ΕΝΔΟΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

Του Αρχιμανδρίτη Σαράντη Σαράντου, Καθηγητή Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής

Η Νέα Εποχή βάλλει κατά της Παλαιάς Διαθήκης
Η Νέα Εποχή επιδιώκει, πάση θυσία, να εμφανίζεται παντού και πάντοτε με το καλύτερο, γοητευτικότερο και εκσυγχρονιστικότερο πρόσωπο. Ίσως η πρώτη προτεραιότητα των σχεδιαστών της Νέ­ας Εποχής να είναι εκκλησίες γεμάτες, αλλά με αλλοτριωμένη την Ορθόδοξη πίστη. Εκκλησία με πλήθος κόσμου, αλλά με άλλες αρχές, άλλο ήθος, άλλη κοσμική νοοτροπία. Εκκλησία που εύκολα και άνε­τα μπορεί να εξομοιωθεί με την παναίρεση του Παπισμού, το χάος του Προτεσταντισμού και με το ψεύδος όλων των άλλων θρησκειών.  
Ύψιστη φιλοδοξία της Νέας Εποχής επομένως είναι η εξομοίωση της Ορθόδοξης Θεανθρωπολογίας με όλα τα ουμανιστικά θρησκευτικά συστήματα και η ουσιαστική συμμετοχή της στο πανόραμα της Πανθρησκείας μέσω του υπαρκτού και αενάως δρώντος Οικουμενισμού.

Μέθοδος πολεμικής της Νέας Εποχής η διγλωσσία

Μέθοδος και τακτική της Νέας Εποχής είναι η διγλωσσία ή η πολυγλωσσία, μέσω των οποίων επιδιώκει να σπέρνει την αμφιβολία και την αμφισβήτητη στη μεγαλειώδη και αριστουργηματική θεία Λατρεία μας, η οποία εκφράζει, θεοπνεύστω λογική, τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, την ανθρωπολογία της, την κοσμολογία και την εσχατολογία της. Χαρακτηριστικό δείγμα τέτοιας δίγλωσσης νοοτροπίας είναι το Υπόμνημα του Μητροπολίτου πρώην Κοζάνης κυρού Διονυσίου, μέσα στο οποίο και γενικά επαινείται η λειτουργι­κή μας Παράδοση, αλλά και βήμα-βήμα πολυβολείται η γλώσσα της λατρείας μας, η Βυζαντινή Μουσική, το τυπικό, οι Ιεροψάλτες, ο λα­ός και οι κληρικοί με τη συντεχνιακή συμπεριφορά τους. Έτσι όχι μόνο από αυτό το χαρακτηριστικό δείγμα, αλλά και από άλλες κατευ­θύνσεις, άμεσα ή έμμεσα νεοεποχίτικες, εισάγεται και καλλιεργείται η αμφισβήτηση γι’ αυτό τον αγιασμένο χώρο της θείας Λατρείας μας, που κατά τις προηγούμενες γενιές κληρικών και λαϊκών βρισκόταν στο απυρόβλητο της εκσυγχρονιστικής -τάχα επιστημονικής- κριτικής νοοτροπίας.

Απομάκρυνση του Ψαλτηρίου από τις Ιερές Ακολουθίες

Ένα πολύ συγκεκριμένο κομμάτι της θείας Λατρείας μας, το Ψαλτήριο, που είχε και έχει θεμελιακή θέση σ’ αυτήν, πολεμείται τό­σο από τους θεσμικούς ανανεωτές όσο και από τους αδαείς περί τη λατρεία κληρικούς και ιεροψάλτες.
Τα καθίσματα του Ψαλτηρίου στην αρχή της ιεράς Ακολουθίας του Όρθρου και του Εσπερινού, με ένα πολύ απλό, φυσικό και διακρι­τικότατο τρόπο εισάγουν τον πιστό, τον κάθε πιστό, από τον κόσμο και την αθεωμένη λογική του στο ισόγειο του λατρευτικού οικοδομήμα­τος. Η απλή ανάγνωση του ιερού Ψαλτήρος που γίνεται χύμα, δηλ. ευανάγνωστα και χωρίς απαγγελία από τον έμπειρο θεσμοθετημέ­νο αναγνώστη, δίνει τη δυνατότητα στον ακροατή πιστό να συνάξει τον εσκορπισμένο νού του και να τον οδηγήσει στα ανώτερα δώμα­τα της θείας Λατρείας.
Οι πολύ ζωντανές εικόνες, παρμένες από τη χριστοποιούμενη πραγματικότητα του παρόντος κόσμου, οι μεταφορές και οι παρομοιώ­σεις, τα αριστουργηματικά γλωσσικά και λογοτεχνικά στοιχεία του Ψαλτηρίου, αποτελούν αναντικατάστατη πνευματική τροφή που αφυπνίζει από το λήθαργο της κοσμικοποιημένης ζωής και αναζωογονεί την τραυματισμένη και αιμάσσουσα από την αμαρτία ψυχή κάθε πι­στού, κάθε ακροατή.

