Η ΠΡΩΤΗ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ
1. Σήμερα, αγαπητοί μου χριστιανοί, 1η Σεπτεμβρίου, είναι η πρώτη του έτους. Αλλά θα πείτε: Δεν είναι πρώτη του έτους η 1η Ιανουαρίου; Όχι, χριστιανοί μου! Η 1η Ιανουαρίου είναι η πρώτη του πολιτικού έτους. Την ημέρα αυτή την γιορτάζουν για πρωτοχρονιά όλοι οι άνθρωποι της γης, και Ορθόδοξοι και Καθολικοί και Μουσουλμάνοι και άθεοι και άπιστοι. Εμείς όμως, σαν Ορθόδοξοι χριστιανοί, πρέπει να έχουμε μιά δική μας πρωτοχρονιά. Και αυτή είναι η 1η Σεπτεμβρίου. Η 1η Σεπτεμβρίου είναι η αρχή του εκκλησιαστικού έτους, «αρχή Ινδίκτου», όπως την γράφουν τα εκκλησιαστικά μας βιβλία. Και είναι αυτή η ημέρα η πρώτη του έτους κατά το ημερολόγιο της Παλαιάς Διαθήκης, που το έτος άρχιζε από το Φθινόπωρο. Βλέπετε λοιπόν ότι και το εκκλησιαστικό τυπικό μας το ρυθμίζει η Παλαιά Διαθήκη.
2. Αλλά θα σας πω τώρα και κάτι άλλο, για να δείτε ακόμη περισσότερο πόσο η Παλαιά Διαθήκη ρυθμίζει το τυπικό του χρόνου. Ο μήνας στον οποίο μπαίνουμε από σήμερα λέγεται «Σεπτέμβριος» και ο άλλος μήνας λέγεται «Οκτώβριος» και μετά από αυτόν ο μήνας λέγεται «Νοέμβριος». «Σεπτέμβριος» σημαίνει έβδομος». «Οκτώβριος» σημαίνει «όγδοος». «Νοέμβριος» σημαίνει «ένατος», όπως και «Δεκέμβριος» σημαίνει «δέκατος». Αλλά πώς είναι ο Σεπτέβριος έβδομος μήνας, αφού από αυτόν αρχίζει το εκκλησιαστικό έτος; Έπρεπε να λέγεται ο πρώτος μήνας. Εδώ, αγαπητοί μου χριστιανοί, έχω να σας πω ότι μας κυβερνάει ένα άλλο τυπικό της Παλαιάς Διαθήκης, το οποίο είναι και το πιο σωστό. Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν δύο ημερολόγια. Το ένα, όπως σας είπα, αρχίζει το Φθινόπωρο και κατά το τυπικό αυτό έχουμε και εμείς ως πρώτο μήνα τον Σεπτέμβριο. Κατά το άλλο όμως ημερολόγιο της Παλαιάς Διαθήκης το έτος αρχίζει από την Άνοιξη με πρώτο μήνα τον Μάρτιο, τον «Αβίβ», όπως τον λέγει η Παλαιά Διαθήκη. Ο Μάρτιος, αδελφοί μου χριστιανοί, στην πραγματικότητα είναι ο πρώτος μήνας του έτους. Αν αριθμήσετε τώρα με πρώτο μήνα τον Μάρτιο, θα βγάλετε τον Σεπτέμβριο έβδομο μήνα, τον Οκτώβριο όγδοο, τον Νοέμβριο ένατο και τον Δεκέμβριο δέκατο. «Ντέσεμ» σημαίνει «δέκα». Αλλά γιατί είναι ο Μάρτιος ο πρώτος μήνας του έτους; Ακούστε, χριστιανοί μου: Τον μήνα Μάρτιο έγινε η δημιουργία του κόσμου. Και φαίνεται αυτό από την ζωογόνηση που έχει η γη τον μήνα αυτό. Όλα αυτά που λέει το βιβλίο της Γένεσης για την δημιουργία του κόσμου έγιναν τον μήνα Μάρτιο. Αυτό το λέγει και το τονίζει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Μεγάλος Πατέρας αυτός, αδελφοί μου χριστιανοί! Είναι η συνισταμένη όλων των αγίων Πατέρων! Τον Μάρτιο λοιπόν έγινε η δημιουργία του κόσμου. Αλλά χάλασε αυτός ο κόσμος. Τον χάλασε η αμαρτία. Γι᾽ αυτό από αγάπη ο Θεός ξανάφτιαξε τον χαλασμένο από την αμαρτία κόσμο. «Αναδημιουργία» λέγεται αυτό. Πότε έγινε η αναδημιουργία του κόσμου; Έγινε πάλι τον μήνα Μάρτιο. Γιατί η αναδημιουργία έγινε με τον Ευαγγελισμό της Παναγίας μας, που τον εορτάζουμε τον μήνα Μάρτιο. Γι᾽ αυτό ο μήνας Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας του έτους.
