¨Μεγάλη Τετάρτη Εσπέρας :Ο Ἰούδας (φιλαργυρία, ἀπελπισία, αὐτοκτονία) «Ὤ τῆς Ἰούδα ἀθλιότητος! Ἀφ᾿ ἧς ῥῦσαι ὁ Θεὸς τὰς ψυχὰς ἡμῶν» (αἶν. Μ. Τετ.) +Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος

(1). Ο ΙΟΥΔΑΣ (ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ, ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ)

(2). «ΒΛΕΠΕ, ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΕΡΑΣΤΑ»

 

του Ανεπαναληπτου Πατρος και Διδασκαλου των ημερων μας επισκοπου ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ.

Ἀπόψε, ἀγαπητοί, βρισκόμαστε στὸ μέσον τῆς ἑβδομάδος τῶν παθῶν τοῦ Κυρί­ου, στὸ μέσον τοῦ θείου δράματος. Πολλὰ εἶ­νε τὰ πρόσωπα ποὺ ἐμφανίζονται σ᾿ αὐτό· ἄν­τρες, γυναῖκες, παιδιά, ἱερεῖς, γραμματεῖς, φα­­ρισαῖοι, Ἑβραῖοι, Ῥωμαῖοι… Πρωταγωνιστὴς εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, καὶ ὅ­λα τὰ ἄλλα πρόσωπα στρέφονται γύρω ἀπὸ αὐτόν.
Ἀλλ᾿ ἐὰν ὑπάρχῃ ἕνα πρόσωπο ποὺ προκα­λεῖ τὴ μεγαλύτερη φρίκη, αὐτὸ εἶνε ὁ Ἰούδας. Ὁ Ἰούδας ἀνῆκε στὸν κύκλο τῶν δώδεκα μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ. Ἄκουσε τὴν ὑπέροχη διδασκαλία του, εἶδε τὰ πρωτοφανῆ θαύματά του, εἶδε τὸν ἄμεμπτο βίο του, τὴν ἀγάπη καὶ τὴ στοργή του, ἀφοῦ καὶ τὰ δικά του πόδια ἔπλυνε κι ἀφοῦ καὶ σ᾿ αὐτὸν ἔδωσε ἐκ τοῦ ἁγίου ἄρτου. Ὅλα τὰ ἀπήλαυσε. Ἐν τούτοις αὐτὸς ἔγινε προδότης. Ποιός τὸ περίμενε;
Κάθε ἄνθρωπος ἀλλὰ ἰδιαιτέρως ὁ Ἰούδας ἀποτελεῖ ἕνα μυστήριο. Ὅσο καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε λύσι στὸ μυστήριο αὐ­τό, ἀγαπητοί μου, ἀδυνατοῦμε. Ρωτοῦν μερι­κοί· Ἀφοῦ τὸν ἤξερε ὁ Χριστός, πῶς τὸν ἐξέλεξε μεταξὺ τῶν δώδεκα μαθητῶν του;… Καὶ πράγματι· ἐμεῖς δὲν γνωρίζουμε τὸ μέλλον τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ ὁ Χριστὸς ὡς Θεὸς γνώριζε τὸ μέλλον καὶ τοῦ Ἰούδα, ὅπως γνώριζε καὶ τὸ μέλλον τοῦ Πέτρου. Ἀφοῦ λοιπὸν γνώριζε ὅτι θὰ τὸν προδώσῃ, γιατί τὸν ἐξέλεξε; Κάποιος εὐσεβὴς καθηγητής, τοῦ ὁποίου ὑπῆρξα φοιτητής, ἀπήντησε ὡς ἑξῆς.
Αὐθάδης ἡ ἐρώτησις. Ἕνας γιατρὸς ἐξετά­ζει τὸν ἄρρωστο, προβλέπει τὴν πορεία τῆς νόσου καὶ λέει στοὺς συγγενεῖς· Δὲν ἔχει ζωή· δυὸ – τρεῖς μέρες θὰ ζήσῃ… Καὶ πρά­γματι σὲ τρεῖς μέρες πεθαίνει. Εἶνε ὑπεύθυνος ὁ γιατρὸς γιὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀσθενοῦς; Ὄχι ἀ­σφαλῶς. Ἐὰν ὁ γιατρὸς εἶνε ὑπεύθυνος γιὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀσθενοῦς, τότε καὶ ὁ Χριστὸς μπορεῖ νὰ θεωρηθῇ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν προδοσία τοῦ Ἰούδα. Ὅπως ὀρθὰ εἶπαν οἱ θεολογοῦντες, ὁ Ἰούδας πρόδωσε ὄχι διότι ­προ­φητεύθηκε, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ θὰ πρόδιδε γι᾿ αὐ­τὸ ­προφητεύθηκε. Ἐν πάσῃ περιπτώσει δὲν θέλω ν᾿ ἀπασχολήσω τὴ διάνοιά σας μὲ τὸ τε­ράστιο αὐτὸ πρόβλημα τοῦ Ἰούδα, ποὺ ἀ­πασχολεῖ φιλοσόφους καὶ θεολόγους. Κάπου ἀλλοῦ θὰ στραφοῦμε.

* * *

Εἶχε καὶ ὁ Ἰούδας μέσ᾿ στὴν καρδιά του ἕ­να σπινθῆρα, μία σπίθα εὐγενῶν αἰσθημάτων. Ἀλλ᾿ αὐτὴ ἡ σπίθα ἔσβησε κάτω ἀπὸ τὸν ἄνεμο τοῦ πάθους τῆς φιλαργυρίας. Ὁ Κύριος, γιὰ νὰ τὸν βοηθήσῃ νὰ σκεφθῇ, τοῦ εἶχε ἀναθέσει τὸ «γλωσσόκομον» (Ἰω. 12,6· 13,29), τὸ κοινὸ βαλάντιο, τὸ ταμεῖο τῆς ἀδελφότητος ἡ ὁποία ζοῦ­σε κοινοβιακά. Οὔτε αὐτὸ ὅμως τὸν ἔκανε νὰ συνετισθῇ. Ἀντὶ αὐτοῦ συνήθισε νὰ κλέ­βῃ, συνήθισε στὴν κλοπή. Ἔτσι διέπραξε καὶ τὸ ἔγκλημα αὐτὸ τῆς προδοσίας, καὶ μένει στιγματισμένος. Γιὰ τὸν Ἰούδα οἱ ποιηταὶ καὶ ὑμνογράφοι χρησιμοποιοῦν σκληρὲς λέξεις, ὅπως ἀκοῦμε στὸ τροπάριο «Ὅτε οἱ ἔνδοξοι μαθηταὶ ἐν τῷ νιπτῆρι τοῦ δείπνου ἐφωτίζοντο…». Ἐδῶ ἡ Ἐκ­κλησία μᾶς ἐφιστᾷ τὴν προσοχὴ καὶ μᾶς λέει· Προσέξτε πολύ. «Βλέπε», λέει, «χρημάτων ἐραστά, τὸν διὰ ταῦτα ἀγχόνῃ χρησάμενον»· βλέπε, δηλαδή, ἐσὺ ποὺ ἐρωτεύτηκες τὰ χρήματα, αὐτὸν ποὺ ἐξ αἰτίας τῶν χρημάτων ἔφτασε ν᾿ ἀπαγχονισθῇ. Ἡ φιλαργυρία εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ ἀγριώτερα πάθη. Καὶ στὴν ἐποχή μας ἔχει πάρει τεράστι­ες δι­αστάσεις. Οἱ δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, ἂν ἐξ­ετάσουμε στὸ βάθος, αὐτὸ εἶχαν αἰτία· τὰ χρήματα, τὰ πετρέλαια, τὰ ὑλικὰ συμφέρον­τα, δηλαδὴ τὴ φιλαργυρία. Ὁ ἄνθρωπος δὲν μένει εὐχαριστημένος στὰ λίγα, σ᾿ αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Χριστός. Ὁ Χριστὸς μᾶς δίδαξε νὰ ζητοῦμε «τὸν ἄρτον ἡ­μῶν τὸν ἐπιούσιον» (Ματθ. 6,11)· ἂν ἔχουμε τὸ ψωμί μας, φτάνει, δὲν χρειάζεται τίποτα περισσότερο. Ἄλλοι, π.χ. στὴν Ἀλβανία, θεωροῦν τὸν ἑαυτό τους εὐτυχῆ, ἂν ἔχουν ἕνα κομμάτι ψωμί. Ἐμεῖς δὲν εἴμαστε ποτέ εὐχαριστημένοι, ἀλλὰ ζη­τᾶμε ὅλο καὶ περισσότερα. Καὶ αὐτὸ εἶνε ἡ αἰτία ὅλης αὐτῆς τῆς δυστυχίας. Εὐτυχισμένη θὰ ἦταν ἡ γῆ καὶ δὲν θὰ ὑ­πῆρχε πεινασμένος, ἂν ἐφαρμοζόταν ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ καὶ ζητούσαμε μόνο «τὸν ἄρτον ἡ­μῶν τὸν ἐπιούσιον». Ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν πλεονεξία. Γι᾿ αὐτὸ βλέπεις μεγάλες ἀντιθέσεις. Ὁ ἕνας ἔχει χρήματα νὰ ζήσῃ ἑκατὸ καὶ διακόσα χρόνια, ὁ ἄλλος δὲν ἔχει ψωμὶ νὰ φάῃ. Κι ὁ πλούσιος δὲν δίνει τίποτε ἀπολύτως. Προτιμᾷ νὰ τοῦ κόψῃς τὸ χέρι παρὰ νὰ ἐ­λεήσῃ. Ἀκόμα κι ὅταν βρίσκεται στὸ τέλος τῆς ζωῆς του, εἶνε τόσο κυριευμένος ἀπὸ τὸν ἔ­ρω­τα τοῦ χρήματος, ὥστε χαϊδεύει σὰν ἄλλη ἐ­ρωμένη του τὰ χρήματα, τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀρ­­γύριον. Φοβερὸ πρᾶγμα ἡ φιλαργυρία, «ῥίζα πάντων τῶν κακῶν» (Α΄ Τιμ. 6,10). «Βλέπε, χρημάτων ἐραστά, τὸν διὰ ταῦτα ἀγχόνῃ χρησάμενον». Μάλιστα· αὐτὸ μᾶς δίδαξε ὁ Χριστός. Ἀλλ᾿ ἂς ἐπεκτείνουμε λίγο τὸν λόγο. Ὁ ἄν­θρωπος, ἀδελφοί μου, πλάστηκε ν᾿ ἀγαπᾷ. Ἡ ἀγάπη του ὅμως διεστράφη καὶ τώρα ἔχει ἔ­ρωτες διεστραμμένους. Δὲν εἶνε μόνο ὁ ἔ­ρως τῶν προσώπων· ὑπάρχει καὶ ἔρως χρημάτων. Αὐτὴ ἡ «πλεονεξία», ὅπως λέει ἡ Γραφή, εἶνε «εἰδωλολατρία» (Κολ. 3,5), καὶ ἡ φιλαργυρία εἴπαμε ὅτι εἶνε «ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν». Ὑ­πάρχει ἀκό­μη ἔρως ἡδονῶν, ἔρως σαρκός, ἔρως ἀπολαύ­σεων, ἔρως διασκεδάσεων. Ὑπάρχει ­ἐπίσης ἔ­ρως ἀξιωμάτων, ἔρως ἐπιγείου δόξης. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ εὐγενέστεροι ἔρωτες· ἔρως ἐ­λευθερίας, ἔρως δικαιοσύνης, ἔρως ἀληθείας, ἔρως τιμῆς, ἔρως πατρίδος, ἔρως γνώσε­ως, ἔρως ἐπιστήμης – διότι ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ τὰ μεγάλα καὶ τὰ ὑψηλά. Καὶ τέλος στὴν κορυφή, στὰ Ἱμαλάϊα, στὶς Ἄλπεις, –ἐ­κεῖ πλέον δὲν θὰ δοῦμε πολλούς, σπάνιοι εἶ­νε ὅσοι φτάνουν ἐκεῖ πάνω– εἶνε ὁ ἀνώτερος ἔρως, ἡ κορυφὴ τῶν ἐρώτων, ἐκεῖνος ποὺ ἐξ­ευγενίζει ὅλους τοὺς ἔρωτες. Εἶνε ὁ ἔρως ἐκεῖνος ποὺ ψάλλει ὁ Δάντης στὸ ἔργο του Θεία Κω­μῳδία καὶ λέει· Ὕψιστος ἔρως εἶνε τὸ ἀμόρε Ντέι (amore Dei), ὁ ἔρως τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸς εἶνε ὁ ἔρως. Τέτοιος ἔρως ὅμως δὲν ὑπάρχει στὴν ἐποχή μας. Ἄλλοι χαμηλοὶ ἔρωτες ὑπάρχουν στὸν κόσμο· καὶ γι᾿ αὐτὸ οἱ ἄν­θρωποι διαπληκτίζονται γιὰ τὰ μικρὰ καὶ τὰ ἀ­σήμαντα. Συνεπῶς μποροῦμε νὰ ποῦμε, ὅτι ὁ σημερινὸς κόσμος εἶνε ἀν-έραστος, δὲν ἔχει ἔρωτα. Μικροὺς μόνο καὶ ἀσημάντους ἔρωτες ἔχει, ποὺ καταλήγουν σὲ δράματα κοινωνικὰ σὰν αὐτὰ ποὺ διαβάζουμε καθημερινῶς. Ὁ ἔρως τοῦ Θεοῦ! Αὐτὸς εἶνε ὁ ὑψηλότερος ἔρως. Διότι ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ τὸ ὡραῖο, γιὰ τὴν ὀμορφιά. Καὶ ὀμορφιὰ ὑπάρχει βέβαια σὲ ὅλη τὴν πλάσι· στὰ λουλούδια, στὰ δέν­τρα, στὶς λίμνες, στὰ ποτάμια, στὶς θάλασσες, στὸν οὐρανό, στὸν ἥλιο, στὴ σελήνη, στὸ φῶς… Ὅλα αὐτὰ εἶνε ὡραῖα. Λέει ὅμως ὁ ἅ­γι­­ος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης· Ἂν συλλέξουμε ὅλη τὴν ὀμορφιὰ ποὺ ὑπάρχει στὰ κτίσματα, αὐτὴ δὲν εἶνε οὔτε ἕνα μόριο, οὔτε ἕνα μυ­ριοστὸ τῆς ὡραιότητος ποὺ ἔχει ὁ Χριστός. Γι᾿ αὐτὸ τώρα τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα ὁ Χριστὸς ὑμνεῖ­ται ὡς τὸ «γλυκὺ ἔαρ», ἡ ὡραία ἄ­νοιξι, καὶ «ὁ ὡραῖος κάλλει παρὰ πάντας βρο­τούς»· ἀπ᾿ ὅ­λους δηλαδὴ τοὺς θνητοὺς ποὺ παρουσιάστηκαν πάνω στὴ γῆ, ὁ ὡραιότερος εἶνε ὁ Χριστός. Ἔτσι τὸν ὑ­μνοῦν αὐτοὶ ποὺ τὸν ἀγάπησαν.

* * *

Αὐτὰ τὰ λίγα, ἀγαπητοί μου, γιὰ ἀπόψε. Καὶ τώρα ἂς ἐξετάσουμε καθένας τὸν ἑαυτό του. Νὰ ἐρευνήσουμε τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μας. Νὰ δοῦμε ποιοί ἔρωτες μᾶς συγκλονίζουν. Ὁ συνηθέστερος ἐπίγειος ἔρως εἶνε ὁ γενετήσιος. Πανσεξουαλισμὸς ἐπικρατεῖ σήμερα στὸν κόσμο. Γύρω ἀπ᾽ αὐτὸν μιλοῦν καὶ γράφουν ὅλοι κατὰ κόρον. Πῶς μπορεῖ ὁ ἔ­ρως αὐ­τὸς νὰ τεθῇ ὑπὸ ἔλεγχον; Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, μεγάλος ψυχολόγος, ἀ­παντᾷ· «ἔρως ἔρωτι νικᾶται». Τί θὰ πῇ αὐτό· ὅ­­τι ὁ ἕ­νας ἔρως, ὁ μικρὸς καὶ χαμηλός, νικᾶται ἀπὸ ἕ­ναν ἄλλο ἀνώτερο ἔρωτα, τὸν ἔρωτα τοῦ Θεοῦ. Καὶ τέτοιον ἔρωτα διεγείρει κατ᾿ ἐξο­χὴν ἡ θεία λειτουργία. Γι᾿ αὐτὸ στὴν θεία κοινωνία λέμε· «Ἔθελξας πόθῳ με, Χριστέ, καὶ ἠλ­λοίωσας τῷ θείῳ σου ἔρωτι…». Ἂς ἀγαπήσουμε λοιπὸν τὸ Χριστὸ παραπά­νω ἀπ᾿ ὅλα τὰ ἀνθρώπινα. Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς φωτίσῃ νὰ καταλάβουμε τὴ ματαιότητα τοῦ κό­σμου. Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο νὰ μᾶς κάνῃ νὰ αἰσθανθοῦμε τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες νὰ πάλλουν μέσ᾿ στὴν ψυχή μας τὰ μεγάλα καὶ τὰ ὑ­ψηλά. Εἴθε ν᾿ ἀποκτήσουμε τὸν θεῖο ἔρωτα, ποὺ μαγνήτιζε καὶ ἐνθουσίαζε τοὺς ἁγίους. Ἐ­μᾶς τοὺς ψυχροὺς τῇ καρδίᾳ καὶ νεκροὺς τῇ διάνοιᾳ, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ἑνὸς τέτοιου μεγαλείου. Νὰ μὴν εἴμαστε ἀν-έραστοι σ᾿ αὐτὸ τὸν κόσμο. Ν᾿ ἀποκτήσουμε τὸν θεῖο ἔρωτα, γιὰ νὰ ὑμνοῦμε τὸν Ἰησοῦν Χριστόν· «ὅν, παῖ­δες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας». Ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Μ. Τετάρτη βράδυ 22-4-1992.