Κυριακή της Τυροφάγου , π. Alexander Schmemann

Κυριακή της Τυροφάγου

Alexander Schmemann

ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Πορεία προς το Πάσχα
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΆΚΡΙΤΑΣ

  Φτάσαμε πια στις τελευταίες μέρες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ήδη κατά την εβδομάδα της Απόκρεω που είναι πριν από τηνΚυριακήτης Συγγνώμης, δύο μέρες - η Τετάρτη και η Παρασκευή - ξεχωρίστηκαν να ανήκουν στη Σαρακοστή.  Θεία Λειτουργία δεν τελέστηκε και η όλη τυπική διάταξη στις ακολουθίες έχει πάρει τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της Μεγάλης Σαρακοστής. Στον Εσπερινό της Τετάρτης χαιρετίζουμε τη Μεγάλη Σαρακοστή με τούτο τον ωραιότατο ύμνο:

Ανέτειλε τοέαρ της νηστείας, και το ανθός της μετανοίαςαγνίσωμεν ουνεαυτούς αδελφοί, οπόπαντός μολυσμού, τω φωτοδότη ψάλλοντας, είπωμεν δόξα σοι, μόνε φιλάνθρωπε.

Κατόπιν, το Σάββατο της Τυροφάγου η Εκκλησία μας«ποιείμνείαν πάντων των εν ασκήσει λαμψάντωνάγιωνανδρών τε και γυναικών». Οι άγιοι είναι τα πρότυπα που θʹ ακολουθήσουμε, οι οδηγοί στη δύσκολη τέχνη της νηστείας και της μετάνοιας

Στον αγώνα που πρόκειται νʹ αρχίσουμε δεν είμαστε μόνοι:
Δεύτεάπαντες πιστοί, τας των οσίων Πατέρων, χορείας υμνήσωμεν. Αντώνιον τον κορυφαίον, τον φαεινόν Εύθύμιον, καιέκαστον και πάνταςόμούκαι τούτωνώσπερ Παράδεισονάλλον τρυφής. τας πολιτείας νοητώς διεξερχόμενοι, τερπνώςανακράξωμεν...

Έχουμε βοηθούς και παραδείγματα:
Των Μοναστών τα πλήθη, τους καθηγητάς νυν τιμώμεν. Πατέρες, όσιοι:διʹυμών γαρ τον τρίβον, τηνόντως ευΘείαν πορεύεσθαιέγνωμεν μακάριοιέστέτω Χριστώδουλεύσαντες...

Τελικά έρχεται η τελευταία μέρα, που συνήθως, την ονομάζουμεΚυριακήτης συγγνώμης, αλλά έχει και ένα άλλο λειτουργικό όνομα που θα πρέπει να θυμόμαστε: «της απότου Παραδείσου της τρυφής εξορίας του Πρωτόπλαστου Αδάμ». Το όνομα αυτό συνοψίζει ουσιαστικά την πλήρη προπαρασκευή για τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος πλάστηκε για να ζει στον Παράδεισο, για τη γνώση του Θεού και την κοινωνία μαζί Του. Η αμαρτία του όμως τον απομάκρυνε άπα την ευλογημένη ζωή και έτσι η ύπαρξη του στη γη είναι μια εξορία. Ο Χριστός, ο Σωτήρας του κόσμου, ανοίγει την πόρτα του Παραδείσου στον καθένα που Τον ακολουθεί, και η Εκκλησία με τα να μας αποκαλύπτει την ομορφιά της Βασιλείας, κάνει τη ζωή μας μια προσκυνηματική πορεία προς την ουράνια πατρική γη.

Έτσι, αρχίζοντας τη Μεγάλη Σαρακοστή είμαστε σαν τον Αδάμ:
Εξεβλήθη Αδάμ του Παραδείσου, δια της βρώσεως διο και καθεζόμενος απέναντι τούτου,ωδύρετοολολλύζων, ελεεινήτη φωνήκαιέλεγεν οίμοι, τι πέπονθα ο τάλας εγώ! Μίανεντολήν παρέβην την του Δεσπότου, και των αγαθών παντοίωνεστέρημαι. Παράδεισεαγιώτατε, ο διʹεμέπεφυτευμένος, και δια την Εύαν κεκλεισμένος, ικέτευε τω σε ποιήσαντι, καμέπλάσαντι,όπως των σων ανθέων πλησθήσωμαι. Διο και προς αυτόν ο Σωτήρ∙ τοεμόν πλάσμα ου θέλωαπολέσθαι, αλλάβούλομαι τούτο σώζεσθαι και ειςεπίγνωσιν αληΘείαςελθείνότι τονερχόμενον προς με, ου μη εκ βάλωέξω.

Η Μεγάλη Σαρακοστήείναιηαπελευθέρωση μας απότη σκλαβιάτης αμαρτίας, από τη φυλακή του «κόσμου τούτου». Και το ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της Κυριακής (Ματθ. 6, 14‐21) θέτει τους όρους για μια τέτοια απελευθέρωση.Πρώτοςόρος είναιηνηστεία- η άρνηση δηλαδή να δεχτούμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες της «πεπτωκυίας» φύσης μας σαν ομαλές, η προσπάθεια να ελευθερωθούμε από τη δικτατορία της σάρκας και της ύλης πάνω στο πνεύμα. Για να είναι αποτελεσματική η νηστεία μας δεν πρέπει να είναι υποκριτική, δηλαδή «προς το θεαθήναι». Να μη φαινόμαστε «τοις ανθρώποις νηστεύοντες», αλλά «τω Πατρί ημών τω εν τω κρύπτω».Δεύτεροςόρος είναιησυγγνώμη. «Εάν αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν Ο Πατήρ υμών ο ουράνιος», (Ματθ. 6,14). Ο θρίαμβος της αμαρτίας, το κύριο σημάδι του ρόλου της πάνω στον κόσμο, είναι η διαίρεση, η αντίθεση, ο χωρισμός, το μίσος.Έτσι το πρώτο σπάσιμο σʹαυτάτο φρούριο της αμαρτίας είναιησυγχωρητικότητα:«η επιστροφή στην ενότητα, στην σύμπνοια, στην αγάπη». Το να συγχωρήσω κάποιον σημαίνει να βάζω ανάμεσα σε μένα και στον «εχθρό» μου την ακτινοβόλα συγχώρεση του ίδιου του Θεού. Το να συγχωρήσω είναι να αγνοήσω τα απελπιστικό αδιέξοδο στις ανθρώπινες σχέσεις και να τα αναφέρω στο Χριστό. Συγχώρεση πραγματικά είναι ένα πέρασμα της Βασιλείας του Θεού μέσα στον αμαρτωλό και «πεπτωκότα» κόσμο.

ΟυσιαστικάηΜεγάλη Σαρακοστήαρχίζει με τον Εσπερινόαυτής της Κυριακής. Αυτή η μοναδική σε βάθος και ωραιότητα ακολουθία έχει δυστυχώς εκλείψει από αρκετές εκκλησίες. Όμως παρʹ όλα αυτά τίποτε, άλλο δεν αποκαλύπτει καλύτερα το χαρακτηριστικό τόνο της Μεγάλης Σαρακοστής στην Ορθόδοξη Εκκλησία και πουθενά αλλού δε διακηρύσσεται τόσο καλά η έντονη πρόσκληση στον άνθρωπο.Η ακολουθία αρχίζει με τον κατανυκτικόεσπερινόόπου ο ιερέας είναι ντυμένος με λαμπεράάμφια. Τα κατανυκτικά στιχηρά που λέγονται ύστερα από τον ψαλμό «Κύριεεκέκραξα προς Σε...» αναγγέλλουν τον ερχομό της Μεγάλης Σαρακοστής και, πέρα απ' αυτή, τον ερχομό του Πάσχα!