Ώστε λοιπόν και τα δύο ημερολόγια της Παλαιάς Διαθήκης και εκείνο που αρχίζει από το Φθινόπωρο και εκείνο που αρχίζει από την Άνοιξη, μπήκαν και τα δύο στον Εκκλησιαστικό μας βίο. Για την 1η Ιανουαρίου ως αρχή του έτους, με τα κοσμικά της ξεφαντώματα, δεν μιλάω καθόλου. Θέλησαν όλα τα έθνη της γης να έχουν μία κοινή ημερομηνία ως πρώτη του έτους, για να συνεννοούνται στις εμπορικές τους συναλλαγές, και έβαλαν την 1η Ιανουαρίου. Και αυτή η κοσμική πρωτοχρονιά μάς σκέπασε την μεγάλη δεσποτική εορτή της Περιτομής του Κυρίου και την άλλη μεγάλη πάλι εορτή του Ιεράρχου Βασιλείου. Και η κοσμική βέβαια αυτή εορτή της Πρωτοχρονιάς δεν συνδέεται με λατρεία.
3. Ελάτε τώρα πάλι στην Παλαιά Διαθήκη, για να δείτε πώς ετελείτο σ᾽ αυτήν η Πρωτοχρονιά. Πρώτα-πρώτα η Παλαιά Διαθήκη σε όλες τις διαιρέσεις του χρόνου έχει προσευχή. Η πρώτη απλή διαίρεση του χρόνου είναι η εσπέρα και το πρωί. Πρώτα έγινε η εσπέρα και μετά το πρωί. Γι᾽ αυτό η Εκκλησία μας αρχίζει την ημέρα με τον Εσπερινό. Άλλη διαίρεση του χρόνου είναι η εβδομάδα, το «Σάββατο», όπως το λέγει η Παλαιά Διαθήκη. Άλλη διαίρεση είναι οι μήνες και έπειτα το έτος. Σε όλες αυτές τις διαιρέσεις του χρόνου η Παλαιά Διαθήκη κανονίζει προσευχή. Μάλιστα δε η προσευχή που γίνεται το πρωί λέγεται στην Παλαιά Διαθήκη «ταμίτ» και σημαίνει «διαρκής», δηλαδή αδιάλειπτη. Να είναι προσευχή όλη την ημέρα. Και αφού όλη την ημέρα έχουμε προσευχή, όλο το έτος λοιπόν κυλάει με προσευχή.
