Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη andrikakis@patris.gr
Οι δύο επίσημες επιστολές κατά της επανάστασης του 1821, που στάλθηκαν υπό την απειλή του σουλτάνου, λίγο πριν οδηγηθεί ο ίδιος στην κρεμάλα.
Τα ντοκουμέντα μέσα από τις στήλες του «Ελληνικού Τηλεγράφου» εκείνων των δραματικών ημερών
Ο οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄, κατά κόσμο Γεώργιος Αγγελόπουλος από τη Δημητσάνα, ήταν ένα από τα τραγικά πρόσωπα που σημάδεψαν τον ξεσηκωμό των Ελλήνων το 1821 από τις πρώτες κιόλας ημέρες. Ήταν εκείνος που πρώτος, δύο μάλιστα φορές, καταδίκασε την επανάσταση και αναθεμάτισε τις ηγετικές μορφές της, τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, αλλά και τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Μιχαήλ Σούτσο. Η καταδίκη αυτή φαίνεται ότι ήταν υπό την απειλή και την υπόδειξη του σουλτάνου και του μεγάλου βεζύρη. Αλλά παράλληλα ήταν, μαζί με τα μέλη της συνόδου του, ένα από τα πρώτα επώνυμα θύματα των χριστιανών, αφού την ημέρα του Πάσχα, στις 22 Απριλίου 1821 (10 Απριλίου με το παλιό ημερολόγιο που ίσχυε στην Ελλάδα), κρεμάστηκε στη μεσαία θύρα του πατριαρχείου και το πτώμα του, αφού επί τρεις ημέρες σερνόταν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, πετάχτηκε τελικά στη θάλασσα. Ο καπετάνιος ενός ελληνικού πλοίου το βρήκε, το αναγνώρισε και αφού κατάλαβε τι είχε συμβεί, το μετέφερε στην Οδησσό όπου με εντολή του τσάρου κηδεύτηκε επίσημα. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη συγκίνησε όχι μόνο τους Έλληνες, που μετρούσαν το πρώτο υψηλόβαθμο θύμα στον αγώνα, αλλά και τους χριστιανούς της Ευρώπης. Η ορθόδοξη εκκλησία τον τιμά ως εθνομάρτυρα αλλά και άγιο. Η μνήμη του τιμάται στις 10 Απριλίου, ημέρα που απαγχονίστηκε, σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο.
Ο Γρηγόριος για μερικούς ιστορικούς ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ακριβώς επειδή καταδίκασε, με σκληρές μάλιστα αναφορές, την επανάσταση, αλλά κι επειδή πριν από το 1821 είχε εμφανιστεί να προσπαθεί να έχει καλές σχέσεις με τον σουλτάνο. Όταν το 1807 οι Άγγλοι απείλησαν με κατάληψη την Κωνσταντινούπολη λέγεται ότι μετείχε προσωπικά στην κατασκευή οχυρωμάτων. Αν αυτό όμως ήταν πραγματικότητα, δεν θα πρέπει να αμφισβητείται και η συμπάθειά του προς ο γένος των σκλαβωμένων Ελλήνων, ένας από τους οποίους ήταν κι ο ίδιος. Είναι γνωστές ακόμη και οι σχέσεις του με φιλικούς, προς τους οποίους έδινε συμβουλές για το χειρισμό σειράς θεμάτων, όταν προετοιμαζόταν η επανάσταση. Άλλωστε ο ίδιος ο αρχηγός των επαναστατών Αλέξανδρος Υψηλάντης, που αναθεματίστηκε από τον Πατριάρχη όταν ξεκινούσε την εκστρατεία του στη Μολδοβλαχία, καλούσε τους επαναστάτες να μην δίνουν σημασία στις αναφορές αυτές, καθώς, όπως έγραφε στον Κολοκοτρώνη λίγο πριν ξεσπάσει επίσημα η επανάσταση, τα γράμματά του ήταν προϊόν βίας από την υψηλή πύλη. «Εσείς όμως να θεωρήτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του Πατριάρχου», έγραφε χαρακτηριστικά. Η άγρια δολοφονία του Γρηγορίου και η σκύλευση του πτώματός του δείχνουν, άλλωστε, ότι ο σουλτάνος θεώρησε πως οι παρεμβάσεις του κατά των αρχηγών της επανάστασης δεν εξέφραζαν τις πραγματικές του διαθέσεις απέναντι στην επανάσταση.
Ποιος ήταν
ο Γρηγόριος
Ο Γρηγόριος Ε΄ διετέλεσε τρεις φορές Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, (1797-1798, 1806-1808 και 1818-1821). Γεννήθηκε το 1746 στη Δημητσάνα από φτωχούς γονείς, τον Ιωάννη και την Ασημίνα. Το 1765 πήγε στην Αθήνα για δύο χρόνια όπου μαθήτευσε κοντά στον Δημήτριο Βόδα. Το 1767 μετέβη στη Σμύρνη όπου ένας θείος του που ήταν νεωκόρος στο ναό Αγίου Γεωργίου της Σμύρνης, τον βοήθησε να σπουδάσει στο περίφημο Γυμνάσιο της πόλης για πέντε χρόνια. Από την παιδική του ηλικία ο Γιώργιος Αγγελόπουλος είχε σχέση με τη Μονή Φιλοσόφου της Αρκαδίας, μέσω της οποίας ενισχύθηκε ο έμφυτος ασκητισμός του. Έτσι, εκάρη μοναχός στις Στροφάδες στη Μονή του Αγίου Διονυσίου και πήρε το όνομα Γρηγόριος και αργότερα χειροτονήθηκε διάκονος, αρχιδιάκονος, ιερέας και πρωτοσύγκελος Σμύρνης από τον μητροπολίτη Σμύρνης Προκόπιο. Όταν το 1785 ο Προκόπιος εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Γρηγόριος χειροτονήθηκε επίσκοπος και τον διαδέχθηκε στη μητρόπολη Σμύρνης. Από αυτή τη θέση ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα, η οποία τον έκανε ευρύτερα γνωστό. Έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στο κήρυγμα και την κοινωνική δράση, ασχολούμενος ιδίως με την παιδεία του ποιμνίου του.
