Πέμπτη, Μαρτίου 02, 2017

2 Μαρτίου 1913. Ἡ ἀπελευθέρωσις τῆς Σάμου

2 Μαρτίου 1913. Ἡ ἀπελευθέρωσις τῆς Σάμου
Στὶς 17 Ἀπριλίου τοῦ 1821, ὁ Κωνσταντῖνος Λαχανᾶς σήκωσε τὴν Σάμο στὸ πόδι, σφάζοντας Τούρκους ἐμπόρους ποὺ ἐφιλοξενοῦντο στὴν οἰκία τοῦ προύχοντος Καλούδη, στὸ Βαθύ, κηρύσσοντας στὴν πραγματικότητα τὴν ἐπανάστασιν καὶ στὴν Σάμο.
Παρὰ τὶς διαμαρτυρίες τῶν Τούρκων τῆς Δωδεκανήσου, καθὼς καὶ τῶν λοιπῶν προεστῶν τῆς Σάμου, ὁ Κωνσταντῖνος Λαχανᾶς κατάφερε νὰ ἐπικρατήσῃ γιὰ λίγες ἀκόμη ἡμέρες, ἔως ὅτου στὶς 24 Ἀπριλίου τοῦ 1821 ἔφθασε ὁ Λυκοῦργος Λογοθέτης, ἐπίσημος ἀπεσταλμένος τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντου, γιὰ νὰ ἐπιληφθῇ τῶν ἐπαναστατικῶν ἀγώνων τῆς νήσου.
Στὶς 26 Ἀπριλίου πλέον ἡ Σάμος, μὲ τοὺς σαράντα περίπου χιλιάδες κατοίκους της, ἦταν ἐλευθέρα.  Ὁ Λογοθέτης κατάφερε νὰ ὀργανώσῃ τὰ πάντα, σὲ πολιτικὸ καὶ στρατιωτικὸ ἐπίπεδον, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ παραμείνῃ ἐλευθέρα ἔως τὸ πέρας ὅλων τῶν ἀγώνων.
Ἡ Σάμος, μὲ τοὺς μεγάλους κι ἐπιτυχεῖς ἀγῶνες της κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821, δὲν ἐπέτυχε ὅμως νὰ ἐνωθῇ μὲ τὴν Ἑλλάδα, ἐφ΄ ὅσον κάτι τέτοιο δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἐξυπηρετήσῃ τὸν μικρὸ ἐθνικὸ κορμό, ποὺ μᾶς …ἐπέτρεψαν οἱ …«σύμμαχοί» μας νὰ «ἀπελευθερώσουμε».
Παρ’ ὅλα αὐτά, ἐφ΄ ὅσον στὴν πραγματικότητα ἐπρόκειτο γιὰ τὰ ὁλίγα ἐκεῖνα ἑλληνικὰ ἐδάφη ποὺ ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς ἀπελευθερώσεώς τους παρέμειναν ἀπελευθερωμένα, ὁ σουλτᾶνος τὸ 1832 ὑπεχρεώθη νὰ ἀναγνωρίσῃ ἕνα ἰδιότυπον καθεστὼς γιὰ τὴν νῆσο. Ἀνεκηρύχθη σὲ Ἡγεμονία, ὑποτελὴς στὸν σουλτᾶνο, μὲ ἡγεμόνα χριστιανὸ καὶ διοριζόμενον μὲν ἀπὸ τὸν σουλτᾶνο, ἀλλὰ σαφῶς ὑπὸ διαφορετικὸ καθεστὼς ἐλευθεριῶν γιὰ τοὺς Σαμίους. Ἀπὸ τὸ 1834 καὶ μετά, μὲ τὴν μέριμνα τῶν «Μεγάλων Δυνάμεων», ἡ Ἡγεμονία τῆς Σάμου ἐθεωρεῖτο ὡς ἡμιανεξάρτητος.
Οἱ ἡγεμόνες τῆς Σάμου, ἐφ΄ ὅσον διῳρίζοντο ἐκ τοῦ σουλτάνου, συχνὰ δὲν ἦσαν ἀρεστοὶ στοὺς Σαμίους, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ …ἐπιστρέφονται ὅπως ἦλθαν. Ὅμως οὔτως ἤ ἄλλως, μία νῆσος ποὺ εἶχε ἀπὸ μόνη της ἀπελευθερωθῆ ἀξίωνε νὰ διαχειρισθῇ τὴν ἐλευθερία της ὅπως ἐξυπηρετοῦσε τοὺς κατοίκους της κι ὄχι ὅπως ἐξυπηρετοῦσε ἄλλους.
Πρὸς τοῦτο, λίγο πρὸ τῆς ἐνάρξεως τῶν Βαλκανικῶν πολέμων, ὁ Ἀνδρέας Κοπάσης, ἡγεμὼν τῆς Σάμου, ἐφ΄ ὅσον τὸ κλίμα ἦτο φιλοπόλεμον, ὑπὸ τὸ πρόσχημα τοῦ φόβου τῆς ἀποβάσεως ἑλληνικῶν στρατευμάτων στὴν νῆσο ἤ ἐπαναστατικῶν ἐπιχειρήσεων, ἔλαβε σημαντικὲς στρατιωτικὲς ἐνισχύσεις ἀπὸ τὸν σουλτάνο τὸ 1908, κάτι ποὺ τελικῶς λειτούργησε εἰς βάρος του, ἐφ΄ ὅσον οἱ Σάμιοι ἠξίωναν ἄλλον τρόπο διακυβερνήσεως, βάσει τῶν συνθηκῶν τῆς Ἡγεμονίας. Ἐσημειώθησαν σοβαρὲς ἐντάσεις, ταραχὲς καὶ προσπάθειες ἀνατροπῆς του, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐνισχύσῃ ἀκόμη περισσότερο τὴν φρουρὰ τῆς νήσου.
Ὁ φιλοτουρκισμός του δέ, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς τυραννικές του μεθόδους, ἦταν ἡ κυρία ἀφορμὴ τῆς δολοφονίας του, στὶς 9 Μαρτίου τοῦ1912, στὸ Βαθύ, ἀπὸ τὸν Σταῦρο ΜπαρέτηΜακεδόνα, ἀνήκοντα στὴν παράταξιν τοῦ Θεμιστοκλέους Σοφούλη.
Μετὰ τὴν δολοφονία τοῦ Κοπάση, ἀπὸ τὴν Πύλη, διῳρίσθη ὡς πρίγκηψ ὁ Γρηγόριος Βεγλερής, ὁ ὁποῖος, μὲ ἐπὶ πλέον ἐνισχύσεις ἀπὸ τὰ Μικρασιατικὰ παράλια, προσπάθησε νὰ διατηρήσῃ τὸ καθεστὼς τῆς Ἡγεμονίας.
Ὁ Θεμιστοκλῆς Σοφούλης ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν ἐξορία του στὴν Σάμο, συνοδευόμενος ἀπὸ ἔνοπλες δυνάμεις, γιὰ νὰ ἀναλάβῃ τὴν διοργάνωσιν τῶν Σαμίων, στὶς 7 Σεπτεμβρίου τοῦ 1912.
Ἀπεβιβάσθη στὸν Μαραθόκαμπο κι αὐτομάτως ἐκήρυξε τὴν ἐπανάστασιν τῆς Σάμου.
Στὸ Καρλόβασι, μὲ τὸ ποὺ ἔγινε γνωστὴ ἡ ἄφιξις τοῦ Σοφούλη, ἑκατοντάδες ἐνόπλων συνεκεντρώθησαν καὶ προέβησαν σὲ συλλαλητήριον. Ὁ Σοφούλης καὶ ὁ συνεργάτης του Ἐμμανουὴλ Βλιάμος, μετὰ τὶς ὁμιλίες τους, ἐνθουσίασαν τὰ πλήθη καὶ τελικῶς, διὰ βοῆς, ἐνεκρίθη ψήφισμα ἀνεξαρτησίας τῆς Σάμου.
Στοὺς Μυτιληνιούς, ὅπου ὁ Σοφούλης ἀρχικῶς διατηροῦσε τὸ στρατηγεῖον του, ἑκατοντάδες ἔνοπλοι συνετάχθησαν μαζύ του. Οἱ συγκρούσεις πλέον ἦσαν ἀναπόφευκτες.
Οἱ Τοῦρκοι στὸ μεταξύ, ἐνισχυμένοι μὲ πυροβολικό, στὸ Παλαιόκαστρον (θέσις Μπαϊρακτάρη) κτυποῦσαν τὶς θέσεις τῶν ἐνόπλων τοῦ Σοφούλη, ὁ ὁποῖος μετέφερε στὸ μεταξὺ τὴν ἕδρα του στὴν θέσιν «Βρύση τοῦ Ζερβοῦ», πρὸ κειμένου νὰ ἐπιβλέπῃ καλλίτερα τὶς ἐπιχειρήσεις.
Οἱ ἄνδρες τοῦ Σοφούλη, μὲ ἀρκετὲς ἀπώλειες, ἀπείλησαν σοβαρὰ τὶς τουρκικὲς θέσεις, ὅταν τελικῶς ἀπεφασίσθη πενθήμερος ἀνακωχή, μὲ παρέμβασιν τοῦ Ἄγγλου προξένου Λούη Μάρκ, ἀπὸ τὶς 13 Σεπτεμβρίουἔως καὶ τὶς 18 Σεπτεμβρίου, ἐφ΄ ὅσον συνεφωνήθη ἡ ἀπομάκρυνσις τῶν ὀθωμανικῶν δυνάμεων.
Στὸ μεταξὺ οἱ Σάμιοι ἀπὸ τὰ ἀνατολικὰ καὶ δυτικὰ τῆς νήσου, ὑπὸ τὸ κράτος τοῦ φόβου, κατέφυγαν στὸ Βαθύ. Οἱ Τοῦρκοι, πίσω τους, ἐπυρπόλησαν τὶς οικίες καὶ τὰ ὑπάρχοντά τους, καθὼς καὶ ὅλες τὶς σοδειές τους.
Παρεμβαίνοντες οἱ πρόξενοι τῶν Μεγάλων Δυνάμεων πείθουν τὸν Βεγλερὴ νὰ ἀναχωρήσῃ καὶ νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν Σάμο τὰ στρατεύματά του. Ἀπὸ τὶς 18 Σεπτεμβρίου τοῦ 1912 (ἔως καὶ τὶς 10 Ὀκτωβρίου) ὁ Βεγλερὴς καὶ οἱ τουρκικὲς δυνάμεις ἐγκατέλειπαν σταδιακῶς τὴν νῆσο.
Στὶς 19 Σεπτεμβρίου ἡ Σάμος ἀνεκηρύχθη ἐλευθέρα, ἄν καὶ ἀκόμη δὲν εἶχε διεθνὴ ἀναγνώρισιν αὐτὴ ἡ προκήρυξις.
Λίγες ἡμέρες ἀργότερα, στὶς 5 Ὀκτωβρίου τοῦ 1912, ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς εἰσέβαλε στὴν Θεσσαλία, συμμετέχοντας στὴν ἔναρξιν τῶν Βαλκανικῶν πολέμων. 500 ἐθελοντὲς Σάμιοι τὸν Νοέμβριο τοῦ 1912, ἔφθασαν στὸν Πειραιᾶ, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Σοφούλη, γιὰ νὰ ἐνισχύσουν τὶς ἑλληνικὲς δυνάμεις, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ ὁλοκληρωθοῦν οἱ διαδικασίες ἐνώσεως τῆς Σάμου μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Σοφούλης καὶ Βενιζέλος συμφωνοῦν ἀπολύτως (ἄν καὶ ὁ Βενιζέλος δὲν ἤθελε ἀκόμη ἐπίσημες ἀνακοινώσεις) καὶ στὶς 10 Νοεμβρίου τοῦ 1912 ὁ Σοφούλης ἐπέστρεψε στὴν Σάμο γιὰ νὰ ἀνακοινώσῃ, τὴν ἐπομένη, τὴν Ἕνωσιν τῆς Σάμου μὲ τὴν Ἐλλάδα, ἐνᾦ ταὐτοχρόνως ἐνημερώνεται ὁ Βεγλερὴς γιὰ νὰ ἀναχωρήσῃ.
Ἀπὸ ἐκείνην τὴν ἡμέρα, τῆς 11ης Νοεμβρίου τοῦ 1912, ἡ Σάμος θεωρεῖται τμῆμα τῆς ἑλληνικῆς ἐπικρατείας, ἀλλὰ ἀπαιτεῖται ἐπὶ πλέον καὶ ἡ διεθνὴς νομιμοποίησις αὐτῆς τῆς Ἑνώσεως.2 Μαρτίου 1913. Ἡ ἀπελευθέρωσις τῆς Σάμου2
Οἱ νίκες τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ στὰ πεδία τῶν μαχῶν, καθὼς καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ στόλου στὸ Αἰγαῖον Πέλαγος, κι ἐν ὅσῳ ἐξελίσσοντο οἱ συνομιλίες, διεθνοῦς ἐπιπέδου, γιὰ τὴν συνθηκολόγησιν, συμπαρισταμένου τοῦ λαοῦ, ποὺ ἐνίσχυε τὴν Ἕνωσιν μὲ τὰ συλλαλητήριά του, ἐπέβαλον στὴν κυβέρνησιν Βενιζέλου νὰ ἐπιταχύνῃ τὶς διαδικασίες Ἑνώσεως μὲ τὴν Σάμο. Πρὸς τοῦτο ἀπεφασίσθη νὰ ἀποσταλλῇ τὸ θωρηκτὸν «Σπέτσαι» (συνοδευόμενον ἀπὸ τὸ ἐμπορικὸν «Θεσσαλία», ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἐπέβαινε μία διλοχία) στὶς 2 Μαρτίου (15 Μαρτίου) τοῦ 1913 στὴν Σάμο.
Τὴν 1η Μαρτίου τοῦ 1913 πράγματι τὸ «Σπέτσαι» εἰσῆλθε στὸν λιμένα τοῦ Βαθέως καὶ τὴν ἐπομένη, ἐφ΄ ὅσον ἀπεβιβάσθη τμῆμα ἑλληνικοῦ στρατοῦ, ἀνεκηρύχθη, ἐπισήμως, ἡ Ἕνωσις τῆς Σάμου μὲ τὴν Ἑλλάδα.
Τὴν ἰδίαν ἡμέρα, ἔξω ἀπὸ τὴν Σάμο, περιέπλεαν τὸ «Νίκη» καὶ τὸ «Βέλος», προερχόμενα ἐκ τῆς Χίου, γιὰ νὰ δοθῇ στὴν ὀθωμανικὴ πλευρά, τὸ ὁριστικὸν μήνυμα τῆς Ἑνώσεως.

Σημείωσις

Τὸ 1908, μετὰ ἀπὸ σύγκρουσιν δύο ἐπιφανῶν τῆς Σάμου οἰκογενειῶν, τῆς οἰκογενείας Σοφούλη καὶ τῆς οἰκογενείας Χατζηγιάννη, πρωτοστατούντων τῶν Θεμιστοκλέους Σοφούλη καὶ Ἰωάννου Χατζηγιάννη, μὲ κεντρικὸ θέμα συγκρούσεως τὴν Ἕνωσιν ἤ τὴν μὴ Ἕνωσιν μὲ τὴν Ἑλλάδα, ὁ Σοφούλης διέφυγε τῆς Σάμου, καταφεύγοντας στὴν Ἀθήνα, ἐν ὅσῳ μία δίκη (παρῳδία χαρακτηρίζεται) τὸν κατεδίκαζε εἰς θάνατον.
Ἐπέστρεψε δὲ στὴν Σάμο κατόπιν τῆς δολοφονίας τοῦ τότε πρίγκιπος τῆς Σάμου Ἀνδρέα Κοπάση, ἀπὸ συνεργάτη του.
Μέ τί ὅμως ἐπέστρεψε;2 Μαρτίου 1913. Ἡ ἀπελευθέρωσις τῆς Σάμου3
Ἡ ἄφιξις Σοφούλη στὴν Σάμο, στὶς 7 Σεπτεμβρίου τοῦ 1912 μᾶς ἀποκαλύπτει μία σοβαρὴ λεπτομέρεια…
Ἕνα γαλλικὸ καταδρομικό, τὸ «Bruix» μετέφερε τὸν Σοφούλη καὶ τοὺς ἐνόπλους του στὴν Σάμο.
(Ἕνα γαλλικὸ καταδρομικὸ ἀποδεικνύει, πέραν πάσης ἀμφιβολίας, τὴν σύμπραξιν καὶ ὑποστήριξιν τῶν Γάλλων!!! Ἕνα καταδρομικὸ δὲν εἶναι πλοῖον ἀναψυχῆς, δίχως ὑποχρέωσιν ἀναφορᾶς γιὰ τὰ ταξείδια του!!! Ἡ Γαλλία εὐλογοῦσε!!!)
Αὐτὴ ἡ λεπτομέρεια ἀποκαλύπτει πὼς ἡ Ἕνωσις τῆς Σάμου μὲ τὴν Ἑλλάδα ἐπίσης δὲν ἀπεφασίσθη ἐκ τοῦ Βενιζέλου ἤ τοῦ Σοφούλη ἤ τῶν Σαμίων.
Ἦταν τμῆμα τῶν ὅλων ἐπιχειρήσεων τοῦ διαμελισμοῦ τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας.
Μᾶς …«ἔδωσαν» τὴν Σάμο γιὰ νὰ προσχωρήσουμε στὴν Entente καὶ στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ἄλλως τὲ ὁ Σοφούλης ἦταν ἀπὸ τοὺς ὑπουργοὺς τῆς κυβερνήσεως Βενιζέλου, μετὰ τὸ πραξικόπημα τῆς Θεσσαλονίκης, ποὺ ἀπολύτως ἐκβιαστικὰ καὶ ἀπολυταρχικὰ καὶ ἄνευ συναινέσεως τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, μᾶς ὑπεχρέωσε νὰ συμμετάσχουμε στὸ ἔγκλημα τῆς Μικρασιατικῆς Ἐκστρατείας, νὰ ὑποστοῦμε τὴν Μικρασιατικὴ Καταστροφή, τὴν ὁποίαν ἀκόμη πληρώνουμε, καὶ νὰ δόσουμε τὰ σχετικὰ συγχωροχάρτια στὸν …«ἐθνάρχη» Βενιζέλο, νομιμοποιώντας ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα κατὰ τοῦ Ἔθνους.
Πληροφορίες ἀπό:
«Ἡ Ἐπανάστασις τοῦ ’21», Φωτιάδης Δημήτριος
«Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάστασις», Κόκκινος Διονύσιος
«Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους», Ἐκδοτικὴ Ἀθηνῶν«Πολιτικὴ ἱστορία τῆς νεωτέρας Ἑλλάδος» τοῦ Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη.
βαλκανικοὶ πόλεμοι

τὸ ἀντίγραφον ἐκ τῆς ἀποφάσεως τῆς συνελεύσεως ἀπὸ ἐδῶ.
Ἡ εἰκόνα ἀπὸ τὴν ἄφιξιν τοῦ Σοφούλη ἀπὸ ἐδῶ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Το «Ελληνικά και Ορθόδοξα» απεχθάνεται τις γκρίνιες τις ύβρεις και τα φραγγολεβέντικα (greeklish).
Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψη σας τα ακόλουθα:
1) Ο σχολιασμός και οι απόψεις είναι ελεύθερες πλην όμως να είναι κόσμιες .
2) Προτιμούμε τα ελληνικά αλλά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ότι γλώσσα θέλετε αρκεί το γραπτό σας να είναι τεκμηριωμένο.
3) Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
4) Κανένα σχόλιο δεν διαγράφεται εκτός από τα spam και τα υβριστικά