4. Αλλά για την σημερινή ημέρα 1η Σεπτεμβρίου, που είναι η πρώτη του εκκλησιαστικού έτους, μάς ενδιαφέρει περισσότερο να πούμε πώς γιόρταζαν οι Ιουδαίοι στην Παλαιά Διαθήκη την Πρωτοχρονιά τους. Την γιόρταζαν με πολλή προσευχή και ολόκληρη λατρευτική ακολουθία. Την πρωτοχρονιά τους την είχαν συνδέσει με την εργασία τους. Ποιά είναι η εργασία στην Παλαιά Διαθήκη; Είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Έννοια μας, αδελφοί μου χριστιανοί! Θα το πληρώσουμε πολύ ακριβά γιατί εγκαταλείψαμε αυτές τις δύο αρχαίες εργασίες, την γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο Άβελ ήταν βοσκός προβάτων και ο Κάιν ήταν γεωργός. Σήμερα οι άνθρωποι ούτε τα χωράφια καλλιεργούν, ούτε τα πρόβατα βοσκάνε. Εν τω μεταξύ θέλουν να πίνουν το γάλα και να τρώνε το κρέας! Οι Ιουδαίοι λοιπόν στην Παλαιά Διαθήκη είχαν συνδέσει την Πρωτοχρονιά τους με την γεωργία, με την συγκομιδή των καρπών και γιόρταζαν αυτήν την εορτή μία εβδομάδα ολόκληρη. Την πρώτη ημέρα πήγαιναν στον ναό και ευχαριστούσαν τον Θεό για το έτος που πέρασε. Έσβηναν τα φώτα (τις λυχνίες), δείγμα αυτό ότι έσβησε ο παλιός ο χρόνος. Έπειτα άναβαν καινούργια φώτα, πολλές λυχνίες, για το νέο έτος που έρχεται. Γινόταν ολόκληρη φωτοχυσία. Σε μιά τέτοια περίπτωση ο Χριστός είπε εκείνον τον λόγο Του: «Εγώ ειμι το φως του κόσμου». Τις επόμενες μέρες της εβδομάδος πήγαιναν στα χωράφια τους, αφού η εορτή ήταν για την γεωργία. Πού να έμεναν εκεί; Έκαναν σκηνές και έμεναν σ᾽ αυτές. Γι᾽ αυτό και η εορτή λεγόταν «της Σκηνοπηγίας» εορτή. Στο τέλος της εορτής αυτής πήγαιναν πάλι στον ναό, όπου υποδέχονταν έναν ιερέα, που έφερνε με πομπή νερό σε ένα δοχείο από την κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Αυτό το νερό το έχυναν σε μία λεκάνη και έλεγαν: «Αντλήσατε ύδωρ εκ των πηγών του σωτηρίου». Αυτό, χριστιανοί μου, εσήμαινε ότι για να πάει καλά η γεωργία τους πρέπει να έχουν νερό, πρέπει να πέσει βροχή από τον ουρανό. Και τελείωνε λοιπόν η εορτή αυτή της Πρωτοχρονιάς ή της Σκηνοπηγίας με προσευχή για την κατάπεμψη της βροχής.
5. Άργησα, χριστιανοί μου, και δεν σάς είπα το κυριώτερο για την εορτή της Πρωτοχρονιάς στην Παλαιά Διαθήκη. Σάς το λέω με δυό λόγια αυτό που θέλω να πω. Πριν από την αρχή της Πρωτοχρονιάς στην Παλαιά Διαθήκη ο Αρχιερεύς έκανε μία πένθιμη θυσία: Φορώντας ένα λινό ένδυμα έπαιρνε έναν τράγο. Στο κεφάλι του τράγου αυτού έβαζε το χέρι του και έλεγε τα αμαρτήματα του λαού: Ψέματα, κλοπές, μοιχείες, φόνους κ.λπ. Αυτό εσήμαινε ότι τα αμαρτήματα του λαού μεταβιβάζονταν στον τράγο. Τον τράγο αυτό τον οδηγούσαν έπειτα μακρυά και τον γκρέμιζαν σε ένα μεγάλο γκρεμό. Ήταν ο «αποδιοπομπαίος τράγος». Φορούσε έπειτα ο αρχιερεύς λαμπρά ενδύματα και έκανε μιά άλλη θυσία. Η θυσία αυτή λεγόταν «θυσία του εξιλασμού». Με την θυσία αυτή ο λαός ένοιωθε καθαρός στην ψυχή από τα αμαρτήματά του και έτσι υποδεχόταν το νέο έτος. Αυτό, χριστιανοί μου, για μας σημαίνει την εξομολόγηση. Νέο έτος ήρθε. Ας πετάξουμε από πάνω μας τα βάρη των αμαρτιών μας με την εξομολόγηση. Ας πάρουμε την απόφαση να απαρνηθούμε τον πρώτο μας αμαρτωλό βίο και να εφαρμόζουμε σταθερά τον νόμο του Θεού. Αυτό λέγεται ΜΕΤΑΝΟΙΑ. Εύχομαι το έτος αυτό να είναι για όλους μας έτος μετανοίας, για να λάβουμε την Χάρη του Θεού και να δούμε καλύτερες ημέρες, ΑΜΗΝ.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
.
1. Σήμερα, αγαπητοί μου χριστιανοί, 1η Σεπτεμβρίου, είναι η πρώτη του έτους. Αλλά θα πείτε: Δεν είναι πρώτη του έτους η 1η Ιανουαρίου; Όχι, χριστιανοί μου! Η 1η Ιανουαρίου είναι η πρώτη του πολιτικού έτους. Την ημέρα αυτή την γιορτάζουν για πρωτοχρονιά όλοι οι άνθρωποι της γης, και Ορθόδοξοι και Καθολικοί και Μουσουλμάνοι και άθεοι και άπιστοι. Εμείς όμως, σαν Ορθόδοξοι χριστιανοί, πρέπει να έχουμε μιά δική μας πρωτοχρονιά. Και αυτή είναι η 1η Σεπτεμβρίου. Η 1η Σεπτεμβρίου είναι η αρχή του εκκλησιαστικού έτους, «αρχή Ινδίκτου», όπως την γράφουν τα εκκλησιαστικά μας βιβλία. Και είναι αυτή η ημέρα η πρώτη του έτους κατά το ημερολόγιο της Παλαιάς Διαθήκης, που το έτος άρχιζε από το Φθινόπωρο. Βλέπετε λοιπόν ότι και το εκκλησιαστικό τυπικό μας το ρυθμίζει η Παλαιά Διαθήκη.
2. Αλλά θα σας πω τώρα και κάτι άλλο, για να δείτε ακόμη περισσότερο πόσο η Παλαιά Διαθήκη ρυθμίζει το τυπικό του χρόνου. Ο μήνας στον οποίο μπαίνουμε από σήμερα λέγεται «Σεπτέμβριος» και ο άλλος μήνας λέγεται «Οκτώβριος» και μετά από αυτόν ο μήνας λέγεται «Νοέμβριος». «Σεπτέμβριος» σημαίνει έβδομος». «Οκτώβριος» σημαίνει «όγδοος». «Νοέμβριος» σημαίνει «ένατος», όπως και «Δεκέμβριος» σημαίνει «δέκατος». Αλλά πώς είναι ο Σεπτέβριος έβδομος μήνας, αφού από αυτόν αρχίζει το εκκλησιαστικό έτος; Έπρεπε να λέγεται ο πρώτος μήνας. Εδώ, αγαπητοί μου χριστιανοί, έχω να σας πω ότι μας κυβερνάει ένα άλλο τυπικό της Παλαιάς Διαθήκης, το οποίο είναι και το πιο σωστό. Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν δύο ημερολόγια. Το ένα, όπως σας είπα, αρχίζει το Φθινόπωρο και κατά το τυπικό αυτό έχουμε και εμείς ως πρώτο μήνα τον Σεπτέμβριο. Κατά το άλλο όμως ημερολόγιο της Παλαιάς Διαθήκης το έτος αρχίζει από την Άνοιξη με πρώτο μήνα τον Μάρτιο, τον «Αβίβ», όπως τον λέγει η Παλαιά Διαθήκη. Ο Μάρτιος, αδελφοί μου χριστιανοί, στην πραγματικότητα είναι ο πρώτος μήνας του έτους. Αν αριθμήσετε τώρα με πρώτο μήνα τον Μάρτιο, θα βγάλετε τον Σεπτέμβριο έβδομο μήνα, τον Οκτώβριο όγδοο, τον Νοέμβριο ένατο και τον Δεκέμβριο δέκατο. «Ντέσεμ» σημαίνει «δέκα». Αλλά γιατί είναι ο Μάρτιος ο πρώτος μήνας του έτους; Ακούστε, χριστιανοί μου: Τον μήνα Μάρτιο έγινε η δημιουργία του κόσμου. Και φαίνεται αυτό από την ζωογόνηση που έχει η γη τον μήνα αυτό. Όλα αυτά που λέει το βιβλίο της Γένεσης για την δημιουργία του κόσμου έγιναν τον μήνα Μάρτιο. Αυτό το λέγει και το τονίζει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Μεγάλος Πατέρας αυτός, αδελφοί μου χριστιανοί! Είναι η συνισταμένη όλων των αγίων Πατέρων! Τον Μάρτιο λοιπόν έγινε η δημιουργία του κόσμου. Αλλά χάλασε αυτός ο κόσμος. Τον χάλασε η αμαρτία. Γι᾽ αυτό από αγάπη ο Θεός ξανάφτιαξε τον χαλασμένο από την αμαρτία κόσμο. «Αναδημιουργία» λέγεται αυτό. Πότε έγινε η αναδημιουργία του κόσμου; Έγινε πάλι τον μήνα Μάρτιο. Γιατί η αναδημιουργία έγινε με τον Ευαγγελισμό της Παναγίας μας, που τον εορτάζουμε τον μήνα Μάρτιο. Γι᾽ αυτό ο μήνας Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας του έτους.