Τον Μάιο του 1797, μετά το θάνατο του Προκοπίου, ο Γρηγόριος εξελέγη διάδοχός του ως Γρηγόριος Ε΄. Η πατριαρχία του συνέπεσε με μια δύσκολη περίοδο και δεν ήταν καθόλου ανέφελη. Το 1798 εκθρονίστηκε και εξορίστηκε, οπότε αποσύρθηκε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1806 επανεξελέγη Πατριάρχης, αλλά το 1808 εκθρονίστηκε και πάλι, εξορίστηκε στην Πρίγκηπο και κατόπιν κατέφυγε εκ νέου στο Άγιο Όρος. Στις 15 Δεκεμβρίου 1818 εξελέγη για τρίτη φορά Πατριάρχης και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο του 1819.
Στο πλαίσιο του σημερινού αφιερώματος θα παρουσιάσουμε ντοκουμέντα των ημερών της έναρξης της επανάστασης, από τον «Ελληνικό Τηλέγραφο», που εξέδιδε από τα προεπαναστατικά χρόνια στη Βιέννη ο γιατρός Δημήτριος Αλεξανδρίδης. Πιο συγκεκριμένα, θα αναδημοσιεύσουμε μια επιστολή που αναφέρεται στην αρχή της επανάστασης στη Μολδοβλαχία, τις δύο επιστολές του αναθέματος κατά των αρχηγών της επανάστασης, από τον Πατριάρχη και τη σύνοδο, αλλά και την τραγική είδηση του απαγχονισμού του Γρηγορίου, άλλων αρχιερέων και Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη.
“ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ελέω Θεού, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ρώμης και οικουμενικός Πατριάρχης.
Ιερώτατε Μητροπολίτα Μολδαβίας, υπέρτιμε και έξαρχε πλαγηνών, εν αγίω πνεύματι αγαπητέ αδελφέ και συλλειτουργέ, και ευγενέστατοι άρχοντες οι εν τη Επαρχία ταύτη αυτόχθονες τε και ημεδαποί· τιμιώτατοι πραγματευταί· χρησιμώτατοι πρόκριτοι των αυτόθι ευλογημένων Ρουφετίων, και λοιποί απαξάπαντες ευλογημένοι Χριστιανοί εκάστης τάξεως και θαθμού, τέκνα εν Κυρίω ημών αγαπητά, χάρις είη υμίν, και ειρήνη παρά Θεού!
Η πρώτη βάσις της ηθικής, ότι είναι η προς τους ευεργετούντας ευγνωμοσύνη είναι ηλίου λαμπρότερον, και όστις ευεργετούμενος αχαριστεί, είναι ο κάκιστος πάντων ανθρώπων. Αυτήν την κακίαν βλέπομεν πολλαχού στηλιτευομένην και παρά των ιερών Γραφών, και παρ’ αυτού του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ασυγχώρητον, καθώς έχομεν το παράδειγμα του Ιούδα. Όταν δε η αχαριστία είναι συνωδευμένη και με πνεύμα κακοποιόν και αποστατικόν εναντίον την κοινής ημών ευεργέτιδος και τροφού, κραταιάς και αηττήτου Βασιλείας, τότε εμφαίνει και τρόπον αντίθεον, επειδή ουκ έστι, φησί, βασιλεία, και εξουσία ειμή υπό Θεού τεταγμένη, και πας ο αντιτασσόμενος αυτή τη θεόθεν εφ' ημάς τεταγμένη κραταιά Βασιλεία, τη του Θεού διαταγή ανθέστηκεν. Αυτά τα δύω ουσιώδη και βάσιμα ηθικά και θρησκευτικά χρέη κατεπάτησαν με απαραδειγμάτιστον θρασύτατα και αλαζονείαν ο, τε προδιορισθείς της Μολδαβίας Ηγεμών, ως μη ώφειλε, Μιχαήλ, και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Εις όλους τους ομογενείς μας είναι γνωστά τα άπειρα ελέη, όσα η αένναος της εφ' ημάς τεταγμένης Κραταιάς Βασιλείας πηγή εξέχεεν εις τον κακόβουλον αυτόν Μιχαήλ· υπό μικρού και ευτελούς τον ανύψωσεν εις βαθμούς και μεγαλεία· από αδόξου και ασήμου, τον προήγαγεν εις δόξας και τιμάς, τον επλούτισε, τον περιέθαλψε· τέλος πάντων τον ετίμησε και με τον λαμπρότατον της Ηγεμονείας αυτής θρόνον, και τον κατέστησεν Άρχοντα λαών· αυτός όμως φύσει κακόβουλος ων, εφάνη τέρας έμψυχον αχαριστίας, και συμφωνήσας μετά του δραπέτου και φυγάδος Αλεξάνδρου Υψηλάντου, αμφότεροι υπονενοημένοι επίσης αλαζόνες και δοξομανείς, ή μάλλον ειπείν ματαιόφρονες, εκήρυξαν ελευθερίαν του Γένους, και με την φωνήν αυτήν υφείλκυσαν πολλούς των αυτόθι διασπείραντες και αποστόλους και εις διάφορα μέρη, δια να εξαπατήσωσι, και να εφελκύσωσιν εις τον ίδιον της απωλείας κρημνόν και άλλους πολλούς των ομογενών μας· διά να δυνηθώσι δε τρόπον τινά να ενθαρρύνωσι τους ακούοντας, μετεχειρίσθησαν και το όνομα της Ρωσσικής Δυνάμεως, προβαλλόμενοι, ότι και αυτή είναι σύμφωνος με τους στοχασμούς και τα κινήματά των, πρόβλημα διόλου ψευδές και ανύπαρκτον, και μόνης της εδικής των ματαιοφροσύνης αποκύημα, επειδή κοντά οπού το τοιούτον είναι αδύνατον ηθικώς, και πολλής προξένον μομφής εις την Ρωσσικήν Αυτοκρατορίαν, και ο ίδιος ενταύθα εξοχώτατος Πρέσβυς αυτής έδωκεν έγγραφον πληροφορίαν, ότι ουδεμίαν ή είδησιν ή μετοχήν έχει το Ρωσσικόν Κράτος εις αυτήν την υπόθεσιν, καταμεμφόμενος μάλιστα και αποτροπιαζόμενος του πράγματος της βδελυρίαν.
Με τοιαύτας ραδιουργίας εσχημάτισαν την ολεθρίαν Σκηνήν οι δύω ούτοι, και οι τούτων συμπράκτορες φιλελεύθεροι, ή μάλλον ειπείν μισελεύθεροι, και επεχείρησαν εις έργον μιαρόν, θεοστυγές, και ασύνετον, θέλοντες να διαταράξωσι την άνεσιν και ησυχίαν των ομογενών μας πιστών Ραγιάδων της Κραταιάς Βασιλείας, την οποίαν απολαμβάνουσιν υπό την αμφιλαφή σκιάν αυτής με τόσα προνόμια ελευθερίας, όσα δεν απολαμβάνει άλλο έθνος υποτελές και υποκείμενον, τα τε άλλα,και εις τα της θρησκείας μας κατ’ εξοχήν, ήτις διεφυλάχθη και διατηρείται ασκανδάλιστος μέχρι της σήμερον επί ψυχική ημών σωτηρία· αντί λοιπόν φιλελεύθεροι, εφάνησαν μισελεύθεροι· αντί φιλογενείς, και φιλόθρησκοι, εφάνησαν μισογενείς, μισόθρησκοι και αντίθεοι, διοργανίζοντες, φευ! οι ασυνείδητοι με τα απονενοημένα κινήματά των την αγανάκτησιν της ευμενούς Κραταιάς Βασιλείας εναντίον των υπηκόων της Ομογενών μας, και σπεύδοντες να επιφέρωσι κοινόν και γενικόν τον όλεθρον εναντίον παντός του Γένους. Ταύτα τοίνυν ακούσαντες Ημείς τε και πάσα η περί Ημάς Ιερά Αδελφότης, και όλα τα ενταύθα μέλη του ευσεβούς ημών Γένους εκάστης τάξεως, κατηφείας επλήσθημεν πολλής και οδύνης καιρίας, και προήχθημεν υπό φιλοστοργίας πατρικής και προνοίας εκκλησιαστικής αμέσως εις το να εμπνεύσωμεν υμίν τα σωτήρια· και δη γράφοντες εντελλόμεθα και παραγγέλλομεν τη Αρχιερωσύνη σου, και ο ίδιος αμέσως, δια των υπαλλήλων Σοι Ηγουμένων, Ιερομονάχων, και πνευματικών Πατέρων, να διακηρύξης την απάτην των ειρημένων κακοβούλων ανθρώπων, και να καταρτίσης τους υπό την πνευματικήν προστασίαν σου Χριστιανούς εκάστης τάξεως εις την διατήρησιν του πιστού Ριαγιαλικίου, και της άκρας υποταγής και δουλικής ευπειθείας προς αυτήν την θεόθεν εφ’ ημάς τεταγμένην κραταιάν Βασιλείαν, να διαλύσης με τας πραγματικάς αποδείξεις της αληθείας τας πλεκτάνας των ολεθρίων εκείνων ανθρώπων, και να τους αποδείξης κοινούς λυμεώνας και ματαιόφρονας, χωρίς μήτε η Αρχιερωσύνη Σου, μήτε το λογικόν σου αυτό Ποίμνιον να δώσητε εις τους λόγους των και εις τα κινήματά των καμμίαν προσοχήν, μάλιστα δε να τους μισήτε και να τους αποστρέφεσθε, καθότι και η Εκκλησία, και το Γένος τούς έχει μεμισημένους, και επισωρεύει κατ’ αυτών τας παλαμναιοτάτας αράς· ως μέλη σεσηπότα τους έχει αποκεκομμένους της καθαράς και υγιαινούσης Χριστιανικής ολομελείας· ως παραβάται των θείων νόμων, και αποστολικών διατάξεων, ως καταφρονηταί του Ιερού χρήματος της προς τους ευεργετήσαντας ευγνωμοσύνης και ευχαριστίας, ως εναντίοι κι ηθικών και ποιλιτικών όρων, ως την απώλειαν των αθώων και ανευθύνων Ομογενών μας ασυνειδότως τεκταινόμενοι, αφωρισμένοι υπάρχωσι, και κατηγραμένοι, και ασυγχώρητοι, και άλυτοι μετά θάνατον, και τω αιωνίω υπόδικοι αναθέματι, και τυμπανιαίοι· αι πέτραι, τα ξύλα, και ο σίδηρος λυθείησαν, αυτοί δε μηδαμώς· σχισθείσα η Γη καταπίοι αυτούς ουχ ως τον Δαθάν, και Αβειρών, αλλά τρόπω δή τινι παραδόξω, ως θαύμα, και παράδειγμα, πατάξαι Κύριος αυτούς τω ψύχει, τω πυρετώ, τη ανεμοφθορία, και τη ώχρη· γεννηθήτω ο Ουρανός ο υπέρ την κεφαλήν αυτών χαλκούς, και η Γη η υπό τους πόδας αυτών σιδηρά· εκκοπείησαν αώρως της παρούσης ζωής, και προσζημιωθείησαν και την μέλλουσαν· επιπεσείτωσαν επί τας κεφαλάς αυτών κεραυνοί της θείας αγανακτήσεως· είησαν τα κτήματα αυτών εις παντελή αφανισμόν και εις εξολόθρευσιν· γεννηθήτωσαν τα τέκνα αυτών ορφανά και αι γυναίκες αυτών χήραι· εν γενεά μια εξαλειφθείη το όνομα αυτών μετ’ ήχου, και ου μη μείνη αυτοίς λίθος επί λίθου· άγγελος Κυρίου καταδιώξαι αυτούς εν πυρίνη ρομφαία, έχοντες και τας αράς πάντων των απ’ αιώνος αγίων, και των οσίων και Θεοφόρων Πατέρων, και αυτοί και όσοι τοις ίχνεσιν αυτοίς κατηκολούθησαν αμεταμελήτως, ή κατακολουθήσωσι του λοιπού. Ταύτα επαρώμεθα κατ’ αυτών, κρουνούς δακρύων εκ των οφθαλμών ημών αφιέντες, και πλήρεις αγανακτήσεως δικαίας υπάρχοντες. Επειδή δε προς τοις άλλοις εγνώσθη, ότι οι το σατανικόν της Δημεγερσίας φρόνημα