Η εορτή των Θεοφανείων

Τα Θεοφάνεια ,  που είναι η αρχαιότερη μετά το Πάσχα μεγάλη γιορτή από τις Δεσποτικές γιορτές , γιορτάζεται από όλους τους Χριστιανούς στις 6 Ιανουαρίου και έχει τρία ονόματα : Θεοφάνεια , Επιφάνεια και Φώτα.Το όνομα Θεοφάνεια είναι και το αρχαιότερο και έχει την αρχή του στον λόγο του Θείου Παύλου : << Θεός εφανερώθη εν σαρκί >> ( Α΄Τιμ.γ΄16).Το όνομα Επιφάνεια είναι μεταγενέστερο , έχει όμως και αυτό την αρχή του στην Αγία Γραφή και συγκεκριμένα στα Τίτ.β΄11: << Επεφάνη η χάρις του Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις >> και Τιτ.β΄13: << και επιφάνειαν της δόξης του μεγάλου Θεού >>.Τα δύο αυτά ονόματα επικρατούσαν όταν η γιορτή δεν αναφερόταν μόνο στη Βάπτιση του Χριστού αλλά περιλάμβανε κι'άλλα γεγονότα.Στα Ιεροσόλυμα π.χ.γιόρταζαν τη γέννηση του Χριστού και την προσκύνηση των ποιμένων και των μάγων.Στην Αίγυπτο τη γέννηση και τη Βάπτιση του Χριστού . Στην Κύπρο τη γέννηση τη Βάπτιση και τον γάμο της Κανά στον οποίον << εφανέρωσε την δόξαν αυτού και επίστευσαν εις αυτόν οι μαθηταί αυτού >>.Όταν κατά τον Δ΄αιώνα διαδόθηκε η γιορτή και στη Ρώμη , βρήκε εκεί να υπάρχει ξεχωριστή τη γιορτή των Χριστουγέννων που γιορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου.Έτσι το θέμα της γιορτής της 6 Ιανουαρίου περιορίστηκε στην προσκύνηση των μάγων ( δηλαδή την εμφάνιση του Χριστού στα έθνη , που απαρχή τους υπήρξαν οι μάγοι ) και συνέχισε να αναφέρεται στις ακολουθίες της ημέρας , και των δύο Κυριακών μετά από αυτήν το θέμα της Βαπτίσεως και του γάμου της Κανά.Κάτι παρόμοιο έγινε και στην Ανατολή , όταν κατά το τέλος του Δ΄αιώνα , διαδόθηκε η γιορτή των Χριστουγέννων : Η γιορτή της 6 Ιανουαρίου περιορίστηκε μόνο στην ανάμνηση του Βαπτίσματος .Το Βάπτισμα αυτό του Κυρίου συνδέθηκε νωρίς με το βάπτισμα των Κατηχουμένων .Το βάπτισμα αυτό, που λέγεται και <<φώτισμα >> έδωσε το τρίτο όνομα στη γιορτή : << Τα Φώτα >> ή << Τα Άγια  

Φώτα >> .Από το γεγονός αυτό κατάγεται και η Ακολουθία του μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων , η οποία τελείται για ανάμνηση του βαπτίσματος του Κυρίου , στην αρχή κατά τη νύχτα της 5-6 Ιανουαρίου , αργότερα όμως ,και μέχρι σήμερα , δύο φορές ( την παραμονή και την ίδια μέρα της γιορτής ).Ο Μ.Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος χρησιμοποιούν για τα Χριστούγεννα το όνομα <<Θεοφάνεια >> και για τα Φώτα το όνομα << Επιφάνεια >>.Τελικά όμως ,στην Εκκλησία μας όλα τα ονόματα ( Θεοφάνεια , Επιφάνεια και Φώτα ) δίδονται στη γιορτή της 6 Ιανουαρίου , της Βαπτίσεως 

  του Χριστού, και μόνο η Αρμενική Εκκλησία μέχρι σήμερα στις 6 Ιανουαρίου γιορτάζει τη Γέννηση και τη Βάπτιση του Χριστού.Είναι σκόπιμο να κλείσουμε την παράγραφο αυτή με τα λόγια του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου , με τα οποία μας λέει πως πρέπει να γιορτάζουμε αυτή τη γιορτή.Λέει λοιπόν : <<Ας τιμήσουμε σήμερα το βάπτισμα του Χριστού και ας το γιορτάσουμε σωστά με το να ευφραινόμαστε πνευματικά και όχι να ευχαριστούμε την κοιλιά μας.Και με ποιό τρόπο θα ευφρανθούμε ; <<Λουσθείτε για να καθαριστείτε >>( Ης.α΄16).Εάν μεν είσαστε κόκκινοι από την αμαρτία και λιγότερο κόκκινοι από το αίμα , τότε να γίνετε λευκοί όπως το χιόνι.Αν είσαστε κόκκινοι και άνθρωποι γεμάτοι από αίμα τα , τότε ας φτάσετε έστω και τη λευκότητα του μαλλιού (Ης α΄ 18 ).Πάντως καθαριστείτε , επειδή με τίποτε άλλο δεν χαίρεται τόσο πολύ ο Θεός , όσο με τη διόρθωση και τη σωτηρία του ανθρώπου , για χάρη του οποίου έχουν λεχθεί τα πάντα και έχουν δοθεί όλα τα μυστήρια , για να γίνετε φωτεινά αστέρια για τον κόσμο ( Φιλιπ.β΄15 ) και ζωτική δύναμη για τους άλλους ανθρώπους .Για να παρουσιαστείτε σαν τέλεια φώτα στο μεγάλο φως , και να μυηθείτε στη φωταγωγία , η οποία πηγάζει από εκεί , παίρνοντας καθαρότερο και δυνατότερο φως απο την Τριάδα , της οποίας σήμερα έχετε υποδεχτεί τη μια αυγή από τη μια Θεότητα , στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού του Κυρίου μας, στον οποίον ανήκει η δοξολογία και η εξουσία στους ατέλειωτους αιώνες .Αμήν >>.