ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Στο Ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας, αγαπητοί μου φίλοι, ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός απευθύνει μια παραβολή σε κάποιους που ήσαν σίγουροι για την ευσέβειά τους και περιφρονούσαν τους άλλους. Αυτή η παραβολή είναι η γνωστή σε όλους μας, του Τελώνου και του Φαρισαίου. Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο ναό για να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε σε σημείο του ναού, που να φαίνεται από όλους. Εκεί άρχισε να προσεύχεται και να κατηγορεί όλους τους ανθρώπους, που είχαν αμαρτήσει και φυσικά τον τελώνη. Απαριθμούσε τα καλά που είχε κάνει και βρισκόταν σε μια κατάσταση αυτοδικαιώσεως. « Ο Θεός, ευχαριστώ σοι ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί ή και ως ούτος ο τελώνης· νηστεύω δις του σαββάτου, αποδεκατώ πάντα όσα κτώμαι » ( ΛΟΥΚΑ 18, 11 – 12 ).

Πιο πέρα, σε ένα απομακρυσμένο σημείο του ναού, στεκόταν ο τελώνης, ο οποίος δεν τολμούσε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό. Αυτός λοιπόν ο αμαρτωλός άνθρωπος χτυπούσε το στήθος του και έλεγε : « Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ » ( ΛΟΥΚΑ 18, 13 ). Γνώριζε πολύ καλά την πνευματική του κατάσταση, σε αντίθεση με τον Φαρισαίο. Ο Χριστός μας διαβεβαιώνει ότι ο τελώνης έφυγε για το σπίτι του αθώος και συμφιλιωμένος με τον Θεό, ενώ ο Φαρισαίος όχι. Η έπαρση του Φαρισαίου απομάκρυνε την Χάρη του Θεού και την ευσπλαγχνία Του. Και τελειώνει η παραβολή με τα εξής χαρακτηριστικά λόγια του Κυρίου μας : « πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται » (ΛΟΥΚΑ 18, 14). Οι άνθρωποι που έχουν σε μεγάλο βαθμό τον εγωϊσμό ταπεινώνονται στη ζωή τους. Αντίθετα οι ταπεινοί προσελκύουν την Χάρη του Θεού και υψώνονται.

Η παραβολή αυτή είναι ένα χτύπημα στην λατρεία του εαυτού μας και στην αυτοδικαίωση. Δεν μπορούμε να συναντήσουμε τον πραγματικό Θεό, όσο συνεχίζουμε να λατρεύουμε ως Θεό τον εαυτό μας. Εμείς οι σημερινοί άνθρωποι περιμένουμε τη σωτηρία από τον εαυτό μας και όχι από τον Χριστό. Αυτό είναι το πρόβλημά μας. Ο Φαρισαίος έκανε αυτό ακριβώς το πράγμα. Δεν μπορούσε να συναντήσει τον Θεό και να νιώσει την παρουσία Του γιατί δεν στρεφόταν προς τον Θεό, αλλά προς τον εαυτό του. Αν σήμερα έχουμε οικονομικά και άλλα προβλήματα είναι γιατί δεν ζητήσαμε την βοήθεια του Θεού. Πιστεύαμε πως θα τα καταφέρουμε με τις δικές μας δυνάμεις. Γι’ αυτό πάθαμε, ότι πάθαμε. Η λατρεία του εαυτού μας οδηγεί σε προσωπικά και άλλα αδιέξοδα. Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε την βοήθεια του Θεού. Είμαστε αδύναμοι και πρέπει να αντλούμε δύναμη από τον Θεό.

Ο Φαρισαίος στην πραγματικότητα δεν πίστευε στον Θεό. Δεν πάει στο ναό για να συναντήσει τον Θεό, αλλά χρειάζεται έναν επίσημο χώρο για να αυτοαποθεωθεί. Όλοι, αν ψάξουμε, θα βρούμε ένα τέτοιο στοιχείο αυτοαποθεώσεως στη συμμετοχή μας στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας ή και σε άλλες δραστηριότητες της καθημερινής μας ζωής. Δείχνουμε τις τυχόν ή και ανύπαρκτες αρετές μας, προκειμένου να αυτοδικαιωθούμε. Η προσπάθεια του Φαρισαίου να αυτοαποθεωθεί είναι ένδειξη μιας βαθιάς εσωτερικής απελπισίας, που προέρχεται από την αδυναμία του να βρει τον πραγματικό Θεό. Πόσοι από εμάς τους Χριστιανούς δεν βρισκόμαστε στην πνευματική κατάσταση του Φαρισαίου ; Μάλιστα, πολλές φορές, έχουμε την ψευδαίσθηση ότι βαδίζουμε στο σωστό δρόμο και ότι έχουμε πολλές αρετές. Αυτή η πνευματικότητα δεν αναγνωρίζεται από τον Θεό. Είναι μια πνευματικότητα ψεύτικη και υποκριτική.

Ακόμη ο Φαρισαίος αισθάνεται την ανάγκη να εξυψώσει τον εαυτό του, γιατί στην πραγματικότητα περιφρονεί τον εαυτό του. Επειδή όμως δεν μπορεί πραγματικά να εξυψώσει τον εαυτό του, χαμηλώνει τους άλλους για να κερδίσει από τη σύγκριση αυτή. «Ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων » ( ΛΟΥΚΑ 18, 11 ). Ταπεινώνοντας όμως τους άλλους, τους απορρίπτει και αποκόπτεται απ’ αυτούς. Έτσι δεν μπορεί να συναντήσει ούτε τον Θεό ούτε το συνάνθρωπο και δοκιμάζει μια συγκλονιστική υπαρξιακή μοναξιά. Γιατί πολλοί από εμάς τους σημερινούς Χριστιανούς δεν κάνουμε το ίδιο ; Κατηγορούμε όλους τους άλλους και προβάλλουμε τον εαυτό μας, τι καλός που είναι ! Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε στις διάφορες συζητήσεις που κάνουμε μεταξύ μας. Βλέπουμε το σκουπιδάκι στο μάτι του άλλου και δεν βλέπουμε το δοκάρι, που είναι στο δικό μας μάτι.

Αγαπητοί μου φίλοι, εισήλθαμε ήδη στην περίοδο του Τριωδίου, η οποία μας προετοιμάζει για τη συνάντησή μας με τον Αναστημένο Χριστό. Γι’ αυτό και η Εκκλησία προβάλλει σε αυτό το πρώϊμο στάδιο της λειτουργικής διαδικασίας την κατάντια του Φαρισαίου, γιατί όσο ο άνθρωπος παραμένει σε μια ανάλογη κατάντια, αυτή η συνάντηση είναι εντελώς αδύνατη. Οφείλουμε, αν θέλουμε να είμαστε πραγματικοί Χριστιανοί, να αποτινάξουμε από πάνω μας την αυτοδικαίωση, την υποκρισία, τον ευσεβισμό και κάθε είδους ψεύτικη ευσέβεια. Οφείλουμε να είμαστε πραγματικοί Χριστιανοί και όχι μόνο να δείχνουμε. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται διαρκής αγώνας και αυτοέλεγχος. «Η Εκκλησία – κατά τον Πρωτοπρεσβύτερο Βασίλειο Θερμό – προσφέρει ένα αντίδοτο, που ονομάζεται ¨νήψ稻 ( Ποιμαίνοντες μετ’ επιστήμης, σελίδα 68 ).

Με αγάπη Χριστού,

π. Βασίλειος.