Δάκρυα Μετανοίας, του Αρχιμ. π. Καλλινίκου Πουλή,

Δάκρυα Μετανοίας

του Πανοσιολογιώτατου Αρχιμ. π. Καλλινίκου Πουλή

Καθηγούμενου της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας

Ιεροκήρυκος της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων

Από αύριο, 15 Φεβρουαρίου 2010 μπαίνουμε στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Το κυριότερο γνώρισμά της είναι η νηστεία, με όλο το βάθος και το πλάτος και το ύψος, που της δίνουν ο λόγος του Θεού και οι ερμηνευτές του, οι θεοφόροι Πατέρες.

Καλούμεθα, να υποδεχθούμε την νηστεία ως βασίλισσα των αρετών: “Προκαθάρωμεν εαυτούς τη βασιλίδι των αρετών. Ιδού γαρ παραγέγονε, πλούτον ημίν αγαθών κομίζουσα” (δοξαστικό Κυρ. Απόκρεων).

Καλούμεθα να γυμνασθούμε πνευματικά στο γυμναστήριο της νηστείας κάνοντας όλες τις απαραίτητες ασκήσεις. “Ο αθλών προγυμνάζεται, ο νηστεύων προεγκρατεύεται” (Μ. Βασίλειος)

Καλούμεθα με χαρά να ζήσουμε την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, έχοντας πάντοτε μαζί μας την φίλη νηστεία.

Οι φτωχοί την έχουν συγκάτοικό τους.

Οι νοικοκυρές την έχουν ως ξεκούραση.

Οι πλούσιου την έχουν ως ιατρό του πάθους τους.

Οι άρρωστοι την έχουν ως μητέρα της υγείας.

Οι υγιείς ως εγγύηση της υγείας τους.

Οι χριστιανοί ως φάρμακο εγκρατείας.

Οι άγιοι ως παραδεισένια προαπόλαυση.

Οι Άγγελοι την έχουν ως συνόμιλο.

(Μ. Βασίλειος)

Ας μπούμε με χαρά στο στάδιο των αρετών, στην περίοδο της νηστείας. Ας έχουμε στέρηση και αύξηση συγχρόνως. Στέρησις βρωμάτων και παθών αμαρτωλών. Αύξησις πνευματικής ζωής. Αν η κοιλία αδειάζει την περίοδο της νηστείας, το πνεύμα γεμίζει.

Απολαμβάνει περισσότερη προσευχή, περισσότερη μελέτη του λόγου του Θεού.

Η Εκκλησία, ως ουράνιο πνευματικό εστιατόριο, μας καλεί στην πανδαισία των ειδικών ιερών ακολουθιών της Μεγάλης Σαρακοστής “Κατατρυφήσωμεν του Κυρίου” (Μ. Βασίλειος).

Και όταν πλέον κατατρυφήσωμεν του Κυρίου, τότε αποκτούμε την μετάνοια η οποία είναι ένα από τα γνωρίσματα της νηστείας.

Κάλεσμα λοιπόν μετανοίας και πάλι, με αφορμή την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Ήδη από την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, ικετεύουμε τον Κύριο του Σταυρού και της Αναστάσεως, του ελέους και των οικτιρμών, να δώσει καιρό μετανοίας.

Μέχρι την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών παρακαλούμε “Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα.” Η μετάνοια είναι η νέα ενέργεια, που χαρίζει ο Χριστός σε εμάς τους αμαρτωλούς. Μόνο με τον Χριστό λειτουργεί αποφασιστικά και σωστικά η μετάνοια. Ούτε πριν, ούτε μετά, αλλά τώρα.

Πριν από τον Χριστό η μετάνοια ήταν ξέσπασμα ειλικρίνειας του αμαρτωλού, αλλά χωρίς λύτρωση. Ακόμα και μπροστά στον Ιωάννη τον Βαπτιστή η μετάνοια δεν χάριζε άφεση. Ήταν ιατρός ο Ιωάννης, αλλά μόνο με καλή διάγνωση, με αγαθή συμπάθεια, με σωστή συμβουλή, χωρίς όμως το φάρμακο, αφού το φάρμακο της αφέσεως και της σωτηρίας είναι μόνο ένα: Το Αίμα του Ιησού Χριστού.

Μετά δε την παρούσα ζωή δεν λειτουργεί και πάλι σωστικά η μετάνοια. Μετά θάνατο η μετάνοια είναι φάρμακο ληξιπρόθεσμο. Λειτουργεί όχι με σωστικές ενέργειες, αλλά με κολαστικές παρενέργειες. Η μετάνοια είναι η απάντησις του ανθρώπου στην αγάπη του Θεού.

Αν δεν πάρουμε διαζύγιο από την αμαρτία, δεν ενώνεται η ύπαρξίς μας με τον Ιησού Χριστό. Η μετάνοια είναι η ηρωική μας έξοδος. Είναι η ορμή να βγούμε από τον εαυτό μας, για να συναντήσουμε τον Θεό. Να βγούμε από την κόλασή μας, για να ζήσουμε τον παράδεισο του Θεού.

Ο Πανάγαθος Κύριος, που δέχθηκε τα δάκρυα τόσων αμαρτωλών, ας δεχθεί και την δική μας μετάνοια. “Ο του Πέτρου τον κλαυθμόν και της πόρνης, Λόγε, τα δάκρυα, προσδεξάμενος, Χριστέ, και τον Τελώνην μόνον στενάξαντα, οικτίρας ως εύσπλαχνος, και εμέ προσπίπτοντα και αιτούμενον, πταισμάτων συγχώρησιν, δοθήναι μοι, Κύριε, υπεράγαθε, λύτρωσαι της εκεί γεέννης ως εύσπλαχνος” (Παρακλητική, Τρίτη του δ΄ήχου)

Με δάκρυα λοιπόν πρέπει να διανύουμε την περίοδο αυτής της Μ.Τεσσαρακοστής, με δάκρυα μετανοίας και το τονίζω αυτό, γιατί υπάρχουν πολλών ειδών δάκρυα. Ας το αναλύσουμε λίγο.

Άνθρωπος, αδελφοί μου χωρίς δάκρυα δεν υπάρχει. Και πλούσιος να είναι κάποιος και βασιλιάς να γίνει και σοφός να αναδειχθεί, το δάκρυ θα είναι συντροφιά της ζωής του. Για δάκρυα μιλάει ο ψαλμωδός Δαβίδ στο γνωστό στίχο: “Οι σπείροντες εν δάκρυσιν, εν αγαλλιάσει θεριούσι” (Ψαλμ. 125).

Υπάρχουν λοιπόν, όπως προανέφερα, πολλών ειδών δάκρυα.

Υπάρχουν τα δάκρυα του πόνου που τρέχουν από τα μάτια θλιμμένων και πληγωμένων.

Υπάρχουν τα δάκρυα της ευθιξίας, που τρέχουν από τα μάτια, όταν μας κάνουν άδικη παρατήρηση ή μας συκοφαντήσουν.

Υπάρχουν τα δάκρυα του εγωισμού που τρέχουν όταν μας προσβάλλουν και θίγεται το “εγώ” μας.

Υπάρχουν τα δάκρυα της χαράς, που πλημμυρίζουν τα μάτια μας ύστερα από κάποια ευχάριστη έκπληξη.

Υπάρχουν τα δάκρυα της συγκινήσεως για κάποιο συγκλονιστικό θέαμα ή άκουσμα.

Υπάρχουν τα δάκρυα του πένθους για κάποιο αγαπητό πρόσωπο που πέθανε.

Υπάρχουν όμως και κάτι άλλα δάκρυα, που σπανίζουν στις μέρες μας. Όπως σπανίζουν ορισμένα λουλούδια που φυτρώνουν πάνω σε ψηλές κορυφές, έτσι σπανίζουν και τα δάκρυα αυτά.

Είναι τα δάκρυα και λύπης και χαράς. Ξεκινούν από την αγία λύπη και καταλήγουν σε χαρά, σε αγγελική χαρά.

Πάντοτε οι άγγελοι είναι χαρούμενοι. Αλλά η χαρά τους μεγαλώνει και πανηγύρι στήνουν, όταν κάτω στη γη παρατηρούν κάποια από αυτά τα δάκρυα. Είναι τα δάκρυα της μετανοίας.

Ένα δάκρυ από τα μάτια του αμαρτωλού, που μετανοεί - και ποιος δεν είναι αμαρτωλός; - αξίζει περισσότερο από όσο αξίζει όλος ο κόσμος.

Με όλα τα πλούτη του κόσμου δεν μπορούμε να αποκτήσουμε την ηρεμία της ψυχής μας. Με το δάκρυ της μετανοίας, όμως, μπορούμε.

Με όλα τα πλούτη του κόσμου δεν μπορούμε να αποκτήσουμε τον παράδεισο. Με ένα δάκρυ μετανοίας όμως μπορούμε.

Δεν ζητάει, λοιπόν, πολλά πράγματα από μας ο Θεός της αγάπης. Λίγα δάκρυα ζητάει για τα αμαρτήματά μας. Είναι πολύ αυτό; την μετάνοια για τα πολλά μας αμαρτήματα θέλει. Να πενθήσουμε για τις αμαρτίες μας θέλει. Να πενθήσουμε λίγο, για να χαρούμε πολύ. Λέγει σχετικά ο ιερός Χρυσόστομος “Ήμαρτες; πένθησον, και λύεις την αμαρτίαν. Ποίος κάματος ούτος; Ουδέν σε πλέον απαιτώ η το πενθήσαι την αμαρτίαν. Ου λέγω σοι πελάγη τεμείν, ούτε εις λιμένας καταγαγείν, ούτε οδοιπορήσαι, ούτε οδόν άπειρον απελθείν, ούτε χρημάτων καταβολήν, ούτε κυμάτων αγρίων ποιήσασθαι δίοδον, αλλά τι; Πένθησον επί τη αμαρτία” (Ε.Π.Ε.30,120).

Το μεταφράζω: “Αμάρτησες; Λυπήσου, μετανοώντας ειλικρινά, και απαλλάσσεσαι από την αμαρτία. Δεν είναι κοπιώδες αυτό. Σαν να σου λέγει ο Θεός, να κλάψεις για τις αμαρτίες σου ζητώ. Δεν σου ζητώ να διασχίσεις πελάγη, να φθάσεις σε μακρινά λιμάνια, να περπατήσεις σε άγνωστα μέρη, να καταβάλλεις χρήματα, να διαπλεύσεις άγρια κύματα. Τι ζητώ; Να πενθήσεις για την αμαρτία.”

Δάκρυα μετανοίας έτρεχαν από τα μάτια του Δαβίδ και έλεγε:”Πλύνω καθ΄εκάστην νύκτα την κλίνην μου, εν δάκρυσί μου την στρωμνήν μου βρέξω” (ψαλμ.6,7). Κάθε βράδυ ο Δαβίδ μούσκευε το μαξιλάρι του με δάκρυα. Έκλαιγε για τα δύο κυρίως μεγάλα του αμαρτήματα, για την μοιχεία και τον φόνο. Ήταν βασιλιάς, αλλά ευτυχισμένος δεν ήταν. Και αυτό, γιατί κάρβουνο αναμμένο είχε μέσα του.

Η αμαρτία είναι φωτιά. Και όπως για να σβήσει μια φωτιά, είναι ανάγκη να ανοίξουν κρουνοί, έτσι για να σβήσει η φωτιά της αμαρτίας είναι ανάγκη να ανοίξουν οι κρουνοί των οφθαλμών μας, και να τρέξει το πυροσβεστικό υγρό, τα δάκρυα της μετανοίας. Λέγει σχετικά ο ιερός Χρυσόστομος:”Σβέσωμεν την πυρκαϊάν των αμαρτημάτων, ουχ ύδασι πολλοίς αλλά ολίγοις δάκρυσι. Πολύ το πυρ της αμαρτίας, και ολίγω δακρύω σβέννυται. Το γαρ δάκρυον σβέννυσι πυρκαϊάν αμαρτημάτων και αποπλύνει δυσωδίαν αμαρτίας” (Ε.Π.Ε.30,266) Μεταφράζω: “Την πυρκαγιά των αμαρτημάτων ας την σβήσουμε. Δεν χρειάζεται πολύ νερό, αλλά λίγα δάκρυα. Είναι μεγάλη η φωτιά της αμαρτίας, αλλά με λίγα δάκρυα σβήνει. Διότι το δάκρυ σβήνει την πυρκαγιά των αμαρτημάτων και καθαρίζει την δυσωδία της αμαρτίας.”

Βασιλιάς ο Δαβίδ, αλλά ευτυχισμένος δεν ήταν! Και τούτο, επειδή ήταν πληγωμένος. Και ποιός δεν είναι πληγωμένος με τα τραύματα της αμαρτίας; 'Ολοι μας είμαστε πληγωμένοι και τραυματισμένοι από την αμαρτία και πρέπει να βρούμε ιατρείο το οποίο να διημερεύει και να διανυκτερεύει συνέχεια, να είναι συνέχεια ανοιχτό και να διαθέτει δωρεάν περιποίηση και θεραπεία, και το σπουδαιότερο να χαρίζει το φάρμακο που καθαρίζει πληγές και ανακουφίζει από τους πόνους και θεραπεύει το τραύμα! Θα πείτε, υπάρχει τέτοιο ιατρείο; Βεβαίως. Είναι η αγία μας Εκκλησία. Και το φάρμακο; Είναι το Αίμα του Ιησού Χριστού. Η Εκκλησία είναι ο Σταθμός Πρώτων Βοηθειών για κάθε αμαρτωλό. Είναι η αγία μας Εκκλησία για μας τους αμαρτωλούς η Τράπεζα Αίματος. Όλα τα φάρμακα έχουν κάποια προθεσμία. Μετά από αυτήν αχρηστεύονται. Γίνονται επικίνδυνα. Το φάρμακο όμως, που λέγεται Αίμα Χριστού, είναι με ανοικτή προθεσμία. Ποτέ δεν χαλάει. Διατηρείται στους αιώνες ζωντανό. Το Αίμα του Ιησού Χριστού αδελφοί μου, είναι διαχρονικό. Το Αίμα, που απαιτείται για μετάγγιση σε ασθενή, πρέπει να είναι ειδικής κατηγορίας. Το Αίμα του Ιησού Χριστού, που μεταγγίζει στον κάθε αμαρτωλό η αγάπη του Θεού, είναι όχι απλώς της πιο κατάλληλης, αλλά της θεϊκής κατηγορίας. Είναι Αίμα καθαρό, απαλλαγμένο από το μικρόβιο της αμαρτίας.

Κάποτε στα νοσοκομεία παρατηρείται έλλειψις αίματος. Στην Εκκλησία ποτέ, δεν στερεύει το Αίμα της σωτηρίας, που ανέβλυσε από τις πληγές του Εσταυρωμένου. Αυτό το φάρμακο που λέγεται Αίμα Χριστού, προσφέρεται “εις άφεσιν αμαρτιών”. Κάθε πληγωμένος από την αμαρτία θεραπεύεται, αρκεί το Αίμα του Χριστού να σμίξει με το δικό του δάκρυ. Την ώρα, που εξομολογείται ο αμαρτωλός με δάκρυα στα μάτια, όλα, μα όλα, τα αμαρτήματά του και τα πλέον βρωμερά, καθαρίζονται. Γι’ αυτό και η πολεμική του προαιώνιου εχθρού της σωτηρίας μας, του Σατανά, είναι διπλή. Η μία: Να μας ρίξει στην αμαρτία. Η άλλη: Να εμποδίσει την μετάνοιά μας.

Ας θυμηθούμε το κατανυκτικό τροπάριο: “Ήθελον δάκρυσιν εξαλείψαι των εμών πταισμάτων Κύριε, το χειρόγραφον, και το υπόλοιπον της ζωής μου, δια μετανοίας ευαρεσθήσε Σοι. Αλλ’ ο εχθρός απατά με και πολεμεί την ψυχήν μου. Κύριε, πριν εις τέλος απόλωμαι, σώσον με” (από τα κατανυκτικά του δ΄ ήχου).

Οι άγιοι Πατέρες ενισχύουν την προσπάθεια του αμαρτωλού προς μετάνοια. Ζωγραφίζουν την δύναμη, που έχουν τα δάκρυα της μετανοίας και πόσο καταστρεπτικό είναι, η απογοήτευσις για τις πτώσεις μας.

Ο ιερός Χρυσόστομος, μιλώντας για την ιατρική και θεραπευτική ευκαιρία, που έχει κάθε αμαρτωλός, λέγει: “Μη μοι λέγε, απολώμην και τι λοιπόν; Μη μοι λέγε, ημάρτηκα, και τι ποιήσω; Ιατρόν έχεις ανώτερον της αρρωστίας. Ιατρόν έχεις νικώντα του νοσήματος την φύσιν. Ιατρόν έχεις νεύματι θεραπεύοντα. Ιατρόν έχεις θελήματι διορθούμενον, και δυνάμενον και βουλόμενον”. (Ε.Π.Ε. 33,444). Μεταφράζω: “Μη μου λες: Χάθηκα, και δεν ξεύρω τι να κάνω; Μη μου λες: αμάρτησα, και δεν ξέρω τι να κάνω; Γιατί διαθέτεις ιατρό, που είναι πιο δυνατός από την αρρώστια. Έχεις Ιατρό, που και με ένα του νεύμα θεραπεύει. Έχεις Ιατρό, που και θέλει και μπορεί να σε διορθώσει".

Οι Πατέρες της Εκκλησίας, ως μέσο, λυτρωτικό βλέπουν όχι μόνο τα δάκρυα για τα δικά μας αμαρτήματα, αλλά και τα δάκρυα για τα αμαρτήματα των άλλων. Κλαίγοντας για τα παθήματα των άλλων, υπάρχει ελπίδα να σωθείς και συ, από το δικό σου πάθημα. Λέγει σχετικά ο Μέγας Βασίλειος: “Όταν ίδης επί μετανοία, των ημαρτημένων τον αδελφόν οδυρώμενον, σύγκλαυσον τω τοιούτω και συμπάθει. Ούτω γαρ σου υπάρξει εν αλλοτρίοις πάθεσι το οικείον επανορθούσθαι. Ο γαρ υπέρ της του πλησίον αμαρτίας θερμόν αποστάξας δάκρυον, εαυτόν εξιάσατο, δι΄ών τον αδελφόν επωδύρετο” . (E.Π.Ε. 7,234) Κάνω Μετάφρασις: "Όταν δεις τον αδελφό σου να κλαίει, μετανοώντας, για τα αμαρτήματά του, κλάψε και συ και πόνεσε μαζί του. Διότι έτσι θρηνώντας για τα παθήματα των άλλων, θα επανορθώσεις και το δικό σου πάθημα. Διότι αυτός, που κλαίει θερμά για το αμάρτημα του πλησίον, θεράπευσε τον εαυτόν του, με όσα έκλαψε υπέρ του αδελφού του”.

Ρίζα των δακρύων πρωταρχική, και ακένωτη, είναι, η μετάνοια. Από αυτήν γεννιέται πρώτος και κύριος καρπός ο «φόβος» του Θεού. Ένας φόβος που από την Γραφή χαρακτηρίζεται ως «αρχή σοφίας» (ψαλμ. 110,10). Όσο ο άνθρωπος «σοφίζεται» εν φόβω Θεού, τόσο βαθύτερα βλέπει και νοιώθει τα θαύματα μέσα και γύρω του.

Έτσι είναι φυσικό, ο πιστός να νοιώθει προνομιούχος μεταξύ των άλλων κτισμάτων, όταν ο Θεός «ευδοκήσει» και δώσει στον άνθρωπο, δάκρυα κατανύξεως, συντριβής και ευγνωμοσύνης.

Αιτία λοιπόν των δακρύων είναι η διαπίστωση και η συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας. Ο άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης λέγει ότι, δεν θα κατηγορηθούμε την ώρα του θανάτου μας επειδή, δεν κάναμε θαύματα ή επειδή δεν θεολογήσαμε ή επειδή δεν φθάσαμε, στην θεία θεωρία. Οπωσδήποτε όμως θα δώσουμε λόγο στον Θεό επειδή δεν πενθήσαμε αδιάλειπτα, επειδή δεν παραμείναμε στην διαρκή σωττήρια λύπη για την αμαρτωλότητά μας.

«Ιδού καιρός ευπρόσδεκτος αδελφοί μου, ιδού καιρός μετανοίας, ιδού καιρός δακρύων».

Ευχηθείτε Σεβασμιώτατε, να αποκτήσουμε την περίοδο αυτή, το χάρισμα των δακρύων, που έχουν την δυνατότητα να μας επιστρέψουν στην πρωτέρα κατάσταση, στην προπτωτική.

Με αυτές τις σκέψεις ζητώ από όλους Σας, Σεβασμιώτατε Πάτερ και Δέσποτα, πατέρες, αδέλφια μου, Συγχώρηση. Καλή Σαρακοστή!

πηγή