Αξιολόγηση του Ψαλτηρίου

Εμείς οι ορθόδοξοι κληρικοί και λαϊκοί είμαστε τυχεροί, γιατί στο πρώτο μέρος της θείας Λατρείας μας -Όρθρου και Εσπερινού και των Παρακλητικών κανόνων- έχουμε τη χαρισματική ευκαιρία να διαπιστώνουμε τη διαχρονικότητα της Εκκλησίας μας. Οι ρίζες της και τα θεμέλιά της βρίσκονται χίλια περίπου χρόνια προ της ελεύσεως του Κυρίου μας επί της γης, προ της ενανθρωπήσεώς Του. Μαθαί­νουμε ότι αυτό το ιερό κείμενο του Ψαλτηρίου έγινε ανάγνωσμα μέ­σα στη συναγωγή της Παλαιάς Διαθήκης, το οποίο είχε την ευκαι­ρία να ακροασθεί και ο ίδιος ο Κύριός μας και με αφορμή αυτόν τον ιερό Ψαλτήρα να οικοδομήσει το νέο κήρυγμά του προς προετοιμα­σία και συγκρότηση του Σώματός Του, του Σώματος της Εκκλησίας.

Σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας μας μέσα σε μια εβδομά­δα διαβάζεται ολόκληρο το Ψαλτήριο, κατανεμημένο στα καθίσμα­τα, τα περισσότερα κατά την ιερά Ακολουθία του Όρθρου και λιγότερα κατά την ιερά Ακολουθία του Εσπερινού.

Το Ψαλτήριο και ο γέροντας Πορφύριος

Στα βιβλία που έχουν γραφεί για το θεοφώτιστο γέροντα π. Πορφύριο αναφέρεται η σχέση του με το ιερό Ψαλτήριο. Όταν πρωτοπήγε στο Άγιο Όρος, οι γέροντες τον έβαλαν στην ιερά Ακολουθία να διαβάσει τα καθίσματα του Ψαλτηρίου. Αυτός όμως δεν μπορού­σε να διαβάσει ούτε μια λέξη, ούτε την πρώτη λέξη Μακάριος, την οποία και συλλάβιζε: Μα-κά-ρι-ος. Η υπακοή, η υπομονή και η συνε­χής άσκηση τον έμαθαν όχι μόνο να διαβάζει ευανάγνωστα, αλλά και να ετυμολογεί εις άπειρον πνευματικόν βάθος τα θεία νοήματα και βιώματά του, αλλά και μεταγενέστερα να στηρίζει την εν Χρι­στώ πνευματική καθοδήγηση των πιστών πάνω στο ιερό Ψαλτήριο, σαν να είναι θεόπνευστο πατερικό κείμενο. Και φυσικά είναι θεό­πνευστο, ισοστάσιο και ισόκυρο της Καινής Διαθήκης κείμενο, αφού αποτελεί και το πιο αντιπροσωπευτικό πνευματικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, την οποία ανεπιφύλακτα και αφειδώς χρησιμοποιεί κατά τη θεία Λατρεία η Ορθόδοξη Εκκλησία μας.

Ψαλτήριο - Παρακλητική

Ο Άγιος Γέροντας συνήθιζε και όταν βρισκόταν στα Καλλίσια και στο Μήλεσι, εκτός βέβαια της θείας Λατρείας, να βάζει κάποιους μέσα στο κελλάκι του να του διαβάζουν από το Ψαλτήριο η από την Παρακλητική εναλλάξ, γιατί θεωρούσε και τα δύο αυτά ιερά κείμενα ως θεραπευτικά δια παν είδος πνευματικής, ψυχικής, γιατί όχι και σωματικής ασθενείας. Ήθελε μάλιστα να γίνεται η ανάγνωση με ένα σωστό τόνο, έτσι ώστε η όλη προσωπικότητα του εξομολογηθέντος πιστού να συγκροτείται από την ανάγνωση και να φεύγει παίρνοντας μαζί του ως ιερό θεραπευτικό κανόνα το Ψαλτήριο και την Παρακλη­τική.