νοήσαντες, και εταιρίαν τοιαύτην συστησάμενοι προς αλλήλους, συνεδέθησαν και με τον δεσμόν του όρκου, γινωσκίτωσαν ότι ο όρκος αυτός είναι όρκος απάτης· είναι αδιάκριτος και ασεβής, όμοις με τον όρκον του Ηρώδου, όστις δια να μη φανή παραβάτης του όρκου του, απεκεφάλισεν Ιωάννην τον Βαπτιστήν· αν ήθελεν αθετήση τον παράλογον όρκον, τον οποίον επενόησεν η άλογος επιθυμία του, έζη τότε βέβαια ο θείος Πρόδρομος, ώστε ενός παραλόγου όρκον επιμονή έφερε τον θάνατον του Προδρόμου· η επιμονή άρα του όρκου εις διατήρησιν των υποσχεθέντων παρά της φατρίας αυτής πραγματευομένη ουσιωδώς την απώλειαν ενός ολοκλήρου Γένους πόσον είναι ολεθρία και θεομίσητος, είναι φανερόν εξ εναντίας η αθέτησις του όρκου αυτού απαλλάττουσα το Γένος εκ των απερχομένων απαραμυθήτων δεινών, είναι θεοφιλής, και σωτηριώδης. Δια τούτο τη χάριτι του παναγίου Πνεύματος έχει η Εκκλησία διαλελυμένον τον όρκον αυτών, και αποδέχεται και συγχωρεί εκ καρδίας τους μετανοούντας και επιστρέφοντας, και την προτέραν απάτην ομολογούντας: και το πιστόν το Ριαγιαλικίου αυτών εναγκαλιζομένους ειλικρινώς· αποτείνοντες δε τον λόγον ιδίως και προς την Αρχιερωσύνην Σου αποφαινόμεθα, εάν μη βαδίσης εις όσα εν Πνεύματι αγίω παραινούμεν δια του παρόντος εκκλησιαστικώς, εάν δεν δείξης εν έργω την επιμέλειάν Σου και προθυμίαν εις την διάλυσιν των σκευωριών, εις την αναστολήν των καταχρήσεων, και αταξιών, εις την επιστροφήν των πλανηθέντων, εις την άμεσον και έμμεσον καταδρομήν και εκδίκησιν των επιμενόντων εις τα αποστατικά φρονήματα, εάν δε συμφρονήσης τη Εκκλησία, και ενεί λόγω, εάν καθ’ οιονδή τινα τρόπον κατενεχθής κατά της κοινής ημών ευεργέτιδος κραταιάς Βασιλείας, Σε έχομεν οργόν πάσης Αρχιεροπραξίας, και τη δυνάμει του αγίου Πνεύματος έκπτωτον του βαθμού της Αρχιερωσύνης, και των ιερών περιβόλων απόβλητον, και της θείας χάριτος γεγυμνωμένον, και τω πυρί της Γεέννης ένοχον, ως την απώλειαν του Γένους ημών αιρετισάμενον, και προτιμήσαντα. Ούτω τοίνυν, αγαπητοί Αδελφοί, ανανήψατε, προς Θεού, και ποιήσατε καθώς εκκλησιαστικώς υμίν γράφοντες κελευόμεθα, ότι περιμένομεν κατά τάχος την αισίαν των γραφομένων εκτέλεσιν, ίνα και του Θεού η χάρις, και το άπειρον έλεος είη μετά πάντων υμών.
αωκα’. εν μηνί Μαρτίω
Υπεγράφη Συνοδικώς επί της Αγίας Τραπέζης παρά της ημών Μετριότητος, και της Μακαριότητός του, και πάντων αγίων Αρχιερίων.
Ο Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος αποφαίνεται.
Ο Ιεροσολύμων Πολύκαρπος συναποφαίνετια.
Ο Καισαρείας Ιωαννίκιος.
Ο Ηρακλείας Μελέτιος.
Ο Κυζίκου Κωνστάντιος.
Ο Νικομηδείας Αθανάσιος.
Ο Νικαίας Μελέτιος.
Ο Χαλκηδόνος Γρηγόριος.
Ο Δίρκων Γρηγόριος.
Ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ.
Ο Τυρνάβου Ιωαννίκιος.
Ο Ανδριανουπόλεως Δωρόθεος.
Ο Προυσσίας Μελέτιος.
Ο Χαλκηδόνος Μελέτιος.
Ο Δειμοτοίχου Καλλίνικος.
Ο Αγκύρας Αθανάσιος.
Ο Ναξίας Γρηγόριος.
Ο Σίφνου Καλλνίκιος.
Ο Φαναρίου και Φαρσάλων Δαμασκηνός.
κτλ. κτλ. κτλ.”
“... απεκεφαλίσθησαν ο νεωστί ψηφισθείς μέγας Δραγουμάνος, Μπεγζαδέ Κωνσταντίνος Μουρούζης και πολλοί μεγάλοι πραγματευταί. Αλλοι δε εκρεμάσθησαν εις τα παραθύρια και θύρας των οικιών των δια του μήκους του Βοσπόρου.
Την 21 τούτου έφθασεν ο νέος μέγας Βεζύρης, Μπενδερλί Αλή πασιάς, μετά παρρησίας εις την Κωνσταντινούπολιν.
Την επαύριον επιάσθη ο πατριάρχης Γρηγόριος, μετά την λειτουργίαν, από τας στρατιωτικάς φρουράς, και αχθείς εις τα φυλακάς του Μπσανδζή-μπαση, εκρεμάσθη περί τας 5 ώρας μετά το γεύμα εις την θύραν του πατριαρχείου του.
Το αυτό έπαθον και άλλοι τινες αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι. Εις τους πίνακας, οι οποίοι ετέθηκαν εις τα λείψανα των κρεμασθέντων, αναγινώσκεται, ότι ο πατριάρχης, ως και ο μέγας Δραγομάνος ήσαν προδόται και συγκοινωνοί των συνωμοσιών”.
πηγή
Οι δύο επίσημες επιστολές κατά της επανάστασης του 1821, που στάλθηκαν υπό την απειλή του σουλτάνου, λίγο πριν οδηγηθεί ο ίδιος στην κρεμάλα.
