Αποδείξεις από πρωτοχριστιανικά κείμενα- ντοκουμέντα για την ύπαρξη ειδικής ιεροσύνης στην Χριστιανική Εκκλησία.

Παρακάτω, φέρουμε μερικές από τις αποδείξεις περί της ύπαρξης ειδικής ιεροσύνης, μόνο από πρωτοχριστιανικά κείμενα των τεσσάρων πρώτων αιώνων.

1^η  Κλήμης Ρώμης (95- 98 μ Χ η πιθανή περίοδος συγγραφής).                                  

Ο Κλήμης Ρώμης χαρακτηρίζεται από τον καθηγητή Στ. Παπαδόπουλο ως «φορέας της αποστολικής παραδόσεως» (Α’ τόμος Πατρολογίας, σελ. 160). Στην επιστολή του, κατά τον καθηγητή Χ. Κρικώνη, συμβουλεύει «τους Κορινθίους να έχουν μεταξύ τους ομόνοια και να πειθαρχούν στους λειτουργούς τους[…] Με την μεσολάβηση του ο Κλήμης κατακρίνει τις ενέργειες των προπετών Κορινθίων σε βάρος των μονίμων λειτουργών, για τους οποίους επικαλείται την αποστολική διαδοχή και συνιστά υποταγή σ’ αυτούς τους λειτουργούς ….»(Αποστολικοί Πατέρες, σελ. 36). Ο Στεφανίδης αναφερόμενος στην σπουδαιότητα της εν λόγω επιστολής, γράφει· «Εκ της κοινότητος της Ρώμης προέρχονται τρείς συγγραφαί. Η πρώτη επιστολή Κλήμεντος Ρώμης, πολύτιμος δια τας πληροφορίας περί της διοργανώσεως της αρχαίας Εκκλησίας» (Εκκλ. Ιστορία, σελ. 59).

Σχετικά με το κύρος του Κλήμη Ρώμης, αναφέρει ο Βλ. Φειδάς· «Ο Κλήμης κατατάσσεται μεταξύ των μαθητών του αποστόλου Παύλου και χαρακτηρίζεται ‘’συνεργός’’ του, γι’ αυτό και δεν ήταν ξένος προς το μεγάλο κύρος των συνεργατών των  αποστόλων κατά την μεταποστολική εποχή»(Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 78).

Αναφέρει ο Κλήμης Ρώμης τους τρείς βαθμούς της ειδικής ιεροσύνης.

«Τω γαρ αρχιερεί ίδιαι λειτουργίαι δεδομέναι εισί, και τοις ιερεύσιν ίδιος ο τόπος προστέτακται, και Λευίτες ίδιαι διακονίαι επίκεινται· ο λαϊκός άνθρωπος τοις λαϊκοις προστάγμασιν δέδεται. Εκαστος ημών, αδελφοί, εν τω ιδίω τάγματι ευαρεστείτω θεώ εν αγαθή συνειδήσει υπάρχων, μη παρεκβαίνων τον ωρισμένον της λειτουργίας αυτού κανόνα, εν σεμνότητι» (Κεφάλαιο 40).

Δηλαδή, «Γιατί στον Αρχιερέα έχουν δοθεί ιδιαίτερες λειτουργίες και στους ιερείς ο ίδιος τύπος έχει καθοριστεί, και στους λευίτες ιδιαίτερες διακονίες παρέχονται · ο λαϊκός άνθρωπος έχει δεσμευτεί με τα προστάγματα για τους λαϊκούς. Ο καθένας από μας, αδελφοί, στο ιδιαίτερο τάγμα που ανήκει να ευχαριστεί το θεό, έχοντας συνείδηση αγαθή, χωρίς να παραβαίνει τον ορισμένο κανόνα της λειτουργίας του, με σεμνότητα».

Ο Βλ. Φειδάς, αναφέρει· «Ο Ιερός κλήρος διακρινόταν σαφώς από την τάξη των λαϊκών ήδη κατά τους αποστολικούς χρόνους. Οι ‘’λαϊκοί’’ ως διακεκριμένη από τον κλήρο τάξη αναφέρεται για πρώτη φορά στην Α Κλήμεντος (κεφ. 30)» (Εκκλησιαστική Ιστορία, Α’ τόμος, σελ. 208).

2^η Διδαχή των Αποστόλων (90- 110 μ Χ).                                                                  

Το έργο αυτό «γνώριζε και τιμούσε ιδιαίτερα η αρχαία Εκκλησία», και «ρίπτει αρκετό φως στην ζωή της πρώτης Εκκλησίας», κατά τον Στ. Παπαδόπουλο (Α’ τόμος πατρολογίας, σελ.170). Κατά τον καθηγητή Π. Χρήστου, «κανέν άλλο τόσον σύντομον κείμενον δεν διεφώτισε σπουδαίως τόσον πολλάς όψεις του βίου της Εκκλησίας όσον αυτό» (Β’ τόμος πατρολογίας, σελ. 25).

Στην Διδαχή, αναφέρεται, «Επίσης ο αληθινός διδάσκαλος δικαιούται και αυτός, όπως ο εργάτης, την τροφή του. Κάθε λοιπόν πρωτογέννημα, ητοι το πρώτο και εκλεκτότερο μέρος των γεννημάτων από το πατητήρι των σταφυλιών και από το αλώνι και από τα βόδια και τα πρόβατα αφού λάβεις να προσφέρεις στους προφήτες, διότι αυτοί είναι οι αρχιερείς σας» (Κεφάλαιο 13, 2-3, σελ 29, Αποστολικοί Πατέρες, Χ. Κρικώνη).

«Πας δε προφήτης αληθινός θέλων καθήσθαι προς υμάς άξιός εστι της τροφής αυτού. ωσαύτως διδάσκαλος αληθινός εστιν άξιος και αυτός ώσπερ ο εργάτης της τροφής αυτού. πάσαν ουν απαρχήν γεννημάτων ληνού και άλωνος, βοών τε και προβάτων λαβών δώσεις την απαρχήν τοις προφήταις· αυτοί γαρ εισιν οι αρχιερείς υμών».

Πολύ καθαρό. Αναφέρεται σε αρχιερείς, ενώ σε άλλα σημεία αναφέρει την Θεία Ευχαριστία ως θυσία, και αναφέρεται και σε λειτουργία.

Οι επίσκοποι και οι διάκονοι που χειροτονούνται λειτουργούν και αυτοί την ‘’λειτουργία των προφητών και διδασκάλων’’.

«Χειροτονήσατε ουν εαυτοίς επισκόπους και διακόνους αξίους του Κυρίου, άνδρας πραείς και αφιλαργύρους και αληθείς και δεδοκιμασμένους· υμίν γαρ λειτουργούσι και αυτοί την λειτουργίαν των προφητών και διδασκάλων».

Η λειτουργία αυτή, αναφέρεται στην Θεία Ευχαριστία.

Ο μητροπολίτης Περγάμου, κ. Ι. Ζηζούλιας, αναφέρει σχετικά· «Παρόμοιον συμπέρασμα εξάγεται και εκ της μελέτης της ‘’Διδαχής’’. Εις το έργον τούτο η Θ. Ευχαριστία εμφανίζεται ως λειτουργία και των προφητών, όπερ επιτρέπεται το συμπέρασμα, ότι και οι χαρισματούχοι γενικότερον, οσάκις επεσκέπτοντο τοπικήν τινά Εκκλησίαν, ηδύναντο να προσφέρουν την Θ. Ευχαριστίαν». Συνεπώς, αφού μιλάμε για προσφορά της Θ. Ευχαριστίας που έχει χαρακτήρα θυσίας, οι επίσκοποι και οι διάκονοι μετέχουν ειδικής ιεροσύνης. 

Όπως εξηγεί ο Βλ. Φειδάς, «ο προφήτης της Διδαχής, έχοντας την εξουσία να τελεί την Θ. Ευχαριστία σε οποιαδήποτε τοπική Εκκλησία, έχει λάβει δια χειροτονίας την ιεροσύνη»(Εκκλησιαστική Ιστορία, Ά Τόμος, σελ. 74), σχετίζοντας άμεσα την ‘’ιεροσύνη’’ με την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας, όπως αναφέρεται στο εν λόγο σύγγραμμα.

3^η Ιγνάτιος ο Αντιοχείας (107 μ Χ).

Κατά τον πατρολόγο Στ. Παπαδόπουλο, «ο θεοφόρος Ιγνάτιος είναι ο πρώτος Πατήρ και Διδάσκαλος της Εκκλησίας, όπως είναι και ο πρώτος μεγάλος θεολόγος μετά τους αποστόλους»(Α’ τόμος Πατρολογίας, σελ. 173). Ενώ, «η θεολογία του Ιγνατίου, που φέρει τη σφραγίδα του μεγάλου έργου, είναι γνήσια κι έγινε φρόνημα, ήθος και Παράδοση της Εκκλησίας»(ίδιο έργο, σελ. 174).

«Κατά τον Ευσέβιο ο Ιγνάτιος υπήρξε δεύτερος επίσκοπος Αντιοχείας, που επισκόπευσε από το 70 έως το 107, μετά τον Ευόδιο, ενώ κατά τον Ωριγένη υπήρξε διάδοχος του απ Πέτρου. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει γενικά ότι ο Ιγνάτιος συναναστράφηκε τους αποστόλους, το δε Μαρτυρολόγιο του γράφει ότι ήταν ακροατής του Ιωάννου». 

