“…Μνησθείη Κύριος ο Θεός…”

 
Πολλές φορές στη λατρεία της Εκκλησίας μας  ακούμε την ευχετική αύτη εκφώνηση από τον λειτουργό ιερέα. Εύχεται σε όλους και στον καθένα να     έχουν θέση στη μνήμη του Θεού: «Πάντων υμών μνησθείη Κύριος ο Θεός»…
Οπωσδήποτε η ευχή αυτή της Εκκλησίας μας είναι η π ιό συγκινητική, αλλά και η πιο τιμητική για όλους μας.
Διότι, εάν καταφέρει κανείς να είναι «πάντοτε» στην αδιάλειπτη μνήμη του Θεού, τί άλλο μεγαλύτερο θέλει;
Τί είναι όμως μνήμη; Μνήμη, κατά την ψυχολογία και τη φιλοσοφία, είναι η ικανότητα να ανασταίνει κανείς το παρελθόν και να διατηρεί μέσα του τη γνώσι γι’ αυτό. Χάρις στην μνήμη και την ανάμνηση ξανάρχονται στο προσκήνιο της συνειδήσεως μας, είτε πρόσωπα, είτε γεγονότα και καταστάσεις και είναι σαν να τα ξαναζούμε. Έτσι, η μνήμη γίνεται μια ζωοποιός δύναμη, που μας βοηθά να υπερνικούμε το βίωμα της αποσυνθέσεως και του θανάτου. Η μνήμη του ανθρώπου, κατά την πατερική διδασκαλία, προ της πτώσεως ήταν απλή και ενιαία… Με την πτώση η μνήμη έγινε από απλή σύνθετη και από ενιαία πολυσχιδής. Την μεταπτωτική άρρωστη αυτή μνήμη την θεραπεύει η έμμονη μνήμη του Θεού που παγιώνεται με την προσευχή (Αγ. Γρηγόριος Σιναΐτης).
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας επιμένουν πολύ στην αναγκαιότητα της μνήμης του Θεού από τον άνθρωπο και στην πολλαπλή της ωφέλεια στη ψυχή του.
Ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος θα συστήσει: «Μνημονευτέον Θεού μάλλον ή αναπνευστέον». Πρέπει βέβαια να διευκρινισθεί ότι αυτή η μνήμη του Θεού δεν είναι εγκεφαλική και διανοητική, όπως δηλ. κάποιος θυμάται κάποιον, αλλά οντολογική και βιωματική, όπως π.χ. η μητέρα «θυμάται» το έμβρυο που έχει μέσα της, κατά ένα ιδιαίτερο τρόπο.
Όταν η καρδιά του ανθρώπου αγαπήσει το Θεό  πάνω από κάθε άλλο, ο Θεός εγκαθίσταται μέσα του, κατά την αψευδή Του υπόσχεση: « Εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει και ο Πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ^’ αυτώ ποιήσομεν» (Ιω. 14,23). Και τότε: Με την συνεχή μνήμη του Θεού, φωνάζει από τα βάθη της ψυχής του το όνομα του Κυρίου και τίποτε άλλο, όπως το βρέφος φωνάζει το όνομα του πατέρα του» (Οσ. Θεόληπτος). Τότε, το Πνεύμα του Θεού «κρά­ζει εντός ημών αββά ο Πατήρ» (Απ.Παΰλος).
Η μνήμη του Θεού εξάλλου, είναι ισχυρότατο όπλο κατά των πειρασμών και των περιστάσεων της αμαρτίας. «Πάσας τας ημέρας Κυρίου του Θεού ημών μνημόνευε και μη θέλησης αμαρτάνειν και παραβήναι τας εντολάς του Θεού» συνιστά η Αγία Γραφή (Τωβίτ 4,5). Ο Πάγκα­λος Ιωσήφ με την μνήμη του Θεού κατορθώνει να αποφύγει τους πλοκάμους της αισχρής Αιγύπτιας. «Μνημόνευε Ιησοϋν Χριστόν εγηγερμένον εκ νεκρών» παραγγέλλει ο Παύλος. Και ο Αγ. Συμεών συμπληρώνοντας, συμβουλεύει: «Να έχεις πάντοτε το νου σου στο Θεό, είτε κοιμάσαι, είτε είσαι ξύπνιος και στο φαγητό και στη συνομιλία και στο εργόχειρο και σε κάθε άλλη πράξη, σύμφωνα με τον λόγο του Δαβίδ: «Προωρώμην τον Κύριον ενώπιον μου διαπαντός, ότι εκ δεξιών μου εστίν, ίνα μη σαλευθώ» (Ψαλμ. 15,8). Η εμπειρία των Αγίων μας, μαρτυρεί ότι η ενθύμηση του Θεού δεν ταράζει την ψυχή, δεν την φοβίζει. Τουναντίον φέρνει στους λογισμούς ειρήνη και στην καρδιά του ανθρώπου χαρά και ευφροσύνη, σύμφωνα και με το λόγο:«Εμνήσθην  Θεού και ευφράνθην». Λέγει ο Οσ. Θεόληπτος, Επίσκ. Φιλαδέλφειας: «Η μνήμη του Θεού είναι θεωρία του Θεού, ο οποίος έλκει την όραση και την επιθυμία του νου, προς τον εαυτόν Του και τον περιλάμπει με το φως Του».
Η μνήμη του Θεού και μάλιστα των σωτηρίων αυτού παθημάτων και της Αναστάσεως, θερμαίνει την προς Αυτόν αγάπη μας, γεμίζει  την καρδιά μας από ευγνωμοσύνη, για τα όσα Αυτός  έκανε για μας, και έτσι μας κρατά στη ζωή και σαν Σώμα (Εκκλησία) και σαν άτομα.
Στη μνήμη και την «ανάμνηση» στηρίζεται και η ευχαριστιακή λατρεία της Εκκλησίας μας. Η θ. Λειτουργία είναι το Μυστήριο της «αναμνήσεως» του Χριστού, της αναμνήσεως της υπέρτατης θυσίας Του. «Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν», μας είπε.
 «Ευθύς εξαρχής η πίστις των χριστιανών ήταν μνήμη και ανάμνηση. Αλλά μνήμη αποκατεστημένη στην ζωοποιό της ουσία. Γιατί, σε αντίθεση με την φυσική μας αμαρτωλή μνήμη, με την απατηλή της ανάσταση του παρελθόντος, αυτή η νέα μνήμη, είναι ευφρόσυνη αναγνώρισις του αναστάντος και ζώντος και παρόντος και παραμένοντος Χριστού. Και όχι μόνον αναγνώρισις, αλλά και συνάντησις και ζωντανό βίωμα επικοινωνίας με Αυτόν» (Σμέμαν).
Άλλά η ευχή λέγει: «Μνησθείη υμών Κύριος ο Θεός…», είθε να σας θυμηθεί ο Θεός,..
Τί σημαίνει όμως να μας θυμηθεί ο Θεός;
Ασφαλώς δεν σημαίνει ότι ο Θεός είναι δυνατόν να μας ξεχάσει και ως εκ τούτου έχει ανάγκη «υπενθυμίσεως» εκ μέρους μας, διότι μας γνωρίζει προ καταβολής κόσμου. Κατά την Αγία Γραφή και τους θεοφόρους Πατέρες μας «μνήμη Θεού» είναι το ενδιαφέρον και η άπειρη αγάπη Του, για τα δημιουργήματά Του και ιδιαιτέρως για τον άνθρωπο, χάρις στην οποία τα πάντα ζουν και κινούνται και υπάρχουν. «Όποιος επιθυμεί να τον θυμάται ο Θεός αιώνια, επιθυμεί κάτι το πραγματικά ευαγγελικό», γράφει ο Άγ. Νικόλαος Αχρίδος. Έτσι, παραμονή στη μνήμη του Θεού σημαίνει παραμονή στην ίδια την αιώνια ζωή, ενώ η πτώση μας από αυτήν την αιώνια μνήμη σημαίνει αιώνιο θάνατο.
Από αυτή τη θέση κατανοούμε πόση σπουδαιότητα έχει η προσθήκη στη λειτουργική ευχή: εν τη βασιλεία Αυτού πάντοτε κ.λπ.».
Σχετικές με αυτά είναι και οι ωραίες σκέψεις του μνημονευθέντος Αγ. Νικολάου: «Κάποτε -λέγει- οι μαθηταί επέστρεψαν στο Χριστόν, ύστερα από μια αποστολή και του είπαν με μεγάλη χαρά: “Κύριε και τα δαιμόνια υποτάσσεται ημίν εν τω ονόματί Σου”. Εκείνος τούς απάντησε:

«Εν τούτω μη χαίρετε. Χαίρετε δε μάλλον ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοις ουρανοίς». Και συνεχίζει ο Άγιος: «Αυτό πραγματικά έχει μεγάλη αξία. Η ανάμνησή μας να υπάρχει για πάντα στην αιώνια βασιλεία του Χριστού!».
Στην Αγία Γραφή συχνά γίνεται λόγος ότι τα ονόματα των δικαίων είναι γραμμένα «εν βίβλω ζωής». Ενώ αντιθέτως, ότι, τα ονόματα των αμαρτωλών είναι ξεχασμένα και σβησμένα. Έτσι, στην παραβολή του Λαζάρου και του πλουσίου, βλέπουμε ότι ο Κύριος «θυμάται» το όνομα του δικαίου· ενώ αντιθέτως «ξεχνά» το όνομα του αμαρτωλού. Με αυτό θέλει να μας δείξει ότι το όνομα του Λαζάρου εγράφη στην αιώνια ζωή για πάντα. Αντιθέτως ο πλούσιος έχασε για το Θεό και την αιώνια βασιλεία και τη ζωή και το όνομά του ακόμη».
Κατά τα ανωτέρω λοιπόν, υπάρχει περίπτωση να μας «ξεχάσει» ο Θεός, με την έννοια βεβαίως της οριστικής εκπτώσεως μας από τη Χάρη Του και της απαλείψεως του ονόματός μας από το βιβλίο της ζωής. Όντως αυτό θα αποτελούσε την τραγικότερη υπαρξιακή μας αποτυχία. Γι’ αυτό και ο Παύλος φωνάζει: «ο δοκών εστάναι βλεπέτω μη πέση», δηλ.: «μην εκπέσει της μνήμης του Θεού»!
Και όμως, στο λόγο του Θεού και στους Πατέρες, μερικές φορές τονίζεται η επιθυμία του ανθρώπου, όπως ο Θεός μη «μνησθή» αυτού. Είναι οι περιπτώσεις εκείνες, που θα ήθελε να σβήσει ο Θεός τις αμαρτίες και τις ένοχες πράξεις του, από το βιβλίο της μνήμης Του. Τότε το «μνήσθητί μου Κύριε» το αντικαθιστά το: «αμαρτίας νεότητάς μου και αγνοίας μη μνησθείς, Κύριε».. Διότι «εάν ανομίας παρατήρησης, Κύριε, Κύριε, τις υποστήσεται;».
Τότε ασφαλώς η υπόσχεση του Θεού «των αμαρτιών υμών ου μη μνησθώ έτι» (Ιερεμ. 38, 34) αποβαίνει η πιό γλυκεία, η πιό παρήγορη για τον άνθρωπο υπόσχεση.
Επομένως εάν η ευχή «μνησθείη υμών Κύριος ο Θεός» είναι απολύτως ευεργετική, εξίσου ευεργετική είναι και η ευχή: «μη μνησθείη Κύριος των ανομιών υμών»!…

(Αρχιμ. Αθηναγόρου Καραμαντζάνη, «Στώμεν καλώς»)