Τα ντοκουμέντα μέσα από τις στήλες του «Ελληνικού Τηλεγράφου» εκείνων των δραματικών ημερών
Ο οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄, κατά κόσμο Γεώργιος Αγγελόπουλος από τη Δημητσάνα, ήταν ένα από τα τραγικά πρόσωπα που σημάδεψαν τον ξεσηκωμό των Ελλήνων το 1821 από τις πρώτες κιόλας ημέρες. Ήταν εκείνος που πρώτος, δύο μάλιστα φορές, καταδίκασε την επανάσταση και αναθεμάτισε τις ηγετικές μορφές της, τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, αλλά και τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Μιχαήλ Σούτσο. Η καταδίκη αυτή φαίνεται ότι ήταν υπό την απειλή και την υπόδειξη του σουλτάνου και του μεγάλου βεζύρη. Αλλά παράλληλα ήταν, μαζί με τα μέλη της συνόδου του, ένα από τα πρώτα επώνυμα θύματα των χριστιανών, αφού την ημέρα του Πάσχα, στις 22 Απριλίου 1821 (10 Απριλίου με το παλιό ημερολόγιο που ίσχυε στην Ελλάδα), κρεμάστηκε στη μεσαία θύρα του πατριαρχείου και το πτώμα του, αφού επί τρεις ημέρες σερνόταν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, πετάχτηκε τελικά στη θάλασσα. Ο καπετάνιος ενός ελληνικού πλοίου το βρήκε, το αναγνώρισε και αφού κατάλαβε τι είχε συμβεί, το μετέφερε στην Οδησσό όπου με εντολή του τσάρου κηδεύτηκε επίσημα. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη συγκίνησε όχι μόνο τους Έλληνες, που μετρούσαν το πρώτο υψηλόβαθμο θύμα στον αγώνα, αλλά και τους χριστιανούς της Ευρώπης. Η ορθόδοξη εκκλησία τον τιμά ως εθνομάρτυρα αλλά και άγιο. Η μνήμη του τιμάται στις 10 Απριλίου, ημέρα που απαγχονίστηκε, σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο.
Ο Γρηγόριος για μερικούς ιστορικούς ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ακριβώς επειδή καταδίκασε, με σκληρές μάλιστα αναφορές, την επανάσταση, αλλά κι επειδή πριν από το 1821 είχε εμφανιστεί να προσπαθεί να έχει καλές σχέσεις με τον σουλτάνο. Όταν το 1807 οι Άγγλοι απείλησαν με κατάληψη την Κωνσταντινούπολη λέγεται ότι μετείχε προσωπικά στην κατασκευή οχυρωμάτων. Αν αυτό όμως ήταν πραγματικότητα, δεν θα πρέπει να αμφισβητείται και η συμπάθειά του προς ο γένος των σκλαβωμένων Ελλήνων, ένας από τους οποίους ήταν κι ο ίδιος. Είναι γνωστές ακόμη και οι σχέσεις του με φιλικούς, προς τους οποίους έδινε συμβουλές για το χειρισμό σειράς θεμάτων, όταν προετοιμαζόταν η επανάσταση. Άλλωστε ο ίδιος ο αρχηγός των επαναστατών Αλέξανδρος Υψηλάντης, που αναθεματίστηκε από τον Πατριάρχη όταν ξεκινούσε την εκστρατεία του στη Μολδοβλαχία, καλούσε τους επαναστάτες να μην δίνουν σημασία στις αναφορές αυτές, καθώς, όπως έγραφε στον Κολοκοτρώνη λίγο πριν ξεσπάσει επίσημα η επανάσταση, τα γράμματά του ήταν προϊόν βίας από την υψηλή πύλη. «Εσείς όμως να θεωρήτε ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του Πατριάρχου», έγραφε χαρακτηριστικά. Η άγρια δολοφονία του Γρηγορίου και η σκύλευση του πτώματός του δείχνουν, άλλωστε, ότι ο σουλτάνος θεώρησε πως οι παρεμβάσεις του κατά των αρχηγών της επανάστασης δεν εξέφραζαν τις πραγματικές του διαθέσεις απέναντι στην επανάσταση.
Ποιος ήταν
ο Γρηγόριος
Ο Γρηγόριος Ε΄ διετέλεσε τρεις φορές Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, (1797-1798, 1806-1808 και 1818-1821). Γεννήθηκε το 1746 στη Δημητσάνα από φτωχούς γονείς, τον Ιωάννη και την Ασημίνα. Το 1765 πήγε στην Αθήνα για δύο χρόνια όπου μαθήτευσε κοντά στον Δημήτριο Βόδα. Το 1767 μετέβη στη Σμύρνη όπου ένας θείος του που ήταν νεωκόρος στο ναό Αγίου Γεωργίου της Σμύρνης, τον βοήθησε να σπουδάσει στο περίφημο Γυμνάσιο της πόλης για πέντε χρόνια. Από την παιδική του ηλικία ο Γιώργιος Αγγελόπουλος είχε σχέση με τη Μονή Φιλοσόφου της Αρκαδίας, μέσω της οποίας ενισχύθηκε ο έμφυτος ασκητισμός του. Έτσι, εκάρη μοναχός στις Στροφάδες στη Μονή του Αγίου Διονυσίου και πήρε το όνομα Γρηγόριος και αργότερα χειροτονήθηκε διάκονος, αρχιδιάκονος, ιερέας και πρωτοσύγκελος Σμύρνης από τον μητροπολίτη Σμύρνης Προκόπιο. Όταν το 1785 ο Προκόπιος εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Γρηγόριος χειροτονήθηκε επίσκοπος και τον διαδέχθηκε στη μητρόπολη Σμύρνης. Από αυτή τη θέση ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα, η οποία τον έκανε ευρύτερα γνωστό. Έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στο κήρυγμα και την κοινωνική δράση, ασχολούμενος ιδίως με την παιδεία του ποιμνίου του.
Τον Μάιο του 1797, μετά το θάνατο του Προκοπίου, ο Γρηγόριος εξελέγη διάδοχός του ως Γρηγόριος Ε΄. Η πατριαρχία του συνέπεσε με μια δύσκολη περίοδο και δεν ήταν καθόλου ανέφελη. Το 1798 εκθρονίστηκε και εξορίστηκε, οπότε αποσύρθηκε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1806 επανεξελέγη Πατριάρχης, αλλά το 1808 εκθρονίστηκε και πάλι, εξορίστηκε στην Πρίγκηπο και κατόπιν κατέφυγε εκ νέου στο Άγιο Όρος. Στις 15 Δεκεμβρίου 1818 εξελέγη για τρίτη φορά Πατριάρχης και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο του 1819.
Στο πλαίσιο του σημερινού αφιερώματος θα παρουσιάσουμε ντοκουμέντα των ημερών της έναρξης της επανάστασης, από τον «Ελληνικό Τηλέγραφο», που εξέδιδε από τα προεπαναστατικά χρόνια στη Βιέννη ο γιατρός Δημήτριος Αλεξανδρίδης. Πιο συγκεκριμένα, θα αναδημοσιεύσουμε μια επιστολή που αναφέρεται στην αρχή της επανάστασης στη Μολδοβλαχία, τις δύο επιστολές του αναθέματος κατά των αρχηγών της επανάστασης, από τον Πατριάρχη και τη σύνοδο, αλλά και την τραγική είδηση του απαγχονισμού του Γρηγορίου, άλλων αρχιερέων και Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη.
Το συνοδικό γράμμα με το ανάθεμα και την καταδίκη των αρχηγών της επανάστασης
“ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ελέω Θεού, Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ρώμης και οικουμενικός Πατριάρχης.
Ιερώτατε Μητροπολίτα Μολδαβίας, υπέρτιμε και έξαρχε πλαγηνών, εν αγίω πνεύματι αγαπητέ αδελφέ και συλλειτουργέ, και ευγενέστατοι άρχοντες οι εν τη Επαρχία ταύτη αυτόχθονες τε και ημεδαποί· τιμιώτατοι πραγματευταί· χρησιμώτατοι πρόκριτοι των αυτόθι ευλογημένων Ρουφετίων, και λοιποί απαξάπαντες ευλογημένοι Χριστιανοί εκάστης τάξεως και θαθμού, τέκνα εν Κυρίω ημών αγαπητά, χάρις είη υμίν, και ειρήνη παρά Θεού!
Η πρώτη βάσις της ηθικής, ότι είναι η προς τους ευεργετούντας ευγνωμοσύνη είναι ηλίου λαμπρότερον, και όστις ευεργετούμενος αχαριστεί, είναι ο κάκιστος πάντων ανθρώπων. Αυτήν την κακίαν βλέπομεν πολλαχού στηλιτευομένην και παρά των ιερών Γραφών, και παρ’ αυτού του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ασυγχώρητον, καθώς έχομεν το παράδειγμα του Ιούδα. Όταν δε η αχαριστία είναι συνωδευμένη και με πνεύμα κακοποιόν και αποστατικόν εναντίον την κοινής ημών ευεργέτιδος και τροφού, κραταιάς και αηττήτου Βασιλείας, τότε εμφαίνει και τρόπον αντίθεον, επειδή ουκ έστι, φησί, βασιλεία, και εξουσία ειμή υπό Θεού τεταγμένη, και πας ο αντιτασσόμενος αυτή τη θεόθεν εφ' ημάς τεταγμένη κραταιά Βασιλεία, τη του Θεού διαταγή ανθέστηκεν. Αυτά τα δύω ουσιώδη και βάσιμα ηθικά και θρησκευτικά χρέη κατεπάτησαν με απαραδειγμάτιστον θρασύτατα και αλαζονείαν ο, τε προδιορισθείς της Μολδαβίας Ηγεμών, ως μη ώφειλε, Μιχαήλ, και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Εις όλους τους ομογενείς μας είναι γνωστά τα άπειρα ελέη, όσα η αένναος της εφ' ημάς τεταγμένης Κραταιάς Βασιλείας πηγή εξέχεεν εις τον κακόβουλον αυτόν Μιχαήλ· υπό μικρού και ευτελούς τον ανύψωσεν εις βαθμούς και μεγαλεία· από αδόξου και ασήμου, τον προήγαγεν εις δόξας και τιμάς, τον επλούτισε, τον περιέθαλψε· τέλος πάντων τον ετίμησε και με τον λαμπρότατον της Ηγεμονείας αυτής θρόνον, και τον κατέστησεν Άρχοντα λαών· αυτός όμως φύσει κακόβουλος ων, εφάνη τέρας έμψυχον αχαριστίας, και συμφωνήσας μετά του δραπέτου και φυγάδος Αλεξάνδρου Υψηλάντου, αμφότεροι υπονενοημένοι επίσης αλαζόνες και δοξομανείς, ή μάλλον ειπείν ματαιόφρονες, εκήρυξαν ελευθερίαν του Γένους, και με την φωνήν αυτήν υφείλκυσαν πολλούς των αυτόθι διασπείραντες και αποστόλους και εις διάφορα μέρη, δια να εξαπατήσωσι, και να εφελκύσωσιν εις τον ίδιον της απωλείας κρημνόν και άλλους πολλούς των ομογενών μας· διά να δυνηθώσι δε τρόπον τινά να ενθαρρύνωσι τους ακούοντας, μετεχειρίσθησαν και το όνομα της Ρωσσικής Δυνάμεως, προβαλλόμενοι, ότι και αυτή είναι σύμφωνος με τους στοχασμούς και τα κινήματά των, πρόβλημα διόλου ψευδές και ανύπαρκτον, και μόνης της εδικής των ματαιοφροσύνης αποκύημα, επειδή κοντά οπού το τοιούτον είναι αδύνατον ηθικώς, και πολλής προξένον μομφής εις την Ρωσσικήν Αυτοκρατορίαν, και ο ίδιος ενταύθα εξοχώτατος Πρέσβυς αυτής έδωκεν έγγραφον πληροφορίαν, ότι ουδεμίαν ή είδησιν ή μετοχήν έχει το Ρωσσικόν Κράτος εις αυτήν την υπόθεσιν, καταμεμφόμενος μάλιστα και αποτροπιαζόμενος του πράγματος της βδελυρίαν.
