Τρεις Ιεράρχες: Oι μεγάλοι της εκκλησίας μας δάσκαλοι

Μυριάδες ανθρώπων που δούλεψαν πολύ και διακρίθηκαν, έχουν περάσει από τον κόσμο αυτό. Πολλά ονόματα έχουν μείνει αλησμόνητα, γιατί προσέφεραν μεγάλης σπουδαιότητας υπηρεσίες στην ανθρωπότητα. Ανάμεσά τους είναι οι τρεις μεγάλοι της εκκλησίας μας που γιορτάζουμε σήμερα. Οι Τρεις Ιεράρχες, οι πατέρες της Εκκλησίας, μορφές αιώνια ζωντανές.

Έζησαν σε μια εποχή ταραχής και αβεβαιότητας. Η χριστιανική θρησκεία μόλις είχε αναλάβει από τους διωγμούς και τις καταστροφές, ενώ την τάραζαν θανάσιμα οι διάφορες αιρέσεις. Η αίρεση του Αρείου, με τις τεράστιες διαστάσεις της, απειλούσε να καταπνίξει τα αληθινά και ιερά δόγματα της Αγίας μας θρησκείας.

Βρέθηκαν όμως οι γεμάτοι δύναμη, σύνεση και αγάπη άντρες, για να δώσουν νέα δύναμη και νέα λάμψη στην ιερή θρησκευτική παράδοση. Η ζωή τους και το έργο τους ήταν πραγματικά λαμπρό. Είχαν την ευτυχία να μορφωθούν άριστα σε μια εποχή που η μόρφωση ήταν σπάνιο φαινόμενο. Είχαν σπάνια δύναμη λόγου, γλυκύτητα, σαφήνεια, θεία πνοή, που οι λόγοι τους έμειναν παροιμιώδεις. Ήταν τα ζωντανά παραδείγματα της αυταπάρνησης, της φιλανθρωπίας και της ευσέβειας. Υπηρέτησαν το Θεό, γιατί υποστήριξαν με σθένος την ακεραιότητα της χριστιανικής πίστης, αλλά υπηρέτησαν και τους ανθρώπους, γιατί τους αφιέρωσαν κάθε υλική, σωματική και πνευματική τους δυνατότητα. Αλλά ας γνωρίσουμε αυτούς τους φωτισμένους και θεόπνευστους άνδρες.

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε περίπου το 330 στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Η γιαγιά και η μητέρα του Εμμέλεια, κόρη μάρτυρα του Χριστιανισμού, που διακρινόταν για την ευσέβεια και τη φιλανθρωπία της, του έδωσαν την αγάπη για το Θεό και τους ανθρώπους. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχτηκε από τον πατέρα του. Συνέχισε τις σπουδές του στη Καισάρεια, στο Βυζάντιο και στην Αθήνα, όπου έμεινε πάνω από τέσσερα χρόνια. Όταν γύρισε στον Πόντο διακρίθηκε σαν ρήτορας. Αργότερα πήγε στην Παλαιστίνη και Αίγυπτο, όπου επισκέφτηκε τους πιο φημισμένους ασκητές της εποχής εκείνης. Γυρνώντας στην πατρίδα του ποτισμένος από τις αλήθειες και τα διδάγματα της θρησκείας μας και πλημμυρισμένος από αγάπη και συμπόνια για κάθε αδύνατο και δυστυχισμένο πλάσμα, μοίρασε τα υπάρχοντά του στους φτωχούς και πήγε σ” ένα μοναστήρι. Την εποχή εκείνη, που οι αιρέσεις τάραζαν τη θρησκεία μας, τέτοια πνεύματα σπάνια και δυνατά, είχε ανάγκη η χριστιανοσύνη για να σωθεί.

Έτσι το 370 τον βρίσκουμε επίσκοπο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Η φιλανθρωπία του, η αγάπη, καλοσύνη και συμπόνια του για τους αδύνατους, τους φτωχούς και τους δυστυχισμένους τον κάνουν να ξεχωρίζει σαν επίσκοπο. Ιδρύει τη Βασιλειάδα, όπου κάθε άρρωστος γέρος, ανήμπορος εύρισκε προστασία και ανακούφιση. Εκεί εργαζόταν και ο ίδιος για να περιποιηθεί γέρους και αρρώστους. Γίνεται αγαπητός και σεβαστός από όλους. Δίνει τα πάντα για τους άλλους, ενώ για τον εαυτό του αρκεί ένα παλιό ράσο και ένα ζευγάρι παπούτσια που μαζί με λίγα βιβλία αποτελούσαν όλη την περιουσία του. Το σθένος και η τόλμη του υπήρξαν υποδειγματικά. Όταν π.χ. ο Μόδεστος, απεσταλμένος του αυτοκράτορα, τον απείλησε με δήμευση της περιουσίας του, με εξορία και θάνατο, γιατί δεν ασπάστηκε τον Αρειανισμό, απάντησε ότι δεν φοβάται τίποτε απ” αυτά, γιατί δεν έχει παρά λίγα παλιά ενδύματα, οι κακουχίες δε και ο θάνατος, θα τον φέρουν πιο γρήγορα κοντά στο Θεό, πράγμα που επιθυμεί τόσο πολύ.

Έγραψε πολλά σπουδαία συγγράμματα, ασκητικά, ηθικά, παιδαγωγικά, ομιλίες, επιστολές και λειτουργίες. Πέθανε την 1η Ιανουαρίου 379 σε ηλικία 48 χρονών. Ο θάνατός του λύπησε χιλιάδες λαού, γιατί είχαν χάσει τον προστάτη και τον συμπαραστάτη τους.

Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 στην Αριανζό κοντά στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας. Ο πατέρας του ήταν επίσκοπος Ναζιανζού και μητέρα του ήταν η Νόννα. Άργησαν οι γονείς του να τον αποκτήσουν γι” αυτό, όπως ο Ιωάννης και η Άννα, τον αφιέρωσαν στο Θεό. Η μητέρα του με συστηματική θρησκευτική αγωγή, προσπάθησε να τον κάνει αντάξιο της υπόσχεσής της. Έτσι ο Γρηγόριος ανατράφηκε με μεγάλη θρησκευτικότητα, αγάπησε υπερβολικά τη θρησκεία του και αποφάσισε να τη βοηθήσει. Πήγε λοιπόν, για να πραγματοποιήσει το σκοπό του, στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα για να μορφωθεί.

Όταν γύρισε χειροτονήθηκε πρεσβύτερος Ναζιανζού. Το 379 τον κάλεσαν στην Κων/πολη, γιατί είχε επικρατήσει ο Αρειανισμός και η αληθινή χριστιανική θρησκεία κινδύνευε να καταποντιστεί. Ελάχιστους ορθόδοξους βρήκε στην Κων/πολη. Αλλά η ευγλωττία του και η δύναμη του λόγου του γοήτευσαν και ενθουσίαζαν τους ακροατές του που κάθε μέρα γίνονταν και περισσότεροι. Οι γεμάτοι σύνεση, σοφία και θεία πνοή λόγοι του ονομάστηκαν θεολογικοί γι΄ αυτό ακριβώς και ο ίδιος ονομάστηκε Θεολόγος.

Έγινε αρχιεπίσκοπος Κων/πολης και έλαβε μέρος στη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, όπου το σοφό πνεύμα του έδωσε σπουδαίες συμβουλές και κατευθύνσεις. Αργότερα αποσύρθηκε στην Αριανζό, σε μόνωση και ησυχία, όπου και πέθανε σε ηλικία 90 χρονών. Μεγάλης σπουδαιότητας οι 45 λόγοι που ειπώθηκαν από το Γρηγόριο στην Κων/πολη και που ενώ ακόμη ζούσε μεταφράστηκαν στη λατινική, στην αρμενική και στη συριακή γλώσσα.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε το 345 στην Αντιόχεια. ο πατέρας του, στρατηλάτης Σεκούνδος, πέθανε λίγο μετά τη γέννηση του μικρού Ιωάννη. Η μητέρα του Ανθούσα, υπόδειγμα αρετής, τιμιότητας και ευσέβειας αν και 20 χρονών αφιέρωσε τη ζωή της στην ανατροφή του παιδιού της. Τον ανέθρεψε με ευσέβεια και ρίζωσε στην ψυχή του το σεβασμό και την αγάπη στα διδάγματα του Σωτήρα μας.

Ο Ιωάννης προοριζόταν για δικηγόρος και έτσι διδάχτηκε ρητορική και φιλοσοφία από το σοφιστή Λιβάνιο και το φιλόσοφο Ανδραγάθιο. Όμως το επάγγελμα αυτό το άφησε, αν και ήταν πράγματι φοβερός στο λόγο, για να ζήσει πολλά χρόνια τη ζωή του ασκητή. Όταν γύρισε στην Αντιόχεια, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος και διακρίθηκε για την ευσέβεια, τη φιλανθρωπία του, αλλά περισσότερο για την εξαιρετική ευγλωττία του. Οι λόγοι του προκαλούσαν ρίγη ενθουσιασμού. Από το στόμα του έρευσαν ποταμοί μέλιτος και θεωρείτο ο μεγαλύτερος εκκλησιαστικός ρήτορας της ορθοδοξίας. γι” αυτό ακριβώς ονομάστηκε και Χρυσόστομος. Η φήμη του είχε φτάσει πολύ μακριά. Γρήγορα τον κάλεσαν στη Κων/πολη, όπου χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος. Έδειξε εξαιρετική τόλμη. Προσπάθησε να σταματήσει τα έκτροπα, που γινόταν στους κόλπους της εκκλησίας και του κράτους. Καυτηρίαζε το ίδιο κληρικούς και πολίτες, και δε δείλιασε να επιτεθεί εναντίον της αυτοκρατόρισσας και στη παράνομη ζωή που ζούσε. Οργίστηκε λοιπόν η αυτοκρατόρισσα και έπεισε τον αυτοκράτορα να εξορίσουν τον Ιωάννη. Φοβήθηκαν όμως την οργή του λαού, που υπεραγαπούσε τον Ιωάννη και ανακάλεσε τη διαταγή. Αλλά ο Ιωάννης με θάρρος και ελευθεροστομία δε σταμάτησε να στρέφεται εναντίον κάθε παραβάτη και είχε δημιουργήσει εχθρούς ισχυρούς, που αυτή τη φορά κατάφεραν να τον εξορίσουν. Στο δρόμο όμως, από τις ταλαιπωρίες και τις κακουχίες, πέθανε το 407. Έγραψε πολλά συγγράμματα και βοήθησε με πολλούς τρόπους την εκκλησία. Γι” αυτό ονομάστηκε στύλος της εκκλησίας και φως της αλήθειας.

Αυτοί υπήρξαν οι μεγάλοι της εκκλησίας μας δάσκαλοι. Τα φωτισμένα πνεύματά τους είχαν πολύ σωστά αντιληφτεί ότι για να αλλάξει η ανθρωπότητα, για να περιμένουν ένα μέλλον καλύτερο, ψηλότερο και ιδανικότερο, έπρεπε να στραφούν στη παιδεία. Στράφηκαν λοιπόν σ” αυτή, την υποστήριξαν και την υπηρέτησαν με όλη τους τη δύναμη.

Τούτοι οι φωστήρες του πνεύματος δεν τιμούνται μόνο από μας τους ορθόδοξους, αλλά από ολόκληρο το χριστιανικό κόσμο, γιατί πραγματικά μεγάλη υπήρξε η συμβολή τους.

Γι΄ αυτό αποδίδουμε φόρο τιμής στους σημερινούς Ιεράρχες. Τους τιμούμε σαν Άγιους, γιατί με τα έργα τους και τη συμπεριφορά τους εδραίωσαν και ανύψωσαν τη χριστιανική πίστη.

πηγή