(Αποστολικοί Πατέρες, Τόμος Α, Χ Κρικώνη, σελ 113)

Προς Φιλαδελφοίς, κεφάλαιο 4. «Φροντίστε λοιπόν να συμμετέχετε σε μια ευχαριστία· διότι ένα είναι το σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και ένα ποτήρι που ενώνει με το αίμα Του· ένα θυσιαστήριο, όπως ένας επίσκοπος μαζί με το πρεσβυτέριο και τους διακόνους, τους ομοδούλους μου, ώστε ότι κάνετε, να το κάνετε όπως θέλει ο Θεός».

«Σπουδάσατε ουν μία Ευχαριστία χρήσθαι· μία γαρ Σάρξ Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, και εν ποτήριον εις ένωσιν του Αίματος Αυτού, εν θυσιαστήριον, ως εις επίσκοπος άμα τω πρεσβυτερίω και διακόνοις, τοις συνδούλοις μου» (Προς Φιλαδελφοίς, IV).

Ευχαριστία (Σώμα και Αίμα Χριστού), θυσιαστήριο, τρεις βαθμοί ιεροσύνης.

4^η Τερτυλιανός (150/60- 225/40).

Ο Τερτυλλιανός, αναφέρει στα κείμενά του τις λέξεις sacerdos (= ιερέας), και sacerdotes (= ιεροσύνη). Ο καθηγητής Βλ. Φειδάς, στην Εκκλησιαστική Ιστορία , τόμος Α’, σελ. 209, γράφει·«Με την ίδια σαφήνεια χρησιμοποιεί τον λατινικό όρο ‘’ordo’’ και ο Τερτυλλιανός (De monogamia, 12) ο οποίος, παρά την αποδοχή της μοντανιστικής υπερβάλλουσας προβολής της γενικής χαρισματικής ιεροσύνης των λαϊκών (Α Πέτρου, 2,5. Αποκ.1,6), έκανε και τη σαφή διάκριση αυτής από την ειδική ιεροσύνη του κλήρου, τόνιζε δε ότι ‘’ημείς οι λαϊκοί δεν είμεθα και κληρικοί’’ (De pudicitia, 7)».

Ο καθηγητής, σαφώς αναφέρει ότι ο Τερτυλλιανός στο σύγγραμμα που παραθέτει, έχει ήδη πέσει στην πλάνη του Μοντανισμού. Ο Μοντανισμός αρχικά δεν δέχονταν την ειδική ιεροσύνη. Παρόλα αυτά, ο Τερτυλλιανός, (είτε θέτει ερώτηση είτε όχι), από τα λόγια του κάνει σαφή διάκριση λαϊκού και κληρικού, είτε το λέει καταφατικά είτε το θέτει ως ερώτημα. Ακόμα και ως ερώτημα να το έθετε, το θέτει επηρεασμένος από το αιρετικό αυτό κίνημα και το ρωτάει απευθυνόμενος (μάλλον) προς την εκκλησία, πράγμα που δείχνει ότι η Εκκλησία έκανε αυτήν την λειτουργική (μόνο) διάκριση. Όπως όμως είδαμε, η διακριση αυτή μαρτυρείται ήδη από παλαιότερα στην επιστολή του αγίου Κλήμη Ρώμης, προς Κορινθίους.

5^η Πολυκράτης Εφέσου.

Ο Β. Στεφανίδης, παραθέτοντας χωρίο από την Εκκλησιαστική Ιστορία του Ευσεβίου, αναφέρει·«Ο σύγχρονος του Ειρηναίου Πολυκράτης, επίσκοπος Εφέσου, προς τον Ρώμης κατά την αυτήν χρονολογίαν (σημείωση, το 192 μ Χ) έγραψεν περί του Αποστόλου Ιωάννου τα επόμενα, ‘’Ο επί το στήθος του Κυρίου αναπεσών, ος εγενήθη ιερεύς το πέταλον πεφορεκώς και μάρτυς και διδάσκαλος, ούτος εν Εφέσω κεκοίμηται’’». (Εκκλησιαστική Ιστορία Στεφανίδη, σελ. 39).

Ο Πολυκράτης Εφέσου (2^ος αιώνας), χαρακτηρίζει τον απόστολο Ιωάννη ως ιερέα που φόρεσε το πέταλο, δηλαδή ως ‘’αρχιερέα’’. Ο Ευσέβιος στην Εκκλησιαστική Ιστορία, αναφέρει· «..έτι δε και Ιωάννης, ο επί το στήθος του Κυρίου αναπεσών, ος εγενήθη ιερεύς το πέταλον πεφορεκώς και μάρτυς και διδάσκαλος, ούτος εν Εφέσω κεκοίμηται» (Εκκλησιαστική Ιστορία Ευσεβίου, 5,24,3).