Με τοιαύτας ραδιουργίας εσχημάτισαν την ολεθρίαν Σκηνήν οι δύω ούτοι, και οι τούτων συμπράκτορες φιλελεύθεροι, ή μάλλον ειπείν μισελεύθεροι, και επεχείρησαν εις έργον μιαρόν, θεοστυγές, και ασύνετον, θέλοντες να διαταράξωσι την άνεσιν και ησυχίαν των ομογενών μας πιστών Ραγιάδων της Κραταιάς Βασιλείας, την οποίαν απολαμβάνουσιν υπό την αμφιλαφή σκιάν αυτής με τόσα προνόμια ελευθερίας, όσα δεν απολαμβάνει άλλο έθνος υποτελές και υποκείμενον, τα τε άλλα,και εις τα της θρησκείας μας κατ’ εξοχήν, ήτις διεφυλάχθη και διατηρείται ασκανδάλιστος μέχρι της σήμερον επί ψυχική ημών σωτηρία· αντί λοιπόν φιλελεύθεροι, εφάνησαν μισελεύθεροι· αντί φιλογενείς, και φιλόθρησκοι, εφάνησαν μισογενείς, μισόθρησκοι και αντίθεοι, διοργανίζοντες, φευ! οι ασυνείδητοι με τα απονενοημένα κινήματά των την αγανάκτησιν της ευμενούς Κραταιάς Βασιλείας εναντίον των υπηκόων της Ομογενών μας, και σπεύδοντες να επιφέρωσι κοινόν και γενικόν τον όλεθρον εναντίον παντός του Γένους. Ταύτα τοίνυν ακούσαντες Ημείς τε και πάσα η περί Ημάς Ιερά Αδελφότης, και όλα τα ενταύθα μέλη του ευσεβούς ημών Γένους εκάστης τάξεως, κατηφείας επλήσθημεν πολλής και οδύνης καιρίας, και προήχθημεν υπό φιλοστοργίας πατρικής και προνοίας εκκλησιαστικής αμέσως εις το να εμπνεύσωμεν υμίν τα σωτήρια· και δη γράφοντες εντελλόμεθα και παραγγέλλομεν τη Αρχιερωσύνη σου, και ο ίδιος αμέσως, δια των υπαλλήλων Σοι Ηγουμένων, Ιερομονάχων, και πνευματικών Πατέρων, να διακηρύξης την απάτην των ειρημένων κακοβούλων ανθρώπων, και να καταρτίσης τους υπό την πνευματικήν προστασίαν σου Χριστιανούς εκάστης τάξεως εις την διατήρησιν του πιστού Ριαγιαλικίου, και της άκρας υποταγής και δουλικής ευπειθείας προς αυτήν την θεόθεν εφ’ ημάς τεταγμένην κραταιάν Βασιλείαν, να διαλύσης με τας πραγματικάς αποδείξεις της αληθείας τας πλεκτάνας των ολεθρίων εκείνων ανθρώπων, και να τους αποδείξης κοινούς λυμεώνας και ματαιόφρονας, χωρίς μήτε η Αρχιερωσύνη Σου, μήτε το λογικόν σου αυτό Ποίμνιον να δώσητε εις τους λόγους των και εις τα κινήματά των καμμίαν προσοχήν, μάλιστα δε να τους μισήτε και να τους αποστρέφεσθε, καθότι και η Εκκλησία, και το Γένος τούς έχει μεμισημένους, και επισωρεύει κατ’ αυτών τας παλαμναιοτάτας αράς· ως μέλη σεσηπότα τους έχει αποκεκομμένους της καθαράς και υγιαινούσης Χριστιανικής ολομελείας· ως παραβάται των θείων νόμων, και αποστολικών διατάξεων, ως καταφρονηταί του Ιερού χρήματος της προς τους ευεργετήσαντας ευγνωμοσύνης και ευχαριστίας, ως εναντίοι κι ηθικών και ποιλιτικών όρων, ως την απώλειαν των αθώων και ανευθύνων Ομογενών μας ασυνειδότως τεκταινόμενοι, αφωρισμένοι υπάρχωσι, και κατηγραμένοι, και ασυγχώρητοι, και άλυτοι μετά θάνατον, και τω αιωνίω υπόδικοι αναθέματι, και τυμπανιαίοι· αι πέτραι, τα ξύλα, και ο σίδηρος λυθείησαν, αυτοί δε μηδαμώς· σχισθείσα η Γη καταπίοι αυτούς ουχ ως τον Δαθάν, και Αβειρών, αλλά τρόπω δή τινι παραδόξω, ως θαύμα, και παράδειγμα, πατάξαι Κύριος αυτούς τω ψύχει, τω πυρετώ, τη ανεμοφθορία, και τη ώχρη· γεννηθήτω ο Ουρανός ο υπέρ την κεφαλήν αυτών χαλκούς, και η Γη η υπό τους πόδας αυτών σιδηρά· εκκοπείησαν αώρως της παρούσης ζωής, και προσζημιωθείησαν και την μέλλουσαν· επιπεσείτωσαν επί τας κεφαλάς αυτών κεραυνοί της θείας αγανακτήσεως· είησαν τα κτήματα αυτών εις παντελή αφανισμόν και εις εξολόθρευσιν· γεννηθήτωσαν τα τέκνα αυτών ορφανά και αι γυναίκες αυτών χήραι· εν γενεά μια εξαλειφθείη το όνομα αυτών μετ’ ήχου, και ου μη μείνη αυτοίς λίθος επί λίθου· άγγελος Κυρίου καταδιώξαι αυτούς εν πυρίνη ρομφαία, έχοντες και τας αράς πάντων των απ’ αιώνος αγίων, και των οσίων και Θεοφόρων Πατέρων, και αυτοί και όσοι τοις ίχνεσιν αυτοίς κατηκολούθησαν αμεταμελήτως, ή κατακολουθήσωσι του λοιπού. Ταύτα επαρώμεθα κατ’ αυτών, κρουνούς δακρύων εκ των οφθαλμών ημών αφιέντες, και πλήρεις αγανακτήσεως δικαίας υπάρχοντες. Επειδή δε προς τοις άλλοις εγνώσθη, ότι οι το σατανικόν της Δημεγερσίας φρόνημα νοήσαντες, και εταιρίαν τοιαύτην συστησάμενοι προς αλλήλους, συνεδέθησαν και με τον δεσμόν του όρκου, γινωσκίτωσαν ότι ο όρκος αυτός είναι όρκος απάτης· είναι αδιάκριτος και ασεβής, όμοις με τον όρκον του Ηρώδου, όστις δια να μη φανή παραβάτης του όρκου του, απεκεφάλισεν Ιωάννην τον Βαπτιστήν· αν ήθελεν αθετήση τον παράλογον όρκον, τον οποίον επενόησεν η άλογος επιθυμία του, έζη τότε βέβαια ο θείος Πρόδρομος, ώστε ενός παραλόγου όρκον επιμονή έφερε τον θάνατον του Προδρόμου· η επιμονή άρα του όρκου εις διατήρησιν των υποσχεθέντων παρά της φατρίας αυτής πραγματευομένη ουσιωδώς την απώλειαν ενός ολοκλήρου Γένους πόσον είναι ολεθρία και θεομίσητος, είναι φανερόν εξ εναντίας η αθέτησις του όρκου αυτού απαλλάττουσα το Γένος εκ των απερχομένων απαραμυθήτων δεινών, είναι θεοφιλής, και σωτηριώδης. Δια τούτο τη χάριτι του παναγίου Πνεύματος έχει η Εκκλησία διαλελυμένον τον όρκον αυτών, και αποδέχεται και συγχωρεί εκ καρδίας τους μετανοούντας και επιστρέφοντας, και την προτέραν απάτην ομολογούντας: και το πιστόν το Ριαγιαλικίου αυτών εναγκαλιζομένους ειλικρινώς· αποτείνοντες δε τον λόγον ιδίως και προς την Αρχιερωσύνην Σου αποφαινόμεθα, εάν μη βαδίσης εις όσα εν Πνεύματι αγίω παραινούμεν δια του παρόντος εκκλησιαστικώς, εάν δεν δείξης εν έργω την επιμέλειάν Σου και προθυμίαν εις την διάλυσιν των σκευωριών, εις την αναστολήν των καταχρήσεων, και αταξιών, εις την επιστροφήν των πλανηθέντων, εις την άμεσον και έμμεσον καταδρομήν και εκδίκησιν των επιμενόντων εις τα αποστατικά φρονήματα, εάν δε συμφρονήσης τη Εκκλησία, και ενεί λόγω, εάν καθ’ οιονδή τινα τρόπον κατενεχθής κατά της κοινής ημών ευεργέτιδος κραταιάς Βασιλείας, Σε έχομεν οργόν πάσης Αρχιεροπραξίας, και τη δυνάμει του αγίου Πνεύματος έκπτωτον του βαθμού της Αρχιερωσύνης, και των ιερών περιβόλων απόβλητον, και της θείας χάριτος γεγυμνωμένον, και τω πυρί της Γεέννης ένοχον, ως την απώλειαν του Γένους ημών αιρετισάμενον, και προτιμήσαντα. Ούτω τοίνυν, αγαπητοί Αδελφοί, ανανήψατε, προς Θεού, και ποιήσατε καθώς εκκλησιαστικώς υμίν γράφοντες κελευόμεθα, ότι περιμένομεν κατά τάχος την αισίαν των γραφομένων εκτέλεσιν, ίνα και του Θεού η χάρις, και το άπειρον έλεος είη μετά πάντων υμών.
αωκα’. εν μηνί Μαρτίω
Υπεγράφη Συνοδικώς επί της Αγίας Τραπέζης παρά της ημών Μετριότητος, και της Μακαριότητός του, και πάντων αγίων Αρχιερίων.
Ο Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος αποφαίνεται.
Ο Ιεροσολύμων Πολύκαρπος συναποφαίνετια.
Ο Καισαρείας Ιωαννίκιος.
Ο Ηρακλείας Μελέτιος.
Ο Κυζίκου Κωνστάντιος.
Ο Νικομηδείας Αθανάσιος.
Ο Νικαίας Μελέτιος.
Ο Χαλκηδόνος Γρηγόριος.
Ο Δίρκων Γρηγόριος.
Ο Θεσσαλονίκης Ιωσήφ.
Ο Τυρνάβου Ιωαννίκιος.
Ο Ανδριανουπόλεως Δωρόθεος.
Ο Προυσσίας Μελέτιος.
Ο Χαλκηδόνος Μελέτιος.
Ο Δειμοτοίχου Καλλίνικος.
Ο Αγκύρας Αθανάσιος.
Ο Ναξίας Γρηγόριος.
Ο Σίφνου Καλλνίκιος.
Ο Φαναρίου και Φαρσάλων Δαμασκηνός.
κτλ. κτλ. κτλ.”
Η είδηση του απαγχονισμού του Πατριάρχη
“Ελληνικός Τηλέγραφος” 15 Μαΐου 1821
“... απεκεφαλίσθησαν ο νεωστί ψηφισθείς μέγας Δραγουμάνος, Μπεγζαδέ Κωνσταντίνος Μουρούζης και πολλοί μεγάλοι πραγματευταί. Αλλοι δε εκρεμάσθησαν εις τα παραθύρια και θύρας των οικιών των δια του μήκους του Βοσπόρου.
Την 21 τούτου έφθασεν ο νέος μέγας Βεζύρης, Μπενδερλί Αλή πασιάς, μετά παρρησίας εις την Κωνσταντινούπολιν.
Την επαύριον επιάσθη ο πατριάρχης Γρηγόριος, μετά την λειτουργίαν, από τας στρατιωτικάς φρουράς, και αχθείς εις τα φυλακάς του Μπσανδζή-μπαση, εκρεμάσθη περί τας 5 ώρας μετά το γεύμα εις την θύραν του πατριαρχείου του.
Το αυτό έπαθον και άλλοι τινες αρχιεπίσκοποι και επίσκοποι. Εις τους πίνακας, οι οποίοι ετέθηκαν εις τα λείψανα των κρεμασθέντων, αναγινώσκεται, ότι ο πατριάρχης, ως και ο μέγας Δραγομάνος ήσαν προδόται και συγκοινωνοί των συνωμοσιών”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά