Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος, Η γεωστρατηγική στην Ορθοδοξία το 2013

Η γεωστρατηγική στην Ορθοδοξία το 2013

πηγή

            Η γεωστρατηγική των τοπικών ορθοδόξων Εκκλησιών το 2013 εξελίσσεται με δύο πόλους: Το Φανάρι και τη Μόσχα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης μεταξύ των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών διατηρεί τα πρεσβεία τιμής, τα οποία σε κάθε ευκαιρία και σε κάθε περίσταση τα υπενθυμίζει ή/και τα υπερασπίζεται, όσο του επιτρέπουν οι συνθήκες. Το Πατριαρχείο της Μόσχας δεν αρνείται τα πρεσβεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά τα προσδιορίζει με βάση τη δική του λογική. Παράλληλα επενδύει στο μέλλον με σύστημα και υπομονή. Αυτό που η Μόσχα θέλει να περάσει στη συνείδηση όλων των Ορθοδόξων είναι πως μόνον αυτή προστατεύει τα  δίκαια τους και τους βοηθά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους.
           Στο πλαίσιο της εφαρμοζόμενης εκ μέρους του Πατριαρχείου της Μόσχας γεωστρατηγικής ο επικεφαλής της διπλωματίας του, Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων τον περασμένο Δεκέμβριο επισκέφθηκε την Άγκυρα και συναντήθηκε με αξιωματούχους της Τουρκίας, πριν συναντήσει τον Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο στην Κωνσταντινούπολη. Από την επίσκεψη αυτή επισημαίνονται τα ακόλουθα, με βάση τα όσα δημοσιοποίησε το Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων (ΤΕΕΣ) του Πατριαρχείου της Μόσχας:

-Στις 15 Δεκεμβρίου συνεδρίασε στην Άγκυρα η διμερής ομάδα εργασίας (Τουρκική Κυβέρνηση και Πατριαρχείο της Μόσχας) με σκοπό την ανάπτυξη του διαθρησκειακού διαλόγου. Η μη πρόσκληση σε αυτή την ομάδα εκπροσώπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι ένα εκκλησιολογικό ζήτημα.

- Κατά τη συνάντηση του με τον Πρόεδρο της Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκικής Δημοκρατίας κ. Μεχμέτ Γιορμέζ ο κ. Ιλαρίων έθιξε ζητήματα που αφορούν "τη θρησκευτική παιδεία και την κατάρτιση των κληρικών στην Τουρκία", δηλαδή εμμέσως πλην σαφώς το θέμα του ανοίγματος της Σχολής της Χάλκης. Αυτό, σε πρώτη ματιά, μπορεί να θεωρηθεί θετικό για το Φανάρι, όμως εντάσσεται στη λογική της Μόσχας ότι φροντίζει τα δίκαια όλων των Ορθοδόξων, συμπεριλαμβανομένου και του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

- Στην ίδια συνάντηση με τον κ. Γιορμέζ ο κ. Ιλαρίων έθιξε το θέμα της διαποίμανσης των κατοικούντων στην Τουρκία Ρώσων, που μπορεί να έχει προεκτάσεις ποιμαντικές στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Σε επίρρωση αυτού αναφέρεται ότι κατά τη συνάντηση του με τον Πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας κ. Βολκάν Μποζκύρ ο κ. Ιλαρίων μίλησε  για πενήντα χιλιάδες (50.000) Ρώσους, που μονίμως κατοικούν στην Τουρκία! Με το δεδομένο ότι οι εναπομείναντες Έλληνες στην Πόλη είναι περίπου 2000 και ότι το Πατριαρχείο είναι Οικουμενικό καθόλου δεν αποκλείεται στο μέλλον η Μόσχα εκτός από του να επιτύχει Ρώσοι κληρικοί να διαποιμαίνουν τους Ρώσους της Τουρκίας - κάτι που ήδη γίνεται στην Αττάλεια- να διεκδικήσει την χειροτονία Ρώσων Επισκόπων και  την  είσοδο τους στην Ιεραρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αυτό ήταν ένα όραμα του Ντοστογιέφσκι ( τόγραψε στο ημερολόγιο του το 1874) και του Πανσλαυισμού, που φαίνεται ότι ακόμη  μένει ζωντανό στους Ρώσους εκκλησιαστικούς ηγέτες.

