Μέσα στὴ καρδιὰ τοῦ Ναζισμοῦ ἕνα ὀρθόδοξο φῶς

Ὁ νεομάρτυρας Ἀλέξανδρος ὁ ἐν Μονάχῳ μαρτυρήσας

Στὶς 4 Φεβρουαρίου 2012 ἔλαβε χώρα ἡ τελετὴ τῆς ἁγιοποίησης τοῦ Ἀλέξανδρου Schmorell ἀπὸ τὴν Ρώσικη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς διασπορᾶς καὶ ἀναγνωρίστηκε ἀργότερα καὶ ἀπὸ τὴν ἐπίσημη Ρώσικη ἐκκλησία. Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου τοῦ Μονάχου τελεῖται τὴν 13 Ἰουλίου.

Ὅπως καὶ σὲ ἄλλες πόλεις τῆς Γερμανίας (Ρόστοκ καὶ Κάσελ) καὶ στὸ Μόναχο, πλατείες, σχολεῖα καὶ δρόμοι ἀφιερώθηκαν στὴ μνήμη τοῦ Ἀλέξανδρου Schmorell καὶ ἄλλων μελῶν τῆς ὁμάδας «Λευκὸ Ρόδο (White Rose)» - νεαροὶ φοιτητὲς Χριστιανοὶ - οἱ ὁποῖοι ἀντιστάθηκαν στὸ τέρας τοῦ ναζισμοῦ, κατὰ τοῦ Φύρερ τῆς NSDAP καὶ καταδικάστηκαν σὲ θάνατο.

Ὁ Ἀλέξανδρος Schmorell γεννήθηκε στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1917 στὸ ¨Ὄρενμπουρκ τῆς Ρωσίας ἀπὸ πατέρα Γερμανό, τὸν Hugo Schmorell, ἕνα φημισμένο γιατρό, καὶ μητέρα Ρωσίδα, τὴν Ναταλία Vvedenskaja, κόρη ἑνὸς ὀρθόδοξου ἱερέα καὶ φοιτήτρια τῆς οἰκονομίας, ἡ ὁποία βάφτισε τὸ παιδὶ ὀρθόδοξο.

Ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος ἦταν 2 ἐτῶν ἔχασε τὴν μητέρα τοῦ στὸ ἐμφύλιο πόλεμο ἀπὸ τύφο. Ὁ πατέρας φρόντισε νὰ μεγαλώσει τὸ παιδὶ Ὀρθόδοξα μὲ τὴν Ρωσίδα γκουβερνάντα Feodosija Lapschina (Nanny), μία εὐσεβῆ μὲ θερμὴ πίστη γυναίκα, ἐνῶ ξαναπαντρεύτηκε, μία καθολικὴ Γερμανίδα τὴν Ἐλισάβετ. Μετὰ τὴν κατάληψη τῆς χώρας ἀπὸ τὸ κομμουνιστικὸ καθεστὼς ἡ οἰκογένεια ἀναγκάζεται νὰ μεταναστεύσει. Ὁ Ἀλέξανδρος εἶναι μόλις 4 ἐτῶν καὶ οἱ γονεῖς παίρνουν μαζί τους στὸ Μόναχο καὶ τὴν ἀφοσιωμένη γκουβερνάντα Nanny. Ἐκεῖ ὁ Ἀλέξανδρος πηγαίνει στὸ σχολεῖο καὶ συνεχίζει τὴν πνευματική του ζωὴ στὴν Ὀρθόδοξη Ρωσικὴ Ἐκκλησία τοῦ Μονάχου μὲ τὴν ὁποία πάντα τὸν συνέδεε ἐσωτερικὰ ἡ εἰκόνα τῆς μητέρας του, ἀλλὰ καὶ ἡ ὀρθόδοξη στάση καὶ ἐκπαίδευση τῆς ἁπλῆς καὶ πιστῆς γκουβερνάντας του.

Ὅταν ἦταν φοιτητὴς τῆς ἰατρικῆς, ξεσπάει ὁ Β Παγκόσμιος πόλεμος καὶ ὁ Ἀλέξανδρος ὑπηρετεῖ στὸ Γερμανικὸ στρατὸ στὴν Τσεχοσλοβακία καὶ ἀργότερα στὴν Γαλλία μαζὶ μὲ τὸν φίλο του Hans Scholl, ἐπίσης φοιτητῆ τῆς ἰατρικῆς. Καὶ οἱ δυὸ σηκώνουν τὴν μονότονη στρατιωτικὴ καθημερινότητα, ἀλλὰ ὁ Ἀλέξανδρος ξεχωρίζει μὲ τὸ μεγαλόψυχο χαρακτήρα του, γεμάτο χαρὰ καὶ ἐλευθερία. Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν εὐθυμία ὅμως διακρινόταν κάποιες φορὲς μία βαθειὰ ἀναζήτηση καὶ σοβαρότητα.

«Πῆγα ἀπὸ τὸ κακὸ στὸ χειρότερο». Ἔτσι σχολίασε ὁ Ἀλέξανδρος τὴν μετανάστευσή τους ἀπὸ τὴν ἐπαναστατημένη Ρωσία στὸ ναζιστικὸ Μόναχο. Πάντα ἐπισήμαινε, ὅτι τὸ καθεστὼς τοῦ Stalin καὶ τὸ καθεστὼς τοῦ Hitler ἦταν καὶ οἱ δυὸ ἀντίχριστα, εἶχαν τὴν ἴδια κακὴ ρίζα.

Μετὰ τὶς ἐμπειρίες στὸ μέτωπο - ὁ Ἀλέξανδρος, ὁ Hans Scholl καὶ ὁ Willi Graf παρακολούθησαν ὁμαδικοὺς φόνους στὴν Πολωνία καὶ τὴν δυστυχία στὸ Γκέτο τῆς Βαρσοβίας – ὁ Ἀλέξανδρος ἀποφάσισε τὸν Ἰούνιο 1942, ὅτι δὲν θὰ ἔπρεπε πιὰ νὰ ἀκοῦνε συζητήσεις, ἀλλὰ χρειαζόταν δράση. Ἔτσι πῆρε τὴν πρωτοβουλία μαζὶ μὲ τὸν Hans Scholl καὶ σύνταξαν τὶς πρῶτες τέσσερεις προκηρύξεις, οἱ ὁποῖες μοιράστηκαν ἀνώνυμα μὲ τὸ ταχυδρομεῖο. Ὀνομάσανε τὸ κίνημα ἀντίστασης «Λευκὸ Ρόδο (White Rose)» ῾Η ὀνομασία προτάθηκε ἀπὸ τὸν Νεομάρτυρα, ἐμπνευσμένη ἀπὸ ἕνα ἀπόσπασμα τῶν «᾿Αδελφῶν Καραμαζώφ» τοῦ Ντοστογέφσκυ, τοῦ ἀγαπημένου του συγγραφέα· Εἶναι ἡ στιγμὴ ποὺ περιγράφεται ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ Χριστοῦ στὴ γῆ, γιὰ νὰ ἀναστήσει ἐκ νεκρῶν ἕνα κοριτσάκι. «Τὸ κοριτσάκι ἀνασηκώνεται στὸ φέρετρο καὶ κοιτάζει τριγύρω, χαμογελώντας μὲ ὀρθάνοιχτα ἀπορημένα μάτια, κρατώντας ἕνα μάτσο ἀπὸ ἄσπρα τριαντάφυλλα, ποὺ εἶχαν βάλει στὰ χέρια της...». Τότε, ὁ Μέγας ῾Ιεροεξεταστὴς ἀναγνώρισε καὶ συνέλαβε τὸν Χριστὸ καὶ ἀκολούθησε ὁ περίφημος μονόλογός του...῾Αργότερα ἦρθε καὶ ὁ φοιτητὴς τῆς ἰατρικῆς Christoph Probst, μὲ τὸν ὁποῖο συνδέθηκε μία παλιὰ φιλία ἀπὸ τὸ σχολεῖο καὶ ἡ ἀδελφή του Hans, ἡ Sophia Magdalena Scholl, φοιτήτρια τῆς Βιολογίας καὶ Φιλοσοφίας, καθὼς καὶ ὁ Willi Graf, καὶ αὐτὸς φοιτητὴς τῆς ἰατρικῆς.