Ώστε λοιπόν και τα δύο ημερολόγια της Παλαιάς Διαθήκης και εκείνο που αρχίζει από το Φθινόπωρο και εκείνο που αρχίζει από την Άνοιξη, μπήκαν και τα δύο στον Εκκλησιαστικό μας βίο. Για την 1η Ιανουαρίου ως αρχή του έτους, με τα κοσμικά της ξεφαντώματα, δεν μιλάω καθόλου. Θέλησαν όλα τα έθνη της γης να έχουν μία κοινή ημερομηνία ως πρώτη του έτους, για να συνεννοούνται στις εμπορικές τους συναλλαγές, και έβαλαν την 1η Ιανουαρίου. Και αυτή η κοσμική πρωτοχρονιά μάς σκέπασε την μεγάλη δεσποτική εορτή της Περιτομής του Κυρίου και την άλλη μεγάλη πάλι εορτή του Ιεράρχου Βασιλείου. Και η κοσμική βέβαια αυτή εορτή της Πρωτοχρονιάς δεν συνδέεται με λατρεία.
3. Ελάτε τώρα πάλι στην Παλαιά Διαθήκη, για να δείτε πώς ετελείτο σ᾽ αυτήν η Πρωτοχρονιά. Πρώτα-πρώτα η Παλαιά Διαθήκη σε όλες τις διαιρέσεις του χρόνου έχει προσευχή. Η πρώτη απλή διαίρεση του χρόνου είναι η εσπέρα και το πρωί. Πρώτα έγινε η εσπέρα και μετά το πρωί. Γι᾽ αυτό η Εκκλησία μας αρχίζει την ημέρα με τον Εσπερινό. Άλλη διαίρεση του χρόνου είναι η εβδομάδα, το «Σάββατο», όπως το λέγει η Παλαιά Διαθήκη. Άλλη διαίρεση είναι οι μήνες και έπειτα το έτος. Σε όλες αυτές τις διαιρέσεις του χρόνου η Παλαιά Διαθήκη κανονίζει προσευχή. Μάλιστα δε η προσευχή που γίνεται το πρωί λέγεται στην Παλαιά Διαθήκη «ταμίτ» και σημαίνει «διαρκής», δηλαδή αδιάλειπτη. Να είναι προσευχή όλη την ημέρα. Και αφού όλη την ημέρα έχουμε προσευχή, όλο το έτος λοιπόν κυλάει με προσευχή.
