Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΡΘΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΥ Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής E' Ματθαίου (Ρωμ. Ι΄ 1-10) Αρχιμανδρίτης Ιωήλ Κωνστάνταρος

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΡΘΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΥ

Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής

E' Ματθαίου

(Ρωμ. Ι΄ 1-10)

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία, ακόμα και από ανθρώπους που φαίνεται να διατηρούν σχέση με την Εκκλησία, για το εάν ο Χριστιανός μπορεί και πρέπει να είναι και πατριώτης.

Και υπάρχουν και νέοι κυρίως άνθρωποι, που έχουν πιστέψει ότι ο πατριωτισμός είναι κάτι που οδηγεί τον άνθρωπο σε «καλούπια» και που ακυρώνει την οικουμενικότητα του Χριστιανισμού.

Βεβαίως το θέμα δεν αποτελεί άλυτο πρόβλημα, αφού η Εκκλησία μας κατευθύνει στην ορθή οδό και μας υποδεικνύει την λύση του θέματος διά του λόγου του Θεού.

Αυτό λοιπόν το θέμα του αγνού και πνευματικού πατριωτισμού, βλέπουμε να το αγγίζει κατά έναν πολύ συγκινητικό τρόπο ο Απόστολος Παύλος. Ο Απόστολος των Εθνών, όπως δικαίως χαρακτηρίστηκε και ο οποίος κάνει θέμα θερμής προσευχής το να σωθούν οι συμπατριώτες του.

Ας παρακολουθήσουμε όμως την αποστολική του σκέψη, και ας ακούσουμε στην συνέχεια τους χτύπους της θερμής του καρδιάς, ώστε να διδαχθούμε και ν' αποκρυσταλλώσουμε στη συνείδησή μας την ορθή και Χριστιανική αντίληψη περί του θέματος του πατριωτισμού.

«Αδελφοί, η μεν ευδοκία της εμής καρδίας και η δέησις η προς τον Θεόν υπέρ του Ισραήλ εστίν είς σωτηρίαν». Δηλ. Ολόκληρη η καρδιά μου, και η φλόγα της αγάπης μου στρέφεται προς τους συμπατριώτες μου τους Ισραηλίτες. Δεν παύω να τους σκέπτομαι. Μα δεν παύω να προσεύχομαι στον Θεό υπέρ αυτών, για να βρουν την ψυχική τους σωτηρία.

Και όταν τα γράφει αυτά ένας Απόστολος Παύλος που η καρδιά του και ολόκληρη η ύπαρξίς του ήταν ένα καμίνι που φλεγόταν από την αγάπη και την δόξα του Χριστού, κατανοεί κανείς πόσο θερμή προσευχή θα ανέπεμπε στον θρόνο της Χάριτος για την σωτηρία των συγγενών και των συμπατριωτών του. Αυτό λοιπόν είναι το ευλογημένο παράδειγμα όσον αφορα την αγάπη προς την Πατρίδα.

Στην βάση αυτή, στο να επιζητούμε δηλ. τον οργανικό σύνδεσμο των συμπατριωτών μας, των φίλων και συγγενών μας, με τον Χριστό και με την Εκκλησία Του, οικοδομείται, πρέπει να οικοδομείται ο ορθός και αγνός πατριωτισμός. Και το τονίζουμε αυτό το αποστολικό παράδειγμα, το οποίο φυσικά και αποτελεί τον οδοδείκτη στο θέμα αυτό, διότι όπως και σε τόσα άλλα θέματα, τα οποία έχουν να κάνουν με την πνευματική μας πορεία, έτσι και στο βασικό αυτό κεφάλαιο, έχουν δημιουργηθεί πολλά ρεύματα. Παρουσιάζονται φυγόκεντρες δυνάμεις, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η Χριστιανική βάση και στη συνέχεια ή να καταλήγουν κάποιοι σε διεθνιστικές κοσμοθεωρίες που ισοπεδώνουν τα πάντα, ή αντιθέτως να οικοδομούν έναν αρνητικό πατριωτισμό που επιμένει και την Χριστιανική ακόμα πίστη να την σύρει ως θεραπαινίδα σε ακραίες και αντιχριστιανικές παραμέτρους.

Φυσικά δεν θα αναπτύξουμε τώρα τις θεωρίες και τις ακραίες των περιπτώσεων περί πατριωτισμού, οι οποίες και κυκλοφορούν. Τούτο μόνο λέμε: ότι και στο σημείο αυτό τα άκρα συναντώνται και οδηγούν στην παραζάλη και στην καταστροφή.

Θα δούμε όμως, επιβάλλεται να δούμε στη συνέχεια ορισμένα χαρακτηριστικά του Χριστιανού πατριώτη, όπως αυτά έχουν επισημανθεί στην πορεία της Εκκλησίας και του Χριστιανικού μας Έθνους, και που αποτελούν αυθεντικά σημεία υγειούς πατριωτισμού ο οποίος εδράζεται στην Ορθόδοξη πνευματικότητα.

Πρώτα απ' όλα, φίλοι μου, αυτός που αγαπά την πατρίδα του, αγωνίζεται. Ναι, αγωνίζεται για το καλό της πατρίδας του. Για την πρόοδο, την ειρήνη, την ευημερία, για την σωτηρία του Έθνους και της Πατρίδας, των συμπατριωτών και φυσικά των ομοεθνών του, χωρίς βεβαίως τούτο να σημαίνει ότι από την άλλη θα αποστρέφεται ή και θα μισεί τους άλλους ανθρώπους οι οποίοι ανήκουν σε άλλα Έθνη.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο Απόστολος που χαράσσει τα λόγια αυτά για τους ομοεθνείς του και που για την αγάπη την οποία τρέφει γι' αυτούς, συγκινεί κάθε καρδιά, όχι μόνο δεν αποστρέφεται τους άλλους λαούς, αλλά ονομάζεται και είναι ο Απόστολος των Εθνών.

Επίσης, όπως μελετούμε στην ιστορία του, μόλις μετανόησε και έγινε Χριστιανός και αναδείχθηκε Απόστολος του Χριστού, προς τους Ιουδαίους, τους συμπατριώτες και ομοεθνείς του στράφηκε. Γιατί; Μα, για να τους κάνει το μεγαλύτερο καλό. Να τους ελκύσει στην πίστη και την σωτηρία. Να τους κάνει συνειδητούς Χριστιανούς. Πράγματι, δεν υπάρχει για ένα Έθνος μεγαλύτερη ευεργεσία από αυτή. Από το να κηρυχθεί ο Χριστός και να επεκταθεί στο κάθε Έθνος η Εκκλησία Του.

Αυτό είναι το πρώτιστο και η μεγαλύτερη ευεργεσία για ένα λαό. Ακόμα και υποδουλωμένο σε άλλο λαό να είναι το Έθνος, διά της πίστεως θα ανθίσει η ελπίδα για την εθνική απελευθέρωση και αποκατάσταση. Το δε Ελληνικό μας Έθνος έχει πλείστα όσα παραδείγματα ιστορικά τα οποία επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές, με χαρακτηριστικό και κύριο εκφραστή αυτής της πραγματικότητας τον Ιερομάρτυρα και Εθναπόστολο Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό!

Αλλά, δεν μπορούν να βρίσκονται όλοι στα δυσθεώρητα αυτά ύψη της αγιότητας και του ακέραιου πατριωτισμού, όπως ο άγιος Κοσμάς μα και τόσοι άλλοι Ιερομάρτυρες και Εθνομάρτυρες.

Αν όμως ο πιστός, δεν βρίσκεται σ' αυτά τα ύψη της αγιότητας και του μαρτυρίου, μπορεί αλλά και επιβάλλεται να μη μένει απαθής στις ποικίλες ανάγκες της πατρίδας του. Υλικές είναι οι ανάγκες αυτές; Πνευματικές; Μεγάλες ή μικρές; Ό,τι κι αν είναι, τις κάνει δικές του και μάλιστα προσωπικές και αγωνίζεται με όλες του τις δυνάμεις για την εξυπηρέτηση των συμπατριωτών του, αλλά και όσων ξένων διαμένουν στα όρια της Πατρίδας και σέβονται τους νόμους του κράτους αλλά και τις παραδόσεις του Έθνους.

Επειδή όμως παρά τις ανθρώπινες προσπάθειες, εάν δεν ευδοκήσει ο Θεός, όλα παραμένουν στο επίπεδο των προσπαθειών, γι' αυτό και ο πιστός πατριώτης, προσεύχεται. Κάνει δηλ. ιδιαίτερο αίτημα προσευχής τις ανάγκες του Έθνους του και κυρίως προσεύχεται όταν τμήματα της χώρας του βρίσκονται κάτω από τον ξενικό ζυγό. Έτι πλέον η προσευχή και οι δεήσεις εντείνονται, όταν υπάρχουν σκλάβοι και αγνοούμενοι αδελφοί. Έτσι, ο προσευχόμενος πιστός έχει πάντοτε κατά νου τον συγκινητικό στίχο: «Μα πέρα στην σκλαβιά, στον ξενικό ζυγό, στενάζουν κι άλλα σου παιδιά και καρτερούν ελευθεριά, Ελλάδα μας γλυκειά»!

Άλλωστε και στο σημείο αυτό, ο πιστός πατριώτης δεν κάνει τίποτε άλλο παρά αυτό που κάθε φορά στη λατρεία μας, με δέος και κατάνυξη παρακαλούμε. «Υπέρ του ευσεβούς ημών Έθνους και του κατά ξηράν, θάλασσαν και αέρα φιλοχρίστου ημών στρατού, του Κυρίου δεηθώμεν»!

Έτσι, μέσα στο στρατόπεδο της προσευχής, τα αγνά και άδολα αιτήματα των πιστών ενώνονται και στο θέμα αυτό και ο Άγγελος του Θεού, ανεβάζει τις προσευχές ενώπιον του επουρανίου θυσιαστηρίου. (Αποκ. Ε΄ 8).

Και όντως, οι δέσμες και τα κύματα των προσευχών, επανειλημμένως έχουν πυρπολήσει τον ουρανό, και έχουν συντελεσθεί τόσα και τόσα θαύματα, που θησαυρίζουν τόμους ολόκληρους της Εκκλησιαστικής και Εθνικής μας ιστορίας. Αρκεί κανείς να μην είναι προκατειλημμένος και με συγκίνηση θα διαπιστώσει ότι η κραταιά προστασία του δικού μας Έθνους, δεν είναι τόσο οι ξένες συμμαχικές μεγάλες δυνάμεις (που στην πράξη αποδεικνύονται μικρές και ελάχιστες στο ήθος και στην ανθρωπιά), αλλά η ακαταμάχητη δύναμη της ατομικής και κυρίως της ομαδικής εν τη Εκκλησία, θερμής προσευχής!

Αλλ' εάν όπως ήδη τονίσαμε, κύριο χαρακτηριστικό του σωστού Χριστιανού πατριώτη είναι, τόσο ο αγώνας, όσο και η θερμή προσευχή για τις ανάγκες του Έθνους του, ένα άλλο υψηλό σημείο που αποβαίνει πλέον και ατράνταχτη απόδειξη αγάπης προς την πατρίδα, είναι η θυσία.

Και πάλι, ο Απόστολος των Εθνών γίνεται αποκαλυπτικός και μας καθοδηγεί στα ύψη της αγάπης προς την πατρίδα, που εκφράζεται δι' αυτής της θυσίας!

Ο λόγος του προκαλεί κατάπληξη, «εάν χρειάζεται», γράφει, «για να πιστέψουν οι συμπατριώτες μου και να σωθούν, να χωρισθώ εγώ από τον Χριστό και να ευρεθώ στην κόλαση, ας γίνει και αυτό»! «Ας χαθώ εγώ για να σωθούν εκείνοι. Ας γίνω ανάθεμα, ας καταδικαστώ εγώ αιωνίως, και ας χάσω την Βασιλεία του Θεού, προκειμένου να γίνει το μεγάλο τούτο καλό για το έθνος μου. Να μετανοήσει ο Ισραήλ, να πιστεύσει και να σωθεί»!

Αλλά, αυτή την αγάπη που εκφράζει ο Απόστολος και που φαίνεται απίστευτη, δεν τη βλέπουμε και στην περίπτωση των ενδόξων προγόνων μας;

Ήδη έγινε λόγος για τον μεγάλο προφήτη της Ρωμιοσύνης, τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, ως κύριο εκπρόσωπο αυτού του πνεύματος της θυσίας. (Και από το πρίσμα αυτό που βλέπουμε το θέμα μας, αξίζει να μελετήσουμε για ακόμα μία φορά τον βίο και την πολιτεία, αλλά και το ποιοι και γιατί κρύβονταν πίσω από το μαρτύριο του μεγάλου αυτού Αγίου της Εκκλησίας μας, που ουσιαστικά με τις ιεραποστολικές του περιοδείες, τις συγκλονιστικές διδαχές του και ακόμα τις αφυπνιστικές προφητείες του, ανέστησε το σκλαβωμένο Έθνος).

Δεν είναι όμως όπως γνωρίζουμε μόνο ο άγιος Κοσμάς. Είναι τόσοι και τόσοι ηρωικοί προπάτορές μας που θυσίασαν τα πάντα «υπερ πίστεως και πατρίδος» αγωνιζόμενοι.

Αλήθεια, που να πρωτοσταθεί κανείς; Σ' αυτούς που έδωσαν το αίμα τους ή σ' όσους, κατά το πλείστον άγνωστους, έδωσαν «καντάρια» τα δάκρυα, μέσα στις σπηλιές και στα ταπεινά φτωχομονάστηρα; Σ' όσους αγωνίστηκαν με το καρυοφίλι ή σ' αυτούς που γαλουχούσαν τις ψυχές των Ελληνοπαίδων με την πέννα και με το καλαμάρι; Πού αλήθεια να ρίξουμε τη ματιά μας και να μη πλημμυρίσουν τα μάτια μας από δάκρυα λυτρωτικά; Σ' αυτούς που ξεσήκωσαν τους φιλέλληνες ή στους μεγάλους ευεργέτες που συγκλονίζεται κανείς όταν μελετά την ιστορία τους; Εκεί πάντως που αισθανόμαστε τις δονήσεις του πατριωτισμού να κατακλύζουν την ύπαρξή μας - αλλά και την αγανάκτηση για κάποια γύναια, που διαστρέφουν την Ιστορία μας - είναι, όταν η σκέψη μας τρέχει στα βράχια του Ζαλόγγου, της Αραπίτσας και της Αλαγονίας στην Καλαμάτα, θωρώντας τις ατρόμητες, ένδοξες και τίμιες Ρωμιές, που προτίμησαν την αυτοθυσία, από το να σέρνονται ως ελεεινά όντα μέσα στα χαρέμια των Τούρκων!

Ναι, αγαπητοί μου. Εδώ, στη θυσία φαίνεται η υψηλότατη κορυφή του πατρωτισμού. Στις θυσίες αλλά και σε κάθε είδους θυσία. Φυσικά με τα λόγια όλοι αγαπούμε την πατρίδα. Ως και αυτοί οι άθεοι ακόμα δηλώνουν με περισσή αφέλεια και απύθμενο θράσος ότι δήθεν αγαπούν την πατρίδα τους. (Ακόμα και όσες «κυρίες» βρίσκονται στα «κομματικά χαρέμια» και κατά ηλίθιο και αηδιαστικό τρόπο προσπαθούν να παραχαράξουν την Ιστορία των αγώνων και της αυτοθυσίας).

Εννοείται βεβαίως ότι, «πατριώτης και άθεος», αποτελεί σχήμα οξύμωρο, όπως πάλι «πατριωτισμός και μασσωνισμός», αποτελεί στάχτη στα μάτια των αφελών και φούμαρα στη συνείδηση των προδοτών.

Στα λόγια λοιπόν όλοι παρουσιάζονται ως πατριώτες. Στην πράξη όμως τι γίνεται; Νά το σπουδαίο ερώτημα που ανακύπτει ενώπιόν μας. Υπάρχει θυσία; Ορισμένοι βέβαια όταν κάνουν λόγο περί θυσίας, εννοούν αυτή αλλά από την ανάποδη... Είναι δηλ. έτοιμοι να θυσιάσουν ακόμα και το δημόσιο οικονομικό συμφέρον για τον προσωπικό τους κορβανά και το ακόμα χειρότερο να θυσιάσουν τμήματα της χώρας για την δική τους φιλοδοξία και ισόβια κυριαρχία, όταν μάλιστα «τυχαίνει» τα τμήματα αυτά να «κείτονται μακρά», από το κέντρο και την διοίκηση...

Τι να γίνει όμως φίλοι μου; Έτσι είναι τα πράγματα δυστυχώς και στο πονεμένο κεφάλαιο του πατριωτισμού, όταν απουσιάζει από τη ζωή μας η αυθεντική Ορθόδοξη πνευματικότητα. Η ζωή της χάριτος που οδηγεί στις θυσίες. Από τη μικρότερη έως και τη μεγαλύτερη που μπορεί να φανταστεί ο άνθρωπος.

Και ας μη λησμονούμε ότι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, δεν έχουμε ανάγκη από ξένα πρόσωπα για να μας εμπνεύσουν τον πατριωτισμό. Πολύ περισσότερο δεν εστιάζουμε την προσοχή μας προς ξένα πρόσωπα τα οποία αιματοκύλισαν τον κόσμο αλλά και αυτή την πατρίδα μας (και οι νοούντες νοήτωσαν).

Εμπνεόμαστε από τον ζωντανό λόγο του Θεού και από τα φωτεινά και ακέραια παραδείγματα της Ρωμιοσύνης, που ως πολύτιμη παρακαταθήκη διαφυλάσσονται διηνεκώς στον χώρο της αγιότητας και του ευλογημένου πατριωτισμού.

Νομίζουμε πως δεν υπάρχει καλύτερο κείμενο με το οποίο και θα κλείσουμε, από τους στίχους του θεόπνευστου Ψαλμωδού, ο οποίος με έντονο πατριωτικό λυρισμό και πικρό θρήνο καταγράφει την νοσταλγία και τον πόνο για τον ξερριζωμό. Συνάμα αποτυπώνει την φωτεινή ελπίδα για την επιστροφή στα άγια και μαρτυρικά χώματα της γλυκιάς και όμορφης πατρίδας.

«Εάν επιλάθωμαί σου, Ιερουσαλήμ, επιλησθείη η δεξιά μου. Κολληθείη η γλώσσα μου τω λάρυγγί μου, εάν μη σου μνησθώ, εάν μη προανατάξωμαι την Ιερουσαλήμ ως εν αρχή της ευφροσύνης μου». (Ψαλμ. Ρλστ' 5,6).

Αμήν

Αρχ. Ιωήλ Κωνστάνταρος