6^η Ιππόλυτος Ρώμης (170-  235).

Ο Στ. Παπαδόπουλος αναφέρει τον Ιππόλυτο Ρώμης ως «τον καλύτερο μάρτυρα της λειτουργικής παραδόσεως», και ως «συγγραφέα παραδοσιακό, φορέα της ορθοδόξου γενικά θεολογίας» (Πατρολογία Ά τόμος, σελ. 370). Τα συγγράμματά του «εκάλυπταν όλα τα πεδία της θεολογικής γραμματείας από της δογματικής μέχρι της ποιήσεως», κατά τον Π. Χρήστου (Β’ τόμος πατρολογίας, σελ. 723). Αλλά και ο Δ. Μπαλάνος αναφέρει ότι «Ο Ιππόλυτος ήτο εις εκ των πολυγραφωτέρων, πολυμερεστέρων και σοφοτέρων συγγραφέων της αρχαίας Εκκλησίας…»(ΒΕΠΕΣ 5, Εισαγωγή στα έργα του Ιππολύτου Ρώμης).

Ο Ιππόλυτος Ρώμης, στο ‘’Κατά πασών αιρέσεων’’, χαρακτηρίζει τους αποστόλους ως έχοντες αρχιερατεία και τους λειτουργούς ως διαδόχους τους στην αρχιερατεία. «…το εν τη Εκκλησία παραδοθέν Άγιον Πνεύμα, ου τυχόντες πρότεροι οι απόστoλoι μετέδοσαν τοις ορθώς πεπιστευκόσιν· ων ημείς διάδοχοι τυγχάνοντες της τε αυτής χάριτος μετέχοντες αρχιερατείας τε και διδασκαλίας και φρουροί της Εκκλησίας λελογισμένοι ουκ οφθαλμώ νυστάζoμεν ουδέ λόγον ορθόν σιωπώμεν, αλλ’ ουδέ πάση ψυχή και σώματι εργαζόμενοι κάμνομεν…» (Κατά Πασών Αιρέσεων, βιβλίο Α, ΒΕΠΕΣ 5, σελ. 199).

Ο καθηγητής Βλ. Φειδάς, στον πρώτο τόμο της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, γράφει· «Ο Ιππόλυτος (Φιλοσοφούμενα, IX, 12) συνδέει σαφέστερα τον όρο προς τους κληρικούς, οι οποίοι συνάπτουν γάμο μετά την χειροτονία ‘’ειδέ και τις εν κλήρω ων γαμοιη, μένειν τον τοιούτον εν κλήρω ως μη ημαρτηκότα’’» (σελ. 208)

7^η Κυπριανός Καρχηδόνος (200/210- 258 μ Χ)

Ο άγιος Κυπριανός Καρχηδόνος, αναφέρεται πολλές φορές στην χριστιανική ιεροσύνη (sacerdos). Στα έργα του αγίου Κυπριανού, συναντούμε τις λέξεις ‘’κλήρος’’ και ‘’κληρικός’’, clericus. Ο Στ. Παπαδόπουλος, στον πρώτο τόμο της πατρολογίας του σελ. 432, αναφέρει για την θεολογία του Κυπριανού αναφορικά με το θέμα της επισκοπής και της μοναδικότητας της Εκκλησίας· «Ότι όμως έχει τεράστια σημασία και αποτελεί θεολογική προσφορά του Κυπριανού είναι η αναζήτηση της γνησιότητος της τοπικής Εκκλησίας στη σχέση και τη συμφωνία των ‘’ιερέων’’ της με τους ιερείς της απανταχού Εκκλησίας. Εκκλησία είναι ο ‘’λαός’’, ο ενωμένος με το Χριστό, αλλά και με τον ‘’ιερέα’’ (επίσκοπο) (Επιστολή 66,8)» .

8^η Ωριγένης (185- 253/254 μ Χ)

Ο Ωριγένης, αναφέρει ότι ο κληρικός οφείλει να είναι καλό παράδειγμα και ότι πολλοί λαϊκοί  θα αποδειχθούν μακάριοι επειδή φυλάνε τον λόγο της διδασκαλίας. «…ίστε δε ότι ου πάντως ο κλήρος σώζει· πολλοί γαρ και πρεσβύτεροι απολούνται, πολλοί και λαϊκοί μακάριοι αποδειχθήσονται» (Ομιλία ΙΑ εις τον προφήτη Ιερεμία).

Αν φυσικά δεν υπήρχε ιερατείο μέσα στην Χριστιανική Εκκλησία, θα απουσίαζαν στα κείμενα των πρώτων αιώνων οι λέξεις: κλήρος, κληρικός, λαϊκός, ordo, ordo ecclesiasticus, clericus. 

πηγή