Δημούλη Κων/νου
Θεολόγου-Ἱστορικοῦ
Διαστάσεις ἐπιδημίας ἔχει προσλάβει ἡ πίστη τῶν ἀνθρώπων στὴν ἀστρολογία. Ὁ μέσος ἄνθρωπος βρίσκεται διαρκῶς ἐκτεθειμένος σ’ ἕναν «ἀστρολογικὸ μονόλογο», γιὰ τὸν ὁποῖο τὴ μεγαλύτερη εὐθύνη ἔχουν τὰ μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης. Δὲν εἶναι λίγοι ἄλλωστε ὅσοι διαβάζουν σήμερα σὲ ἐφημερίδες καὶ περιοδικὰ τὶς γνωστὲς στῆλες μὲ τίτλο “Τὰ ἄστρα γνωρίζουν τὸ μέλλον” κ.τ.ό., οὔτε ὅσοι, κυρίως γυναῖκες, καταφεύγουν σὲ γνωστοὺς ἀπὸ τὶς ἀγγελίες σ’ ἐφημερίδες καὶ περιοδικὰ ἀστρολόγους-μέντιουμ, γιὰ νὰ μάθουν τὴν τύχη τους, ὅπως τὴν “ὁρίζουν” τὰ ζώδια καὶ οἱ πλανῆτες. Ὄχι σπάνια ἄλλωστε ἀκούει κανεὶς συζητήσεις, ἀκόμα καὶ μεταξὺ μορφωμένων, γιὰ τὶς ἀρετὲς ἢ τὰ ἐλαττώματα ὅσων ἀνήκουν στὸ ἕνα ἢ τὸ ἄλλο ζώδιο. Ἡ ἐρώτηση «τί ζώδιο εἶσαι;» εἶναι ἀρκετὰ συνηθισμένη. Πολλοὶ εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι καθημερινῶς ἀσχολοῦνται μὲ τὰ ζώδια, παρακολουθώντας τὶς σχετικὲς προβλέψεις τῶν ἀστρολόγων-μάγων στὴν τηλεόραση, τὸ ραδιόφωνο, τὸν ἡμερήσιο καὶ περιοδικὸ τύπο, ποὺ ἄκριτα συνεχίζουν νὰ διαδίδουν ἀστρολογικὰ ὡροσκόπια, προβλέψεις καὶ χάρτες. Ἀρκετοὶ εἶναι, ἐπίσης, ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι καταφεύγουν στοὺς ἀστρολόγους γιὰ νὰ τοὺς φτιάξουν τὸ ὡροσκόπιο, ἔχοντας τὴν πεποίθηση, ὅτι μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο θὰ μποροῦν νὰ προβλέπουν, γνωρίζουν, ἐλέγχουν καὶ ἀσφαλίζουν τὸ μέλλον τους. Ὅλα αὐτὰ συμβάλλουν στὴν ἀνάπτυξη ἐνὸς ἐπικίνδυνου ἀνορθολογισμοῦ καὶ σκοταδισμοῦ. «Ἡ “ἀστρολογία” θέλει τὸν ἄνθρωπο τοῦ 20οῦ αἰώνα νὰ βυθιστῆ στοὺς ἀρχέτυπους συμβολισμοὺς τῶν προγόνων του καὶ νὰ ἀφήνει τὴν ψυχὴ τοῦ τυχαῖο ἕρμαιο στὰ κύματα τῆς ἀστρολογικῆς μαγείας».
Μπορεῖ λοιπὸν νὰ ἦρθε ἡ σύγχρονη ἐπιστήμη ἀλλὰ ἡ μαγεία βρίσκεται ἀκόμα μαζί μας μὲ τὴ μορφὴ τοῦ ἡμερήσιου ὡροσκοπίου. Τὰ λείψανά της μαγικῆς ἀντίληψης τῶν προγόνων μας γιὰ τὸν κόσμο εἶναι τόσο ἀσαφῆ, ἀόριστα καὶ προφανῶς παράλογα, ὥστε εἶναι δύσκολο νὰ φανταστοῦμε πὼς σήμερα ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ διαβάζουν κι ἀκολουθοῦν τὶς συμβουλές τους. Κι ὅμως, διαπιστώνουμε ὅτι ἀκόμη κι ἔξυπνοι, μορφωμένοι ἄνθρωποι βρίσκουν παρηγοριὰ καὶ συμβουλὲς στὸ ἡμερήσιο ὡροσκόπιο. Οἱ περισσότεροι νομίζουν πὼς ἡ δημοσίευση καὶ ἡ ἀνάγνωση αὐτῶν τῶν ἀνοησιῶν εἶναι ἀκίνδυνη. Ἐντούτοις, ὑπάρχει μία ψυχολογικὴ πλευρὰ τῆς ἀστρολογίας, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ ἔχει ἀθέλητες κι ἀπρόσμενες ἐπιδράσεις στὴν προσωπικότητα. Ἄς πάρουμε π.χ. τὴν περίπτωση αὐτῶν ποὺ ἔχουν γεννηθεῖ στὸν ἀστερισμὸ τῶν Διδύμων, γιὰ τοὺς ὁποίους ἡ ὑποτιθέμενη ἀστρολογικὴ “ἐπίδραση” ὁδηγεῖ σὲ διχασμὸ τῆς προσωπικότητας. Ἢ τί γίνεται μὲ τὸ συνεσταλμένο ἄτομο ποὺ τυχαίνει νὰ εἶναι Κριὸς καί, συνεπῶς, “ἰσχυρογνώμων καὶ παρορμητικός”; Τί ψυχολογικὴ βλάβη μπορεῖ νὰ πάθει, ἂν προσπαθῆ νὰ ζῆ σύμφωνα μὲ τὴν ἀστρολογική του “φύση”; Κι ἂν κανεὶς θεωρεῖ ὅτι οἱ ψυχολογικὲς πλευρὲς τῆς μαγείας εἶναι ἀκίνδυνες, εἶναι φρόνιμο νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι ἡ μαγεία μπορεῖ νὰ ἔχει, καὶ πράγματι ἔχει, τόσο βαθιὰ ψυχολογικὴ ἐπίδραση ὥστε νὰ προκαλέση ἀκόμα καὶ τὸ θάνατο. Στὸν νοῦ ποὺ πιστεύει στὴ μαγεία καὶ στὰ ἔργα της, ἀκόμα κι ἕνας προφορικὸς ὑπαινιγμὸς γιὰ μία κούκλα τρυπημένη μὲ καρφίτσες ἢ μία ἀναφορὰ ὅτι ὁ Κρόνος εἰσέρχεται στὸ Σκορπιό, ἀρκοῦν νὰ προκαλέσουν μία ἀσθένεια ἢ καὶ τὸ θάνατο.
Γιατί, ὅμως, στ’ ἀλήθεια οἱ ἄνθρωποι πιστεύουν στὴν ἀστρολογία; Μιὰ ἀπὸ τὶς πιθανὲς ἀπαντήσεις εἶναι ἁπλὴ καὶ χωρὶς περιστροφές: «Εἶναι καλὸ νὰ ξέρω τί μου ἐπιφυλάσσει τὸ μέλλον. Γιατί λοιπὸν νὰ μὴν συμβουλευτῶ τὶς ἀστρολογικὲς προβλέψεις;» Ἀκόμα, μερικοὶ θεωροῦν χρήσιμο νὰ συμβουλεύονται κάποιους ἀπρόσωπους ἀστρολογικοὺς κανόνες ποὺ θὰ τοὺς βοηθήσουν νὰ πάρουν κρίσιμες γι’ αὐτοὺς ἀποφάσεις. «Στοὺς ἀβέβαιους καιρούς μας, πολλοὶ ἀναζητοῦν τὴ σιγουριὰ μιᾶς καθοδήγησης γιὰ νὰ πάρουν τὶς ἀποφάσεις τους. Προτιμοῦν νὰ πιστεύουν σ’ ἕνα πεπρωμένο προκαθορισμένο ἀπὸ ἀστρικὲς δυνάμεις ποὺ βρίσκονται πέρα ἀπὸ τὸν ἔλεγχό τους. Βρίσκουν ἑλκυστικὴ τὴν ἰδέα ὅτι δὲν εἴμαστε ἀπόλυτα ὑπεύθυνοι γι’ αὐτὸ ποὺ εἴμαστε. Ἀπὸ μία ἄποψη, αὐτὸ τοὺς ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὴν εὐθύνη γιὰ τὶς ἐλλείψεις τῆς ζωῆς τους». Κι ἡ ἀστρολογία παρέχει συγκεκριμένες ἀπαντήσεις προσφέροντας ἕνα σταθερὸ ὁδηγὸ γιὰ τὴ λήψη ἀποφάσεων. Πράγματι, μερικοὶ βρίσκουν αὐτὴ τὴ συλλογιστικὴ ἀνακουφιστική. Ἀπὸ τὸ οἰκογενειακὸ καὶ φιλικό μας περιβάλλον διαπίστωσαμε ὅτι αὐτοὶ ποὺ πιστεύουν ἔστω καὶ λίγο στὴν ἀστρολογία ἔχουν μία θαυμαστὴ ἰκανότητα νὰ θυμοῦνται τὶς προβλέψεις ποὺ ἐπαληθεύονται καὶ νὰ λησμονοῦν τὶς περιπτώσεις ποὺ ἀποτυγχάνουν. Αὐτὸ τὸ ἐπιβεβαιώσαμε ὅταν πολλὲς φορὲς οἱ ἀστρολόγοι, πού μᾶς παραχώρησαν συνεντεύξεις, μᾶς ἐπέτρεπαν νὰ τοὺς παρατηρήσουμε στὶς ἐπαγγελματικές τους συναντήσεις μὲ πελάτες. Ὅταν ἡ ἀποτυχία μιᾶς πρόβλεψης τοὺς κοίταζε κατάματα καὶ τὸ γόητρο τοὺς διακυβευόταν, ὁ ἀστρολόγος ποὺ εἶχε κάνει τὴ λανθασμένη πρόβλεψη ξέφευγε πάντα ἀπὸ τὴ δύσκολη θέση ἐπικαλούμενος τὴ γνωστὴ ρήση, ὅτι τ’ ἄστρα προδιαθέτουν ἀλλὰ δὲν ἐξαναγκάζουν.
Ὁ κύριος λόγος, λοιπόν, ποὺ οἱ ἄνθρωποι στρέφονται στὴν ἀστρολογία καὶ σὲ συγγενεῖς προλήψεις εἶναι ὅτι στὴ ζωή τους δὲ διαθέτουν τ’ ἀναγκαῖα μέσα γιὰ νὰ λύσουν τὰ σοβαρὰ προσωπικὰ προβλήματα ποὺ ἀντιμετωπίζουν. Νιώθοντας ἀνασφαλεῖς καὶ μπερδεμένοι, ἐνδίδουν στὸ θελκτικὸ ἰσχυρισμὸ ὅτι ὑπάρχει ἕνα χρυσὸ κλειδί, μιὰ ἁπλὴ λύση, μιὰ πανταχοῦ παροῦσα βοήθεια σὲ μία ταραγμένη ἐποχή. Αὐτὴ ἡ πεποίθηση γίνεται ὅλο καὶ πιὸ εὔκολα ἀποδεκτὴ σὲ περιόδους ἀναστάτωσης καὶ κρίσης, ὅταν καταρρέουν οἱ συνήθεις ἀσφαλι-στικὲς δικλεῖδες τοῦ ἀτόμου ἀπέναντι στὴν ἀφέλεια. Ὅταν τὰ ἤθη ἐξασθενοῦν, λόγω οἰκονομικῆς ὕφεσης ἢ πολέμου, αὐξάνει ἡ σύγχυση, μειώνεται ἡ αὐτοπε-ποίθηση καὶ ἡ πίστη στὸ ἀπόκρυφο μεγαλώνει. Ἡ ἐποχή μας συγκεντρώνει ὅλα αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικά. Ἴσως μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ἐξηγεῖται, γιατί στὴν αὐγὴ τοῦ 21οῦ αἰῶνα, σὲ μιὰ περίοδο ἔτσι εὐρείας διάδοσης τοῦ διαφωτισμοῦ καὶ τῆς ἐκπαίδευσης, θὰ ἦταν ἐπιτακτικὸ νὰ ξεσκεπαστοῦν πίστεις βασισμένες στὴ μαγεία καὶ τὶς προλήψεις.
