τοῦ Κωνσταντίνου Ζορμπά
"Ἰδού, ἀναβαίνομεν εἰς Ἰεροσόλυμα καί ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται τοῖς ἀρχιερεῦσι καί γραμματεῦσι..." (Μάρκ. 10). Ἀπό δῶ καί μπρός θά ἀκολουθήσουμε μαζί μέ τούς μαθητές τήν πορεία πρός τά Ἰεροσόλυμα. Συμπόρευση, συσταύρωση, νέκρωση. "Δεῦτε οὖν καί ἡμεῖς κεκαθαρμέναις διανοίαις συμπορευθῶμεν αὐτό καί συσταυρωθῶμεν καί νεκρωθῶμεν δι' αὐτόν ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς".
Ἄν στό πρῶτο μέρος τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς ἡ προσπάθειά μας ἀποσκοποῦσε σέ ἕναν ἐξαγνισμό μέ τή νηστεία, τήν προσευχή, τή συμμετοχή μας στό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τώρα πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε ὅτι αὐτή ἡ κάθαρσις δέν εἶναι αὐτοσκοπός. Τώρα ὅλα πρέπει νά μᾶς ὁδηγήσουν στήν οἰκειοποίησή μας μέ τόν σταυρικό θάνατο καί στή συνέχεια μέ τήν Ἀνάσταση!
Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Λαζάρου προεικονίζει ἤδη τήν Ἀνάσταση τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ. "Τήν κοινήν Ἀνάστασιν πρό τοῦ σοῦ Πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τόν Λάζαρον" θά ἀκούσουμε στόν Ὄρθρο τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου καί Δικαίου Λαζάρου. Καί ἐνῶ μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ὅτι τό Σάββατο εἶναι ἡ ἀνάμνηση τῶν ἁπανταχοῦ κεκοιμένων, τό Σάββατο αὐτό τοῦ Λαζάρου ἑορτάζεται ὡς μία ἀναστάσιμη ἡμέρα. Μᾶς προετοιμάζει νά κατανοήσουμε τή νίκη τοῦ Χριστοῦ ἀπέναντι στόν αἰώνιο ἐχθρό τόν Ἅδη. Μιά νίκη πού κάνει τόν ἴδιο τόν Ἅδη νά τρέμει καί πικρά νά κλαίει. Ὁ Ἅδης "κάτωθεν, πικρῶς ὠδύρετο καί στένων ἔτρεμε" καί "στενάξας, ἀπέλυσε φόβω". Οἱ ἀναφορές στήν ἀπελπιστική κατάσταση πού βρίσκεται τό πρόσωπο τοῦ Ἅδη ποικίλες:
- "Παρακαλῶ σε Λάζαρε, φησίν ἀνάστηθι, ἔξελθεν τῶν κλείθρων μου ταχύ, ἄπιθι οὖν...",
- "Καί τί βραδύζεις Λάζαρε; φησίν ὁ φίλος σου, δεῦρο ἔξω κράζει στηκώς. Ἔξελθε οὖν, ἵνα κἀγώ ἄνεσιν λάβω, ἀφ' οὗ γάρ σέ ἔφαγον, εἰς ἐμετόν ἡ τροφή, ἀντικατέστη μου".
- "Ἀνάστα ἐντεῦθεν, ὑπακούσας τῆς φωνῆς. Ὁ φίλος σου γάρ ἔξω προσφωνεῖ σε. Οὖτος ἐστιν, ὁ τό πρίν ἀναστήσας τούς νεκρούς...".
Ὁ φίλος τοῦ Χριστοῦ ὁ Λάζαρος ἀποτελεῖ τήν προσωποποίηση τοῦ κάθε ἀνθρώπου καί ἡ Βηθανία, ὅπου βρίσκεται τό σπίτι του, σύμβολο ὁλόκληρης τῆς οἰκουμένης, ὁ τόπος ὅπου κατοικεῖ ὁ κάθε ἄνθρωπος. Ἐκεῖνο ὅμως πού ἔχει ἰδιαίτερη σημασία σέ ὅλη αὐτή τήν διήγηση εἶναι ἡ μαρτυρία πού μᾶς παραδίδει ὁ ἴδιος ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης καί τήν ἐπαναλαμβάνουν πολλοί ὑμνογράφοι: "Ἐδάκρυσεν ὁ Ἰησοῦς" (Ἰω. 11: 35). Δέν κλαίει, δέν ξεσπᾶ σέ λυγμούς καί ὀλοφυρμούς (Τρεμπέλας, σελ. 418), ἀλλά ἁπλῶς δακρύζει. Γιατί ἄραγε; Μπορεῖ ὁ Χριστός νά δακρύσει, ἀφοῦ γνωρίζει πολύ καλά τί θά ἀκολουθήσει; Εἶναι δυνατόν ὁ ἴδιος ὁ Κτίστης τῶν πάντων νά ρωτᾶ "ποῦ κεῖται ὅν θρηνεῖται; ποῦ τέθαπται Λάζαρος, ὅν μετ' ὀλίγων ἐκ νεκρῶν, ζῶντα ἡμῖν ἐξαναστήσω ἐγώ;" (Ὠδή γ´). Ἄς δοῦμε ὅμως τά ἴδια τά κείμενα:
- Ἐδάκρυσας Κύριε ἐπί Λαζάρου, δεικνύων τήν σάρκωσιν, τῆς οἰκονομίας σου καί ὅτι φύσει Θεός, ὑπάρχων, φύσει καθ' ἡμᾶς γέγονας ἄνθρωπος.
- Ἐδάκρυσας Κύριε, ἐπί Λαζάρω, δείξας ὅτι ἄνθρωπος εἶ, καί ἤγειρας Δέσποτα, τόν τεθνεῶτα καί ἔδειξας τοῖς λαοῖς, ὅτι Υἱός εἶ τοῦ Θεοῦ.
- Δάκρυσας ὡς ἄνθρωπος ἐπί Λαζάρου, ἐξήγειρας αὐτόν ὡς Θεός. Ἠρώτας ποῦ τέθαπται, ὁ τεταρταῖος; πιστούμενος ἀγαθέ, τήν ἐνανθρώπησίν σου.
Τί κρύβεται ἄραγε πίσω ἀπό αὐτές τίς θαυμάσιες ἐκφράσεις; Οἱ ὑμνογράφοι πιστεύουν ὅτι αὐτά τά δάκρυα εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φύσις τοῦ Χριστοῦ καί ἔχουν τή δύναμη νά ἀναστήσουν ἀκόμη καί τούς νεκρούς. Γνωρίζουμε ὅμως ὅλοι μας ὅτι κάτι τέτοιο θά μᾶς ὁδηγοῦσε σέ ἕνα μονοφυσιτισμό, ἀφοῦ οἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, σύμφωνα μέ τήν Δ´ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Χαλκηδόνας, εἶναι ἑνωμένες "ἀτρέπτως, ἀχωρίστως, ἀδιαιρέτως, ἀσυγχύτως". Τότε τί μπορεῖ νά εἶναι. Στό σημεῖο αὐτό θά χρησιμοποιήσω ἕνα μικρό ἀπόσπασμα ἀπό τόν ἅγιο Δαμασκηνό, ὁ ὁποῖος γράφει σχετικά: "οὐδέ ζωοποιεῖ τόν Λάζαρον ἡ ἀνθρωπίνη φύσις, οὔτε δακρύει ἡ θεϊκή ἐξουσία. Τό μέν γάρ δάκρυον, τῆς ἀνθρωπότητος ἴδιον, ἡ δέ ζωή, τῆς ἐνυποστάτου ζωῆς. Ἀλλ' ὅμως ἔχει δύο φύσεις, τῆς θεότητος καί τῆς ἀνθρωπότητος αὐτοῦ. ......Τάς μέν γάρ θεοσημείας ἡ θεότης εἰργάζετο, ἀλλ' οὐ δίχα τῆς σαρκός. Τά δέ ταπεινά ἡ σάρξ, ἀλλ' οὐ χωρίς τῆς θεότητος". (Βιβλίο, ΙΙΙ, 94: 1057 Β, Πρβλ. 87 Γ: 3157 Α κ. ἑξ.).
Ἄρα, εἶναι ὁ Θεάνθρωπος πού δακρύζει καί εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος πού θά ἀναστήσει τόν Λάζαρο. Δακρύζει... καί εἶναι δάκρυα θεϊκά... Δακρύζει γιατί βλέπει τόν θάνατο νά γίνεται πρίγκηπας τοῦ κόσμου. Ἡ ἀνάσταση ἔχει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Δέν γίνεται ἀπό τόν Θεό γιά τόν Θεό, ἀλλά περικλύει ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα. Ὁ Θεός εἶναι ἡ Ζωή καί ἡ Πηγή τῆς ζωῆς. Προσκαλεῖ τόν ἄνθρωπο σέ αὐτήν τήν πραγματικότητα. Ὁ ἄνθρωπος ὅπως καί ὁ κόσμος ἐπλάσθη ἀπό τά χέρια τοῦ Κτίστη γιά νά δοξάζει τόν Δημιουργό καί νά γίνει μέτοχος τῶν ἔργων τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτό μᾶς τό ἐπιβεβαιώνει καί ὁ ὑμνωδός, ὁ ὁποῖος γράφει: "Δακρύσας ὡς ἄνθρωπος Οἰκτίρμον, ἐξανέστησας ὡς Θεός τόν ἐν τάφῳ καί τοῦ Ἅδου λυθείς, ὁ Λάζαρος ἐβόα. Εὐλογητός εἶ Κύριε, ὁ Θεός εἰς τούς αἰώνας" (Ὠδή θ´).
Ἀκολουθοῦμε τόν Ἰησοῦ πρός τά Ἰεροσόλυμα καί ἔχουμε τήν μοναδική τιμή νά τόν ἀκολουθήσουμε μέχρι τόν τάφο τοῦ Λαζάρου καί νά ἀκούσουμε τήν συγκλονιστική ἐντολή Του: "Λάζαρε, δεῦρο ἔξω". Κατανοοῦμε τώρα τόν λόγο πού δάκρυσε ὁ Ἰησοῦς. Δακρύζει γιατί ἀγαποῦσε τόν φίλο του τόν Λάζαρο. Καί ἡ πράξη του αὐτή δέν εἶναι προβολή τῆς θεϊκῆς του δύναμης, ἀλλά τῆς δύναμης τῆς ἀγάπης, τῆς ἀγάπης πού γίνεται δύναμη καί μπορεῖ νά νικᾶ τόν θάνατο. Ὁ Θεός εἶναι Ἀγάπη καί ἡ Ἀγάπη εἶναι Ζωή. Εἶναι ἡ Ἀγάπη πού δακρύζει στόν τάφο καί εἶναι ἡ ἴδια ἡ Ἀγάπη πού τόν φέρνει πίσω στή ζωή. Εἶναι "Ἡ πάντων χαρά, Χριστός ἡ ἀλήθεια, τό φῶς καί ἡ ζωή, τοῦ κόσμου ἡ ἀνάστασις, τοῖς ἐν γῇ πεφανέρωται, τῇ αὐτοῦ ἀγαθότητι καί γέγονε τύπος τῆς ἀναστάσεως, τοῖς πᾶσιν παρέχων θείαν ἄφεσιν" (Κοντάκιον τῆς ἑορτῆς τοῦ Λαζάρου).
Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα
Ἡ πορεία μας φθάνει στό τέλος της. Στόν ἀληθινό σκοπό της. Φθάνουμε στήν Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν. Ἡ πορεία τοῦ Τριωδίου ἔχει φθάσει οὐσιαστικά στό τέλος της ἤδη ἀπό τήν προηγούμενη Ἑβδομάδα. "Τήν ψυχωφελή, πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν, καί τήν ἁγίαν Ἑβδομάδα τοῦ Πάθους σου, αἰτοῦμεν κατιδεῖν Φιλάνθρωπε...". Μέσα ἀπό τά λόγια αὐτά ἡ Ἐκκλησία μᾶς προειδοποιεῖ ὅτι ἡ Σαρακοστή ἔχει τελειώσει. Τό Τριώδιον βρίσκεται στό τέλος, ἐνῶ τό τελευταῖο μέρος του ἀρχίζει. Φθάνουμε στήν Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν.
Οἱ τρεῖς ἡμέρες πού ἀκολουθοῦν ἡ Ἐκκλησία τίς ὀνομάζει Ἁγίες καί Μεγάλες καί ἔχουν ἕνα ὁρισμένο στόχο. Μᾶς ὑπενθυμίζουν τήν ἐσχατολογική σημασία τοῦ Πάσχα. Σήμερα ὅλοι μας λίγο-πολύ θεωροῦμε τήν μεγάλη Ἑβδομάδα ὡς μία ὄμορφη παράδοση, μιά σημαντική ἡμερομηνία στήν ἀτζέντα μας. Πάσχα σημαίνει τό τέλος τοῦ κόσμου (Ι. Κορ. 7: 31). Πάσχα σημαίνει τό πέρασμα στήν αἰώνια βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τό Πάσχα δέν εἶναι μιά ἁπλή ἀνάμνηση, ἕνα χθεσινό γεγονός. Ὁ σκοπός τῶν τριῶν πρώτων ἡμερῶν εἶναι ἀκριβῶς νά κατανοήσει ὁ ἄνθρωπος ὅλα αὐτά πού θά ἐπακολουθήσουν. Τά λειτουργικά κείμενα μᾶς καλοῦν νά ζήσουμε τά γεγονότα και νά ἀκούσουμε "πάντες οἱ πιστοί, συγκαλουμένης ὑψηλῷ κηρύγματι, τῆς ἀκτίστου καί ἐμφύτου σοφίας τοῦ Θεοῦ" (Μ. Πέμπτη, Ὠδή α´). Τά γεγονότα ὅμως πού θά ἀκολουθήσουν δέν ἀποτελοῦν μιά ἁπλή ἀνάμνηση, ἀλλά γίνονται ΣΗΜΕΡΟΝ.
Σήμερον τό κατά τοῦ Χριστοῦ πονηρόν συνήχθη τό συνέδριον... (Ἰδιόμελο). Σήμερον ὁ Ἰούδας, τό τῆς φιλοπτωχείας κρύπτει προσωπεῖον (καί ὄχι πρόσωπον....). Σήμερον τήν τῶν χρημάτων ἀγχόνην, Ἰούδας ἑαυτῷ περιτίθησι... Σήμερον Καϊάφας ἄκων προφητεύει, συμφέρει λέγων, ὑπέρ τοῦ λαοῦ ἕναν ἀπολέσθαι... Σήμερον ἔλεγεν ὁ Κτίστης οὐρανοῦ καί γῆς, τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς, ἤγγικεν ἡ ὥρα. Σήμερον ὁ Ἰούδας, παραποιεῖται θεοσέβειαν. Σήμερον γρηγορεῖ ὁ Ἰούδας, παραδοῦναι τόν Κύριον, (καί ἀλλοῦ ἵνα τόν Δημιουργόν καί κτίστην τῶν ἁπάντων, Πιλάτῳ παραδώσει). Σήμερον τῷ Σταυρῷ προσήλωσαν Ἰουδαῖοι (Ἀκολουθία τῶν ἁγίων παθῶν). ΣΗΜΕΡΟΝ ΚΡΕΜΑΤΑΙ ΕΠΙ ΞΥΛΟΥ Ο ΕΝ ΥΔΑΣΙ ΤΗΝ ΓΗΝ ΚΡΕΜΑΣΑΣ. "Σήμερον σέ θεωροῦσα, ἡ ἄμεμπτος Παρθένος ἐν Σταυρῷ καί Λόγε, ἀναρτώμενον, ὀδυρομένη μητρώα σπλάγχνα, ἐτέτρωτο τήν καρδίαν, πικρῶς...." (Ἀκολουθία τῶν Ἁγίων Παθῶν). Σήμερον "ὁ ἀπρόσιτος τῆς οὐσίας, ἔργον δούλου ἀνέλαβε" (Ἰδιόμελο 4ο, Μ. Πέμπτη Ἑσπέρας).
Ποιό μπορεῖ νά εἶναι τό νόημα τοῦ σήμερον; Γίνονται ὅλα αὐτά τά γεγονότα σήμερα ἤ ἀποτελοῦν ἁπλές ἐπαναλήψεις; Ἴσως νά μήν ἔχει καί μεγάλη σημασία γιά μᾶς αὐτός ὁ λειτουργικός χρόνος τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀφοῦ τά πάντα ἀνήκουν στό παρελθόν. Εἶναι ἄραγε παρελθόν; Ἡ κατάστασή μας, ἀγαπητοί μου, ἔχει δημιουργήσει μιά πόλωση γύρω μας πού ἀδυνατοῦμε νά δοῦμε τά γεγονότα μέσα ἀπό τήν ἀληθινή τους διάσταση. Γιορτάζουμε δυστυχῶς μέ ἰδέες, ἀλλά ἡ σωστή γιορτή δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνα γεγονός συνάντησης μέ τόν ἄλλον ξεπερνώντας τήν ἀπομόνωση. Θά μποροῦσε νά πεῖ κανείς ὅτι ὅλη ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι μιά συνεχής ἀνάμνηση καί ἀναφορά (Σμέμαν). Ἡ μνήμη εἶναι ἡ πιό θαυμάσια, ἀλλά παράλληλα καί ἡ πιό τραγική ἀπό ὅλες τίς ἀνθρώπινες λειτουργίες, γιατί τίποτε ἄλλο δέν ἀποκαλύπτει καλύτερα τήν διασπασμένη φύση τῆς ζωῆς μας, τήν ἀνικανότητα τοῦ ἀνθρώπου νά διατηρήσει κάτι πραγματικά καί νά τό κατέχει ἀληθινά στόν κόσμο αὐτόν. Ἡ μνήμη μᾶς φανερώνει ὅτι "ὁ χρόνος καί ὁ θάνατος βασιλεύουν στή γῆ". Ἀσφαλῶς καί ὅλα αὐτά δέν γίνονται σήμερον, ἀλλά "σήμερον" μποροῦμε νά θυμόμαστε αὐτές τίς πράξεις μας καί ἡ Ἐκκλησία εἶναι βασικά τό δῶρο καί ἡ δύναμη αὐτῆς τῆς ἀνάμνησης, πού μεταβάλλει τίς πράξεις ἀπό παρελθόν σέ αἰώνια πραγματικά γεγονότα (Σμέμαν). Ὁ χρόνος παύει νά ὑπάρχει μέ τή μορφή τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος καί τόν βιώνουμε σάν ἕνα διαρκές παρόν. Ζοῦμε σάν νά συμβαίνουν σήμερα. Μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία ἕνα ἱστορικό γεγονός μπορεῖ καί γίνεται ἕνα γεγονός ξεχωριστό, γιά μένα καί γιά σένα, γιά τόν καθένα ξεχωριστά. Γίνεται μιά δύναμη στή ζωή μου, μιά ἀνάμνηση, μιά χαρά. "Τά Πάθη τά σεπτά ἡ παροῦσα ἡμέρα, ὡς φῶτα σωστικά ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ", μᾶς διαβεβαιώνει καί πάλι ὁ ὑμνωδός.
Ἀντί Ἐπιλόγου
Ἕνας σύγχρονος φιλόσοφος λέγει: "Πιστεύω ὅτι ὁ κόσμος ἔχει ἀνάγκη ἀπό μιά θρησκευτική πίστη καί ὅτι ἄν τή χάσει ὁριστικά, θά ἀποξεραθεῖ ἡ ψυχή του καί θά παραδοθεῖ στή νεύρωση καί τήν ἀπόγνωση. Ὁ χριστιανισμός μοῦ δίδει ἕνα αἴσθημα χαρᾶς καί ἐμπιστοσύνης". Τό ἴδιο καί ὁ Ντοστογιέφσκυ στό βιβλίο του ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΑΜΑΖΩΦ γράφει: "Ἐκεῖνος πού μπορεῖ νά ἔχει καλές ἀναμνήσεις ἀπό τήν παιδική του ἡλικία εἶναι σωσμένος γιά ὅλη του τή ζωή" καί κάνει αὐτή τήν παρατήρηση ὅταν θυμᾶται τήν μητέρα του πού τόν εἶχε πάρει μαζί της στήν Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων.
Ἡ καθημερινότητα δέν θά μᾶς ἀφήσει νά καταλάβουμε τό τί γίνεται τίς ἡμέρες αὐτές. Τό ἀναστάσιμο φῶς θά μεταφερθεῖ μέ τίς λαμπάδες πού θά φέρουν στά χέρια τους τά παιδιά μας. Στολισμένες ὅμως μέ τή δύναμη καί τή βία. Ὁ θάνατος νικήθηκε καί ἐμεῖς θά ἐπιμένουμε νά κρατᾶμε κι αὐτή τή στιγμή στά χέρια μας τόν ἴδιο τό θάνατο.
Στήν ἀναστάσιμη Θεία Λειτουργία ἀκοῦμε τό "Πεφώτισται τά σύμπαντα τῇ Ἀναστάσει σου Κύριε καί ὁ Παράδεισος πάλιν ἠνέωκται. Πᾶσα δέ ἡ κτίσις ἀνευφημοῦσα σε, ὕμνο σοι καθ' ἑκάστην προσφέρει". Αὐτός ὁ ὕμνος ἐκφράζει τήν "ἐμπειρία μιᾶς οἰκουμενικῆς ἀπαρχῆς, μιᾶς πλήρους κοινωνίας τῶν πάντων σάν παρόρμηση πού κάνει τούς πιστούς νά ἀγκαλιάζονται, νά ἀποκαλοῦν ἀδελφούς καί τούς ἐχθρούς τους, νά ἀλληλοσυγχωροῦνται". Εἶναι αὐτό πού οἱ Πατέρες ἀποκαλοῦν πανενότητα.
Ἄνθρωποι, ἄγγελοι, φύση. Τό πασχαλινό φῶς. Τό μεσονύκτιον, μέσα στόν κατασκότεινο ναό, ἀπό τό Ἱερό Βῆμα καί μέχρι τόν τάφο τοῦ Κυρίου, σέ ὅλα τά Κοιμητήρια, ἐξέρχεται καί ἐπιλάμπει τό φῶς τό ἀνέσπερο τοῦ ἀναστάντος Χριστοῦ: "Φῶς ἐκ φωτός, Θεός ἀληθινός ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ", αὐτό τό "φῶς τοῦ Χριστοῦ", πού "φαίνει πᾶσι" καλούμαστε νά πάρουμε ὅλοι μας καί νά γίνουμε καί μεῖς φῶς Χριστοῦ.
"Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός
οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια..."
Γιορτάζει ὅλη ἡ φύση, συμμετέχει ὅλη ἡ δημιουργία στό φῶς τῆς Ἀνάστασης καί ὁ λαός ξεχύνεται μέ τό φῶς τῆς Ἀνάστασης στούς δρόμους, στούς ἀγρούς, μεταφέρει τό φῶς στό σπίτι του, τήν κατ' οἶκον ἐκκλησία του. Ὁ ἀναστάς Χριστός γίνεται "τό φῶς τοῦ κόσμου". Στήν χαρά αὐτή "εἰσέλθετε πάντες, δέχεται τόν ἔσχατον καθάπερ καί τόν πρῶτον.... καί τόν ὕστερον ἐλεεῖ καί τόν πρῶτον θεραπεύει. Κἀκείνω δίδωσι καί τούτῳ χαρίζεται. Καί τά ἔργα δέχεται καί τήν γνώμην ἀσπάζεται, καί τήν πρᾶξιν τιμᾶ καί τήν πρόθεσιν ἐπαινεῖ..." (Κατηχητικός Λόγος τοῦ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου). Ὁ Χριστός μέ τήν Ἀνάστασή Του ἐπεμβαίνει στόν κόσμο. "Χθές συνεθαπτόμην σοι Χριστέ, συνεγείρομαι σήμερον ἀναστάντι σοι" κι αὐτή ἡ "συνέγερση" πραγματώνεται μέ τήν μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου.
Πιστεύω ὅτι τελικά ἡ σιωπή τῶν ἡμερῶν πού θά ἀκολουθήσουν δέν μπορεῖ σέ καμία περίπτωση νά ἀντικατασταθεῖ μέ τόν ἀνθρώπινο βερμαλισμό. Μή μέ ρωτήσετε νά σᾶς πῶ τί εἶναι θάνατος καί ἀνάσταση, μή μέ ρωτήσετε νά σᾶς πῶ τί εἶναι θάνατος καί ζωή, φθορά καί ἀφθαρσία. Ἀδυνατῶ. Ἀλλά ἄν ἐπιμένετε νά σᾶς δώσω ἕνα ἀπειροελάχιστο δεῖγμα τοῦ τρόπου καί τοῦ μέσου γιά νά νικήσουμε τό θάνατο, θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά δανεισθῶ ἕνα μικρό κομμάτι τοῦ Ντοστογιέφσκυ ἀπό τό ἀριστούργημά του ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΑΜΑΖΩΦ. Τό ἀπόσπασμα πού θά σᾶς διαβάσω ἔχει τόν τίτλο "Τό κρεμμυδάκι" (ἐκδ. Γκοβόστη, μέρος β´, βιβλίο 7ο, σελ. 218).
"Λέει, λοιπόν, ὅτι μιά φορά καί ἕναν καιρό ζοῦσε μιά κακιά γυναίκα. Πέθανε χωρίς νά κάνει κάποιο καλό καί οἱ διάβολοι τήν πέταξαν στή φλογισμένη λίμνη. Ὁ φύλακας ἄγγελός της ὅμως προσπάθησε νά θυμηθεῖ κάποια καλοσύνη της γιά νά τή βοηθήσει ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Θυμήθηκε καί τό 'πε στό Θεό, ὅτι κάποτε αὐτή ἔβγαλε ἀπό τί περιβόλι της ἕνα φρέσκο κρεμμυδάκι καί τό 'δωσε σέ μιά ζητιάνα. Ὁ Θεός τοῦ ἀπήντησε τότε: "Πάρε τό ἴδιο κρεμμυδάκι καί πήγαινε πάνω ἀπό τή λίμνη. Βάστα το ἀπό τή μιά ἄκρη καί ἄν πιαστεῖ ἀπό τήν ἄλλη τότε τράβα την. Ἄν τά καταφέρει, ἄς πάει στόν Παράδεισο. Ὅμως ἄν σπάσει τό κρεμμυδάκι, θά πεῖ πώς καλά εἶναι κεῖ πού εἶναι".
Ἔτρεξε ὁ ἄγγελος στή γυναίκα καί τῆς λέει: "Πιάσου, πιάσου γερά ἀπό τό κρεμμυδάκι καί γώ θά σέ τραβήξω". Κι ἄρχισε νά τήν τραβάει προσεχτικά. Τήν εἶχε βγάλει ὁλάκερη σχεδόν ἀπ' τή λίμνη, μά μόλις εἶδαν οἱ ἄλλοι ἁμαρτωλοί πώς τήν τραβᾶνε ἔξω, γαντζώθηκαν ὅλοι πάνω της γιά νά βγοῦν καί αὐτοί μαζί της. Μά ἡ γυναίκα ἦταν κακιά, μέγαιρα σωστή, κι ἄρχισε νά τούς κλωτσάει φωνάζοντας: "Ἐμένα, ἐμένα θέλουν νά βγάλουν κι ὄχι ἐσᾶς. Δικό μου εἶναι τό κρεμμυδάκι κι ὄχι δικό σας". Μόλις τό 'πε αὐτό, τό κρεμμυδάκι ἔσπασε. Κι αὐτή ξανάπεσε στή λίμνη... Κι ὁ ἄγγελος ἔβαλε τά κλάματα κι ἔφυγε!"
Σᾶς διάβασα τό διήγημα αὐτό γιά νά τό συμπληρώσω μέ μιά φράση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου: "Ἀπέθανεν, ἵνα σώσῃ, ἀνῆλθεν, ἵν' ἑλκύσῃ πρός ἑαυτόν κάτω κειμένους ἐν τῷ τῆς ἁμαρτίας πτώμασι..." (ΕΠ 3: 396-400). Μέ ἄλλα λόγια ὁ ἴδιος ὁ Χριστός ἀνέβηκε στούς οὐρανούς γιά νά μᾶς τραβήξει κοντά του μέ ἕνα ἁπλό κρεμμυδάκι. Ἐπάνω του κρέμεται ὅλη ἀνθρώπινη ἁμαρτία μας καί ὅλη αὐτή ἡ περίοδος μᾶς μαθαίνει ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός θά ὑποστεῖ τόν θάνατο γιά ὅλους μας μέχρι τό τέλος. Συμμετοχή ἤ ἀπόρριψη; Στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, πού τή βεβαιότητά της μᾶς ἀναγγέλλει ἡ Ἀνάστασις, ἤ μοιράζεσαι τό κρεμμυδάκι πού σοῦ δίδει ὁ Θεός μέ τούς ἄλλους ἤ τραβᾶς τήν ὁδό τῆς ἀπωλείας.