- Ο κ. Γιορμέζ δια μέσου του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ κάλεσε τον Πατριάρχη Μόσχας στην Άγκυρα, κάτι που εκκλησιολογικά δεν στέκει, αλλά εντάσσεται στην πάγια πολιτική της Άγκυρας, να θεωρεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη εκκλησιαστικό ηγέτη μόνο των Ρωμιών της Πόλης, και της Ρωσικής Εκκλησίας να ενεργεί ανεξάρτητα από το Φανάρι.

            Ενοχλητικές κινήσεις για το Φανάρι είναι και άλλες της Μόσχας. Η εξάπλωση της Μητροπόλεων στην Άπω Ανατολή και στη Νότια Αμερική, η διεύρυνση της παρουσίας της στην Ευρώπη, με την αύξηση Επισκοπών, Ιδρυμάτων και Μονών, αλλά και το πέρασμα στη δικαιοδοσία της Ναών που είτε κτίσθηκαν από Έλληνες, όπως ο Μητροπολιτικός Ναός στη Βουδαπέστη, είτε οι Ρώσοι εμιγκρέδες τους είχαν παραχωρήσει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως στη Νίκαια της Γαλλίας. Επίσης η Μόσχα ντε φάκτο έχει μειώσει στην Εσθονία την παρουσία της υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο εκεί Εκκλησίας και ελέγχει την κατάσταση στην Ουκρανία, όπου η πολιτική ηγεσία της χώρας είχε ζητήσει από το Φανάρι να προωθήσει την αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Χώρας. Σήμερα πάντως η πολιτική ηγεσία της Ουκρανίας είναι προσκείμενη στη Ρωσία και το θέμα της απόσπασης της Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Πατριαρχείο της Μόσχας έχει ατονήσει.

Η Μόσχα θέτει επίσης ζητήματα που προκαλούν προβλήματα στη συνέχιση του διαλόγου με τους Ρωμαιοκαθολικούς, όπως θέτει ζητήματα και όρους για τη συνέχιση της διαδικασίας προς την Πανορθόδοξη Σύνοδο. Ακόμη ο ανταγωνισμός με το Φανάρι οδήγησε τη Μόσχα εκτός του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών. Ακόμη το Άγιο Μύρο η Εκκλησία της Ρωσίας δεν το λαμβάνει από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, αλλά κατασκευάζει δικό της. Όλα αυτά τα εκκλησιολογικώς ενοχλητικά, το Φανάρι τα αντιμετωπίζει με σύνεση και διπλωματικότητα, γιατί δεν έχει και μεγάλες δυνατότητες αντίδρασης, όπως όταν θεωρεί ότι εκκλησιολογικά προκαλείται, έστω ελάχιστα, από τοπικές Εκκλησίες του "χεριού" του.

            Η Μόσχα και το Φανάρι  καλλιεργούν συστηματικά τις καλές σχέσεις  με τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες.. Η διαφορά μεταξύ τους  είναι ότι η πρώτη διαθέτει άφθονα μέσα και μπορεί με άνεση να δημιουργεί υποχρεώσεις στις άλλες Εκκλησίες. Έτσι εξυπηρετώντας το Πατριαρχείο της Σερβίας, έχει αναλάβει την αποκατάσταση των Ναών και των Μοναστηριών στο Κοσσυφοπέδιο, που καταστράφηκαν από τους Μουσουλμάνους Κοσοβάρους. Επίσης το Πατριαρχείο της Μόσχας βοηθάει οικονομικά όλες τις εμπερίστατες Εκκλησίες, μεταξύ των οποίων και την Εκκλησία της Ελλάδος, ενώ παρέχει εξυπηρετήσεις στα πρεσβυγενή Πατριαρχεία Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων, όπου η παρουσία του  στους Αγίους Τόπους ( άλλη μία ρωσική επιδίωξη) όλο και περισσότερο γίνεται αισθητή.  

            Στην υλιστική εποχή που ζούμε αντί οι Ορθόδοξοι να είναι ενωμένοι βρίσκονται σε κατάσταση συνεχούς έντασης και οξέος ανταγωνισμού. Οι δοκιμασίες που πέρασαν δεν τους δίδαξαν. Με ευθύνη των εκκλησιαστικών ηγετών της και με αιτία την εκκοσμίκευση τους η Ορθοδοξία αντί να λάμπει και να φωτίζει την Οικουμένη και ο 21ος αιώνας να είναι  αιώνας θριάμβου της, είναι εσωστρέφειας, ανταγωνισμών και προστριβών.  Η ιστορική τους ευθύνη  είναι μεγάλη.-