Ομιλία εις τον Μέγα Εσπερινό των Χριστουγέννων

του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου Καλλινίκου Γεωργακοπούλου, Προϊσταμένου του Ι.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Βόλου

Ομιλία που εκφωνήθηκε κατά τον Πανηγυρικό Εσπερινό της παραμονής των Χριστουγέννων, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Βόλου.

24/12/2018

Σεβασμιώτατε Πάτερ και Δέσποτα,

Σεβαστοί Πατέρες,

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Είναι συνηθισμένο στους ανθρώπους να μην εκτιμούν αυτά που έχουν. Έτσι και για μας, τα Χριστούγεννα ίσως και να αποτελούν μια ακόμη γιορτή μέσα στον χρόνο. Γεννηθήκαμε Χριστιανοί, γνωρίζουμε τα γεγονότα της ζωής του Θεανθρώπου, λίγο πολύ πιστεύουμε, λίγο πολύ προσπαθούμε να εναρμονίσουμε τη ζωή μας με την πίστη μας. Σπάνια όμως αναλογιζόμαστε πως τα αυτονόητα δικά μας αποτελούν ακόμη ζητούμενο για εκατομμύρια συνανθρώπων μάς, πολλοί από τους οποίους δεν ζουν σε χώρες μακρινές αλλά δίπλα μας, είτε γιατί Χριστό δεν γνώρισαν, είτε γιατί έχασαν την πίστη τους, είτε γιατί βρίσκονται ακόμη στην αναζήτηση.

Ξεχνάμε μόνο, πως ακόμη και τα αυτονόητα κινδυνεύουν, αν δεν ποτίζονται διαρκώς από τα νάματα της θεολογίας μας, της λειτουργικής μας ζωής και κυρίως από τον δικό μας προσωπικό αγώνα. Διαφορετικά, η καθημερινή απογοήτευση από τις δυσκολίες στον κόσμο και την πατρίδα μας θα μας οδηγήσουν να καταφεύγουμε στο ημερολόγιο για να μαθαίνουμε χαρούμενες ειδήσεις. Όπως αυτή που περνά τώρα με μια λέξη στο προσκήνιο της επικαιρότητας, για να μας χαρίσει ξανά ελπίδες και να ζεστάνει την παγωνιά μας: Χριστούγεννα. «Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν προαιώνιον Λόγον, ἐν Σπηλαίῳ ἔρχεται, ἀποτεκεῖν ἀποῤῥήτως…». Θα μπορούσε άραγε τούτη τη φορά, να μαζέψουμε λιγάκι από «τὸ φῶς τῆς γνώσεως», για να καταλάβουμε την ανυπέρβλητη αξία του « Ήλιου τῆς Δικαιοσύνης»; Βρισκόμαστε λίγο πριν από τη μεγάλη Γιορτή της Ορθοδοξίας, την Ενανθρώπιση του Κυρίου μας. Και τέτοιες μέρες αξίζει τον κόπο να απεγκλωβιστούμε από τα παράπονα για τα στραβά και τα ανάποδα που μας ταλανίζουν ή για τα καυτά προβλήματα της χώρας που περιμένουν τη λύση τους. Ούτε και ο ίδιος ο Χριστός γεννήθηκε σε εποχές γαλήνης. Ακριβώς όμως γι΄ αυτό τον λόγο, το μήνυμα της αγάπης που ξεχύθηκε από το σπήλαιο της Βηθλεέμ χάραξε νέους δρόμους και κάλεσε τους ανθρώπους να βαδίσουν νέες οδούς, πρώτα ως πρόσωπα και κατόπιν ως κοινωνίες. Είναι ώρα να διώξουμε – για το καλό μας – την αγωνία, το άγχος, τη φορολογία των καταθέσεων. Να ηρεμήσουμε και να γευθούμε απερίσπαστοι την αγαλλίαση και ευφροσύνη που έρχεται από το μεγάλο γεγονός του Ουρανού. Τα περιθώρια επιλογών έχουν στενέψει απελπιστικά και δεν έχουμε πια τίποτα να χάσουμε, μιας και οι λύσεις του κόσμου μοιάζουν όλο και περισσότερο καταδικασμένες σε αποτυχία.

Ελάτε λοιπόν πρώτα απ΄ όλα να εκτιμήσουμε τις δωρεές που απολαμβάνουμε. Αναμφισβήτητα πρέπει να νιώθουμε ευλογημένοι. Γιατί ζούμε σε μία περίοδο που αν μη τι άλλο, ξέρουμε τι είχε γίνει πριν από 2000 και κάτι χρόνια. Ποιο είναι αλήθεια το μέγιστο γεγονός της νύχτας αυτής; Γεφυρώθηκε το χάσμα ανάμεσα στο Θεό και τον άνθρωπο. Ο κόσμος που για χιλιάδες χρόνια έμοιαζε με το απολωλός πρόβατο, έγινε το πρόβατο που ο Υιός του Θεού, ο Υιός του Ανθρώπου το βρήκε. Και για μία ακόμη χρόνια, καλούμαστε να γίνουμε όλοι ταπεινοί προσκυνητές του νεογέννητου βρέφους.

Ενώπιον της φάτνης Του, πρώτοι προσκυνητές οι Άγγελοι. Οι άγγελοι στην παλαιά διαθήκη, που μετέφεραν το μήνυμα του θεού, ήταν οι προάγγελοι. Ο άγγελος κυρίου, που εμφανίστηκε στους ποιμένες της Βηθλεέμ, ήταν ο Ευάγγελος του γεγονότος.

Κατόπιν, οι ποιμένες. Γιατί ποιμένες διάλεξε ο Θεός ως πρώτους δέκτες της χάριτος; Οι ποιμένες εκείνοι «ἦσαν ἀγραυλοῦντες καὶ φυλάσσοντες φυλακὰς τῆς νυκτὸς ἐπὶ τὴν ποίμνην αὐτῶν»(Λουκ. Β΄8). Ο κόσμος κοιμόταν. Αυτοί αγρυπνούσαν. Και κάτι άλλοι ποιμένες ήταν παραδομένοι στον ύπνο. Αδιαφορούσαν για τα λογικά πρόβατα (Ματθ. Γ΄36). Οι ποιμένες του Ισραήλ αδιαφορούσαν. Οι ποιμένες όμως της Βηθλεέμ αγραυλούσαν. Υπέφεραν την ταλαιπωρία της κρύας νύχτας. Φύλαγαν τα πρόβατα γιατί τα αγαπούσαν. Τα πρόσεχαν.

Από τη μία οι ποιμένες ήταν φιλόθρησκοι, απλοί και πιστοί άνθρωποι. Αγνοί βοσκοί της Βηθλεέμ. Άνθρωποι που είχαν την ελπίδα τους στο Θεό. Άνθρωποι της απλότητας και της ειρήνης. Από την άλλη οι Μάγοι. Εθνικοί ειδωλολάτρες. Μεγιστάνες και τρανοί. Σοφοί της εποχής εκείνης. Ήξεραν γράμματα, ήταν πλούσιοι, είχαν εξουσία, σοφία, γνώση, κοσμική δόξα. Είχαν όμως αγαθή διάθεση και καλή ψυχή. Είχαν αγάπη για την αλήθεια και ζωηρό πόθο για τη σωτηρία. Ξεκινούν από χιλιόμετρα μακριά, κάνοντας ταξίδι γεμάτο κινδύνους και με αβέβαιο αποτέλεσμα. Βλέπουν μόνον ένα αστέρι. Τίποτε άλλο δεν γνωρίζουν. Στηρίζονται μόνο σε μια προφητεία: Όταν γεννηθεί ένας βασιλιάς, το αστέρι θα λάμψει. Αλήθεια, τι σκέπτονται στο ταξίδι; Ίσως για το ανάκτορο που φιλοξενεί το νεογέννητο. Ίσως τους επισήμους που του παραστέκουν. Ίσως τα δώρα που θα δεχτεί. Καλού κακού, έχουν ετοιμάσει κι εκείνοι κάτι αντάξιο: Σμύρνα, Χρυσό και λίβανο. Κάποτε φτάνουν. Είναι βέβαιο πως αυτό που συναντούν ήταν εντελώς έξω από τις προσδοκίες τους. Ελάτε όμως να θαυμάσουμε, όχι τον κόπο τους, όχι της σοφία τους, όχι τα δώρα τους, αλλά την ετοιμότητά τους να δεχτούν ένα ασήμαντο νεογέννητο βρέφος ως βασιλιά. Τι ανατροπή σχεδιασμών, τι ετοιμότητα προσαρμογής, τι προθυμία απαρνήσεως κάθε κοσμικής λογικής!

Όντως αξιοθαύμαστο το γεγονός αυτό της πίστης των Μάγων. Δεν κλονίζονται από το θέαμα της περιφρονημένης αγίας οικογένειας. Δεν αμφιβάλλουν πως έφτασαν εκεί που είχαν ορίσει ως προορισμό τους. Πιστεύουν πως το απροστάτευτο νεογέννητο δεν είναι απλώς ένας Βασιλιάς, αλλά ο μοναδικός Βασιλιάς όλου του κόσμου, με ουράνια προέλευση και καταγωγή. Με παγκόσμια εξουσία. Αυτόν έρχονται να προσκυνήσουν. Τον άγνωστο και αλλοεθνή βασιλέα, τον ξένο για αυτούς. Και αφήνουν την χώρα τους, την μακρινή ανατολή και σπεύδουν να τον αναγνωρίσουν ως δικό τους Βασιλιά και να εναποθέσουν στους βρεφικούς πόδες Του την πίστη της ψυχής τους και την λατρεία της καρδιάς τους. Την ταπείνωση, την ευσέβεια και την ευλάβεια τους.

Από την άλλη, ο Ηρώδης. Άπιστος και ασεβής. Εμπαθής. Χριστομάχος. Οι μάγοι τον αποφεύγουν. Δεν παρασύρονται, δεν παγιδεύονται από τις κολακείες του. ο Άγιος Γρηγόριος μάλιστα σημειώνει και κάτι που συχνά μας διαφεύγει:

«Οι Μάγοι», γράφει, «έχουν κάτι σπουδαίο να μας δείξουν με την επιστροφή στην πατρίδα τους από άλλο δρόμο. Πατρίδα μας είναι ο παράδεισος. Όταν γνωρίσουμε το Χριστό, ο δρόμος για να γυρίσουμε στον παράδεισο από κει που ήρθαμε είναι κλειστός. Φύγαμε από την πατρίδα μας ακολουθώντας το δρόμο της υπερηφάνειας, της παρακοής και της πρόληψης προς τον αόρατο κόσμο, αφού δοκιμάσαμε τον απαγορευμένο καρπό. Στο δρόμο της επιστροφής πρέπει να ακολουθήσουμε το δρόμο των δακρύων και της υπακοής, της περιφρόνησης των εγκοσμίων και της αποχής από τις σωματικές επιθυμίες».

Και τώρα, ας επιστρέψουμε στην εποχή μας. Την εποχή που νομίζει πως προοδεύει και εξελίσσεται. Αλήθεια όμως, σε ποια κατηγορία των προσκυνητών ανήκουμε; Των αγγέλων; Των ποιμένων; Των Μάγων; Ή μήπως των αρχόντων της εποχής, που παρέμειναν αμέτοχοι στην αλλαγή του κόσμου που έφερε η Γέννηση του Χριστού;

Σήμερα, οι σοφοί προτιμούν τον Ηρώδη. Μπορεί να μην αρπάζουν το σπαθί για να εξολοθρεύσουν νεογέννητα. Ξέρουν όμως να σκοτώνουν με τον λόγο, την ειρωνεία, την περιφρόνηση. Για τους σοφούς του 21^ου αιώνα, ο Χριστός είναι μια ασήμαντη ύπαρξη, προορισμένη να στηρίζει αφελείς και αμόρφωτους. Τότε οι σοφοί κέρδισαν την μεγάλη αλήθεια: Πως η λογική δεν αρκεί για να προσεγγίσουμε το νόημα της ζωής. Πώς οι υπολογισμοί δεν οδηγούν στην ευτυχία. Πως οι σχεδιασμοί δεν φέρνουν την ειρήνη στον κόσμο. Σήμερα οι σοφοί ξαναγυρνούν πίσω και με αφέλεια παλεύουν μόνο με την έρευνα της διάνοιας και τις τεχνολογικές εφευρέσεις να ξεδιψάσουν την ψυχή τους και να δώσουν λύσεις στο ανθρώπινο δράμα. Απέστρεψαν το πρόσωπο από το αστέρι της Βηθλεέμ και βάλθηκαν να ακολουθούν τους προβολείς της ανθρώπινης αλαζονείας. Ταυτίστηκε η γνώση με την τεχνολογία και χάθηκε η γνώση που πηγάζει μέσα από την αυτογνωσία, τη σχέση με τον συνάνθρωπο και την ταπεινοφροσύνη. Αντί οι σοφοί να γίνουν ηγέτες πορείας προς τα μεγάλα και τα ουσιώδη της ζωής, βάλθηκαν να υπερασπιστούν τη βασιλεία του νέου Ηρώδη, που ξέρει μόνο να κυβερνά με την ισχύ των αριθμών και των μηχανών. Αντί, οι επονομαζόμενοι και άνθρωποι του πνεύματος, να υποδείξουν την άλλη οδό, την αντίθετη από την οδό της κοσμικής αλαζονείας και της εωσφορικής ισοθεΐας, συμπορεύονται με την άρνηση του κυρίου της αγάπης και εμμένουν σε λύσεις και μεθόδους που διαρκώς οδηγούν στο ίδιο αδιέξοδο, στον ίδιο παγκόσμιο πόνο, στο φόβο και την απελπισία.

Για όλους ήρθε ο Χριστός, πλούσιους και φτωχούς, μορφωμένους και αμόρφωτους, διάσημους και άσημους. Μόνον μια κατηγορία ανθρώπων δεν θα βρει ποτέ τον δρόμο για τη φάτνη: εκείνοι που νόμισαν πως ο άνθρωπος έγινε θεός κι έτσι αποφάσισαν να βγάλουν τον Θεό απ΄ τη ζωή τους.

Σοφοί κυβερνούν και σήμερα τον κόσμο. Βέβαιοι, αλαζόνες και δυστυχώς αμετανόητοι. Οι αποτυχίες τους δεν τους πτοούν, οι αιματοχυσίες των σχεδιασμών τους δεν τους προβληματίζουν. Από πού αντλούν το κύρος τους; Πολλές φορές από μας, που παρασυρόμαστε στον θαυμασμό για εγκόσμια επιτεύγματα και περγαμηνές. Είναι αλήθεια πως στους ηγέτες της αυτάρκειας δίνεται όλος ο χώρος των Μέσων ενημέρωσης και της δημοσιότητας. Η δύναμη της επιρροής τους είναι μεγάλη. Αν δεν προσέξουμε, εάν δεν βρισκόμαστε σε πνευματική επαγρύπνηση, ο μεγάλος πειρασμός της αυτάρκειας καιροφυλακτεί. Ο τεχνολογικός μας πολιτισμός παράγει διαρκώς νέους και εντυπωσιακούς καρπούς. Η τεχνητή νοημοσύνη, η εικονική πραγματικότητα, η επέμβαση στο ανθρώπινο DNA είναι επιτεύγματα που, μαζί με τη χρησιμότητά τους φέρνουν και τον πειρασμό μιας θεϊκής παντοδυναμίας. Όλα ψιθυρίζουν στ΄ αυτιά της ψυχής μας πως ο θεός δεν χρειάζεται πια. Η σοφία των αριθμών και των μηχανών πασχίζει να δημιουργήσει έναν νέο τύπου ανθρώπου, ξεκομμένου από κάθε αναζήτηση έξω από τον κόσμο των αισθητών και της λογικής.  Ήρθε ο καιρός να γίνουμε θαυμαστές μιας άλλης σοφίας, εκείνης των ευσεβών μάγων. Κι ίσως τότε να αναδειχθούν τέτοιοι μάγοι και σήμερα, ώστε ο κόσμος να ατενίσει τον αστέρα εκείνης της νύχτας.

Σεβασμιώτατε Πάτερ και Δέσποτα,

Σεβαστοί Πατέρες,

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Ας κάνουμε τα φετινά Χριστούγεννα μία ουσιαστική αρχή. Μία αρχή στη δύναμη της αγάπης του Θεού, μιας δύναμης ισχυρότερης από τα σχέδια των ηγεμόνων του κόσμου τούτου, μιας δύναμης ισχυρότερης από την απαισιοδοξία και την κατήφεια που καθημερινά περιτριγυρίζει την ψυχή μας, μιας δύναμης ισχυρότερης από τα λάθη μας και τις παραλείψεις μας. Βλέπουμε τα αδιέξοδα. Τι μας εμποδίζει να αλλάξουμε πορεία;

Ένας σύγχρονος στοχαστής γράφει: Θέλεις να σώσεις την ψυχή σου και να κερδίσεις την αιώνια ζωή; Αποφάσισε από τώρα να αλλάξεις πορεία. Υπερνίκησε την τεμπελιά σου, κάνε το σημείο του σταυρού και πες με θέρμη και πίστη Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Μην αναβάλλεις την απόφασή σου «για το απόγευμα» ή «για αύριο» ή  «για τότε που, όπως λες, θα είμαι έτοιμος αφού τελειώσω προηγουμένως τη δουλειά που έχω». Το διάστημα που θα μεσολαβήσει μπορεί να είναι ολέθριο. Όχι! Αυτή την ώρα, αυτή τη στιγμή που πήρες την απόφαση, οφείλεις να δείξεις έμπρακτα ότι απαρνήθηκες το παλιό εγώ σου και ότι άρχισες τώρα μια καινούργια ζωή, με καινούργιους σκοπούς και νέα μορφή. Σήκω λοιπόν χωρίς φόβο και πες: Κύριε, βοήθησε με να αρχίσω τώρα! βοήθησέ με! Γιατί αυτό που χρειάζεται πριν από όλα είναι η βοήθεια του Θεού.

Ας είναι τα φετινά Χριστούγεννα, αληθινή αρχή νέας εν Χριστῷ ζωής. Ζωής αληθινής χαράς, ριζωμένης στην αγάπη που ανέβλυσε από το σπήλαιο της Βηθλεέμ. Ο αστέρας λάμπει διαρκώς, σήμερα και όλο τον χρόνο. Όποιος επιθυμήσει, θα βρει τον δρόμο. Δρόμο ασφαλή με βεβαία την συνάντηση με το νέον παιδίον, τον προ αιώνων Θεό. ΑΜΗΝ.