Αγία Θωμαΐς της Λέσβου (3 Ιαν.) Τη σκότωσε στο ξύλο ο άντρας της!

 

Της φιλολόγου κ. Αμαλίας Ηλιάδη 

Στο Βίο της Αγίας Θωμαΐδος της Λεσβίας, που διαδραματίζεται στην Μυτιλήνη και στην Κωνσταντινούπολη του 10ου αιώνα, θίγεται ο ξυλοδαρμός των γυναικών απ' τους συζύγους τους ως κοινωνική πληγή της εποχής.
Οι γονείς της αγίας Θωμαΐδος ευτύχησαν στο γάμο τους και ο βιογράφος της αγίας τους ονομάζει «ζεύγος χρυσούν, ζεύγος τρισευδαίμον και μακάριον», ενώ η Θωμαΐδα ατύχησε στο γάμο της, ο οποίος απέβη αγκάθινο στεφάνι γι' αυτή.
Οι γονείς της, όντας ευκατάστατοι και ευσεβείς, την πάντρεψαν σε ηλικία 24 ετών με ένα νέο ονόματι Στέφανο. Η Θωμαΐδα, παρότι διακρινόταν ως ενάρετη, καλή και υποδειγματική σύζυγος και νοικοκυρά και δίχως να δίνει καμιά αφορμή, αντιμετώπιζε χείριστο τρόπο συμπεριφοράς εκ μέρους του συζύγου της. Ο ατυχής της γάμος ανάγκασε τους θλιμμένους γονείς της να αναχωρήσουν απ' τη Μυτιλήνη για τα μέρη της Κωνσταντινούπολης. Ο πατέρας της, μετά από λίγο καιρό, πέθανε και η μητέρα της έγινε μοναχή και αργότερα ηγουμένη.

Ο σύζυγος της Θωμαΐδας, απ' την φιλαργυρία και την πλεονεξία του, ειρωνευόταν και έβριζε την ευλάβεια και την φιλοστοργία της. Μάλιστα την χτυπούσε βάναυσα σ' όλο της το σώμα. Στο τέλος η αγία πεθαίνει απ' τα τραύματα που της προξένησε ο βάρβαρος σύζυγός της. Έζησε δεκατρία χρόνια μαρτυρικού συζυγικού βίου και πέθανε σε ηλικία 38 ετών. Τάφηκε στο μοναστήρι που ήταν ηγουμένη η μητέρα της.

Κοινωνικά σχόλια

Η αντίθεση του φρονήματος της αγίας με το φρόνημα του συζύγου της, αναδεικνύει την υπομονετική γυναίκα σύζυγο και τις αρετές της ευλάβειας, της φιλανθρωπίας, της ελεημοσύνης και της φιλοστοργίας. Παράλληλα συνδέει, η αντίθεση αυτή, τον άνδρα σύζυγο με την ασέβεια, την φιλαργυρία, την πλεονεξία και την σκληρότητα. Το γεγονός αυτό, απ' τη μια μεριά, ανυψώνει τη γυναικεία φύση και υπόσταση απέναντι στην ανδρική, αλλά απ' την άλλη ο βίος της Οσίας Θωμαΐδος ως υπόδειγμα για τις έγγαμες γυναίκες της εποχής της, ενισχύει μια τάση παθητικότητας και υποταγής της γυναίκας, ακόμη και στις άδικες ή παράλογες συμπεριφορές του συζύγου της. Η παραπάνω διαπίστωση επιβεβαιώνεται και από άλλες, πατερικές κυρίως πηγές, καθώς σύμφωνα μ' αυτές, η διατήρηση, η ενίσχυση και η επιβίωση του θεσμού του γάμου, ως συνεκτικού ιστού της κοινωνίας, απαιτούσε θυσίες, υπομονή και ανεκτικότητα άνευ ορίων, κυρίως εκ μέρους των γυναικών που εισέρχονταν σ' αυτόν. 

H αγία Θωμαΐς εκοιμήθη την 1η Ιανουαρίου και η μνήμη της μετετέθη στις 3 Ιανουαρίου, λόγω του εορτασμού της Περιτομής του Χριστού και του Μ. Βασιλείου την πρώτη του μηνός.

Θαύματα και αφθαρσία
  
Να προσθέσουμε ότι καταγράφονται 14 θαύματα που είχαν γίνει με τις προσευχές της αγίας ενώ ακόμη ζούσε, ενώ πλήθος είναι τα θαύματά της μετά την κοίμησή της. Το σώμα της, μετά από χρόνια, βρέθηκε άφθαρτο και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου φυλασσόταν μέχρι την εισβολή των σταυροφόρων το 1204. Από τότε αγνοείται η τύχη του (από βιβλίο με το βίο της).

 Mια πολύ ενδιαφέρουσα η ανάρτηση περί της Αγίας. Θα ήθελα, όμως, να τονίσω, ότι δυστυχώς το κείμενο της φιλολόγου πάσχει λιγάκι σε ένια σημεία. Π.χ. εδώ: "ενισχύει μια τάση παθητικότητας και υποταγής της γυναίκας, ακόμη και στις άδικες ή παράλογες συμπεριφορές του συζύγου της".