Οι πνευματικοί πατέρες και το Ψαλτήριο

Πολλοί άλλοι πνευματικοί πατέρες ανά την Αγία Ορθοδοξία μας συνιστούν και στα νεόφυτα πνευματικά τέκνα τους και στα πιο κα­ταρτισμένα να εντρυφούν και κατ’ ιδίαν στη μελέτη του ιερού Ψαλ­τηρίου, οι μεν πρώτοι για εδραίωση στην εν Χριστώ πνευματική ζωή, οι δε δεύτεροι για διατήρηση και αύξηση της θείας Χάριτος.
Ο Ιερός Χρυσόστομος και ο Μέγας Βασίλειος για το Ψαλτήριο
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Μέγας Βασίλειος και πολ­λοί άλλοι Πατέρες, όχι μόνο έχουν ερμηνεύσει το κείμενο του ιερού Ψαλτηρίου, το οποίο και θεωρούν θεόπνευστο, αλλά και μέσα από τους λόγους τους φαίνεται ο ίδιος κοινός φωτισμός του Αυτού Αγίου και Τελεταρχικού και Φωτιστικού Πνεύματος, το οποίο φωτίζει και τον ιερό συγγραφέα, τον Προφητάνακτα Δαυίδ, και τους ερμηνευτές άγιους Πατέρας, ώστε να καθοδηγούν το ποίμνιο της Εκκλησίας. Διαβάζοντας την ερμηνεία του ιερού Χρυσοστόμου στο Ψαλτήριο, για παράδειγμα, βεβαιωνόμαστε ότι και ο Δαυίδ και ο ιερός Χρυσόστο­μος έχουν κοινή πνευματική καταγωγή, κοινούς ιερούς λογισμούς, κοι­νά βιώματα, πνευματική συγγένεια. Διαβάζοντάς τους αμφοτέρους νομίζεις ότι έζησαν την ίδια εποχή και αντιμετώπισαν από κοινού τα ίδια ποιμαντικά προβλήματα.

Ο Δαυίδ πατέρας του Ψαλτηρίου

Μεγίστη σημασία δίνει ο ιερός Χρυσόστομος στην αγιαστική δύ­ναμη της μετανοίας και από προσωπική εμπειρία και από τη γνώση των ενδομύχων των ψυχών των ποιμαινομένων του. Ακριβώς τα ίδια βιώματα απολυτρωτικής μετανοίας μετά από τα γνωστά προσωπικά του παθήματα-αμαρτήματα φέρνει ο Προφητάναξ στο φως της ανά τους αιώνες διαχρονικής δημοσιότητος.

Είναι μεγάλη αδικία για την πάμπλουτη λειτουργική μας Παρά­δοση να παραμερίζουμε χωρίς ενοχές το ιερά Ψαλτήριο από τις ιερές Ακολουθίες μας και να καταδικάζουμε εαυτούς και αλλήλους στην πνευματική ορφάνια.

Τουρκοκρατία - Ψαλτήριο

Και ας μη ξεχνάμε ότι οι βασανισμένοι κάτω από την τουρκοκρα­τία πρόγονοί μας επιβίωσαν με σωσίβιο λέμβο την Εκκλησία μας και με οδηγητικά κουπιά σ’ ολόκληρη την παιδεία τους το ιερά Ψαλτήριο και την Παρακλητική.

Τα αναγνώσματα της Παλαιάς Διαθήκης στους πανηγυρικούς Εσπερινούς
Η ενδοεκκλησιαστική υποτίμηση της Παλαιάς Διαθήκης φαίνε­ται και από την αυθαίρετη μείωση ή τελεία απομάκρυνση των παλαιοδιαθηκικών αναγνωσμάτων από τους Εσπερινούς μεγάλων Εορτών Δεσποτικών, Θεομητορικών ή Αγίων. Κρίμα επίσης που πα­ραλείπουμε τα περισσότερα παλαιοδιαθηκικά αναγνώσματα του Με­γάλου Σαββάτου και αρκούμαστε μόνο στα τρία.

Τα αναγνώσματα των Μεγάλων Εσπερινών είναι επιλεγμένα από τη Γένεση, από τα προφητικά και διδακτικά Βιβλία ή από άλλα ιστορικά, μεστά όλα δυνατών μηνυμάτων άκρως παιδαγωγικών. Επί­σης μεγίστης παιδαγωγικής και πνευματικής σημασίας είναι τα κεί­μενα των οκτώ Ωδών της Παλαιάς Διαθήκης που περιλαμβάνονται στο Μέγα Ωρολόγιο και κανονικά με σειρά πρέπει να διαβάζονται στον Όρθρο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ή πρέπει να προηγούνται ως οδηγητικοί και συνδετικοί στίχοι πριν από κάθε τροπάριο των υμνολογικών κανόνων, οι οποίοι κανόνες αποκαλύπτουν το μεγαλείο της θείας Λατρείας μας. Κατά τον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη εικονίζουν την απίστευτη για μας, τους μη πεπαιδευμένους λειτουρ­γικά, λαμπρότητα της ουράνιας θείας Λατρείας.
Ουσιαστική πνευματική εν Χριστώ ωφέλεια έχει το χριστεπώ­νυμο πλήρωμα κάθε φορά που τολμάμε αναλύσεις ερμηνευτικές, του Κυρίου συνεργούντος, των παραπάνω αναφερθέντων παλαιοδιαθηκικών κειμένων. Έκπληξη, ιερά ενθουσιασμό και χαρά αναγεννητική μαζί με ευγνωμοσύνη εκφράζουν οι πιστοί μας για τη γνωριμία με αυτά τα κείμενα, που είναι ανοιχτά παράθυρα της Βασιλείας των Ουρανών κατά τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο.