Αὐτόπτες μάρτυρες ἀναφέρουν, ὅτι μία βαθειὰ πίστη ὁδηγοῦσε αὐτὰ τὰ παιδιὰ νὰ ἀντισταθοῦν. Ὁ Ἀλέξανδρος, ὁ ὁποῖος ἀποδεδειγμένα ἀπὸ ἔγκυρες πηγές, ξεκίνησε τὴν ἀντίσταση – κάτι, ποὺ οἱ Γερμανικὲς ἀρχὲς στὶς ἐπίσημες γιορτὲς καὶ ἀναφορὲς ἀποσιωποῦνε - τοὺς ἐνέπνευσε μὲ ἱστορίες καὶ ποιήματα γεμάτα πνευματικότητα ἀπὸ τὴν Ρωσία, ὁδηγώντας τοὺς πνευματικά. Συχνὰ συγκεντρώνονταν στὸ σπίτι τοῦ Hans γιὰ νὰ διαβάζουν ποιήματα καὶ ἐντρυφοῦσαν στὴ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ὁ Ἀλέξανδρος ἦταν σὲ θέση νὰ τοὺς ἀνοίξει τὸν θησαυρὸ τῆς ὀρθόδοξης πίστης. Σὲ γράμματα στὴν ἀδελφή της Inge ἀναφέρει ἡ Sophia, ὅτι ἦταν ὁ Ἀλέξανδρος, ὁ ὁποῖος τοὺς στήριξε ἠθικὰ καὶ πνευματικά. Εἶχε, λέει ἡ Sophia, μία εὐθυμία καὶ δύναμη, ἡ ὁποία σὲ ἀνέβασε πάνω ἀπὸ κάθε μικροψυχία καὶ ἀμφιβολία γιὰ τὴν πίστη.

Ἂν καὶ οἱ δυό, ὁ Hans καὶ ἡ Sophie, μεγαλώσανε μὲ πολὺ πίστη καὶ ἀγάπη γιὰ τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ὁ Ἀλέξανδρος μὲ τῆς πρεσβεῖες στὴν Παναγία καὶ στοὺς Ἁγίους της Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τοὺς ἐνθάρρυνε καὶ τοὺς ἐνέπνευσε γιὰ νὰ ἔχουν τὸ θάρρος τῆς γνώμης καὶ ἀποκλειστικὰ τὴν ἀγάπη γιὰ τὴν ἀλήθεια. Ἔχοντας τὴν βαθειὰ πεποίθηση καὶ σιγουριά, ὅτι θὰ δώσουμε λόγο γιὰ ὁ, τί πράττουμε καὶ πιστεύουμε, ὁμολόγησαν χωρὶς κανέναν δισταγμὸ μπροστὰ στὰ SS καὶ ἀργότερα στὸ ναζιστικὸ δικαστήριο, ὅτι πράγματι πολέμησαν ἕνα κράτος, τὸ ὁποῖο ἦταν ἐνάντια σὲ κάθε ἠθικὴ καὶ τὴν χριστιανικὴ πίστη.

Ὁ Ἀλέξανδρος καὶ ὁ Hans ξεκίνησαν τὴν ἀντίσταση, ὅταν οἱ SS μαζεύανε τὰ ἀνάπηρα παιδιὰ ἀπὸ τὰ ἱδρύματα καὶ τὰ πήγαινε γιὰ ἐκτέλεση ἢ θανάτωση μὲ ἀέριο. Τὸ «Λευκὸ Ρόδο» φωτοτύπησε ἀντιφασιστικὰ ποιήματα μὲ τὴν ἔκκληση στὸ Γερμανικὸ λαὸ γιὰ ἀντίσταση. Οἱ πρῶτες τέσσερες προκηρύξεις δημιουργήθηκαν ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο καὶ τὸν Hans τὸ Μάιο μέχρι τὸν Ἰούλιο τοῦ 1942 καὶ στάλθηκαν στὸ σπίτια τῆς Νότιας Γερμανίας καὶ τῆς Αὐστρίας.

Ὅταν οἱ πρῶτες προκηρύξεις ἐμφανιστῆκαν καὶ στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Μονάχου καὶ ἔκαναν τὸν κύκλο στοὺς φοιτητές, - μία ἔκκληση νὰ πάρει κάθε πολίτης τὴν εὐθύνη ἐναντίον στὶς σκοτεινὲς ἐνέργειες μίας κλίκας τυραννίας καὶ ὁ καθένας νὰ προβάλλει παθητικὴ ἀντίσταση, γιὰ νὰ ἀναχαιτιστεῖ ἡ συνέχεια αὐτῆς τῆς ἀθεϊστικῆς μηχανῆς πολέμου - πολλοὶ φοιτητὲς ἀντέδρασαν παράξενα, μὲ ἕνα εἶδος ἐνθουσιασμοῦ. Ἄλλοι ὅμως ἀπέρριψαν αὐτὲς τὶς προκηρύξεις μὲ θυμό.