Όποιος έχει μελετήση το αριστουργηματικό βιβλίο της Βαρβάρας Μεταλληνού-Καλογεροπούλου (ομοζύγου του π. Μεταλληνού), γνωρίζει, ότι ενδημεί παρεισφρύσασα στους κόλπους της Εκκλησίας μία ηθικιστική και ......"φαλλοκρατική" θεολογία, η οποία μιλεί για πράγματα παρόμοια με αυτά που υπονοεί η καλή φιλόλογος.

Δηλαδή, αυτό που πρέπει να τονιστή ΜΑΖΎ με το μεγαλείο της αυτοθυσίας και της κένωσης είναι ότι πρόκειται περί ΕΚΟΥΣΊΟΥ πάθους, ακριβώς όπως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Δηλαδή είναι ακριβώς η εσωτερική, υπαρξιακή ελευθερία του ήθους που καθιστά την Αγία κακοπαθούσα.

Βεβαίως, ΠΑΝΤΟΤΕ η υπακοή της γυναίκας στον άνδρα είναι ΕΞ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑΣ, όπως περίπου και η σχέση πνευματικού-υποτακτικού, θα λέγαμε. Αλλά όχι μόνο τούτο. Όταν η γυναίκα είναι ανώτερη στην αρετή από τον άνδρα ή όταν είναι πιστή ενώ ο άνδρας δεν είναι, τότε, επειδή είναι ο ΑΝΔΡΑΣ που έχει πλανηθή και όχι η γυναίκα (η φύση, το φύλο δεν μετράει ουδόλως, προφανώς), πρέπει και αυτή να "προΐσταται", κατά κάποιον τρόπο, κατά τους Πατέρες.

Όλα αυτά είναι ελάχιστα γνωστά, για αυτό και τα επισημαίνω. Ο Χριστός ο ίδιος εξύψωσε την γυναίκα σε επίπεδο δικαιωμάτων ίσα με τον άνδρα. Αν, τώρα, παραιτήται κάποιος των δικαιωμάτων του, είναι αξιέπαινο, αλλά άλλο ζήτημα και πάντως δεν είναι παθητικότητα αλλά ενεργητικότητα.

Απολυτίκιο. Ήχος δ'. Ταχύ προκατάλαβε

Τας θλίψεις του βίου σου, ως προσφοράν λογικήν, Χριστώ προσενένκασα, την των θαυμάτων ισχύν, Οσία, αντείληφας. Όθεν ως συζυγίας, υποτύπωσιν θείαν, μέλπομεν Θωμαΐς σε, και πιστώς σοι βοώμεν Χαίρε της νήσου Λέσβου, σεμνόν εγκαλλώπισμα.

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, σχετικό σχόλιο : 

[...] Ο Χρυσόστομος τονίζει ότι η κατάσταση της κοινωνικής ανισότητας άντρα και γυναίκας δεν είναι φυσική: «Όταν πλάστηκε η γυναίκα δεν υπετάγη εξ αρχής˙ ούτε όταν την παρουσίασε ο Θεός στον άνδρα αυτή άκουσε τίποτα τέτοιο από το Θεό, ούτε ο άνδρας είπε τίποτα τέτοιο προς αυτή˙ αλλά είπε: είναι οστό από τα οστά του και σάρκα από τη σάρκα του˙ πουθενά δεν της είπε τίποτε για εξουσία, ούτε για υποταγή» (Λόγος κστ', Εις την Α' Προς Κορινθίους, 3). Ο Χρυσόστομος απαγορεύει στους άντρες να χρησιμοποιούν τη σωματική τους δύναμη επί των γυναικών. «Μη γένοιτο [να δέρνεται η γυναίκα]˙ διότι αυτό είναι μέγιστη ατιμία, όχι γι’ αυτήν που δέρνεται αλλά γι’ αυτόν που δέρνει. […] Και τι λέγω εγώ για τη γυναίκα; Ούτε δούλη θα ήταν ανεκτό σε άνδρα ελεύθερο να χτυπά και να χειροδικεί εναντίον της. Και, αν είναι μεγάλη ντροπή για τον άνδρα να χτυπήσει δούλη [εδώ δεν λέει μόνο «για τον ελεύθερο»], πολύ περισσότερο το να σηκώσει το χέρι εναντίον ελεύθερης γυναίκας» (στο ίδιο, 10).

Εδώ μια κοπέλα διηγείται ένα σύγχρονο θαύμα της αγίας (αγγλικά): Χειρουργήθηκε διατρέχοντας σοβαρό κίνδυνο στις 3 του Γενάρη 2007 και δέκα μέρες μετά είδε την αγία στο όνειρό της (χωρίς να έχει ακούσει ποτέ γι' αυτήν), η οποία της είπε ότι τη χειρούργησε και της ανέφερε άγνωστες ιατρικές λεπτομέρειες για την εγχείρηση. Στη συνέχεια, η γιατρός της παραδέχτηκε ότι διαισθανόταν μια πνευματική παρέμβαση κατά την εγχείρηση. Η κοπέλα κοίταξε στο ημερολόγιο και είδε ότι τη μέρα της εγχείρησης γιόρταζε η αγ. Θωμαΐς...