Αλλά και χωρίς αναλύσεις οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι όταν ακροώνται κατά την ιερά Ακολουθία τα κείμενα αυτά της Παλαιάς Διαθήκης με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος ροφούν ως ηδύτατο μέλι πνευματικό τις μυστικές πνευματικές βιταμίνες τους.
Πολεμική της Παλαιάς Διαθήκης από τους δήθεν Αρχαιολάτρες
Η θεόπνευστη Παλαιά Διαθήκη σήμερα πολυβολείται από τους δήθεν λάτρεις του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού ως κείμενο Εβραϊκό. Εσκεμμένα όμως εθελοτυφλούν μπροστά σ’ ένα κείμενο ελληνικό-ελληνικότατο. Θα έπρεπε, αν πράγματι είναι λάτρεις των προγο­νικών θησαυρών μας και όχι στυγνοί αιρετικοί, να εντάξουν στην αρχαιοελληνική περιουσία μας και την Παλαιά Διαθήκη, τον αμύθητο πλούτο της θαυμάσιας και θεόπνευστης ερμηνευτικής ελληνιστικής παραγωγής.

Προφανέστατα κανείς απ’ αυτούς δεν έχει διαβά­σει ούτε μία φορά το ελληνικό κείμενο των Εβδομήκοντα. Οτιδήπο­τε ρυπαρό και ποταπό λέγεται κατά της Παλαιάς Διαθήκης ασφαλώς και θα προέρχεται από τα γνωστά η άγνωστα αποκρυφιστικά κέ­ντρα της Νέας Εποχής που έχουν έτοιμες κονσέρβες κατά οιουδήποτε κειμένου σχετικού με τη θεανδρικότητα του δευτέρου προσώ­που της Αγίας Τριάδος, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Επειδή δε θέλουν οι νεοεποχίτες να πολεμήσουν ανοιχτά την Καινή Διαθήκη και να φανούν ωμοί αντίχριστοι, βάλλουν κατά της Παλαιάς Διαθή­κης, η οποία προϋποθέτει συνολική γνωριμία μαζί της και σοβαρή ερμηνεία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο έμμεσα σπέρνουν την αμφιβολία και κατά της Καινής Διαθήκης, αφού αμφότερες συνδέονται και, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, αλληλοπεριχωρούνται.

Ακόμη πιο λυπηρό όμως είναι ενδοεκκλησιαστικοί άνδρες να υποτιμούν, ως μη ώφειλε, την Παλαιά Διαθήκη και να επηρεάζονται από την ασέβεια.

Μια μικρή μερίδα κουλτουριάρηδων θεολόγων ή εφημερίων λειτουρ­γών της Εκκλησίας μας μιλούν υποτιμητικά για τις ευχές της γεννήσεως και του σαραντισμού, διότι κατά την εκτίμησή τους έχουν παλαιοδιαθηκική νοοτροπία. Αυτή φαίνεται: α) από φράσεις που μιλούν για προβλήματα και για καθαρμό της λεχούς όπως συνέβαινε στις αντίστοιχες ευχές της Παλαιάς Διαθήκης, β) για συγχώρεσή της όπως στην Παλαιά Διαθήκη, γ) δεν εκφράζουν χαρά και ενθουσιασμό για τη γέννηση ενός νέου ανθρώπου.

Ας δούμε μία-μία αυτές τις κατηγορίες:

Άδικη ή αρνητική κριτική των ευχών γεννήσεως

Η αρνητική κριτική για τις ευχές της γεννήσεως είναι κενή φιλο­λογία. Γιατί μόνο οι ίδιες οι γυναίκες ξέρουν πόσο αφόρητες είναι οι ωδίνες του τοκετού, πόσο ενοχλητικές είναι οι επιλόχιες δοκιμασίες και πόσοι οι διαρκώς αναφυόμενοι κίνδυνοι για το νεογέννητο. Μό­νο αυτές αισθάνονται, μετά από τις οριακές περιπέτειες της γεννήσε­ως του μωρού τους, την προσφερόμενη χαρισματική ανακούφιση των ευχών της γεννήσεως. Οι δοκιμασίες και οι όντως οριακοί κίνδυνοι δεν επιτρέπουν στη νέα μητέρα την πολυτέλεια της κουλτουροπροβληματικής πάνω στις ευχές, αφού και τον κίνδυνο έχουν βιώσει υπαρξια­κά και την απολύτρωση και την ευχαριστία για το αίσιο γεγονός της γεννήσεως του νέου ανθρώπου. Σταυροαναστάσιμες είναι οι εμπειρίες κάθε καινούργιας μητέρας, ανάλογες με εκείνες της Παλαιάς Δια­θήκης.

