ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ

Κώστα Καραΐσκου διευθυντῆ τοῦ «Ἀντιφωνητῆ»

Ἀναρωτιέμαι τί σημαίνει ἡ λέξη ταυτότητα γιὰ τὸν ἄνθρωπο; Εἶναι, θὰ λέγαμε, ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον ὑπάρχει καὶ πορεύεται στὴ σύντομη ζωή του. Εἶναι ἐπίσης ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον ἀντιλαμβάνεται ὁ ἴδιος τὴν ὕπαρξή του μέσα στὸν χῶρο καὶ στὸν χρόνο ποὺ τοῦ δόθηκε. Εἶναι ὅμως καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ταυτίζεται κανεὶς μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους καὶ μὲ τὸ περιβάλλον του. Εἴμαστε λοιπὸν νέοι ἢ μεσήλικες, Ἕλληνες ἢ Κινέζοι, ἄνδρες ἢ γυναῖκες, Ὀρθόδοξοι ἢ προτεστάντες. Κι ἐπίσης εἴμαστε ἀριστεροὶ ἢ δεξιοί, πατριῶτες ἢ κοσμοπολίτες, πιστοὶ ἢ ἄθεοι, παοκτζῆδες ἢ ἀρειανοὶ κ.τ.λ., κ.τ.λ. Στὰ μεγάλα ἢ στὰ μικρὰ ζητήματα τοῦ βίου ἔχει καθένας μία τοποθέτηση καὶ μίαν ἀντίληψη, ποὺ τὴν κληρονόμησε ἢ τὴν διαμόρφωσε καὶ ἡ ὁποία τὸν χαρακτηρίζει, συμμετέχοντας σὲ ὅ,τι περιλαμβάνει τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπό του. Ὅλα τοῦτα ἦταν λίγο πολὺ δεδομένα μέχρι τὴν ἐποχή τῆς ἀποδόμησης. Μέχρι δηλαδὴ τὶς μέρες μας, στὶς ὁποῖες μία σχολὴ σκέψης ποὺ πρεσβεύει τὸν ἀπόλυτο σχετικισμὸ καὶ τὴν ἀδυναμία ὁποιασδήποτε βεβαιότητας καὶ ἀξιολογίας ἔχει κυριαρχήσει σὲ κάθε ἔκφανση τοῦ δημοσίου λόγου. Ἡ ἀποδόμηση εἶναι βέβαια μία ἔννοια ποὺ εἰσήχθη ἀπὸ τὸν Ντεριντά ἤδη στὴ δεκαετία τοῦ ᾿60 καὶ εἶχε τὶς ρίζες της στὸν Χάιντεγκερ. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι ἡ λογικὴ κατάληξη τῆς δυτικῆς φιλοσοφίας τοῦ μηδενισμοῦ, μάλιστα ἡ Τέχνη εἶχε προηγηθεῖ μὲ κινήματα ὅπως τὸ Νταντά. Τὸ τί ἀκριβῶς πρεσβεύει δὲν μᾶς τὸ εἶπε οὔτε ὁ ἴδιος ὁ Γάλλος εἰσηγητής της, ἀντιλαμβανόμενος τὴ δυσκολία νὰ ὁρίσεις κάτι τὸ ὁποῖο ἐξ ἀρχῆς ἀμφισβητεῖ κάθε ὁρισμό. Ὁ ἰσχυρισμὸς ὅτι τό νόημα τῶν λέξεων εἶναι ἐντελῶς αὐθαίρετο καὶ ὅτι, στὸ βάθος, ἡ πραγματικότητα εἶναι κάτι τὸ ὁποῖο κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίζει προφανῶς ἀποτελεῖ μίαν ἐπίθεση στὴ γλῶσσα καὶ στὴ σκέψη, στὴν ἴδια τὴν ἰδέα τῆς ἀλήθειας καί, φυσικά, σὲ κάθε ἀξία καὶ παράδοση. Πῶς ὅμως ἕνα ρεῦμα φιλοσοφικὸ ἔφτασε νὰ καλύψει ὄχι μόνο τὶς περιοχὲς τῆς Ἱστορίας, τῆς Πολιτικῆς Ἐπιστήμης, τῆς Κοινωνιολογίας, τῆς Νομικῆς, τῆς Ἀρχιτεκτονικῆς, ἀλλὰ τελικὰ κι αὐτῆς τῆς ἴδιας τῆς καθημερινότητας; Εἶναι φανερὸ ὅτι τὸ πνευματικὸ κλίμα εὐνοοῦσε κάτι τέτοιο. Μήπως ὅμως δὲν ἦταν μόνο τὸ πνευματικὸ κλίμα; Μήπως ἦταν –ἀπὸ ἕνα χρονικὸ σημεῖο καὶ πέρα– καὶ τὸ πολιτικὸ κλίμα ἐξαιρετικὰ εὐνοϊκό; Μιλῶ γιὰ τὸ χρονικὸ ὁρόσημο τοῦ 1989- 1990, γιὰ τὴν ὁριστικὴ κατάρρευση τοῦ κομμουνιστικοῦ κόσμου καὶ τὴν ἀποχαλίνωση τοῦ καπιταλισμοῦ. Κάπου ἐκεῖ φαίνεται νὰ διαμορφώνονται οἱ κατάλληλες συνθῆκες ποὺ θὰ ἐπέτρεπαν τὴν πλήρη διάλυση κάθε νοήματος καὶ τὴν βολικὴ γιὰ τοὺς θριαμβεύοντες κρατοῦντες πλήρη ἐξάρθρωση τῶν δυτικῶν κοινωνιῶν.

Γιατί τί θὰ σημαίνει πλέον στὰ χρόνια τῆς Παγκοσμιοποίησης νὰ εἶναι κάποιος «Γάλλος» ἢ «Ρῶσσος;». Τί σημαίνει στὴ Νέα Ἐποχὴ «Καθολικὸς ἢ Ὀρθόδοξος», ἀναρωτιέται ἡ κυρίαρχη προπαγάνδα. Δὲν εἶναι ὅλα αὐτὰ «κατασκευάσματα» πού κάποιοι γιὰ τοὺς δικούς τους λόγους μᾶς τὰ ἐπέβαλαν στὸ πρόσφατο παρελθόν; Δὲν πρόκειται γιὰ κάποιες κοινότητες, ἐξίσου φαντασιακὲς μὲ ὅλες τὶς ἄλλες; Ἐπίσης, τί σημαίνει «ἄνδρας» καὶ τί «γυναῖκα;». Δὲν εἶναι αὐτὰ σεξουαλικὲς ἐπιλογές μας ποὺ τὶς κάνουμε στὴ διάρκεια τῆς ζωῆς μας, ἀπὸ τὴν ἐφηβεία καὶ μετά; Καὶ τί θὰ πεῖ νέος καὶ ἡλικιωμένος, δὲν ἔχουν ὅλοι τὰ ἴδια δικαιώματα στὴ χαρά, στὴν κατανάλωση, στὸν ἔρωτα; Ἡ καλύτερη ἀνάγνωση αὐτῶν τῶν μηνυμάτων ποὺ στέλνουν τὰ ἀφεντικὰ στὸ πόπολο εἶναι μέσα ἀπὸ τὰ τηλεοπτικὰ καὶ κινηματογραφικὰ προϊόντα τῆς μαζικῆς (ὑπο-) κουλτούρας. Παντοῦ κυρίαρχους, κεντρικοὺς ρόλους ἡρώων ἔχουν κάποιοι ξένοι, κάποιοι περιθωριακοί, κάποιοι ὁμοφυλόφιλοι… Δὲν νομίζω ὅτι χρειάζεται νὰ παρατεθοῦν παραδείγματα, ἡ κοινὴ ἐμπειρία ὅλων τὸ ἐπιβεβαιώνει περίτρανα. Ἡ ἐξαίρεση ἀποθεώνεται γιὰ νὰ ὑπονομευτῆ ἡ πίστη στὸν κανόνα. Ταυτόχρονα κάθε οὐσιώδης διαφορὰ ἰσοπεδώνεται. Ὅλους (πρέπει νὰ) τοὺς συνέχει μία καταναλωτικὴ ἀντίληψη τῆς ζωῆς, μίας ζωῆς ποὺ δὲν ἔχει καμμία μεταφυσικὴ διάσταση, καμμία μὴ ἐμπορικὴ πτυχή, καμμία ἔγνοια γιὰ συλλογικότητες. Τὰ πάντα τίθενται ὑπὸ ἀμφισβήτηση καὶ γελοιοποίηση, μὲ μία κατεδαφιστικὴ μανία ποὺ ξεπερνᾶ κάθε προσπάθεια ἐξήγησης. Ἡ Ἱστορία κάθε λαοῦ εἶναι ἕνα ἄθροισμα τυχαίων συμβάντων, τὰ Ἔθνη κατασκευάστηκαν πρὶν λίγα χρόνια, οἱ θρησκεῖες -μᾶλλον ὄχι οἱ θρησκεῖες γενικά, ἀλλὰ εἰδικὰ ὁ Χριστιανισμός- εἶναι μεσαιωνικὸ ἀπολίθωμα, οἱ ἥρωες τοῦ παρελθόντος ἦταν ἀνάξια ἀνθρωπάκια τῆς βάρβαρης, προεπιστημονικῆς ἐποχῆς, οἱ ἐνστάσεις γιὰ τὸν ρόλο τῶν κυρίαρχων τάξεων εἶναι παλαιοκομμουνιστικὰ ἀπολιθώματα κ.τ.λ., κ.τ.λ. Τὸ μόνο ποὺ δὲν ἀμφισβητεῖ ἡ κυρίαρχη ἰδεολογία εἶναι ἡ παντοδυναμία τῆς Ἀγορᾶς. Ἀντιθέτως γι᾿ αὐτὴν ἡ ὀρολογία ποὺ ἐπικρατεῖ σχετικὰ μὲ αὐτὴν περιέχει μόνο λέξεις ὅπως «ἀπελευθέρωση», «κυριαρχία», «δυναμισμός», «νέα οἰκονομία» καὶ ἄλλα παρόμοια, ὅλα μὲ θετικὸ περιεχόμενο. Ἔστω κι ἂν ἡ πραγματικότητα, ὄχι ἡ εἰκονικὴ ἀλλὰ ἡ γνήσια, δὲν ἔχει μόνο θετικὲς πλευρὲς στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων, καὶ τὰ ἀσύλληπτα κέρδη ἀπὸ τὴν ἔκρηξη τῆς οἰκονομίας τὰ καρποῦνται ὅλο καὶ λιγότεροι ἄνθρωποι στὸν κόσμο. Ἔτσι, στὸν μονοπολικὸ καὶ μονοδιάστατο κόσμο ποὺ προέκυψε πρὶν 20 χρόνια, οἱ ποικίλες ἀνθρώπινες ταυτότητες ἀποτελοῦν ἐμπόδιο στὴν οἰκονομική, πολιτικὴ καὶ πνευματικὴ ἅλωση τῆς ἀνθρωπότητας. Αὐτοὶ ποὺ ἔχουν συσσωρεύσει ἄπειρα πλούτη ἀπὸ τὸ τίποτε, αὐτοὶ ποὺ προσπαθοῦν νὰ ἐλέγξουν τὴν πορεία τῆς ὑφηλίου, τοὺς πολέμους, τὶς κρίσεις καὶ τὶς ἀνακατατάξεις ἔχουν ἀνάγκη ἕναν πολτὸ ἀτόμων μίας ἀδιαφοροποίητης μάζας. Ἡ ἰδεολογία τῆς ἐξατομίκευσης, ἡ λαίλαπα τῆς κατανάλωσης, ὁ ἀντιεθνικιστικὸς οἶστρος, ἡ μηδενιστικὴ πολεμικὴ στὶς θρησκεῖες, ὁ καταστατικὸς ἀντικληρικαλισμός, ἡ θετικὴ ὑπερπροβολὴ κάθε ἀνωμαλίας δὲν εἶναι σημάδια μίας ἀνεκτικῆς κοινωνίας. Εἶναι σημάδια τῆς ἀποσύνθεσης τῆς κοινωνίας στὸ παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον τοῦ σήμερα. Εἶναι ἡ πολεμικὴ τῶν κρατούντων μὲ βάση τὴν ὁποία πλήττεται τὸ ἠθικὸ καὶ ἡ αὐτοπεποίθηση τῶν ἀνθρώπων. Πρέπει ὅλοι νὰ πειστοῦμε ὅτι δὲν εἴμαστε τίποτε παραπάνω ἀπὸ «κατά φαντασίαν ἄνθρωποι» κι ὅλα ὅσα θεωροῦμε σημαντικὰ στὴ ζωὴ μας εἶναι ἕνα τίποτε. Ἂν δὲν βάλει καθένας ἀπὸ μᾶς τὴν κατανάλωση καὶ μόνον αὐτὴν στὸ κέντρο τοῦ βίου του, μηδενίζοντας κάθε ἀναφορὰ σὲ Οἰκογένεια, Ἔθνος, Πατρίδα, Ἐκκλησία κ.τ.λ. δὲν θὰ ἡσυχάσουν. Μὲ ἀντίστοιχο τρόπο, ἐργαζόμενοι στὸ διεθνὲς σκηνικό, διαλύουν κάθε κράτος ποὺ δὲν τὸ ἐλέγχουν καὶ παραλαμβάνουν τὰ συντρίμμια του γιὰ νὰ τὰ ἐντάξουν στὰ εὐρύτερα σύνολα ποὺ τὰ χειραγωγοῦν ἄνετα. Ἔτσι δὲν εἶναι μόνο ἡ Γιουγκοσλαβία ποὺ ἔγινε βίαια ἑπτὰ κομμάτια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ πρῶτα ἤδη ἐντάσσονται στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, ἀλλὰ καὶ ἡ πρώην Τσεχοσλοβακία, ἡ πρώην Σοβιετικὴ Ἕνωση… Πρῶτα λοιπὸν κάθε ἐθνικὴ οἰκογένεια ἀποσπᾶται ἀπὸ τὸν φυσικό της χῶρο κι ἔπειτα ἐπανασυγκολλᾶται τεχνητὰ μέσα σὲ μία πολυπολιτισμικὴ ὁλότητα ὅπου πλέον δὲν ἐλέγχει τίποτε ἀπολύτως. Τί σημαίνει ὅμως «πολυπολιτισμικότητα;». Εἶναι ἡ ἀποδοχὴ ὅλων τῶν πολι­τισμῶν στὰ πλαίσια μίας εὐρύτερης κοινωνίας, μὲ ὅρους ἰσότητας κι ἐλευθερίας. Ἀκούγεται ἀρχικὰ ὡραῖο, ἰδίως ὅταν κανεὶς δὲν ἔχει ἐπαφὴ μὲ τὶς κοινωνικὲς καὶ πολιτικὲς πραγματικότητες. Ὅμως τί γίνεται στὴν πράξη; Ὅλα ξεκίνησαν ἀπὸ τὶς Νέες Χῶρες, δηλαδὴ ἀπὸ τὶς χῶρες τῶν μεταναστῶν, ὅπου ἴσως μία τέτοια ἀρχὴ θὰ εἶχε κάποια βάση. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι στὰ πρῶτα χρόνια τὸ 90% τοῦ δημόσιου λόγου περὶ πολυπολιτισμικότητας προερχόταν ἀπὸ τὴν Ἀμερικὴ καὶ συναντοῦσε ἰσχυρότατες ἀντιστάσεις στὸν ὑπόλοιπο κόσμο (π.χ. στὴ Γαλλία). Καὶ πῶς ἀλλιῶς θὰ μποροῦσε νὰ συμβεῖ, ὅταν τὸ ἴδιο αὐτὸ μοντέλο εἶναι πιὰ ἀποδεκτὸ ὅτι ἀπέτυχε οἰκτρά. Ὅτι δημιούργησε γκέτο στὴν ἀμερικανικὴ κοινωνία, διαλύοντας τοὺς ὅποιους κοινωνικοὺς δεσμοὺς (βλ. καὶ τὴν πρόσφατη μεταβολὴ τῶν θέσεων τοῦ θεωρητικοῦ της, τοῦ Πούτναμ). Αὐτὸ λοιπὸν τὸ κοινωνικὸ μοντέλο ποὺ διέλυσε τὶς ΗΠΑ, συνεχίζει νὰ πλασάρεται στὴν Εὐρώπη καὶ στὴν Ἑλλάδα, δηλαδὴ, σὲ κοινωνίες ἔντονα χρωματισμένες μὲ ἐθνικά, θρησκευτικὰ καὶ πολιτισμικὰ χαρακτηριστικά. Παράλληλα, βεβαίως γίνεται καὶ συστηματικὴ προσπάθεια νὰ ὑπονο- μευτοῦν τὰ χαρακτηριστικὰ αὐτά, ἀφενὸς μὲ τὴν ἀποσύνθεση τῆς τοπικῆς κοινωνίας κι ἀφετέρου μὲ τὴν μαζικὴ λαθρομετανάστευση. Ὅταν φτάσουμε, γιὰ παράδειγμα στὴν Ἑλλάδα, νὰ μετρᾶμε κάθε 2-3 Ἑλληνόπουλα καὶ ἕνα προσφυγόπουλο ἀπὸ τὸ Πακιστάν, τὴν Ἀλβανία ἢ τὴ Σομαλία, πῶς θὰ νομιμοποιούμαστε νὰ μιλᾶμε γιὰ Ἑλληνικὴ καὶ Ὀρθόδοξη Παιδεία; Ποιά ταυτότητα θὰ μπορεῖ κάποιος νὰ ἐπικαλεστεῖ ῆ γιὰ τὴν κοινωνία τῆς πατρίδας μας, ὅταν αὐτὴ θὰ ἔχει μετατραπεῖ σὲ ἐθνολογικὸ πάρκο; Ἂν μάλιστα συνδυάση κανεὶς τὴν ἀρρώστια τῆς πολιτικῆς ὀρθότητας ποὺ ἀπαγορεύει κάθε λόγο γιὰ ἀνώτερους καὶ κατώτερους πολιτισμοὺς κι ἂν βάλει δίπλα καὶ τὴν λυσσαλέα ἐπίθεση κατὰ παντὸς προτύπου καὶ ὑποδείγματος -ἔχουμε τρελαθεῖ νὰ διαβάζουμε γιὰ τὶς «σκοτεινὲς πλευρὲς» ὅλων τῶν μεγάλων ἀνδρῶν τῆς Ἱστορίας, ἑλληνικῆς καὶ ξένης- γίνεται σαφὲς ὅτι δὲν μένουν πολλὰ χρόνια ζωῆς στὴν Ἑλλάδα ποὺ ξέρουμε.

Ἤδη ἡ ἴδια ἡ ἐλευθερία τοῦ λόγου ἔχει σχεδὸν ἐξοβελιστεῖ ἀπὸ τὰ κατεστημένα ΜΜΕ, ἀφοῦ κάθε λόγος περὶ ἰδιοπροσωπείας χαρακτηρίζεται ὡς ρατσιστικός, ἀκροδεξιός, σκοταδιστικὸς καὶ ἄλλα παρόμοια. Κι ὅσο βλακώδεις κι ἂν εἶναι οἱ αἰτιάσεις τῶν ἐθνομηδενιστῶν, ὅσο γελοῖα κι ἂν εἶναι τὰ ἐπιχειρήματα τῶν προπαγανδιστῶν, δυστυχῶς ἡ ἰσχὺς τους εἶναι τέτοια ποὺ ἐπιβάλλονται. Κι ἐπιβάλλονται γιατί τὸ ἐπιτρέπει ἡ γενικευμένη δική μας ἄγνοια καὶ ἀδιαφορία, ἡ δική μας ἀνεπάρκεια καὶ ἡ ἐνσωμάτωσή μας στὸν κόσμο ποὺ μᾶς ἔχουν ἑτοιμάσει. Ἡ σύγχρονη (λέμε τώρα!) ἐπιστήμη, εἶναι ἕνα κρεββάτι τοῦ Προκρούστη στὸ ὁποῖο τίθενται ὅλα τὰ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ τὰ ἐξέχοντα πρόσωπα ποὺ ἀποτελοῦν τοὺς θεμέλιους λίθους τοῦ παρελθόντος μας. Δὲν εἶναι κάτι ποὺ γίνεται μόνο στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ ἐμᾶς αὐτὴ μᾶς ἐνδιαφέρει καὶ σ᾿ αὐτὴν ἀναφερόμαστε. Βγάζοντας τὸν Μακρυγιάννη τοκογλύφο, τὸν Κολοκοτρώνη λαφυραγωγό, τὸν Ἐλύτη φασίστα καὶ τὸν Σεφέρη νεκρόφιλο ξεθεμελιώνουν τὴν ἐθνική μας αὐτοπεποίθηση. Μιλῶντας γιὰ γέννηση τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους στὰ 1821 ἢ καὶ στὰ 1830 (!) κόβουν τὶς πολυαίωνες ρίζες μας – ἢ ἔστω 600 χρόνια νεοελληνικῆς ἱστορίας. Ὅλα γίνονται προκειμένου νὰ ἐνδώσουμε σὲ μία συγχρονικὴ θεώρηση τῆς ἱστορίας, νὰ πειστοῦμε ὅτι δὲν εἴμαστε τίποτε τὸ ἰδιαίτερο κι ἁπλῶς ἔτυχε νὰ μιλᾶμε τὴν κορυφαία γλῶσσα τοῦ κόσμου, νὰ ζοῦμε στὰ χώματα τοῦ μεγαλύτερου ἀνθρώπινου πολιτισμοῦ κ.τ.λ. κ.τ.λ… Καὶ δὲν εἶναι βέβαια μόνο ἡ ἐθνικὴ ταυτότητα ποὺ δέχεται λυσσαλέες ἐπιθέσεις. Τὸ ἴδιο συμβαίνει μὲ τὴν θρησκευτικὴ ταυτότητα, ὅμως αὐτὸ εἶναι ἀπὸ μόνο του ἕνα μεγάλο κεφάλαιο. Τὸ ἴδιο συμβαίνει μὲ τὴ σεξουαλικὴ ταυτότητά μας, ὅπου ὁ διαχωρισμὸς τῶν δύο φύλων εἶναι πιὰ «παλιομοδίτικος» καὶ πλέον παντοῦ τὸ πρότυπο εἶναι μία θολούρα μεταξύ τῆς ὁμοφυλοφιλίας καὶ τοῦ πανσεξουαλισμοῦ, μὲ κεντρικὸ στόχο τὴν ὑπονόμευση τῶν ἀνδρικῶν ἀξιῶν καὶ προτύπων. Ἡ ἐκθήλυνση τῶν ἀρρένων καὶ ὁ ἐκτραχηλισμὸς τῶν γυναικῶν εἶναι μία κατάσταση ποὺ ἴσως ἔχει καὶ ἄλλες αἰτίες (τὶς ὑπερβολὲς τοῦ φεμινισμοῦ ἢ τὴν μόλυνση τοῦ περιβάλλοντος μὲ πλαστικὲς οὐσίες οἰστρογόνας δράσης) ὅμως εἶναι κι αὐτὴ ἐνταγμένη στὸν ἴδιο σχεδιασμό. Τὸ ἴδιο λυσσαλέες ἐπιθέσεις δέχεται ὁ θεσμὸς τῆς οἰκογένειας ἀπὸ τὴν προώθηση μίας αὐτάρεσκης ἀτομικότητας ποὺ δὲν πρέπει νὰ ὀρρωδεῖ πρὸ οὐδενός. Τὸ ἐρώτημα εἶναι ποῦ πᾶμε καὶ πῶς μποροῦμε νὰ μὴν πᾶμε ἐκεῖ ποὺ μᾶς πᾶνε. Ἔχουμε ὅλοι εὐθύνη γιὰ ὅσα γίνονται σήμερα. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μιλᾶ γιὰ εὐθύνες καὶ σχεδιασμοὺς ἄλλων ὅταν δὲν πράττει τὸ δικό του καθῆκον ἀπέναντι στὴν ἀλήθεια καὶ στὴν πατρίδα του. Ἡ κρίση ποὺ ζοῦμε πιὰ εἶναι καὶ ἡ εὐκαιρία μας νὰ συνέλθουμε. Ὀφείλουμε ὅλοι νὰ πληροφορούμαστε τὶς ἐξελίξεις καὶ νὰ διακρίνουμε πίσω ἀπὸ τὰ ἐπιφαινόμενα τὸ τί πραγματικὰ διακυβεύεται. Πρέπει νὰ διαβάζουμε πίσω ἀπὸ τὶς ἀερολογίες περὶ «πολυπολιτισμικότητας» τὴν καταστροφὴ τῆς ἑλληνικότητας. Νὰ βλέπουμε ὅτι ἡ φλυαρία γιὰ τὰ δῆθεν «ἀνθρώπινα δικαιώματα» ἀποσκοπεῖ στὴν ὑπονόμευση τῆς Ἐθνικῆς μας κυριαρχίας. Νὰ ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι ἡ «παγκοσμιοποίηση» δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὴν ἀγαπητικὴ συνάντηση τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ ἀφορᾶ μόνο τὴν παντοδυναμία τῶν πολυεθνικῶν ἑταιρειῶν. Καὶ νὰ θυμόμαστε ὅτι ἡ φιλολογία περὶ «Νέας Ἐποχῆς» εἶναι ἁπλῶς ἡ συγκάλυψη τῆς προσπάθειας γιὰ κατάργηση τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Ὅπως πολὺ σωστὰ τὸ ἔχει ἐκφράσει ὁ καθηγητὴς Χρῆστος Γιανναρᾶς, ὁ Μάικλ Τζάκσον ἦταν τὸ ἀπόλυτο σύμβολο τῆς ἐποχῆς μας: οὔτε παιδὶ, οὔτε ἐνήλικας, οὔτε ἄνδρας, οὔτε γυναῖκα, οὔτε μαῦρος, οὔτε λευκός. Τὸ ποῦ κατέληξε εἶναι βέβαια γνωστό… Ἂν λοιπὸν δὲν θέλουμε γιὰ τὴν κοινωνία καὶ τὴν Πατρίδα μας ἕνα ἀναλόγως τραγικὸ τέλος, δηλαδὴ ἕναν ταπεινωτικὸ ἐξευτελισμὸ καὶ ἕναν πρόωρο θάνατο, ὀφείλουμε νὰ γρηγοροῦμε. Ἡ ἐλπίδα πάντα ὑπάρχει. Οἱ σημερινὲς κυρίαρχες δυνάμεις καὶ ἀντιλήψεις δὲν θὰ εἶναι ἴδιες ἐσαεί, ἤδη μεταβάλλονται μὲ ρυθμὸ ἐπιταχυνόμενο. Κι ἀπὸ τὴν ἄλλη, ἡ φύση δὲν ἔχει διαστραφεῖ, ἡ λογικὴ δὲν ἔχει ἐκλείψει, οἱ ἄνθρωποι παραμένουν πάντα ἄνθρωποι, δηλαδὴ ἐν δυνάμει θεοί. Ἡ οἰκονομικὴ πλευρὰ τῆς κρίσης εἶναι μόνο ἡ κορυφὴ τοῦ παγόβουνου, καὶ καθὼς τὴ βλέπουμε νὰ ἔρχεται κατὰ πάνω μας ἂς ἑτοιμαστοῦμε νὰ ἀντιμετωπίσουμε μαζί της καὶ τὴν ἀθέατη ἰδεολογική της βάση.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ*

Ε ἶναι ὁλοφάνερο πὼς ὁ Ἑλληνιστικὸς πολιτισμὸς ἦταν κατὰ κάποια ἔννοια ὥριμος ἢ προπαρασκευασμένος γιὰ μεταστροφὴ καὶ μποροῦσε ἀκόμη νὰ θεωρηθεῖ, πάλι κατὰ κάποια ἔννοια, σὰν ἕνας εἶδος εὐαγγε- λικῆς προπαρασκευῆς, καὶ οἱ σύγχρονοι ἦταν ἐνήμεροι γιὰ αὐτὴν τὴν κατάσταση. Ἤδη ὁ Ἅγ, Παῦλος εἶχε κάνει ἕναν ὑπαινιγμὸ καὶ οἱ Ἀπολογητὲς τοῦ δευτέρου αἰώνα καὶ οἱ πρῶτοι Ἀλεξανδρινοὶ δὲν ἐδίστασαν νὰ ἀναφέρουν σὰν πρόδρομους τοῦ Χριστιανισμοῦ τὸν Σωκράτη, τὸν Ἡράκλειτο καὶ τὸν Πλάτωνα. Ὁ νέος πολιτισμὸς ἦταν μία μεγάλη σύνθεση ποὺ ὅλες οἱ δημιουργικὲς παραδόσεις καὶ πνευματικὲς κινήσεις τοῦ παρελθόντος ἀναμείχθηκαν καὶ τελειοποιήθηκαν. Ἦταν «νέος ἑλληνισμός», ἀλλὰ ἑλληνισμὸς ἐκχριστιανισμένος δραστικὰ καὶ οὕτως εἰπεῖν, «ἐκκλησιαστικοποιημένος».

*Ἁπὸ τὸ βιβλίο τοῦ π. Γεωργίου Φλορόφσκυ, «Χριστιανισμὸς καὶ Πο- λιτισμός», ἐκδ. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη 2000

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ε.ΡΩ. ΤΕΥΧΟΣ 12

πηγή