Λόγος εις τα Εισόδια της Θεοτόκου του εν Αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά

(Μετάφρασις υπό Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου)

 

 Ελάτε λοιπόν όσοι είσθε υμνολόγοι της Αειπαρθένου· πρώτον ας παρακαλέσωμεν Αυτήν να έλθη να μας βοηθήση αοράτως από τα ουράνια άδυτα, όπου τώρα ευρίσκεται και έπειτα ας εμβώμεν ομού εις τον θάλαμον, ας εισέλθωμεν εις τον νυμφώνα, ας ιδούμε τα άγια· επειδή και όλα τα ουράνια και όλα τα επίγεια δια μέσου Αυτής ηνοίχθησαν. Εισήλθεν εις τα πρόσκαιρα άγια των αγίων η ακατάπαυστος Αγία των αγίων. Δια τούτο και όποιος ήθελε θεωρήση, όχι μονάχα την αρχήν της ζωής των κατά καιρούς Αγίων, αλλά ακόμη και όλον τον δρόμον της αρετής των, και αυτά τα υστερινά έπαθλα της ζωής των, όλα αυτά θέλει τα εύρη πολλά κατώτερα από την αρχήν ταύτην των έργων της Παρθένου, την οποίαν εορτάζει σήμερον κάθε γένος ανθρώπων, ενθυμούμενοι με ανεκλάλητον χαράν την από των ανθρώπων εις τα άγια των αγίων μετάθεσίν Της. Εισήλθε λοιπόν η Παρθένος εις τα άγια των αγίων, και παρευθύς όπου είδε τριγύρω αχάρη κατά πολλά, πως εύρε τοιούτον καταγώγιον άξιον και αρμόδιον δια λόγου Της· όθεν δια μέσου του κάλλους των ορωμένων αγίων αναβιβάσασα τον νουν Της προς το αόρατον του Θεού κάλλος, πλέον δεν εστοχάζετο κανένα τερπνόν και γήϊνον πράγμα· δια τούτο έγινεν ανωτέρα από τας φυσικάς ανάγκας του σώματος, και από τας ηδονάς των αισθήσεων. Και τα μεν ωραία εις όρασιν μήτε να ιδή όλως έκρινεν άξιον· τα δε καλά προς βρώσιν παντελώς κατεφρόνησε· και εκ τούτων μόνη Αυτή και πρώτη έγινεν άπιαστος από την τυραννίδα του διαβόλου, και τούτον κατά κράτος ενίκησε. Το να συνομιλήση και να ενωθή με τον Θεόν η Παρθένος ζητούσα (επειδή είναι αναγκαίον εις τους μεσίτας να συνομιλήσουν εις τους μεσιτευομένους αυθέντας) ευρίσκει εις τούτο συμβοηθόν την ησυχίαν· ησυχίαν την στάσιν του νοός και όλου του κόσμου, την αλησμονησίαν των γηϊνων και μαθήτριαν των ουρανίων· την αποθησαύρισιν των πνευματικών νοημάτων. Αύτη η ησυχία του νοός είναι μία πράξις, ήτις αληθώς γίνεται επίβασις της αληθούς θεωρίας, ή μάλλον ειπείν θεοπτίας· η οποία θεοπτία είναι μία μοναχή απόδειξις της υγιαινούσης ψυχής. Διότι κάθε άλλη αρετή είναι ωσάν ένα ιατρικόν εις τας ασθενείας της ψυχής και εις τα πονηρά πάθη, όπου ερριζὠθησαν εις αυτήν. Η δε θεωρία είναι ο καρπός της ψυχής της υγιούς, και το σκοπιμώτατον τέλος και η θεοποιός αρετή, δια μέσου της οποίας θεοποιείται ο άνθρωπος· και όχι δια μέσου της εξωτερικής φιλοσοφίας, η οποία αποκτάται από τους λόγους και την αναλογίαν των ορωμένων κτισμάτων. Τοιαύτης κατά νουν ησυχίας παράδειγμα σύντομον και ωφελιμώτατον από κάθε άλλο εστάθη η Παρθένος αύτη, ήτις εξ απαλών ονύχων ηνώθη με τον Θεόν δια της ιεράς ησυχίας. Όθεν εις τούτον τον ιερόν και ένθεον έρωτά Της ευρίσκει η Παρθένος όργανον φυσικόν ακριβώς το ακρότατον πράγμα, από όσα ευρίσκνται εις τον άνθρωπον, την μόνην τελείαν και παντελώς αμέριστον του ανθρώπου ουσίαν, ήτοι τον νουν. Τας γηϊνους σχέσεις λοιπόν αποβαλούσα η Παρθένος από την πρώτην αρχήν της ζωής Της, ανεχώρησεν από τους ανθρώπους, και φυγούσα τον αμαρτωλόν βίον, εδιάλεξε μίαν ζωήν αθεώρητον από όλους ενδιατρίβουσα μέσα εις τα άγια, εις τα οποία διατελούσα ελύθη από κάθε δεσμόν υλικόν· απετίναξε κάθε σχέσιν· ανέβη επάνω από κάθε αγάπην έως και αυτού του ιδίου σώματός Της και ούτως ήνωσε τον νουν Της εις τον εαυτόν Της με μίαν στροφήν και προσευχήν και με θείαν και παντοτεινήν προσευχήν· και δια μέσου αυτής της στροφής του νοός ηνώθη όλως δι΄ όλου με τον εαυτόν Της· υψώθη επάνω από κάθε πολύμορφον σκούπιδον των λογισμών και απλώς από κάθε είδος και σχήμα, και έτζι κατεσκεύασε μίαν καινούργιαν στράταν εις τους ουρανούς, δηλαδή την νοητήν (δια να την ονομάσω έτζι) σιωπήν, εις την οποίαν προσκολλήσασα τον νουν Της, αναβαίνει επάνω από όλα τα κτίσματα, και βλέπει δόξαν Θεού τελειότερον από τον Μωϋσήν, και ορά θείαν χάριν, ήτις δεν καταλαμβάνεται τελείως από την αίσθησιν, αλλά είναι ένα ιερόν και χαριέστατον θέαμα μοναχών των ψυχών των καθαρών και αγίων αγγέλων. Διότι οι καθαροί τη καρδία βλέπουσι τον Θεόν κατά την αψευδή του Κυρίου μακαρισμόν· ο οποίος Θεός με το να είναι φως κατά τον θείον θεολόγον Ιωάννην εμφανίζει και κατοικίζει τον εαυτόν Του εις εκείνους οπού τον αγαπούν, τηρούντες τας εντολάς Του και ανταγαπώνται υπ΄ Αυτού κατά την αψευδή Του υπόσχεσιν. Αλλά ποίος ηγάπησε τον Θεόν περισσότερον από την σήμερον δοξολογουμένην Θεοτόκον; Ποίος δε άλλος ηγαπήθη από τον Θεόν περισσότερον από Αυτήν; Ποίον δε άλλον κτίσμα εφάνη καθαρώτερον από Αυτήν; Ή καθαρόν εξ ίσου με Αυτήν, ή καν να φθάση κοντά εις την καθαρότητά Της; Δια τούτο έγινε τελεία με τας ακροτάτους αυτάς θεωρίας, και ενωθείσα με τον Θεόν και ομοιωθείσα μόνη Αυτή από όλους τους απ΄ αιώνος αγίους, ετελείωσε την προς Θεόν μεσιτείαν δια την σωτηρίαν μας. Και λοιπόν όσα χαρίσματα εμοιράσθησαν εις όλους τους απ΄ αιώνος Αγίους, και όσα αξιώματα έλαβον όλοι ομού οι του Θεού φίλοι, τόσον άγγελοι όσον και άνθρωποι, όλα αυτά τα εσύναξεν η Παρθένος εις τον εαυτόν Της, και μοναχή έχει τα προνόμια πάντων. Και όχι μόνον τούτο, αλλά και περιττεύει ακόμη από αυτά τόσον ασυγκρίτως, ώστε οπού υπερεκχέει εις εκείνους οπού Την τιμούν δαψιλείς και πλουσίας τας χάριτας· χαρίζουσα εις αυτούς το να αποβλέπουν εις Αυτήν ωσάν εις ηλιακόν δίσκον τόσων μεγάλων χαρισμάτων, και εκβλύζουσα εις αυτούς παντοτεινά μεγαλυτέρας χάριτας δια την εδικήν Της αγαθότητα· αλλ΄ ούτε θέλει παύσει ποτέ από το να χαρίζη εις όλους τους ανθρώπους τοιαύτας δωρεάς και τοιαύτην φιλάνθρωπον διάθεσιν και αγάπην. Λοιπόν εκ τούτων απάντων συμπεραίνομεν, πως μόνη η Παρθένος είναι μεθόριον ανάμεσα εις την κτιστήν και άκτιστον φύσιν, και κανείς δεν ημπορεί να έλθη προς τον Θεόν, παρά δια μέσου Αυτής και του εξ Αυτής γεννηθέντος μεσίτου Χριστού· και κανένα χάρισμα δεν μπορεί να δοθή μήτε εις τους αγγέλους, μήτε εις τους ανθρώπους παρά δια μέσου Της. Αύτη εστάθη των προφητών η υπόθεσις, των αποστόλων η αρχή, των μαρτύρων εδραίωμα, των εν ουρανώ αγγέλων η τερπνότης, το εγκαλλώπισμα πάσης της κτίσεως. Αύτη είναι αρχή και ρίζα των απορρήτων αγαθών, και παντός αγίου κορυφή και τελείωσις.
Πηγή