4. Αλλά για την σημερινή ημέρα 1η Σεπτεμβρίου, που είναι η πρώτη του εκκλησιαστικού έτους, μάς ενδιαφέρει περισσότερο να πούμε πώς γιόρταζαν οι Ιουδαίοι στην Παλαιά Διαθήκη την Πρωτοχρονιά τους. Την γιόρταζαν με πολλή προσευχή και ολόκληρη λατρευτική ακολουθία. Την πρωτοχρονιά τους την είχαν συνδέσει με την εργασία τους. Ποιά είναι η εργασία στην Παλαιά Διαθήκη; Είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Έννοια μας, αδελφοί μου χριστιανοί! Θα το πληρώσουμε πολύ ακριβά γιατί εγκαταλείψαμε αυτές τις δύο αρχαίες εργασίες, την γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο Άβελ ήταν βοσκός προβάτων και ο Κάιν ήταν γεωργός. Σήμερα οι άνθρωποι ούτε τα χωράφια καλλιεργούν, ούτε τα πρόβατα βοσκάνε. Εν τω μεταξύ θέλουν να πίνουν το γάλα και να τρώνε το κρέας! Οι Ιουδαίοι λοιπόν στην Παλαιά Διαθήκη είχαν συνδέσει την Πρωτοχρονιά τους με την γεωργία, με την συγκομιδή των καρπών και γιόρταζαν αυτήν την εορτή μία εβδομάδα ολόκληρη. Την πρώτη ημέρα πήγαιναν στον ναό και ευχαριστούσαν τον Θεό για το έτος που πέρασε. Έσβηναν τα φώτα (τις λυχνίες), δείγμα αυτό ότι έσβησε ο παλιός ο χρόνος. Έπειτα άναβαν καινούργια φώτα, πολλές λυχνίες, για το νέο έτος που έρχεται. Γινόταν ολόκληρη φωτοχυσία. Σε μιά τέτοια περίπτωση ο Χριστός είπε εκείνον τον λόγο Του: «Εγώ ειμι το φως του κόσμου». Τις επόμενες μέρες της εβδομάδος πήγαιναν στα χωράφια τους, αφού η εορτή ήταν για την γεωργία. Πού να έμεναν εκεί; Έκαναν σκηνές και έμεναν σ᾽ αυτές. Γι᾽ αυτό και η εορτή λεγόταν «της Σκηνοπηγίας» εορτή. Στο τέλος της εορτής αυτής πήγαιναν πάλι στον ναό, όπου υποδέχονταν έναν ιερέα, που έφερνε με πομπή νερό σε ένα δοχείο από την κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Αυτό το νερό το έχυναν σε μία λεκάνη και έλεγαν: «Αντλήσατε ύδωρ εκ των πηγών του σωτηρίου». Αυτό, χριστιανοί μου, εσήμαινε ότι για να πάει καλά η γεωργία τους πρέπει να έχουν νερό, πρέπει να πέσει βροχή από τον ουρανό. Και τελείωνε λοιπόν η εορτή αυτή της Πρωτοχρονιάς ή της Σκηνοπηγίας με προσευχή για την κατάπεμψη της βροχής.
5. Άργησα, χριστιανοί μου, και δεν σάς είπα το κυριώτερο για την εορτή της Πρωτοχρονιάς στην Παλαιά Διαθήκη. Σάς το λέω με δυό λόγια αυτό που θέλω να πω. Πριν από την αρχή της Πρωτοχρονιάς στην Παλαιά Διαθήκη ο Αρχιερεύς έκανε μία πένθιμη θυσία: Φορώντας ένα λινό ένδυμα έπαιρνε έναν τράγο. Στο κεφάλι του τράγου αυτού έβαζε το χέρι του και έλεγε τα αμαρτήματα του λαού: Ψέματα, κλοπές, μοιχείες, φόνους κ.λπ. Αυτό εσήμαινε ότι τα αμαρτήματα του λαού μεταβιβάζονταν στον τράγο. Τον τράγο αυτό τον οδηγούσαν έπειτα μακρυά και τον γκρέμιζαν σε ένα μεγάλο γκρεμό. Ήταν ο «αποδιοπομπαίος τράγος». Φορούσε έπειτα ο αρχιερεύς λαμπρά ενδύματα και έκανε μιά άλλη θυσία. Η θυσία αυτή λεγόταν «θυσία του εξιλασμού». Με την θυσία αυτή ο λαός ένοιωθε καθαρός στην ψυχή από τα αμαρτήματά του και έτσι υποδεχόταν το νέο έτος. Αυτό, χριστιανοί μου, για μας σημαίνει την εξομολόγηση. Νέο έτος ήρθε. Ας πετάξουμε από πάνω μας τα βάρη των αμαρτιών μας με την εξομολόγηση. Ας πάρουμε την απόφαση να απαρνηθούμε τον πρώτο μας αμαρτωλό βίο και να εφαρμόζουμε σταθερά τον νόμο του Θεού. Αυτό λέγεται ΜΕΤΑΝΟΙΑ. Εύχομαι το έτος αυτό να είναι για όλους μας έτος μετανοίας, για να λάβουμε την Χάρη του Θεού και να δούμε καλύτερες ημέρες, ΑΜΗΝ.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά