Ἐπιστολή 66
(Γράφηκε στοὺς πρώτους μῆνες τοῦ 371 ἐξ αἰτίας τοῦ σχίσματος τῆς Ἀντιοχείας καὶ ὑπογραμμίζει μὲ τρόπο ἔξοχο τὸν παντεπισκοπικὸ ρόλο τοῦ Μεγάλου Ἀθανασίου στὰ πράγματα τῆς Ἐκκλησίας. Διαβάζοντας κανεὶς καὶ τὴν ἑπομένη ἐπιστολὴ 69, διαπιστώνει πὼς ὁ Μ. Ἀθανάσιος ἀποτελοῦσε τὴν κορυφὴ μεταξὺ τῶν ἐπισκόπων. Ἦταν ὁ ἱερὸς ἄνδρας στὸν ὁποῖο ἀναγνώριζαν πρωτεῖο φροντίδας γιὰ τὴν καθολικὴ Ἐκκλησία, πρωτεῖο ἀγώνων γιὰ τὴ γνησιότητα τῆς πίστεως καὶ πρωτεῖο ἀληθείας, διότι, ἕνεκα τῶν παραπάνω, ὁ Θεὸς τὸν Ἀθανάσιο εἰσάκουε περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλον ἐπίσκοπο καὶ σ' αὐτὸν πιὸ πολὺ φανέρωνε τὸ θέλημά του, τὴν ἀλήθειά του. Εἶναι θαυμαστὸ ὅτι αὐτὰ διατυπώνονται γιὰ τὴ γηραιὰ κορυφή, τὸν κουρασμένο πλέον στύλο τῆς Ἐκκλησίας, ἀπὸ ἄνδρα ποὺ σ' ἕνα-δυὸ χρόνια θὰ πάρει τὴ θέση του. Μὲ τὴν κοίμηση τοῦ Ἀθανασίου († 373) κορυφὴ καὶ πρωταγωνιστὴς τῆς Ἐκκλησίας γίνεται ὁ Βασίλειος.)
1. Ἔχω τὴν ἐντύπωση πὼς κανέναν ἄλλο δὲν λυπεῖ πιὸ πολὺ ἀπὸ τὴν τιμιότητά σου ἡ παροῦσα κατάσταση τῶν Ἐκκλησιῶν, ἀκριβολογώντας θὰ τὴν ἔλεγα σύγχυση. Σοῦ συμβαίνει αὐτό, καθὼς συγκρίνεις τὰ παλαιὰ μὲ τὰ τωρινὰ (1) καὶ συλλογίζεσαι πόσο τὰ δεύτερα ἔχουν ἀλλάξει ἀπὸ τὰ πρῶτα κι ὅτι, ἂν μὲ τὴν ἴδια ὕπουλη ὁρμὴ ἐξελιχθοῦν τὰ πράγματα, κανένα ἐμπόδιο δὲν θὰ ὑπάρξει σὲ λίγο καιρὸ γιὰ νὰ προσαρμοσθοῦν ὁλότελα σὲ κάποιο ἄλλο σχῆμα οἱ Ἐκκλησίες.
Πολλὲς φορές, συγκεντρώνοντας τὸν ἑαυτό μου, ἀναρωτήθηκα. Ἂν τὸ ξεστράτισμα τῶν Ἐκκλησιῶν μας εἶναι τόσο ἀξιοδάκρυτα φανερό, πῶς εἶναι ἑπόμενο νὰ τὸ νιώθει ὅποιος ἔχει βαθειὰ γνώση τῆς παλαιᾶς εὐστάθειας καὶ τῆς ὁμόνοιας γύρω ἀπὸ τὴν πίστη, ποὺ στόλιζαν τὶς Ἐκκλησίες τοῦ Θεοῦ; Ἀλλὰ, ὅπως ἡ πολλὴ λύπη κυκλώνει τὴν τελειότητά σου, ἔτσι νομίζω πὼς πρέπει κι ἡ μέριμνα γιὰ τὶς Ἐκκλησίες νὰ ἐνδιαφέρει πιὸ πολὺ τὴ φρόνησή σου.
Ἀπὸ καιρὸ γνωρίζω καλὰ κι ὁ ἴδιος, ἀπὸ τὴν ὄχι καὶ τόσο βαθειὰ ἀντίληψη ποὺ ἔχω γιὰ τὰ πράγματα, ἕνα δρόμο βοήθειας γιὰ τὶς Ἐκκλησίες μας: Τὴ σύμπνοια ἐκ μέρους τῶν δυτικῶν ἐπισκόπων (2). Ἔδειξαν ζῆλο στὴν ἀντιμετώπιση ἑνὸς ἤ δύο ἀνθρώπων ποὺ φωράθηκαν στὴ Δύση γιὰ κακοδοξία. Ἂν ἤθελαν νὰ τὸν δείξουν καὶ γιὰ τὴν παροικία τῶν δικῶν μας περιοχῶν, θὰ προέκυπτε ἴσως ὠφέλεια στὰ κοινά μας. Αὐτοὶ ποὺ ἔχουν τὴν ἐξουσία, θὰ λάβαιναν ὑπ' ὄψη τὸ ἀξιόπιστο τοῦ πλήθους κι οἱ σὲ κάθε τόπο λαοὶ θὰ τοὺς ἀκολουθοῦσαν ἀναντίρρητα.
Ποιὸς λοιπὸν ἄλλος ὑπάρχει νὰ τὸ πετύχει αὐτὸ πιὸ δυνατὸς ἀπὸ τὴ δική σου σύνεση; Ποιὸ μυαλὸ πιὸ κοφτερό, γιὰ ν' ἀντιληφθεῖ τὸ τί πρέπει νὰ γίνει; Ποιός, γιὰ νὰ ἐνεργήσει τὰ χρήσιμα δραστηριότερος; Ποιός, στὴν κακοπάθηση τῶν ἀδελφῶν σπλαχνικότερος; Καὶ ποιὸς σεβαστότερος στὴ Δύση ἀπὸ τὰ σεπτά σου γηρατειά;
Τιμιότατε Πατέρα, ἄφησε μία μνήμη στὸ βίο, ποὺ νὰ εἶναι ἀντάξια τῆς ὥς τώρα δημόσιας συμπεριφορᾶς σου. Ἐκείνους τοὺς ἀναρίθμητους ἄθλους σου γιὰ τὴν ὀρθοδοξία ἐπίστεψέ τους μ' αὐτὸ καὶ μόνο τὸ ἔργο. Στεῖλε ἀπὸ τὴν ἁγία Ἐκκλησία, ποὺ βρίσκεται κάτω ἀπὸ σένα, μερικοὺς ἄνδρες δυνατοὺς στὴν ὀρθὴ διδασκαλία, νὰ πᾶνε στοὺς ἐπισκόπους τῆς Δύσης. Ἔκθεσέ τους τὶς συμφορὲς ποὺ μᾶς ἔπληξαν. Κατάστρωσέ τους τρόπο συμπαράστασης. Γίνε Σαμουὴλ στὶς Ἐκκλησίες. Συγκακοπάθησε μὲ τὰ πλήθη ποὺ πολεμοῦνται. Ὕψωσε εἰρηνικὲς προσευχές. Ζήτησε χάρη ἀπὸ τὸν Κύριο, ν' ἀφήσει κάποια μνήμη εἰρήνης στὶς Ἐκκλησίες. Ξέρω πὼς δὲν ἔχουν δύναμη οἱ ἐπιστολὲς γιὰ νὰ συμβάλουν σὲ τόσο μεγάλη ὑπόθεση. Ἀλλὰ οὔτε ὁ ἴδιος, ἔχεις ἀνάγκη νὰ σὲ στηρίξουν ἄλλοι, ὅπως κι οἱ γενναιότεροι τῶν πολεμιστῶν τὶς προτροπὲς παιδιῶν. Λοιπὸν κι ἐμεῖς δὲν διδάσκουμε ἄνθρωπο ποὺ ἀγνοεῖ, ἀλλὰ ἐκείνου ποὺ τὸν διακρίνει πολὺ ἐνδιαφέρον καὶ λαχτάρα τὴν ὁρμὴ κεντρίζουμε.
2. Γιὰ μὲν λοιπὸν τὰ λοιπά τῆς Ἀνατολῆς, ἴσως χρειάζεσαι κι ἄλλων ἀκόμα τὴ συνεργία καὶ πρέπει ν' ἀναμένεις τοὺς Δυτικούς. Ἡ εὐταξία ὅμως στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀντιοχείας ἀπὸ τὴ δική σου θεοσέβεια ἐξαρτᾶται, ὥστε τοὺς μὲν νὰ κατευθύνεις, τοὺς δὲ νὰ καθησυχάσεις καὶ νὰ ξανακάνεις δυνατὴ τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴ συμφωνία. Ὁ ἴδιος ἄλλωστε ξέρεις πολὺ καλύτερα ἀπὸ κάθε ἄλλον, πὼς ἀκολουθώντας τὸ παράδειγμα τῶν πιὸ σοφῶν ἀπὸ τοὺς γιατρούς, ὀφείλεις ν' ἀρχίσεις τὴ φροντίδα ἀπὸ τὰ πιὸ ἐπείγοντα καὶ πιὸ σοβαρά. Καὶ στὶς Ἐκκλησίες τῆς οἰκουμένης, τί εἶναι πιὸ ἐπεῖγον καὶ πιὸ σοβαρὸ ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια; Αὐτήν, ἂν συμβεῖ νὰ ξανάλθει σὲ ὁμόνοια, τίποτα δὲν θὰ τὴν ἐμπόδιζε,, σὰν εὔρωστη κεφαλή, σὲ ὅλο τὸ σῶμα νὰ ἐπιχορηγεῖ τὴν ὑγεία. Καὶ πράγματι, τὴ δική σου σοφία κι εὐαγγελικὴ συμπόνια χρειάζονται ἐκείνης τῆς πόλης τὰ ἀρρωστήματα. Ποὺ ὄχι μόνο ἔχει κομματιασθεῖ ἀπὸ τοὺς αἱρετικούς, ἀλλὰ κι ἀπ' αὐτοὺς ποὺ λένε μεταξύ τους πὼς φρονοῦν τὰ ἴδια διασπᾶται.
Αὐτὴ βέβαια τὴν ἕνωση καὶ τὴν ἐναρμόνιση σ' ἕνα σῶμα μονάχα Ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ τὴν πετύχει, ποὺ χαρίζει μὲ τὴν ἀνείπωτη δύναμή του καὶ στὰ ξερὰ κόκκαλα τὴν ἐπάνοδο σὲ νεῦρα καὶ σάρκα. Πάντως ὅμως, τὰ μεγάλα κατορθώματα ὁ Κύριος τὰ πραγματοποιεῖ μὲ ὄργανα τοὺς ἀξίους του ἀνθρώπους.
Πάλι λοιπὸν κι ἐδῶ ἔχουμε τὴν ἐλπίδα πὼς στὸ δικό σου μεγάλο πνευματικὸ ἀνάστημα ἁρμόζει σὰν διακονία ἡ ἀντιμετώπιση τέτοιων δεινῶν, ὥστε νὰ καταπραΰνεις τοῦ λαοῦ τὴν ταραχή, νὰ ἐξαλείψεις τὶς ἐπὶ μέρους προεδρίες, νὰ ὑποτάξεις ὅλους τὸν ἕνα στὸν ἄλλο μὲ τὴν ἀγάπη καὶ νὰ ξαναδώσεις στὴν Ἐκκλησία τὴν παλαιὰ δύναμη.
(1). Ἡ Ἀνατολὴ γενικὰ συγκλονίσθηκε βαθιὰ παλαιότερα ἀπὸ τὸν ἀρειανισμό, τώρα ἀπὸ τὴ φιλοαρειανικὴ πολιτικὴ τῶν αὐτοκρατόρων καὶ τὰ ἐσωτερικὰ σχίσματα, ὅπως κυρίως τὸ σχίσμα τῆς Ἀντιοχείας, στὴν ὁποία τέσσερις ἐπίσκοποι διεκδικοῦσαν τὸ θρόνο.
(2). Οἱ δυτικοὶ μποροῦσαν θετικὰ τότε νὰ βοηθήσουν τοὺς ἀνατολικούς, διότι δὲ γνώρισαν τόσο ἔντονά τοὺς διωγμοὺς τῶν ἀρειανοφρόνων αὐτοκρατόρων καὶ διατήρησαν ποσοτικὰ τὴν Ὀρθοδοξία περισσότερο ἀπ’ ὅσο στὴν Ἀνατολή.
Πρωτότυπο Κείμενο
ΑΘΑΝΑΣΙΩ ΕΠΙΣΚΟΠΩ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
66.1 Οὐδένα τοσοῦτον ἡγοῦμαι λυπεῖν τὴν παροῦσαν τῶν Ἐκκλησιῶν κατάστασιν͵ μᾶλλον δὲ σύγχυσιν͵ εἰπεῖν ἀλη θέστερον͵ ὅσον τὴν σὴν τιμιότητα συγκρίνοντα μὲν τοῖς ἀρχαίοις τανῦν καὶ παρὰ πόσον ταῦτα ἐκείνων ἐξήλλακται λογιζόμενον καὶ ὅτι͵ εἰ κατὰ τὴν αὐτὴν ὁρμὴν ἐπὶ τὸ χεῖρον ὑπορρέοι τὰ πράγματα͵ οὐδὲν ἔσται τὸ κωλύον εἴσω ὀλίγου χρόνου πρὸς ἄλλο τι σχῆμα παντελῶς μεθαρμοσθῆναι τὰς Ἐκκλησίας. Ταῦτα πολλάκις ἐπ΄ ἐμαυτοῦ γενόμενος διε νοήθην͵ ὅτι͵ εἰ ἡμῖν οὕτως ἐλεεινὴ τῶν Ἐκκλησιῶν ἡ παρατροπὴ καταφαίνεται͵ ποίαν τινὰ εἰκὸς ἔχειν ἐπὶ τού τοις ψυχὴν τὸν τῆς ἀρχαίας εὐσταθείας καὶ ὁμονοίας περὶ τὴν πίστιν τῶν Ἐκκλησιῶν τοῦ Θεοῦ πεπειραμένον; Ἀλλ΄ ὥσπερ τὸ πολὺ τῆς λύπης τὴν σὴν τελειότητα περιίσταται͵ οὕτως ἡγούμεθα προσήκειν καὶ τῆς ὑπὲρ τῶν Ἐκκλησιῶν μερίμνης τὸ πλέον τῇ σῇ διαφέρειν φρονήσει. Πάλαι οἶδα καὶ αὐτός͵ κατὰ τὴν ἐνυπάρχουσάν μοι μετρίως τῶν πραγ μάτων κατάληψιν͵ μίαν ἐπιγνοὺς ὁδὸν βοηθείας ταῖς καθ΄ ἡμᾶς Ἐκκλησίαις͵ τὴν παρὰ τῶν δυτικῶν ἐπισκόπων σύμπνοιαν. Εἰ γὰρ βουληθεῖεν ὃν ἀνέλαβον ὑπὲρ ἑνὸς ἢ δύο τῶν κατὰ τὴν Δύσιν ἐπὶ κακοδοξίᾳ φωραθέντων τοῦτον καὶ ὑπὲρ τῆς παροικίας τῶν καθ΄ ἡμᾶς μερῶν ἐπι δείξασθαι͵ τάχα ἄν τι γένοιτο τοῖς κοινοῖς ὄφελος͵ τῶν τε κρατούντων τὸ ἀξιόπιστον τοῦ πλήθους δυσωπουμένων καὶ τῶν ἑκασταχοῦ λαῶν ἀκολουθούντων αὐτοῖς ἀναντιρρήτως. Τίς οὖν ταῦτα διαπράξασθαι τῆς σῆς συνέσεως δυνατώ τερος; Τίς συνιδεῖν τὸ δέον ὀξύτερος; Τίς ἐνεργῆσαι τὰ χρήσιμα πρακτικώτερος; Τίς πρὸς τὴν καταπόνησιν τῶν ἀδελφῶν συμπαθέστερος; Τίς τῆς σεμνοτάτης σου πολιᾶς πάσῃ τῇ Δύσει αἰδεσιμώτερος; Κατάλιπέ τι μνημόσυνον τῷ βίῳ τῆς σῆς ἐπάξιον πολιτείας͵ τιμιώτατε Πάτερ. Τοὺς μυρίους ἐκείνους ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ἄθλους ἑνὶ τούτῳ κατακόσμησον ἔργῳ. Ἔκπεμψόν τινας ἐκ τῆς ἁγίας ὑπὸ σὲ Ἐκκλησίας ἄνδρας δυνατοὺς ἐν τῇ ὑγιαινούσῃ διδασκαλίᾳ πρὸς τοὺς κατὰ τὴν Δύσιν ἐπισκόπους͵ διήγησαι αὐτοῖς τὰς κατασχούσας ἡμᾶς συμφοράς͵ ὑπόθου τρόπον ἀντιλήψεως͵ γενοῦ Σαμουὴλ ταῖς Ἐκκλησίαις͵ πολεμουμένοις τοῖς λαοῖς συγκακοπάθησον͵ ἀνένεγκε εἰρηνικὰς προσευχάς͵ αἴτησον χάριν παρὰ τοῦ Κυρίου εἰρήνης τι μνημόσυνον ἐναφεῖναι ταῖς Ἐκκλησίαις. Οἶδα ὅτι ἀσθενεῖς αἱ ἐπι στολαὶ πρὸς συμβουλὴν τοσούτου πράγματος. Ἀλλ΄ οὔτε αὐτὸς τῆς παρ΄ ἑτέρων παρακλήσεως χρῄζεις͵ οὐ μᾶλλόν ἢ τῶν ἀγωνιστῶν οἱ γενναιότατοι τῆς παρὰ τῶν παίδων ὑποφωνήσεως͵ οὔτε ἡμεῖς ἀγνοοῦντα διδάσκομεν͵ ἀλλ΄ ἐσπουδακότι τὴν ὁρμὴν ἐπιτείνομεν.
66.2 Πρὸς μὲν οὖν τὰ λοιπὰ τῆς Ἀνατολῆς ἴσως σοι καὶ πλειόνων συνεργίας προσδεῖ καὶ ἀνάγκη ἀναμένειν τοὺς ἐκ τῆς Δύσεως. Ἡ μέντοι τῆς κατὰ τὴν Ἀντιόχειαν Ἐκκλη σίας εὐταξία προδήλως τῆς σῆς ἤρτηται θεοσεβείας͵ ὥστε τοὺς μὲν οἰκονομῆσαι͵ τοὺς δὲ καθησυχάσαι͵ ἀποδοῦναι δὲ τὴν ἰσχὺν τῇ Ἐκκλησίᾳ διὰ τῆς συμφωνίας. Καὶ γὰρ ὅτι ὀφείλεις͵ κατὰ τοὺς σοφωτάτους τῶν ἰατρῶν͵ τῆς ἐπι μελείας ἐκ τῶν καιριωτάτων ἄρχεσθαι͵ παντὸς ἀκριβέ στερον αὐτὸς ἐπίστασαι. Τί δ΄ ἂν γένοιτο ταῖς κατὰ τὴν οἰκουμένην Ἐκκλησίαις τῆς Ἀντιοχείας ἐπικαιριώτερον; ῝Ην εἰ συνέβη πρὸς ὁμόνοιαν ἐπανελθεῖν͵ οὐδὲν ἐκώλυεν͵ ὥσπερ κεφαλὴν ἐρρωμένην͵ παντὶ τῷ σώματι ἐπιχορηγεῖν τὴν ὑγείαν. Τῷ ὄντι δὲ τῆς σῆς δεῖται σοφίας καὶ εὐαγγελικῆς συμπαθείας τὰ ἐκείνης τῆς πόλεως ἀρρωσ τήματα· ἥ γε οὐχ ὑπὸ τῶν αἱρετικῶν διατέτμηται μόνον͵ ἀλλὰ καὶ ὑπὸ τῶν τὰ αὐτὰ φρονεῖν ἀλλήλοις λεγόντων διασπᾶται. Ταῦτα δὲ ἑνῶσαι καὶ εἰς μίαν σώματος συναγαγεῖν ἁρμονίαν Ἐκείνου μόνου ἐστὶ τοῦ καὶ τοῖς ξηροῖς ὀστέοις τὴν εἰς νεῦρα καὶ σάρκα πάλιν ἐπάνοδον τῇ ἀφάτῳ αὐτοῦ δυνάμει χαριζομένου. Πάντως δὲ τὰ μεγάλα ὁ Κύριος διὰ τῶν ἀξίων ἑαυτοῦ ἐνεργεῖ. Πάλιν οὖν καὶ ἐνταῦθα τῇ σῇ μεγαλοφυΐᾳ πρέπειν τὴν τῶν τηλικούτων διακονίαν ἐλπίζομεν͵ ὥστε κατα στορέσαι μὲν τοῦ λαοῦ τὸν τάραχον͵ παῦσαι δὲ τὰς μερι κὰς προστασίας͵ ὑποτάξαι δὲ πάντας ἀλλήλοις ἐν ἀγάπῃ καὶ τὴν ἀρχαίαν ἰσχὺν ἀποδοῦναι τῇ Ἐκκλησίᾳ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά