Υπακοή και Γεροντολατρέια

Η Υπακοή είναι παρεξηγημένη και άγνωστη στις μέρες μας γιατί ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σε πνευματική σύγχυση και την παρεξηγεί με την πειθαρχία.Η πειθαρχία είναι η εκτέλεση μιας εντολής εξωτερικά, τυπικά, δίχως την εσωτερική οικειοθελή αποδοχή της. Σημαίνει παθητική υποταγή της ανθρώπινης θελήσεως του κατωτέρου εις την ανθρώπινη θέληση του ανωτέρου. Επομένως, η πειθαρχία υποτάσσει τον άνθρωπο στον απρόσωπο «Νόμο», το «θεσμό».

Αντιθέτως, η υπακοή είναι ελευθερία. Είναι πράξη αγάπης του ανθρώπου προς τον Θεό και τους συνανθρώπους του.

«Προϋποθέτει την έξοδο από την φιλαυτία και την προσπάθεια να εισέλθει μέσα στην υπόσταση του άλλου και να εισάγει την υπόστασητου άλλου μέσα στην δική του υπόσταση»

Η υπακοή είναι εκτέλεση μιας εντολής με εσωτερική οικιοθελή αποδοχή. Υποτάσσει ο άνθρωπος το φρόνημα της ψυχής του γιανα απαλλαγεί από τον κακό εαυτό του. Με την απελευθέρωση από το ατομικό του θέλημα, μπορεί να γευθεί την αληθινή ελευθερία. Μέσα σε αυτήν καταξιώνεται και επαναπροσδιορίζεται η ελευθερία του ανθρώπου. Η υπακοή κόβει το δικό μας θέλημα και προϋποθέτει την έξοδο από τα κακά εσωτερικά στοιχεία του ανθρώπου όπως τη φιλοδοξία, την υπερηφάνεια, τον εγωισμό τη φιλαυτία, τη φιληδονία και τη φιλαργυρία και γεννάει την ταπεινοφροσύνη, την μετάνοια, την υπομονή και την αγάπη προς τους ανθρώπους. Έτσι, η υπακοή είναι μια ελεύθερη πνευματική πράξη, που ενεργεί το υποτακτικό ον για να λυτρωθεί από τα δεσμά τωνπαθών.Απαρνήτετο εμπαθές εγωκεντρικό θέλημα και ακολουθεί το θέλημα του Θεού, που υπερβαίνει κάθεανθρώπινη σοφία.

Μας νουθετεί για την υπακοή, «να μάθουμε να σιωπάμε, να λέμε την ευχή, να προσευχόμαστε, να σκεπτόμαστε τα αμαρτήματά μας, να δημιουργούμε ένα πένθος αγαθό, μια μνήμη θανάτου, και πως να προετοιμαστούμε για την αναχώρηση από αυτόν τον κόσμο, επειδή ο θάνατος είναι και το μόνο βέβαιο που έχουμε σε αυτή τη ζωή».Εμείς, προσπαθούμε να καταλάβουμε τα λεγόμενα του Γέροντα με τη γνώση. Όμως, αυτά που μας λέει εκείνος είναι εμπειρίες, είναι έμπρακτες πληροφορίες πνευματικής επαφής της καρδιάς του με τον Θεό. Ο Γέροντας, με την υπακοή στον Χριστό, και με την νοερά προσευχή, παίρνει μηνύματα από τον Θεό μέσα από μυστηριακά και θαυματουργικά Θεία ιδιώματα. Γίνεται μια θεωρία μέσα στο νου του, που οδηγείται στα Θεία μυστήρια και κατόπιν γίνονται αποκαλύψεις μέσα στον ίδιο τον νου του. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να καταλάβει αυτές τις θείες καταστάσεις, αυτά τα θεία βιώματα. Ούτε μπορεί ο Γέροντας, να μοιραστεί μαζί μας τα θεία μηνύματα για τις συνθήκες των καιρών. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να σηκώσει το βάρος των πνευματικών καταστάσεων. Μόνον αυτοί που έχουν τις ίδιες αποκαλύψεις και την ίδια πνευματική εμπειρία μπορούν να δουν τις εντολές που παίρνει ο Γέροντας από τον Θεό, μέσα από την υπακοή του. Ο Γέροντας έχει μεταμορφωθεί διότι δέχτηκε την αγάπη του Θεού, διότι βιώνει την ταπείνωση και έχει εξέλθει από τον ανθρώπινο εγωισμό και τον υλικό τρόπο ζωής.

Ποια όμως είναι η αληθινή υπακοή; Σήμερα, δυστυχώς, έχει εμφανιστεί (ξανά!) το φαινόμενο του «γεροντισμού». Ανάξιοι Πνευματικοί (λίγοι, ευτυχώς) υποδύονται τους σοφούς Γέροντες, οδηγώντας ορισμένες φορές τα Πνευματικοπαίδια τους στο ... ψυχιατρείο. 

Εννοούμε, όλους εκείνους , όσους υποδύονται πως έχουν φτάσει τα μέτρα των Πνευματικών Γερόντων, και απαιτούν μάλιστα τυφλή υπακοή, ενώ δεν έχουν το δικαίωμα. Αυτού του είδους ο «Γεροντισμός», έχει καταντήσει στις μέρες μας μάστιγα. Τέτοιου είδους «γέροντες» χρησιμοποιούν στρεβλά την περί υπακοής διδασκαλία των Πατέρων για να υποδουλώσουν τα πνευματικοπαίδια τους.

Οι «γέροντες», εκείνοι που παίζουν τον ρόλο (χρησιμοποιούμε αυτή την δυσάρεστη λέξη, που ανήκει στη γλώσσα τού κόσμου, για να δείξομε σαφέστερα ότι το έργο τέτοιων «γερόντων» στην ουσία του, δεν είναι καθόλου λιγότερο ψυχοφθόρο από μία αξιοθρή­νητη κωμωδία), των αρχαίων αγίων Γερόντων, χωρίς να έχουν τα πνευματικά χαρίσματα εκείνων — να το ξέρουν, ότι τόσο η καλή τους διάθεση, όσο και οι καλές τους σκέψεις και ιδέες είναι λανθασμένες. και ότι ακόμη και ό τρόπος, με τον οποίον σκέπτονται, και αντιλαμβάνονται τα πράγματα, είναι μία αυταπάτη, μία διαβολι­κή πλάνη, που δεν μπορεί να μη γεννήσει ανάλογο καρπό και σ’ εκείνον, που ευρίσκεται στην πνευματική τους καθοδήγηση.

Η λανθασμένη και ανεπαρκής κατάσταση τους δεν θα μείνει για πολύ απαρατήρητη στον υπό την καθοδήγηση τους άπειρο αρχάριο, αν έχει έστω και λίγο μυαλό και διαβάζει τα ιερά βιβλία με μοναδικό στόχο να βρει την σωτηρία του. Κάποτε αυτό θα φανεί. Και θα γίνει αφορμή μιας ανεπιθύμητης ψυχικής από­στασης, που θα κάνει πολύ δυσάρεστη την σχέση ανά­μεσα στον γέροντα και τον μαθητή του, και θα φέρει ψυχολογική αναστάτωση και στους δύο.

Είναι φοβερό, να παίρνει κανείς (αυτόγνωμα και αυθαίρετα!) καθήκοντα, που ό άνθρωπος μπορεί να εκπληρώσει μόνον με την δύναμη και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.

Είναι φοβερό, να φαντάζεται κανείς ότι είναι δοχείο τού Άγιου Πνεύματος, ενώ ακόμη δεν έχουν διακοπή οι σχέσεις του με τον σατανά· και αυτό το «δοχείο» δεν έχει ακόμη παύσει να μολύνεται από ενέργειες τού σατανά.

Είναι φοβερό και φρικτό πράγμα μία τέτοια υπο­κρισία, ένας τέτοιος θεατρινισμός! ολέθριο για τον ίδιο και για τον πλησίον, ένοχο στα μάτια του Θεού και βλάσφημο.

Οι ματαιόδοξοι και οι φίλαυτοι έχουν το χόμπυ να διδάσκουν και να δίνουν οδηγίες. Δεν ενδιαφέρον­ται για την αξία της συμβουλής των. Δεν τους απασχο­λεί καν ή σκέψη, ότι μπορεί και να προκαλέσουν στον πλησίον τους πληγή αθεράπευτη, με την λανθασμένη συμβουλή τους! Μία τέτοια συμβουλή ένας άπειρος αρ­χάριος την παίρνει με άκριτη εμπιστοσύνη, που προκαλεί ένα φούντωμα της σαρκός και του αίματος.

Τέτοιων γερόντων, τους χρειάζεται μία επιτυχία, οποία και αν είναι η φύση της! Τους χρειάζεται μία εντύπωση, όποια και αν εί­ναι ή προέλευση της! Θέλουν να κάνουν εντύπωση στον αρχάριο, να τον υποδουλώσουν ηθικά! Θέλουν τον αν­θρώπινο έπαινο! Θέλουν να έχουν την φήμη αγίων! Την φήμη ότι είναι συνετοί πνευματικοί «γέροντες», διδά­σκαλοι με χάρισμα προορατικό τους χρειάζεται να θρέψουν την αχόρταγη μα­ταιοδοξία τους, την υπερηφάνεια τους! Η προσευχή του Προφήτη ήταν πάντοτε σωστή. Πιο πολύ σωστή φαίνεται σήμερα: «Σώσον με Κύριε, ότι εκλέλοιπεν όσιος· ότι ωλιγώθησαν αι αλήθεια! από των υιών των ανθρώπων. Μάταια έλάλησεν έκαστος προς τον πλησίον αύτοϋ χείλη δόλια εν καρδία, και έν καρδία έλάλησε κακά» (Ψαλμ. 11, 2-3). 

Ψεύτικος και υποκριτικός λόγος δεν μπορεί παρά να είναι κακός και επιζήμιος. Για να αντιμετωπίσει κα­νείς μία τέτοια διάθεση, είναι αναγκαίο να λάβει προ­ληπτικά μέτρα.

Λέγει ο άγιος Συμεών ό Νέος Θεολόγος:

«Μελέτα την Άγια Γραφή και τα συγγράμματα των αγίων Πατέρων, ιδιαίτερα τα πρακτικά τους κεφάλαια. Και συγκρίνοντας την διδασκαλία τους με την διδασκα­λία και την διαγωγή του δασκάλου σου και γέροντα σου, φρόντιζε να βλέπεις σαν σε καθρέφτη (στην ζωή και συμπεριφορά του), την ποιότητα του, για να κατα­λάβεις, πως πρέπει να ενεργείς και συ. Εάν η διδασκαλία του συμφωνεί με την Αγία Γραφή, δέξου την, κάμε την δική σου, και συγκράτησε την στον νου σου. Μα αν είναι κακή και λανθασμένη, να την απορρίψεις, για να μην πέσεις σε πλάνη. Γιατί πρέπει να το ξέρεις, ότι πολλοί ψευδοδιδάσκαλοι και απατεώνες παρουσιάσθη­καν στις ημέρες μας» (Φιλοκ. τόμ. Γ', σ. 242, κεφ. λγ').

Ό όσιος Συμεών έζησε τον δέκατο αιώνα, εννέα αιώνες πριν από τις μέρες μας. Να λοιπόν, ότι και τότε μέσα στην αγία Εκκλησία τού Χρίστου ακούστηκε ή φωνή ενός δικαίου, να θρηνεί για την έλλειψη αληθι­νών πνευματοφόρων οδηγών, και για την πληθώρα ψευδοδιδασκάλων!

Με την πάροδο τού χρόνου οι καλοί οδηγοί λιγό­στεψαν ακόμη περισσότερο. Έτσι αναγκάστηκαν οι ά­γιοι Πατέρες να συνιστούν όλο και πιο πολύ, να φροντίζομε να παίρνομε τα διδάγματα μας απ’ ευθείας από την 'Αγία Γραφή και τα Πατερικά συγγράμματα.

Ο Θεός μας, προκειμένου να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά του, που τον πιστεύουν, τον αγαπούν και τον λατρεύουν, χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους, μεθόδους και σχέδια. Μέσα στα σχέδια του Θεού μας είναι και ή επιβολή κανόνων, οι όποιοι αποσκοπούν, πάντα, στη σωτηρία της ψυχής μας. Εμείς δεν μπορούμε να αλλάξουμε ή να διαγράψουμε τα σχέδια ιού Θεού. Πολύ περισσότερο δεν μπορούμε να του το επιβάλλουμε. Μπορούμε, όμως, να τον παρακαλέσουμε και να τον ικετεύσουμε, και Εκείνος, σαν φιλάνθρωπος που είναι, μπορεί να εισακούσει τις προσευχές μας και να συντμήσει το χρόνο ή ακόμη και να τον διαγράψει. Και το ένα και το άλλο, στο χέρι του είναι. Εμείς θα το ζητήσουμε. Και Εκείνος θα το εγκρίνει. Ύστερα, οι κανόνες αυτοί δεν έχουν το χαρακτήρα της εκδικήσεως ή της τιμωρίας, αλλά της διαπαιδαγωγήσεως, και δεν έχουν καμιά σχέση με αυτούς που επιβάλλονται από ορισμένους πνευματικούς κατά την εξομολόγηση, και οι οποίοι, είτε από υπερβάλλοντα ζήλο, είτε από άγνοια, εξαντλούν τα όρια της τιμωρίας, χωρίς να αντιλαμβά­νονται, ότι με τον τρόπο αυτό, αντί να κάνουν καλό, διαπράττουν έγκλημα. 

Οι άπειροι αυτοί κληρικοί δεν μπορούν να υποφέρουν τη μοναξιά.

Θέλουν πάντα κοντά τους ανθρώπους να τους υπηρετούν. Ούτε τα άμφιά τους δεν μεταφέρουν μόνοι τους.Κάποιο πνευματικοπαίδι πρέπει να κρατάει το βαλιτσάκι, κάποιο άλλο το ιεραποστολικό υλικό, κάποιο άλλο την ομπρέλα ή το διπλωμένο ράσο τους.

Είναι οι Αρχιμανδρίτες με τα άβουλα πνευματικοπαίδια τους.

Ένας αγιορείτης μοναχός, αναφερόμενος στην επίμονη αναζήτηση του πιστού λαού να συναντήσει ενάρετους γέροντες και να τους εμπιστευθεί τα προβλήματά του, τονίζει ότι δημιουργείται συχνά ένα σοβαρό και δυσεπίλυτο πρόβλημα.  Γράφει: «Κάποιοι ανώριμοι, φιλόδοξοι, άπειροι, άγευστοι τελείως βασικών πνευματικών καταστάσεων κληρικοί εμφανίζονται ως γέροντες, ικανοποιώντας έτσι επιθυμίες, πάθη και φαντασίες. Το φαινόμενο είναι

αξιοπρόσεκτο και αξιοδάκρυτο. Νέοι, που δεν έκαναν ποτέ υπακοή, να ζητούν απόλυτη υπακοή από τα πνευματοπαίδια τους. Οι ίδιοι να ζουν μία ρηχή πνευματική ζωή και να επιβάλουν κανόνες αδύνατους γι’ αρχάριους. Να είναι υπεράγαν αυστηροί στους άλλους και ιδιαίτερα επιεικείς στους εαυτούς τους. Να θέλουν να κάνουν τις ενορίες μοναστήρια και να υποχρεώνουν τους ακολούθους τους σ’ ένα βαρύ τυπικό, μόνο και μόνο για να θαυμάζονται ως παραδοσιακοί και αυστηροί. Να δημιουργούν φανατικούς, δεσμευμένους, ανελεύθερους οπαδούς. Να ταλαιπωρούν τελικά ψυχές και να τις καθυστερούν από την πραγματική πνευματική τους ανάβαση, καθυστερώντας στην ενασχόληση περιττών και κουραστικών λεπτομερειών»