Ὅσον ἀφορᾶ τοὺς ἴδιους τους μάγους-ἀστρολόγους ἡ διαφορὰ τῶν σημερινῶν ἀπὸ τοὺς παλιοὺς συναδέλφους τους εἶναι ὅτι οἱ σημερινοὶ εἶναι κυρίως γυναῖκες, ποὺ οἱ ἴδιες, συνηθέστατα, ἂν ὄχι πάντοτε, δὲν πιστεύουν στὶς «ἀστρολογικές» προβλέψεις τους, ἐκμεταλλεύονται θύματα, ποὺ βρίσκουν κά-τὰ βάση στὸν κύκλο τῶν γυναικῶν, “λύνουν μάγια”, ἐνῶ συνδυάζουν στὶς διαφημιστικὲς ἀγγελίες τὴν ἀστρολογία μὲ τὴν παραψυχολογία, μὲ τὶς ὑπνωτιστικές, τηλεπαθητικὲς καὶ ἄλλες ἔμφυτες ἢ ἐπίκτητες ἱκανότητες, ποὺ ἰσχυρίζονται ὅτι διαθέτουν. Πόσο ταιριαστὰ ἠχοῦν στὰ αὐτιά μας τὰ λόγια τοῦ Β. Russell, ποὺ γράφηκαν πρὶν σχεδὸν ἕναν αἰῶνα. Θαρρεῖς ὅτι ἦταν παρὼν στὶς συνεντεύξεις μας ἀπὸ τοὺς ἀστρολόγους ποὺ ἐπισκεφτήκαμε στὴ διάρκεια τῆς ἐρευνάς μας. «Ἀστρολόγοι ὑπάρχουν ἀκόμα καὶ σήμερα· εἶχα τὴν τύχη νὰ γνωρίσω μερικούς. Πόσο ὅμως διαφέρουν ἀπὸ τοὺς μεγαλοπρεπεῖς προκατόχους τους…ποὺ στὶς πιὸ ἔνδοξες ἡμέρες τους ἔλεγχαν τὴ μοίρα τῶν ἐθνῶν…Ἀπὸ ὅσους συνάντησα, ὅλοι εἶναι ἄτομα ποὺ ἐργάζονται σκληρά, ἀξιόλογοι ἐπαγγελματίες, ἄνδρες ἢ γυναῖκες ποὺ ἔχουν νὰ συντηρήσουν μία ὁλόκληρη οἰκογένεια πίσω τους…μιὰ ἡλικιωμένη μητέρα ἢ ἕναν ἀνάπηρο σύζυγο. Ἀκολουθοῦν μνημονικὰ τὴν ἀρχαία φόρμουλα γιὰ τὸν Οἶκο τῆς Ζωῆς, τοὺς πλανῆτες στὴν ἀνάβαση στὴν ἐκλειπτικὴ καὶ ὅλα τὰ ὑπόλοιπα, ἀλλὰ ἡ γλῶσσα τοὺς ἔχει ἐκσυγχρονιστεῖ οἰκτρὰ καὶ δὲν γράφουν τὰ ὡροσκόπιά τους μὲ καβαλιστικοὺς χαρακτῆρες πάνω σὲ περγαμηνή, ἀλλὰ τὰ τυπώνουν καθαρὰ στὸ καλύτερο χαρτί. … Ἄραγε πιστεύουν οἱ ἴδιοι σ’ αὐτὰ ποῦ πρεσβεύουν; Αὐτὸ εἶναι ἕνα δύσκολο ἐρώτημα. Μερικοὶ ἄνθρωποι πιστεύουν σὲ ὁτιδήποτε ὑπερφυσικὸ καὶ οἱ ἐπάγγελματίες ἀστρολόγοι μπορεῖ νὰ ἀνήκουν σ’ αὐτούς. Ἀκόμα κι ἂν ξέρουν πὼς οἱ προβλέψεις τους εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ εἰκασίες καὶ συμπεράσματα ἀπὸ πληροφορίες ποὺ ἀποκτήθηκαν ἀλλιῶς, πιθανὸν νὰ νομίζουν πὼς εἶναι ἀνώτεροι ἐπαγγελματίες ποὺ δὲν προσφεύγουν ποτὲ σ’ αὐτὲς τὶς κατώτερες μεθόδους». Δεκαετίες μετὰ ἀπ’ ὅσα ἔγραψε ὁ Russell ἡ ἐπιρροὴ τῶν ἀστρολόγων παραμένει πολὺ μεγαλύτερη ἀπὸ τὴν ὑποτιθέμενη ἐπίδραση τῶν ἄστρων, ποὺ οἱ ἴδιοι πρεσβεύουν ἢ διακηρύσσουν ὅτι πρεσβεύουν. Μὲ τὶς θεωρίες καὶ τὶς πράξεις τους μάλιστα ἀσκοῦν ὄχι μόνο μεγάλη ἀλλὰ καὶ βλαπτικὴ ἐπίδραση στοὺς ὀπαδούς τους καὶ γενικότερα στὸ κοινωνικὸ σύνολο, ἐνῶ οἱ ἐπιδράσεις τῶν πλανητῶν καὶ τῶν ἄστρων εἶναι μηδαμινὲς καὶ ἀμελητέες.