Τον της Νηστείας καιρόν, φαιδρώςαπαρξώμεθα, προς αγώνας πνευματικούς εαυτούς υποβάλλοντες∙αγνίσωμεν την ψυχήν, την σάρκαν καθάρωμεν νηστεύσωμενώσπερ εν τοις βρώμασιν εκ παντός πάθους, ταςαρετάς τρυφώντες του Πνεύματος∙ εν αις διατελούντες ποθώ,αξιωθείημεν πάντες, κατιδείν το πάνσεπτον πάθος Χριστού του Θεού, και τοάγιον Πάσχα, πνευματικώςεναγαλλιωμένοι.

Κατόπιν γίνεται η είσοδος του Ευαγγελίου με τον εσπερινό ύμνο: «φως ιλαρόν αγίας δόξης...». Ο ιερέας τώρα προχωρεί προς την Ωραία Πύλη για νʹ αναφωνήσει το εσπερινό Προκείμενο που πάντοτε αναγγέλλει το τέλος της μιας και την αρχή της άλλης μέρας. Το Μέγα προκείμενο αυτής της ημέρας αναγγέλλει την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής.
Μηαποστρέψης το πρόσωπο σου απότου παιδός σου,ότι θλίβομαι∙ ταχύεπάκουσόν μουʹπρόσχες τη ψυχήμου, και λύτρωσαι αυτήν.

Ακούστε τη θαυμάσια μελωδία του στίχου τούτου, αυτή την κραυγή που ξαφνικά γεμίζει την εκκλησία«...ότι θλίβομαι!» - και θα καταλάβετε το σημείο από το οποίο ξεκινάει η Μεγάλη Σαρακοστή: το μυστηριώδες μίγμα της ελπίδας με την απογοήτευση, του φωτάς με το σκοτάδι. Η όλη προετοιμασία έφτασε πια στο τέλος. Στέκομαι μπροστά στο Θεό, μπροστά στη δόξα και στην Ομορφιά της Βασιλείας Του. Συνειδητοποιώ ότι ανήκω σʹ αυτή, ότι δεν έχω άλλη κατοικία, ούτε άλλη χαρά, ούτε άλλο σκοπό. Συναισθάνομαι ακόμα ότι είμαι εξόριστος από αυτή μέσα στο σκοτάδι και στη λύπη της αμαρτίας γιʹ αυτό «θλίβομαι»! Τελικά παραδέχομαι ότι μόνο ο Θεός μπορεί να με βοηθήσει σʹ αυτή τη θλίψη, ότι μόνον σʹ Αυτόν μπορώ να πω «πρόσχες τη ψυχήμου». Μετάνοια πάνω απ' όλα, είναι το απελπισμένο κάλεσμα για τη Θεία βοήθεια.

Πέντε φορές επαναλαμβάνουμε αυτότο Προκείμενο. Και τότε να!ηΜεγάλη Σαρακοστήαρχίζει.Τα φωτεινά χρωματιστά άμφια και καλύμματα του ναού αλλάζουν τα φώτα σβήνουν. Ο ιερέας εκφωνεί τις αιτήσεις, ο χορός απαντάει με τα «Κύριε ελέησον» την κατʹ εξοχήν σαρακοστιανή απάντηση. Για πρώτη φοράδιαβάζεταιηπροσευχήτου  Αγίου Εφραίμ που συνοδεύεται απόμετάνοιες.Στο τέλος της ακολουθίας όλοι οι πιστοί πλησιάζουν τον ιερέα και ο ένας τον άλλο, ζητώντας την αμοιβαία συγχώρεση.Αλλάκαθώς γίνεται αυτήηιεροτελεστία της συμφιλίωσης, καθώςηΜεγάλη Σαρακοστήεγκαινιάζεται μʹαυτήτην κίνηση της αγάπης, της ενότητας και της αδελφοσύνης, ο χορός ψάλλει πασχαλινούςύμνους. Πρόκειται τώρα πιανα περιπλανηθούμε σαράντα ολόκληρες μέρες στηνέρημο της Μεγάλης Σαρακοστής. Όμως από τώρα βλέπουμε να λάμπει στο τέλος το φως της Ανάστασης, το φως της Βασιλείας του Θεού.

πηγή