί τω λαώ». Πρόσεξέ μας, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός μας, από το άγιο κατοικητήριό σου κι από τον ένδοξο θρόνο της βασιλείας σου, κι έλα να μας αγιάσεις· εσύ που κάθεσαι μαζί με τον Πατέρα στους ουρανούς και αόρατος είσαι έδώ μαζί μας· και κάνε μας άξιους για να μας μεταδώσεις με το παντοδύναμο χέρι σου το άχραντο σώμα σου και το τίμιο αίμα σου, και με τα χέρια τα δικά μας σ’ όλο το λαό. Ο Ιησούς Χριστός είναι παρών. Ο άρτος και ο οίνος δεν είναι τα σύμβολα του θείου σώματος και αίματος, αλλά το σώμα και το αίμα του Αρνίου, που σφαγιάσθηκε και η σφαγή του συνεχίζεται αναίμακτα για τη σωτηρία του κόσμου.

Επάνω από την αγία Τράπεζα και κάτω από την Πλατυτέρα εικονίζεται πάντα η θεία Λειτουργία, την ώρα που ο αιώνιος Αρχιερέας Ιησούς Χριστός μεταδίδει, όπως και στο μυστικό δείπνο, το σώμα και το αίμα του στους Αποστόλους. Είναι η ίδια εικόνα, που μας δίνουν τα λόγια της ευχής· «τη κραταιά σου χειρί μεταδούναι ημίν του αχράντου σώματός σου και του τιμίου αίματος». Ο μέγας και αιώνιος Αρχιερέας Ιησούς Χριστός κοινωνεί τους ιερείς, και με τα χέρια των ιερέων κοινωνεί το λαό. Όργανο του Θεού είναι ο Ιερέας και υπηρέτης του λαού. Υπηρετώντας λοιπόν και τώρα, στο τέλος της ευχής, κρατώντας στα χέρια του υψωμένο τον άγιο Άρτο, ο ιερέας φωνάζει σε υψηλό τόνο· «Πρόσχωμεν! Τα Άγια τοις αγίοις». Ας προσέξουμε! Τα άγια είναι για τους αγίους. Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσο­λύμων να πως εξηγεί την ιερατική αυτή εκφώνηση· «Άγια τα προκείμενα, επειδή δέχτηκαν την επιφοίτηση  του Αγίου Πνεύματος· άγιοι και εμείς, επειδή αξιωθήκαμε να δεχθούμε το Άγιο  Πνεύμα. Τα Άγια λοιπόν είναι κατάλληλα για τους αγίους». Το Άγιο Πνεύμα στην ώρα της μεταβολής επιφοιτά επάνω σ’ όλη τη σύναξη και στα δώρα της θυσίας. Αλλά εδώ πρέπει να ακούσουμε σε μετάφραση και τα λόγια του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. «Ο ιερέας στέκοντας ψηλά στο ιερό Βήμα με δυνατή φωνή, που γεννάει φόβο, με υψωμένο το χέρι, φανερός σε όλους, μέσα σ’ εκείνη τη βαθειά ησυχία φωνάζει·  ”Τα άγια τοις αγίοις”. Έτσι άλλους καλεί για να κοινωνήσουν και σε άλλους απαγορεύει· όχι με το χέρι, αλλά με τη γλώσσα, που έχει πιότερη δύναμη από το χέρι…».

*

Στην εκφώνηση του ιερέα ο λαός απαντά και ομολογεί· «Εις Άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός. Αμήν». Ένας είναι Άγιος, ένας είναι Κύριος, ο Ιησούς Χριστός, για τη δόξα του Θεού Πατέρα. Αμήν. Τα ίδια λόγια για τον Ιησού Χριστό διαβάζουμε στην προς Φιλιππησίους επιστολή του αποστόλου Παύλου. Και τα ίδια ακούμε στη Δοξολογία του Όρθρου.

«Ότι συ ει μόνος Άγιος, συ ει μόνος Κύριος, Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού Πατρός. Αμήν.» Και βλέπουμε πόσο κοντά είναι η λατρεία της Εκκλησίας προς την αγία Γραφή· μάλλον δε πρέπει να πούμε πως εδώ τώρα η αγία Γραφή είναι κοντά στη θεία Λειτουργία. Γιατί πολλά κομμάτια στις επιστολές του αποστόλου Παύλου είναι λειτουργικοί ύμνοι της πρώτης Εκκλησίας, όπως το «Κύριος Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού Πατρός»· είναι το τέλος ενός ολόκληρου ύμνου για τον Ιησού Χριστό, που ο Απόστολος τον παραθέτει στην επιστολή του, κι εμείς τον ακούμε σαν μακρινή ηχώ της λατρείας της αρχέγονης Εκκλησίας. Με το «Ειρήνη πάσι» αρχίζει το κομμάτι της θείας Λειτουργίας, που προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε σήμερα, και τελειώνει στο «Πρόσχωμεν! Τα άγια τοις αγίοις». Κι εμείς, έτοιμοι για να κοινωνήσουμε, ομολογούμε σαν σε μια τελευταία εξομολόγηση μπροστά στο άγιο Ποτήριο ότι «Εις Άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός». Αμήν.

(Επισκ. +Διονυσίου Λ. Ψαριανού, Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης, «Η Θεία Λειτουργία», εκδ. Αποστ. Διακονία, σ. 385-392)