Γεννᾶται ὅμως τὸ εὔλογο ἐρώτημα: ποιοὶ εἶναι αὐτοὶ ποὺ καταφεύγουν στὴν ἀστρολογία ἀκόμα καὶ σήμερα σὲ μιὰ ἐποχὴ δηλαδὴ ποὺ ἡ ἐπιστήμη τὴν ἔχει ἤδη ἀπογυμνώσει ἀπὸ ὅλα τὰ ἐπιχειρήματα καὶ τὰ ἐρείσματά της καὶ ἔχει ἀποδείξει περίτρανα τὴν ἀναλήθειά της; Ἡ ἀπάντηση σ’ αὐτὸ μοιάζει ἢ μᾶλλον ταυτίζεται μὲ ἐκείνη ποὺ πρέπει νὰ δοθῆ στὸ ἐρώτημα, γιατί ἀρκετοὶ ἄνθρωποι στρέφονται σήμερα στὴ μαγεία καὶ τὸ μυστικισμό, ἀφοῦ ἄλλωστε καὶ ἡ ἀστρολογία εἶναι ἕνα παρακλάδι τῆς μαγείας, τὰ βήματα τῆς ὁποίας ἀκολουθεῖ καὶ τοὺς κανόνες τῆς ὁποίας ἐφαρμόζει. Τὴν ἀπάντηση λοιπὸν πρέπει νὰ τὴν ἀναζητήσουμε στὸ χῶρο τῆς ψυχολογίας. Ἡ ἀκμὴ τῆς ἀστρολογίας ὀφείλεται στὸ ὅτι προσφέρει ἢ φαίνεται ὅτι προσφέρει κάποια λύση ψυχοθεραπευτικῆς φύσης, καθὼς μοιράζει στοὺς πελάτες της φροῦδες ἐλπίδες καὶ αἰσιοδοξία γιὰ τὸ αὔριο. Πρόκειται δηλαδὴ γιὰ μία ἀναπτέρωση τοῦ ἠθικοῦ, ἰδιαίτερα στοὺς ἀδύνατους καὶ ἀνασφαλεῖς χαρακτῆρες, σὲ καθημερινὴ βάση, ἀλλὰ συγχρόνως βέβαια καὶ γιὰ ἕνα καθημερινὸ ἐμπόριο τῆς ἐλπίδας, μὲ τὶς γενικὲς καὶ ἀόριστες συμβουλές, ποὺ θὰ ταίριαζαν στὸν καθένα καὶ ποὺ δὲν ἔχουν καμιὰ σχέση οὔτε μὲ κάποιον πλανήτη, ποὺ κυβερνᾶ δῆθεν τὴ συγκεκριμένη μέρα, οὔτε καὶ μὲ ἕνα ὁρισμένο ζώδιο τῶν ἐνδιαφερομένων, ποὺ τὴ στιγμὴ ποὺ δέχονται τὶς “συμβουλές” τοῦ μάγου-ἀστρολόγου ἀπεμπολοῦν τὴ δυνατότητα νὰ σκέφτονται καὶ νὰ δροῦν κατὰ βούληση.
Λησμονοῦν ὅτι ἡ συνειδητὴ βουλητικὴ ἐνέργεια ἀποτελεῖ χαρακτηρι-στικὸ γνώρισμα τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος μπορεῖ συνειδητὰ καὶ ὕστερα ἀπὸ σκέψη νὰ παίρνει ἀποφάσεις καὶ νὰ τὶς ἐκτελεῖ. Προϋποθέτει σκέψη τοῦ ἀτόμου, ἐπίγνωση τῶν πιθανῶν ἀποτελεσμάτων, προεικόνιση, σὲ γενικὲς ἔστω γραμμές, τῶν ἐπιπτώσεών της στὰ ἐνδιάμεσα στάδια, ἀπὸ τὰ ὁποία θὰ περάσει. Ἡ ἐπίγνωση τοῦ ἀποτελέσματος καὶ ἡ προεικόνιση τῶν ἐπιμέρους ἐπιπτώσεων, συνδυασμένες μὲ τὸ ἐπίπεδο κοινωνικῆς ἀγωγῆς τοῦ ἀτόμου, ἄλλοτε ὠθοῦν τὸ ἄτομο πρὸς τὴν πραγματοποίηση τῆς ἀρχικῆς ἰδέας κι ἄλλοτε τὸ ἐμποδίζουν νὰ ἀναλάβει δράση, γίνονται δηλαδὴ παράγοντες ἀνασχετικοί. Ἡ ἀνάσχεση αὐτή, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ψυχολογικές, ἔχει καὶ τὶς φυσιολογικές της βάσεις. Ὡς ποιὸ σημεῖο ὅμως ἡ προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἐλεύθερη νὰ ἀποφασίζη καὶ νὰ ἐνεργῆ; Μερικὲς φορές, ἡ ἀνάγκη γιὰ ἀσφάλεια μπορεῖ νὰ ὑποτάξη σχεδὸν ὁλοκληρωτικὰ τὶς διανοητικὲς ἀνάγκες στοὺς δικούς της σκοποὺς ποὺ συνδέονται μὲ τὴ μείωση τοῦ ἄγχους. Ὡς γνωστόν, ἡ βούληση δίνει τὸν τελικὸ προσανατολισμὸ στὴ δράση τοῦ ἀνθρώπου, τὸ πρόβλημα ὅμως τῆς ἐλευθερίας τῆς βούλησης δὲν εἶναι μεταφυσικὸ ἀλλὰ ἀνάγεται κυρίως στὸν τομέα τῆς φιλοσοφίας. Γιὰ νὰ μιλήσουμε ὠμά, «ἡ ἀστρολογία στερεῖ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὸ πιὸ ἀνθρώπινο χαρακτηριστικό του: τὴ λογικότητά του. Τὸ νὰ ὑποκλινόμαστε στὶς “μαγικὲς ἐπιταγὲς τῶν ἄστρων” σημαίνει πὼς ἐγκαταλείπουμε τὴν ἐλεύθερη βούληση καὶ τὴ λογικότητα. Αὐτὸ δὲν τὸ δέχεται ὁ ἀνθρωπιστὴς, ἐφόσον ἐνδιαφέρεται πραγματικὰ γιὰ τὸ καλό της ἀνθρωπότητας μέσα στὴν πολυπλοκότητα τοῦ 21ου αἰῶνα, τώρα ποὺ ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται νὰ ἐπιστρατεύση ὅλη τὴ λογική του».
Οἱ ἀστρολόγοι καὶ κάθε εἴδους μάγοι καὶ ψευδοπροφῆτες ἐκμεταλλευόνται τὶς διαταραχὲς τῆς βούλησης καὶ τὴ γενικότερη ἀποδιοργάνωση τοῦ ψυχισμοῦ τῶν πελατῶν-θυμάτων τους. Ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν ἀνάγκη ψυχολογικῆς ἢ ψυχιατρικῆς βοήθειας γίνονται ἕρμαια ἀστρολόγων ποὺ δροῦν ὡς ἀνειδίκευτοι ψευτο-ψυχολόγοι καὶ ψευτο-ψυχίατροι, οἱ ὁποῖοι μποροῦν νὰ τοὺς προκαλέσουν ἀνεπανόρθωτες ζημιές. Διότι δὲν περιορίζουν τὶς δραστηριότητές τους σὲ ἀστρολογικὴ ἀνάλυση τοῦ χαρακτῆρα τους μόνο, ἀλλὰ μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς φτάνουν στὸ σημεῖο νὰ διατείνονται ὅτι εἶναι “ἐξοπλισμένοι” προκειμένου νὰ ἀναλύσουν συμπλέγματα, δηλαδὴ νὰ κάνουν ψυχοθεραπεία καὶ νὰ θεραπεύσουν βουλητικὲς καὶ ὄχι μόνο διαταραχές.
Πιὸ συγκεκριμένα, σὲ μερικὲς περιπτώσεις βουλητικῶν διαταραχῶν, ἡ ἀνασχετικὴ ἐνέργεια τοῦ ψυχικοῦ μηχανισμοῦ εἶναι ὑπερβολική, σὲ ἄλλες πά-λὶ ἀνεπαρκής. Στὴν ὑπερβολικὴ ἀνάσχεση τὸ ἄτομο συναντᾶ μεγάλη δυσκο-λία, προκειμένου νὰ ἀποφασίσει καὶ γιὰ ἐπουσιώδη ἀκόμη ζητήματα. Οἱ νοητικὲς του λειτουργίες ὅμως ἐργάζονται συχνὰ μὲ ἔξοχο τρόπο. Ὁ “ἀναποφάσιστος” δὲν διστάζει νὰ δίνει μὲ σαφήνεια καὶ σταθερότητα τὴ γνώμη του γιὰ τὰ προβλήματα τῶν ἄλλων. Ὅταν ὅμως πρόκειται γιὰ τὸν ἑαυτό του, προσηλώνεται στοὺς πιθανοὺς κινδύνους τῆς ἐκλογῆς στὴν ὁποία πρέπει νὰ προβῆ, καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποφασίση, ἐνῶ εὔχεται ἐνδόμυχα νὰ ἀποφασίσουν γι’ αὐτὸν τὰ γεγονότα καὶ οἱ οἰωνοί. Ἄλλοτε παρασύρεται στὴ δράση ἀπὸ ἐξωτερικὲς δυνάμεις, ὅπως ἀπὸ “συμβουλές” καὶ “παροτρύνσεις” διαφόρων ἐπιτηδείων, ὅπως τῶν ἀστρολόγων. Οὐσιαστικὰ τοποθετεῖ τὴν εὐθύνη γιὰ ὅσα τοῦ συμβαίνουν σὲ δυνάμεις ποὺ βρίσκονται ἔξω ἀπὸ αὐτόν. Γιὰ παράδειγμα «ἡ γυναίκα μου φταίει», «ὁ διευθυντής μου φταίει», «οἱ γονεῖς μου φταῖνε» κ.λπ.. Μὲ μία τέτοια τοποθέτηση περισώζουν μὲν τὴν εὔθραυστη αὐτοεκτίμησή τους («ποτὲ δὲν φταίω ἐγώ»), ἀλλὰ ταυτόχρονα αὐτὸ τὸ πληρώνουν μὲ τὸ νὰ νιώθουν ἀνήμποροι.[1]
Στὴν ἀνεπαρκῆ ἀνάσχεση, τὸ ἄτομο βρίσκεται στὴ διάθεση καὶ τῆς πιὸ μικρῆς ἐσωτερικῆς παρόρμησης ἢ ἐξωτερικῆς ὑποκίνησης. Οἱ ἀποφάσεις του ἀλλάζουν ἀπὸ τὴ μία στιγμὴ στὴν ἄλλη, ἀνάλογα μὲ τὰ ἐρεθίσματα, χωρὶς πρόβλεψη τῶν πιθανῶν ἐπιπτώσεων καὶ κινδύνων. Τὰ ἄτομα μὲ ἀνεπαρκῆ ἀνασχετικὴ δύναμη γίνονται ἐπίσης εὐάλωτα στὴν ὑποβολή, ἰδίως ὅταν αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ προσωπικότητες ποὺ πιστεύεται ὅτι διακρίνονται γιὰ τὴ δύναμη καὶ τὸ γόητρό τους, ὅπως οἱ προφητεύοντες τὰ μελλούμενα. Πρόκειται γιὰ μία αὐτόματη ὑποταγή, ἡ ὁποία, σύμφωνα μὲ τὸν Ε. Frome, «δείχνει μία κατάσταση, κατὰ τὴν ὁποία ἕνα ἄτομο χρησιμοποιεῖ ἕνα ἄλλο ἄτομο γιὰ νὰ στηριχτῆ πάνω του. Μπορεῖ νὰ τὸν ἐκλάβη ὡς “μαγικὸ βοηθό”, γιὰ τὸν ὁποῖο προϋποθέτει ὅτι λύνει ὅλα τὰ προβλήματα, ἢ προσφέρει τουλάχιστον τὰ βοηθητικὰ μέσα γιὰ τὴ λύση τῶν προβλημάτων. Ὑπακούει ἀναντίρρητα σὲ κάθε διδασκαλία του καὶ ὑποτάσσεται νὰ ζῆ, νὰ αἰσθάνεται καὶ νὰ σκέφτεται μὲ τὸν τρόπο ποὺ τοῦ ὑποδεικνύει».
Ὑπάρχουν μάλιστα ἄνθρωποι, ἡ εὐπείθεια τῶν ὁποίων ἔχει φθάσει σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ ἀρνοῦνται νὰ συνάψουν σχέση μὲ κάποιον μὲ τὸν ὁποῖο-σύμφωνα μὲ τὴν ἀστρολογία-δὲν ταιριάζουν ζωδιακά. Ἀλλὰ δὲν εἶναι μόνο ἡ προκατάληψη ποὺ περιορίζει τὴν ἐλευθερία αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων. Ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἀρνοῦνται νὰ λάβουν ὁποιαδήποτε σημαντικὴ ἀπόφαση στὴ ζωή τους, ἂν πρῶτα δὲν συμβουλευτοῦν τὸν ἀστρολόγο τους. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι μιὰ ἄνευ προηγουμένου ἐξάρτηση ἀπὸ τὰ ζώδια, τὶς κινήσεις τῶν πλανητῶν καὶ τοὺς ἐκπροσώπους αὐτῶν τῶν δυνάμεων ἐπὶ τῆς Γῆς, δηλαδὴ τοὺς ἀστρολόγους. Κι ὁ πιὸ σίγουρος δρόμος, γιὰ ν’ ἀπολέση ἕνας ἄνθρωπος τὴν ἐλευθερὶα του, εἶναι νὰ μεταθέση τὴν εὐθύνη τοῦ ἐαυτοῦ του καὶ τῶν πράξεών του σὲ δυνάμεις ποὺ βρίσκονται ἔξω ἀπὸ αὐτόν. Θεωρώντας τὰ ἄστρα καὶ τοὺς πλανῆτες ὑπευθύνους γιὰ τὸ ποιὸς εἶσαι καὶ τί κάνεις, ἀποποιεῖσαι τὴν ἐλευ-θερὶα σου καὶ καταλήγεις νὰ νιώθης ἀνήμπορος. Ἄλλωστε τὰ οὐράνια σώματα δὲν τὰ ἐλέγχεις, συνεπῶς δὲν ἐλέγχεις τὴν ἴδια σου τὴ ζωή.
Τοιουτοτρόπως ὅμως δημιουργεῖται ἕνα ἀκόμη ἐρώτημα γιὰ τὸν καλοπροαίρετο ἐρευνητὴ ἢ ἀναγνώστη: δηλαδὴ ὅλοι οἱ πελάτες τῶν ἀστρολόγων εἶναι ἄτομα μὲ ψυχικὲς διαταραχές; Ἡ ἀπάντηση εἶναι φυσικὰ ὄχι. Ἀποτελοῦν μία “γραφικὴ” μειοψηφία, καθὼς ἀπὸ αὐτοὺς βιαζόμαστε ὅλοι νὰ χαρακτηρίσουμε ὅσους καταφεύγουν στὶς “ὑπηρεσίες” τῶν μάγων-ἀστρολόγων. Ἡ πραγματικότητα εἶναι ἀρκετὰ διαφορετική, καθώς, ὅπως ἀναφέρει καὶ ὁ Ἄντ. Παπαρίζος, «ἀκόμη καὶ οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι, μέσω τῆς πολιτικῆς τους παιδείας καὶ τοῦ συνολικοῦ πολιτισμοῦ τῆς κοινωνίας τους, διδάχθηκαν ἀλλὰ καὶ ἔμαθαν ἀπὸ παιδιὰ νὰ ἀναπτύσσουν τὶς σχέσεις τοὺς ὡς σχέσεις ἐλευθερίας, ἔχοντας ἀποκτήσει παράλληλα ὅλες τὶς ἀπαιτούμενες ἱκανότητες καὶ ἰδιότητες, ἀκόμα καὶ οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, ἐὰν πάψουν νὰ ἀναμετρῶνται καὶ νὰ ἀναδημιουργοῦν συνεχῶς τὶς ἱκανότητες καὶ τὶς ἰδιότητές τους αὐτές, ὅπως καὶ τὶς σχέσεις τους ὡς σχέσεις ἐλευθερίας, εἶναι δυνατὸν νὰ ἐκπέσουν σὲ σχέσεις καὶ καταστάσεις δουλείας. Θὰ λέγαμε μάλιστα ὅτι ἂν οἱ ἄνθρωποι ἐκπίπτουν ἀρκετὰ εὐκόλα σὲ καταστάσεις δουλείας, δὲν εἶναι μόνον διότι παύουν ἢ κουράζονται νὰ ἀναμετροῦνται καὶ παραδίδονται, πρῶτον, σὲ συναισθηματικὲς ταυτίσεις καί, δεύτερον, στὶς ἀποφάσεις ὅσων φαίνονται ἰσχυροί. Ἀλλὰ καὶ διότι τείνουν ἀσυνείδητα νὰ ἐπιστρέψουν σὲ μία ἀρχικὴ γνώριμη κατάσταση δουλείας καὶ “μωρίας”. Σὲ μιὰ κατάσταση στὴ διάρκεια τῆς ὁποίας …ἀπολάμβαναν προστασία… καὶ ἀγάπη…δίχως νὰ ξοδεύουν καὶ δίχως νὰ καταβάλουν καμία ἰδιαίτερη δύναμη καὶ κανέναν ἰδιαίτερο κόπο καὶ πόνο ἀπὸ ὅσους ἀπαιτεῖ ἡ ἄσκηση τοῦ βιώματος καὶ τῶν πράξεων τῆς ἐλευθερίας». Διότι, ὅπως ὑποστήριξε καὶ ὁ Freud, «ὁ μεγαλύτερος φόβος εἶναι ἐκεῖνος νὰ γνωρίση κανεὶς τὸν ἑαυτὸ του–τὰ συναισθήματα, τὶς παρορμήσεις, τὶς ἀναμνήσεις, τὶς ἱκανότητες, τὶς δυνατό-τητες, τὸ πεπρωμένο του. Ἔχουμε ἀνακαλύψει ὅτι ὁ φόβος νὰ γνωρίση κανεὶς τὸν ἑαυτὸ του εἶναι πολὺ συχνὰ ἰσόμορφος καὶ παράλληλος μὲ τὸ φόβο τοῦ ἐξωτερικοῦ κόσμου». Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὰ ἐσωτερικὰ καὶ τὰ ἐξωτερικὰ προβλήματα τείνουν νὰ μοιάζουν στὸ βάθος καὶ νὰ συνδέονται μεταξύ τους. Ἐπομένως, μιλᾶμε ἁπλῶς γιὰ τὸ φόβο τῆς γνώσης γενικά, χωρὶς νὰ διακρίνουμε ἰδιαίτερα τὸ φόβο τοῦ ἐσωτερικοῦ ἀπὸ τὸ φόβο τοῦ ἐξωτερικοῦ.