Η Παναγία μας, η Κυρία Θεοτόκος, η οποία γέννησε χωρίς ωδίνες και επιλόχιες ταλαιπωρίες, δεν διανοήθηκε να αποφύγει τις ευχές περί καθαρισμού κτλ. Ούτε ο Συμεών ο Θεοδόχος αρνήθηκε να επιτελέσει τον εκκλησιασμό, το σαραντισμό της Παναγίας μας και του Κυ­ρίου μας Ιησού Χριστού με το σκεπτικό ότι Αυτός είναι ο Σωτήρας του κόσμου. Μολονότι τα χέρια του υπερήλικος Συμεών ήταν σχεδόν παραλελυμένα, παρά ταύτα απέκτησαν νεανική ισχύ για να σηκώσουν το βρέφος Ιησού που ήταν ο Σωτήρας όλου του κόσμου, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.

Η έννοια της συγχώρησης στις ευχές γεννήσεως

Από ευχές συγχωρητικές είναι γεμάτη η Εκκλησία μας. Όχι μό­νο η Εκκλησία της Παλαιάς Διαθήκης αισθανόταν την ανάγκη να ζητά ενοχοποίηση, αλλά και στην εποχή της Χάριτος της Καινής Διαθήκης οι συγχωρητικές ευχές βρίσκονται σε όλες τις ιερές Ακο­λουθίες. Το-αίτημα της συγχωρήσεως είναι βαθύ πνευματικό, ψυχο­λογικό και υπαρξιακό αίτημα. Αγκαλιάζει όλο τον άνθρωπο, τον πανάνθρωπο, ο οποίος με μικρές διαφοροποιήσεις κατά εποχές στη δομή του είναι ο Ίδιος και έχει βαθειά την ανάγκη να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με το Θεό δια της συγχωρήσεως και μετανοίας.

Η χαρά στις ευχές γεννήσεως

Η χαρά για την γέννηση του νέου ανθρώπου είναι δεδομένη. Όμως και όλο το ύφος της Παλαιάς Διαθήκης, όπως και της Καινής Διαθήκης, είναι ύφος χαράς οντολογικής, χαράς χαρισματικής και όχι ρηχής, συναισθηματικής.

Η Παλαιά Διαθήκη γνωρίζει α) το αρχικό σχέδιο του Θεού και β) το σχέδιο το εναλλακτικό της οικονομίας. Γι’ αυτό, ενώ θεωρεί τη δημιουργία του νέου ανθρώπου ως μέγιστο γεγονός που έχει διαχρονικές, ασύλληπτες και αιώνιες «εις αιώνας αιώνων» διαστάσεις, όμως γνωρίζει καλά η Παλαιά Διαθήκη και αποδέχεται και η Καινή Διαθήκη, ότι όλο το γεγονός της γεννήσεως συνέβη μεταπτωτικά και επιβαρύνεται ως ενιαίο το ανθρώπινο γένος με την ένοχή της παρακοής. Αυτή η ένοχή ακυρώνεται και καθαρίζεται με την υπακοή του ανθρώπου στη Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, με χαρισματική πνευματική έναρξη τα δύο Μυ­στήρια του ιερού Βαπτίσματος και του αγίου Χρίσματος, που μόνο στην Αγία Ορθοδοξία μας τελούνται σωστά, και θεωρητικά και πρα­κτικά. Τα δύο Μυστήρια, Βάπτισμα και Χρίσμα, αντιστοιχούν στις δύο φύσεις του Χριστού κατά τον Άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, γι’ αυ­τό και αλληλοπεριχωρούνται και ως δώρα χαρίζονται ακόμα και στα αρτιγέννητα βρέφη.

Επομένως και χαρά πνευματική εκφράζουν οι ευχές της γεννήσε­ως και του σαραντισμού, αλλά και κάποια λύπη για τη μεταπτωτική κατάσταση που όλοι μας κουβαλάμε (και η λεχώνα και το αρτιγέννητο). Προσπαθούμε με τα Μυστήρια της Εκκλησίας μας να αποβάλουμε το σώμα και τον άνθρωπο της παρακοής και να χριστοποιηθούμε δια της προσωπικής μας ασκήσεως και των ιερών Μυστηρί­ων.
Συνοψίζοντας συμπεραίνουμε ότι το γεγονός της γεννήσεως επι­βαρύνθηκε με τη μεταπτωτική παρακοή, αφού μετά την παρακοή και έξω από τον Παράδεισο λειτούργησε η σχέση γάμος-σεξ-κυοφορία- τοκετός-γέννηση και αυτό οι ευχές εκφράζουν ως παλαιοδιαθηκική εμπειρία.

Όμως με το Μυστήριο του γάμου και με τις ευχές της γεν­νήσεως και του σαραντισμού που έχουν και την εμπειρία της Χάριτος της Κ.Δ. δίνεται το χαρμόσυνο μήνυμα της γεννήσεως του ανθρώπου που προέρχεται, έστω μέσω της μεταπτωτικής λειτουργίας του γάμου, με την ευλογία του Χριστού και της Εκκλησίας, εν αναμονή μάλιστα του Βαπτίσματος και του Χρίσματος, μέσω των οποίων το νεογέννητο γίνεται και νεοφώτιστο μέλος της Εκκλησίας του Χριστού, μετέχον πλέον ως ζωντανό μέλος στα Άχραντα Μυστήρια.

Αμφισβήτηση των παλαιοδιαθηκικών ευχών του γάμου

Μια πιο σοβαρή υποτίμηση της Παλαιάς Διαθήκης διαπιστώνουμε στα πορίσματα του Δ' Λειτουργικού Συμποσίου Στελεχών των Ιερών Μητροπόλεων, το οποίο ασχολήθηκε με τα του γάμου και την ιερολογία του.

Δεν είναι βέβαια του θέματός μας να αναπτύξουμε την αμφι­σβήτηση που δημιουργούν τα πορίσματα του Συμποσίου στους απλούς και μόνο αναγνώστες, αφού, όπως αναφέρθηκε από κάποιους ακαδημαϊκούς και κληρικούς ομιλητές, από τον 16ο αιώνα και εντεύθεν ολοκληρώθηκε η ιερά Ακολουθία αρραβώνος και γάμου. Στο 8ο άρθρο του Συμποσίου προτείνεται η παράλειψη της τελευταίας ευχής του αρραβώνος και οι δύο πρώτες ευχές του γάμου. Το πόρισμα αυτό προέκυψε από αντίστοιχες εισηγήσεις ομιλητών ακαδημαϊκών θεολόγων, οι οποίοι θεώρησαν τις ως άνω αναφερθείσες ευχές παλαιοδιαθηκικές.

Η σύγχρονη νοοτροπία κατ’ αυτούς δε συμφωνεί με την παρά­θεση των μνημονευόμενων πανάρχαιων ζευγαριών της Παλαιάς Δια­θήκης. Η νοοτροπία των θεολόγων ομιλητών είναι ευθυγραμμισμένη στην πράξη με την νοοτροπία των πολεμίων της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι είτε από αφέλεια, είτε από άγνοια, είτε από συγκεκριμένη σκοπιμότητα λόγω συνδέσεώς τους με διαφόρων ειδών σέκτες αρχαιονεοειδωλολατρικού τύπου, θέλουν να επιβάλουν την αίρεση μέσα στην Εκκλησία και δη σ’ αυτό το μέγα κατά Παύλο Μυστήριο που συγκεφαλαιώνει όλη τη θεανθρωπολογία της Αγίας Ορθοδοξίας μας.

Είναι εκκλησιολογική αυτή η νοοτροπία; Αν τολμήσουμε να εφαρ­μόσουμε αναγκαστικά την παραπάνω πρόταση, δηλαδή την απάλειψη των εν λόγω ευχών, θα μας κράξει ο λαός μας. Μπορεί να μη γνω­ρίζουν οι μελλόνυφοι και οι οικείοι τους τους αιώνες που θεσπίστη­καν οι παραπάνω ευχές, όμως από την εφημεριακή τριακονταετή εμπειρία μου πιστεύω ότι οι πιστοί μας, ως ορθόδοξα πραγματικά βαπτισμένοι και μυρωμένοι, διαθέτουν κριτήριο λειτουργικό, αφού ο γάμος έχει άμεση σχέση με τη ζωή τους και με την προκοπή τους. Ως ζεύγος και ως δυνάμει οικογένεια, όσο και αν δεν εκκλησιάζονται συχνά, έχουν την ευαισθησία οι ορθόδοξοι χριστιανοί να ξεχωρίζουν μια μίνι ακολουθία γάμου από την παραδοσιακή που την έχουν χιλιοακουσμένη από άλλους γάμους φίλων και συγγενών.