Στὰ τέλη Ἰουλίου τοῦ 1942 ὁ Ἀλέξανδρος παίρνει μέρος ἀναγκαστικὰ ὡς λοχίας ὑγειονομικοῦ στὴν ἐκστρατεία τοῦ γερμανικοῦ στρατοῦ κατὰ τῆς Ρωσίας μαζὶ μὲ τὸν Hans Scholl καὶ τὸν Willi Graf, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπεκόμισε μία καλύτερη κατανόηση τῆς πατρίδας του.

Μετὰ τὴν ἐπιστροφὴ στὸ Μόναχο στὶς σπουδές του, στὶς 30 Ὀκτωβρίου, ὁ Ἀλέξανδρος ἦρθε σὲ ἐπαφὴ μὲ ἄλλες ἀντιστασιακὲς ὀργανώσεις στὸ Βερολίνο καὶ τὸ «Λευκὸ Ρόδο» συντάσσει τὴν 5ο προκήρυξη – μὲ ἀριθμὸς ἀντιτύπων 6000 – 9000 – , τὸ ὁποῖο μοιράστηκε στὸ πανεπιστήμιο καὶ στὰ γραμματοκιβώτια σὲ ὁρισμένες πόλεις τῆς Γερμανίας, μέχρι καὶ τὴν Αὐστρία καὶ στὴν Ἀγγλία.

Τέλος Ἰανουαρίου, μετὰ τὴν μάχη τοῦ Στάλινγκραντ, ξεσπάει μία φοιτητικὴ πορεία ἐναντίων του πολέμου καὶ μὲ τὴν ἀφορμὴ αὐτὴ συντάχτηκε ἀπὸ τὸ «Λευκὸ Ρόδο» ἡ 6ο προκήρυξη, ἡ ὁποία μοιράστηκε στὰ σπίτια τοῦ Μονάχου. Στὶς 18 Φεβρουαρίου τὰ ἀδέλφια Sophie καὶ Hans Scholl πῆραν καὶ μοίρασαν τὰ ὑπόλοιπα φυλλάδια στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Μονάχου. Τοὺς παρακολούθησε ὅμως ὁ θυρωρὸς Jakob Schmid καὶ ἐνημέρωσε τὰ SS. Τὰ παιδιὰ συλλαμβάνονται ἔπ΄ αὐτοφώρω καὶ ὁδηγοῦνται στὴν GESTAPO. Στὴ συνέχεια συλλαμβάνεται καὶ ὁ Christoph Probst ἐνῶ ὁ Ἀλέξανδρος Schmorell διαφεύγει πρὸς στιγμὴν τὴν σύλληψη.

Λίγες μέρες ἀργότερα, τὶς 22 Φεβρουαρίου γίνεται ἡ πρώτη δίκη καὶ τὰ τρία παιδιὰ καταδικάζονται ἀπὸ τὸν δικαστὴ Roland Freisler ἐν καιρῷ πολέμου γιὰ ἐσχάτη προδοσία σὲ θάνατο διὰ τοῦ ἀποκεφαλισμοῦ μὲ λαιμητόμο. Ο Hans Scholl, 25 ἐτῶν, ἡ Sophia Magdalena Scholl, 22 ἐτῶν καὶ ὁ Christoph Probst, 24 ἐτῶν, ἐκτελέστηκαν τὶς 22 Φεβρουαρίου τοῦ 1943, - κατὰ παράβαση τοῦ νόμου - τὴν ἴδια μέρα τῆς δίκης.

Ὁ Ἀλέξανδρος συλλαμβάνεται στὶς 24 Φεβρουαρίου καὶ καταδικάζεται στὶς 19 Ἀπριλίου στὴν δεύτερη δίκη, ἐπίσης ἀπὸ τὸν Roland Freisler μαζὶ μὲ τὸν Willi Graf καὶ τὸν καθηγητὴ τοὺς Prof. Kurt Huber γιὰ ἐσχάτη προδοσία σὲ θάνατο διὰ τοῦ ἀποκεφαλισμοῦ μὲ λαιμητόμο. Ὁ Ἀλέξανδρος Schmorell, 25 ἐτῶν, ὁ Kurt Huber, 50 ἐτῶν καὶ ὁ Wilhelm Graf,25 ἐτῶν, ἐκτελοῦνται στὶς 13 Ἰουλίου τοῦ 1943.

Γράμμα τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου στοὺς γονεῖς του ἀπὸ τὴ φυλακὴ Σταντελχάϊμ τοῦ Μονάχου στὶς 18 Μαΐου 1943

Ἀγαπητοί μου γονεῖς...διάβασα πρόσφατα κάτι σὲ ἕνα πολὺ καλὸ μὲ βαθιὰ νοήματα βιβλίο ποὺ φαίνεται νὰ ταιριάζει σὲ ὅλους : «ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ τραγωδία στὴ ζωὴ κάποιου, τόσο δυνατότερη πρέπει νὰ εἶναι ἡ πίστη του. ?σὸ πιὸ πολὺ φαίνεται ὅτι εἴμαστε ἐγκαταλελειμμένοι, τόσο περισσότερο πρέπει μὲ ἐμπιστοσύνη νὰ ἐγκαταλείψουμε τὶς ψυχές μας στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ Πατέρα μας». Ὁ Ἀββᾶς Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἔγραψε : «Εὐχαριστῶ τὸν Θεὸ γιὰ τὶς συμφορές μου καὶ ὑποτάσσομαι τελείως στὶς ἀνεξιχνίαστες βουλὲς τῆς προνοίας Του. Αὐτὸς μὲ τὴν ἀγαθότητά Του γνωρίζει ἤδη ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ δημιούργησε τὸν κόσμο τὸν χρόνο καὶ τὸν τόπο τοῦ θανάτου γιὰ κάθε ἄνθρωπο». Αὐτὸ εἶναι ἀκριβῶς τὸ ἴδιο πού σας εἶχα ἤδη γράψει. Θὰ ἤμουν πολὺ χαρούμενος, ἂν μπορούσατε νὰ σκὲ φτεστε μὲ τὸν ἴδιο τρόπο. Τότε θὰ ἔφευγε μακριά σας ἕνα μεγάλο μέρος λύπης καὶ πόνου...

(Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ τελευταῖο γράμμα τοῦ Ἀλέξανδρου στοὺς γονεῖς του, λίγο πρὶν τὴν ἐκτέλεση)

«Μόναχο, 2 Ἰουλίου 1943

… Ἀλλὰ τώρα εἶμαι στὸ σημεῖο, ποὺ – ἀκόμα καὶ στὴ σημερινὴ κατάσταση – εἶμαι χαρούμενος, ἤρεμος καὶ αἰσιόδοξος. Μπορεῖ νὰ ἔρθει ὁ, τί θέλει. Ἐλπίζω, ὅτι ἔχετε περάσει μία παρόμοια πορεία καὶ ὅτι μετὰ τὸ βαθὺ πόνο τοῦ χωρισμοῦ μας, φτάσατε μαζί μου στὸ σημεῖο, ποὺ εὐχαριστεῖτε γιὰ τὰ πάντα τὸν Θεό.

Ὅλο αὐτὸ τὸ κακὸ ἦταν ἀπαραίτητο γιὰ μένα, νὰ ἀνοίξω τὰ μάτια μου – ὄχι μόνο γιὰ μένα, ἀλλὰ γιὰ ὅλους μας, ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι εἶναι παθόντες καὶ ἡ οἰκογένειά μας. Ἂς ἐλπίζουμε, ὅτι καὶ ἐσεῖς ἔχετε καταλάβει τὴ ὑπόδειξη τοῦ Θεοῦ.

Ἕνα σας παρακαλῶ ἀπὸ καρδιᾶς: Μὴ ξεχάστε τὸν Θεὸ !!!»

Ἀπόσπασμα τῆς 4ης προκήρυξης

«Κάθε λέξη ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Χίτλερ εἶναι ἕνα ψέμα. Ὅταν μιλᾶ γιὰ εἰρήνη, ἐννοεῖ τὸν πόλεμο καὶ ὅταν κατὰ τρόπο βλάσφημο χρησιμοποιεῖ τὸ ὄνομα τοῦ Παντοδύναμου, ἐννοεῖ τὴ δύναμη τοῦ κακοῦ, τὸν ἐκπεσόντα ἄγγελο, τὸ Σατανᾶ. Τὸ στόμα τοῦ εἶναι τὸ δύσοσμο στόμιο τῆς Κολάσεως καὶ ἡ ἰσχὺς τοῦ ἐκ βάθρων καταραμένη.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πρέπει νὰ ἀγωνιστοῦμε κατὰ τοῦ ἐθνικοσοσιαλιστικοῦ τρομοκρατικοῦ κράτους μὲ ὀρθολογικὰ μέσα. Ὅμως, ὁποιοσδήποτε ἐξακολουθεῖ νὰ ἀμφισβητεῖ τὴν πραγματικότητα, τὴν ὕπαρξη δαιμονικῶν δυνάμεων, θὰ ἔχει ἀποτύχει σὲ μεγάλο βαθμὸ νὰ ἀντιληφθεῖ τὴ μεταφυσικὴ διάσταση αὐτοῦ τοῦ πολέμου. Πίσω ἀπὸ τὰ συγκεκριμένα, ὁρατὰ περιστατικά, πίσω ἀπὸ ὅλες τὶς ἀντικειμενικὲς καὶ λογικὲς διαπιστώσεις, βρίσκουμε τὸ ὑπέρλογο στοιχεῖο: Τὸν ἀγώνα ἐνάντια στὸ δαίμονα, ἐνάντια στοὺς ὑπηρέτες τοῦ Ἀντιχρίστου.

Παντοῦ καὶ πάντοτε, οἱ δαίμονες παραμόνευαν στὸ σκοτάδι, περιμένοντας τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀδύναμος: ὅταν μὲ τὴ δική του βούληση ἐγκαταλείπει τὴ θέση του στὴν τάξη τῆς Δημιουργίας, ὅπως δημιουργήθηκε γι’ αὐτὸν ἀπὸ τὸ Θεὸ ἐν ἐλευθερίᾳ – ὅταν ὑποχωρεῖ στὴ δύναμη τοῦ κακοῦ καὶ ἀποχωρίζεται ἀπὸ τὶς ἄνωθεν δυνάμεις – κι ἀφοῦ θεληματικᾶ κάνει τὸ πρῶτο βῆμα, ὁδηγεῖται ὀλένα στὸ ἑπόμενο μὲ ραγδαία ἐπιταχυνόμενο ρυθμό.

Παντοῦ καὶ σὲ ὅλους τους καιροὺς τῆς μεγαλύτερης κρίσης, ἔχουν ἐμφανισθεῖ ἄνθρωποι, προφῆτες καὶ ἅγιοι, ποὺ πονοῦσαν γιὰ τὴν ἐλευθερία, κήρυξαν τὸν Μοναδικὸ Θεό, καὶ μὲ τὴ βοήθειά Του ὁδήγησαν τὸ λαὸ στὴν ἀντιστροφὴ τῆς πτωτικῆς του πορείας.

Ὁ ἄνθρωπος εἶναι, βέβαια, ἐλεύθερος, ἀλλὰ χωρὶς τὸν ἀληθινὸ Θεὸ εἶναι ἀνυπεράσπιστος ἐνάντια στὸ κακό. Εἶναι σὰν καράβι χωρὶς πηδάλιο, στὸ ἔλεος τῆς θύελλας, σὰν μικρὸ παιδὶ χωρὶς τὴ μητέρα του, σὰν σύννεφο ποὺ διαλύεται στὸν ἀέρα. Καὶ σὲ ρωτάω, σὰν Χριστιανὸ ποὺ ἀγωνίζεσαι γιὰ τὴ διαφύλαξη τοῦ πιὸ πολύτιμου θησαυροῦ σου, μήπως διστάζεις, μήπως ξεπέφτεις στὴ δολιότητα, τὸν ὑπολογισμὸ καὶ τὴν ἀναβλητικότητα, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι κάποιος ἄλλος θὰ σηκώσει τὸ χέρι γιὰ νὰ σὲ ὑπερασπίσει; Δὲν σοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς τὴ δύναμη καὶ τὴ θέληση νὰ ἀγωνιστεῖς; Πρέπει νὰ χτυπήσουμε τὸ κακὸ ἐκεῖ ποὺ εἶναι πιὸ δυνατό, καὶ εἶναι πιὸ δυνατὸ στὴν ἐξουσία τοῦ Χίτλερ».

πηγή:Εστία Πατερικών Μελετών