Άλλωστε, για να μιλήσουμε και θεολογικότερα εμείς, οι μάχιμοι εφημέριοι, αισθανόμαστε απέραντη χαρά και κατάνυξη όταν αναφέ­ρουμε στις πρώτες ευχές του γάμου τα ζευγάρια της Παλαιάς Δια­θήκης που ευλογήθηκαν από το Θεό και πρόκοψε ολόκληρη η ζωή τους. Θα γίνουμε και μείς πολέμιοι της Παλαιάς Διαθήκης όπως και οι σημερινοί νεοειδωλολάτρες - τάχα Ελληνιστές; Δεν εκτιμάμε και μείς την αρχετυπικότητα του Μυστηρίου του γάμου που έχει απλω­μένες τις ρίζες του στους παμπάλαιους αιώνες της Παλαιάς Διαθή­κης και φτάνει μέχρι σήμερα; Είναι εκκλησιολογική νοοτροπία το να αφαιρέσουμε τις ευχές αυτές, επειδή πρωτοεμφανίστηκαν το 14οαιώνα; Είναι λίγοι οι αιώνες αποδοχής των ευχών από εκατομμύρια πιστών που ευλογήθηκαν όπως ο Αβραάμ και η Σάρρα και μεγα­λούργησαν;

Είναι δυνατόν να κάνουμε υπακοή σε κάποιους που θέλουν την αλλοίωση του τόσο χαρισματικού Μυστηρίου με το «έτσι θέλω»; Έχου­με τελέσει χιλιάδες γάμους στην πολυάνθρωπη ενορία μας (όπως και χιλιάδες άλλοι Ιερείς φυσικά έχουν ευλογήσει χιλιάδες γάμους σ’ όλες τις μικρές και μεγάλες ενορίες τους). Ούτε ένα ζεύγος ποτέ μα ποτέ δε δυσανασχέτησε για καμιά μα καμιά ευχή του γάμου. Είναι λειτουρ­γική ανανέωση ή αναγέννηση να πάει κανείς κόντρα στο λαό; Πολ­λές φορές οι πιστοί στεναχωριούνται και μας κατηγορούν όταν συντο­μεύουμε το χρόνο του γάμου και κόβουμε (αναγιγνώσκουμε μυστικά) την τελευταία ευχή του αρραβώνος και την πρώτη μεγάλη ευχή του γάμου. Φαντασθείτε τι θα γίνει στο χριστεπώνυμο πλήρωμά μας, αν κόψουμε και τη δεύτερη θεμελιώδη ευχή του γάμου! Πιστεύω ότι ούτε και οι ανανεωτές θα αντέξουν τις αντιδράσεις του λαού μας, αν δικτατορικά προβούν στις ανανεώσεις τους.

Αξία των Τυπικών της θ. Λειτουργίας

Υποτιμάμε βάναυσα την Παλαιά Διαθήκη όταν από τη θεία Λει­τουργία, που είναι η αποκορύφωση όλων των Ιερών Ακολουθιών και προσευχών, εξοβελίζουμε την Παλαιά Διαθήκη. Οι δύο ψαλμοί 102οςκαι 145οςπου ψάλωνται ολόκληροι στην αρχή της θείας Λειτουρ­γίας, οι οποίοι ονομάζονται και Τυπικά, φέρνουν όλον το χριστοποιούμενο, κόσμο της Παλαιάς Διαθήκης μέσα στο χώρο της Μίας Αγίας Εκκλησίας. Έτσι ο ίδιος ο Κύριος με το θάνατό Του και την Ανά­στασή Του γεφύρωσε το χάσμα μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθή­κης και των αντιστοίχων κόσμων τους. Ενιαία η Εκκλησία των τέ­κνων του Χριστού της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης μέσω των δύο παραπάνω ψαλμών εκφράζει την απέραντη ευγνωμοσύνη των πι­στών για τις άπειρες ευεργεσίες του εν Τριάδι Θεού. Απίστευτη και μοναδική λαμπρότητα δίνει η παρουσία των Τυπικών στη θεία Λει­τουργία, που όταν παραλείπονται χάνει πραγματικά το εκκλησία­σμα μια τόσο δυνατή ευκαιρία δοξολογίας προς τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, το χορηγό πάσης χαράς, ευλογίας, δημιουργίας και αιώνιας ζωής.

Κοσμικότητα χωρίς Παλαιά Διαθήκη

Όταν αφήνουμε την ψυχή μας πεινασμένη και διψασμένη από το ζωντανό και χαρισματικό λόγο του Θεού, το λόγο της Παλαιάς Δια­θήκης, ο οποίος αποτελεί ένα πολύ ευρύχωρο αγωγό της θείας Χάριτος, δεν παραχωρούμε δικαιώματα στο κοσμικό πνεύμα και στο κο­σμικό φρόνημα;

Αν ως άτομα θρησκευόμενα και ως σύνολο θρησκευόμενο είχαμε σταθεροποιήσει μια ορθόδοξη αυθεντική πνευματικότητα, θα επιθυ­μούσαμε να αποκτήσουμε μερίδιο κοσμικής δόξης, μετέχοντας κενόδο­ξα στους αναβιώνοντες την νεοεποχίτικη αρχαιοελληνική ειδωλολα­τρία επικείμενους Ολυμπιακούς αγώνες; Αν πράγματι είχε διαφωτίσει το νου μας και την ψυχή μας η άκτιστη Χάρη του Λόγου του Θεού, και της Παλαιάς Διαθήκης, δεν θα επιδιώκαμε με ένθερμο προφη­τικό και αποστολικό ζήλο να τελεσθεί ο ορθόδοξος εγκαινιαστικός Αγιασμός στην έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων; Πληροφορούμαστε ότι διστάζουν ή ντρέπονται oι υπεύθυνοι Εκκλησιαστικοί να προτεί­νουν κάτι τέτοιο, μήπως θεωρηθούν αναχρονιστές. Μακάρι η πληρο­φορία μας να είναι εντελώς ψευδής.

Γιατί, τέλος, να έχουμε τόσο άγχος να μαζέψουμε εθελοντές, αφού οι πάντες γνωρίζουν τα τεράστια διακινούμενα και διαπλεκόμενα οικονομικά οφέλη στους επιτήδειους του εθελοντισμού και καθόλου στους εθελοντές; Δεν προκαλείται έτσι το φιλότιμο και η νοημοσύνη του έχοντος κοινό νου νεοέλληνα;

Αντί επιλόγου

Επιτρέψατέ μου, αντί επιλόγου, μια προσωπική δημόσια εξομο­λόγηση και εμπειρία άμεσα σχετιζόμενη με τα προαναφερθέντα.
Πολλοί από σάς γνωρίζετε ίσως την οικογενειακή μου, οικονομία Χριστού, περιπέτεια. Τα σαρκικά μου παιδιά σε ηλικίες 1, 3, 5 και 6 ετών έμειναν ορφανά από τη μητέρα. Εύκολα αντιλαμβάνεσθε τη σω­ρεία των επιγενόμενων προβλημάτων. Τα πιο οδυνηρά ήταν τα ψυχο­λογικά, που φαίνονταν για χρόνια λίαν αδυσώπητα και αξεπέραστα.

Σ’ αυτήν την καταιγίδα μπλέχτηκε και η γιαγιά, η μητέρα της μητέρας. Άνθρωπος ολίγων γραμμάτων, του Δημοτικού Σχολείου, με γεμάτη όμως την πνευματική της φαρέτρα από τον πλούτο της Παλαιάς Διαθήκης, τον οποίο παλαιοδιαθηκικό πλούτο είχε φιλόπονα καταθέ­σει στην ψυχή της γιαγιάς ο άριστος, ταπεινός και διδακτικότατος πνευματικός της πατέρας. Η γιαγιά κάθε βράδυ διηγείτο από στή­θους διάφορες ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης, της οποίας το περιε­χόμενο κατείχε όσο ελάχιστοι θεολόγοι, ενίοτε δε και κάποιες Ιστορί­ες της Καινής.

Όταν τα παιδιά έκλειναν τα μάτια τους, η γιαγιά κου­ρασμένη από τον κόπο της ημέρας, σταματούσε την συναρπαστική της διήγηση. Τα παιδιά, ενώ είχαν μισοκοιμηθεί, πετάγονταν και της ζητούσαν να συνεχίσει. Η γιαγιά συνέχιζε επί χρόνια να προσφέρει από την ανεξάντλητη μνήμη της και να ξετυλίγει τους θησαυρούς της χάριτος στις τρυφερές ψυχές των τραυματισμένων παιδιών. Η Παλαιά Διαθήκη, διαπιστώσαμε όλοι οι γύρω συγγενείς κάποια στιγμή, είχε γίνει βάλσαμο θείας παρηγοριάς, φάρμακο και τελική οριστική ίαση.

Δεν είναι εγκληματικό, εγκληματικότατο να εγκαταλείπουμε εμείς σήμερα τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας και όλη την επερχόμενη νέα γενιά στα νύχια και στα δόντια του νοητού δράκοντος, που μέ­σα στα σπίτια και σ’ όλη γενικά την κοινωνία φέρνει η τηλεόραση, που όλο και περισσότερο απειλητικά απλώνει τα πλοκάμια της ως πανίσχυρος άμβωνας της Νέας Εποχής;

Δεν είναι έγκλημα να περιθωριοποιούμε είτε θεσμικά είτε ανεπί­σημα, σκόπιμα, ή από αμέλεια, άμεσα ή έμμεσα, όπως παραπάνω ανα­πτύξαμε, τους θησαυρούς της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ κατορθώματα, ενώ θαύματα, μπορούμε να επιτελέσουμε με την άκτιστη Χάρη της;


*ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΝ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ - ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΝΕΟΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΕΙΑΣ Δωδεκαθεϊσμός -Υποτίμηση Παλαιάς Διαθήκης - Ολυμπιακοί Αγώνες. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 25-27 ΜΑΙΟΥ 2003 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004