ἀρχιμανδρίτου Νικοδήμου Κανσίζογλου
Α. Ο ΓΑΜΟΣ ΩΣ ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΑΡΕΤΗΝ
α. Πολλοί, εἴτε διότι φοβοῦνται τὴν ἄγνωστη ἐμπειρία τοῦ γάμου εἴτε διότι θέλουν νὰ δικαιολογήσουν τὴν ἀπροθυμία τους νὰ ἀναλάβουν τὶς εὐθύνες ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὴν οἰκογενειακὴ ζωή, σκέπτονται καὶ λένε ὅτι ὁ γάμος εἶναι ἐμπόδιο πρὸς τὴν ἀρετὴ ἢ πῶς εἶναι ἀδύνατον νὰ εὐαρεστήσει κάποιος τὸν Θεὸ μέσα ἀπὸ τὸν γάμο. Ὅμως, ὅπως λέει ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἂν ὁ γάμος ἐμπόδιζε τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν ἄσκηση τῆς ἀρετῆς «οὐκ εἰσήνεγκεν γάμον εἰς τὸν βίον ὁ τῶν ὅλων δημιουργὸς Θεός». Μὴ λησμονοῦμε πὼς ὁ Χριστὸς «Εἰς γάμον παρεγένετο καὶ δῶρον εἰσένεγκεν». Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν παρουσία Του στὸν γάμο στὴν Κανὰ εὐλόγησε τὸν γάμο καὶ μάλιστα τοὺς ἔκάνε δῶρο τὸ κρασί. Καὶ καταλήγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: «Δυνατὸν καὶ σφόδρα δυνατὸν καὶ γυναῖκας ἔχοντας τὴν ἀρετὴν μετιέναι ἂν θέλωμεν». Δὲν εἶναι ἁπλῶς κατορθωτό, ἀλλὰ καὶ ἀρκετὰ εὔκολο νὰ γίνουμε ἐνάρετοι μέσα στὸν γάμο, ἀρκεῖ νὰ τὸ θελήσουμε σοβαρά.
β. Ὁ ἀρχιμ. Σωφρόνιος (Σαχάρωφ) λέει: «Τὸ νόημα τοῦ γάμου ἔγκειται στὸ νὰ μὴν παραμείνουμε στὰ ὅρια τῆς φύσεως, ἀλλὰ στὴν ἀπὸ κοινοῦ προσπάθεια νὰ γίνουμε ναὸς γιὰ τὴ λατρεία τοῦ Ἀνάρχου Πατρός. Τότε ὁ γάμος γίνεται ὁδὸς πρὸς σωτηρία. Κανένας ἀπὸ μᾶς στὴ δεδομένη μας κατάσταση δὲν ἀποτελεῖ τελειότητα. Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη, ὥστε, καὶ μὲ τὴν ἄνωθεν ἐνέργεια καὶ μὲ τὴν προσπάθειά μας, νὰ ἀναπτυχθοῦμε στὴ γνώση τοῦ Θεοῦ». Αὐτὸ ποὺ λέει ὁ π. Σωφρόνιος: «Νὰ μὴν παραμείνουμε στὰ ὅρια τῆς φύσεως» σημαίνει νὰ μὴν ἔλθει κάποιος στὸν γάμο ἀπὸ φυσικὴ ἀνάγκη ἢ ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία νὰ διαιωνίσει τὸ ἀνθρωπινὸ γένος, ἀλλὰ μὲ τὴ διάθεση ἐν ἀγάπῃ νὰ βαστάξει τὶς ἀτέλειες τοῦ ἄλλου προσώπου καὶ μαζὶ νὰ συμμορφωθοῦν ἐν Χριστῷ ὡς καινὴ κτίσις, δηλ. νέα πνευματικὴ δημιουργία.
γ. Βεβαίως πατέρας ἢ μητέρα δὲν γίνεται κάποιος μόνον, ἐπειδὴ θὰ γεννήσουν παιδιὰ καὶ γιὰ τὸν ἴδιο λόγο δὲν εἶναι σύζυγοι μόνον, ἐπειδὴ νυμφεύθηκαν. Ὅπως, καθὼς λέει ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Οὐ τὸ σπεῖραι ποιεῖ πατέρα μόνον, ἀλλὰ τὸ παιδεῦσαι καλῶς. Οὐδὲ τὸ κυῆσαι μητέρα ἐργάζεται, ἀλλὰ τὸ θρέψαι καλῶς», ἔτσι, σύζυγοι δὲν γίνονται, ἐπειδὴ ἔκαναν γάμο, ἀλλὰ ἐπειδὴ νοιάζονται καὶ ἀγαποῦν ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Ἀλλιῶς εἶναι σύντροφοι δηλαδὴ μοιράζονται τὴν τροφή τους καὶ τὴν παρέα τους.
Β. ΠΩΣ ΑΠΑΞΙΩΝΕΤΑΙ Ο ΓΑΜΟΣ.
α. Πάρα πολὺ αὐστηρὸς καὶ ἐπικριτικὸς εἶναι ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος πρὸς αὐτοὺς ποὺ νομίζουν πὼς ἡ εὐτυχία τοῦ γάμου τους θὰ στηριχθεῖ στὰ χρήματα καὶ στὰ κτήματα, στὸν φθαρτὸ πλοῦτο. Παρατηρεῖ ὅτι ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφὴ βλέπουμε πὼς οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ «ἐζήτουν ψυχῆς κάλλος καὶ τρόπων εὐγένειαν… οἱ δὲ νῦν… ἕν μόνον ἐπιζητοῦσι, τῶν χρημάτων τὴν περιουσίαν». Πρέπει νὰ ζητοῦμε πρόσωπο νὰ μοιραστοῦμε τὴ ζωή μας καὶ ὄχι νὰ μοιράσουμε τὸν πλοῦτο του. «Ὥστε οὐκ εὔπορον χρὴ ζητεῖν, ἀλλὰ κοινωνὸν βίου λάβωμεν. Ψυχὴν ζητῶμεν καλήν, ἵνα ἀγάπης ἐπιτύχωμεν».
β. Στοὺς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ βλέπουμε πολὺ καλλιεργημένη πνευματικὴ ἀντίληψη γιὰ τὸν γάμο. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ὁ συνετὸς νεαρὸς Τωβίας δὲν ὑπέστη καμμία βλάβη ἀπὸ τὸν δαίμονα ποὺ φόνευε τοὺς γαμπροὺς τῆς Σάρρας, διότι αὐτὸς τὴν πλησίασε ἀπὸ ἀγάπη καὶ ὄχι ἀπὸ συμφέρον οἰκονομικὸ ἡ σαρκικό, ὅπως ἔκαναν οἱ ἑπτὰ πρῶτοι ὑποψήφιοι σύζυγοί της. Στὴν προσευχή του, μάλιστα, ὁ Τωβίας εἶπε μὲ εἰλικρίνεια στὸν Θεό: «Κύριε, οὐ διὰ πορνείαν ἐγὼ λαμβάνω τὴν ἀδελφήν μου ταύτην, ἀλλὰ ἐπ’ ἀληθείας ἐπίταξον ἐλεῆσαι μὲ καὶ αὐτὴ συγκαταγηρᾶσαι». (Τωβ. δ , 4-9). Ὅταν ἐδῶ λέει ὁ Τωβίας ὅτι «οὐ διὰ πορνείαν», ἐννοεῖ, σίγουρα, πολλὰ περισσότερα ἀπὸ ὅ,τι σήμερα σημαίνουμε ἐμεῖς μὲ αὐτὴ τὴ λέξη. Γιὰ τὸν Τωβία κάθε ἄλλη διάθεση ἐκτὸς ἀπὸ τὴ γνήσια ἀγάπη εἶναι «πορνεία». Ἐὰν κάποιος λάβει μία γυναίκα εἴτε διότι εἶναι σαρκικὰ ἑλκυστικὴ εἴτε διότι ἔχει χρήματα πολλὰ εἴτε διότι ἔχει κάποια ὑπολήψιμη κοινωνικὴ θέση εἴτε διότι θέλει κάποια νὰ μαγειρεύει καὶ νὰ σιδερώνει εἴτε διότι σκέπτεται μόνο τὴν κοινωνικὴ ἀποδοχὴ εἴτε γιὰ νὰ λύσει τὸ δημογραφικὸ πρόβλημα τῆς χώρας του, τότε θεωρεῖται πορνεία κατὰ τὸν λόγο τοῦ Τωβία.
γ. Ἕνας μεγάλος Ρουμάνος πνευματικός, ὁ Γέρων Ἀρσένιος Παπατσιώκ, ἔλεγε: «Οἱ σαρκικὲς ἀπολαύσεις εἶναι ἡ συνέπεια τοῦ γάμου καὶ ὄχι ὁ σκοπός. Πρῶτος σκοπὸς εἶναι ἡ σωτηρία τους. Εἶναι μεγάλο λάθος νὰ νυμφεύονται μόνο γιὰ τὴν ἀπόλαυση τῆς σαρκός. Ἔτσι κατασκευάζουν ἑτοιμόρροπο σπίτι ποὺ δὲν θὰ κρατήσει γιὰ πολύ. Γιὰ νὰ σωθεῖ τὸ ζεῦγος πρέπει νὰ εἶναι καὶ οἱ δυό τους πιστοὶ χριστιανοί. Νὰ μεγαλώνουν τὰ παιδιά τους γιὰ τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Τὸ θέμα τοῦ γάμου πρέπει νὰ τίθεται σὲ μία ζυγαριά: ἢ καλὰ ἢ καθόλου. Ἂν δὲν προσέξουμε στὸν γάμο θὰ ἰσχύσει αὐτὸ ποὺ λένε: ἕνας μήνας μέλιτος καὶ μία ζωὴ πίκρας».
Γ. ΑΓΑΠΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ.
α. Ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἂν καὶ ὑπῆρξε ἄγαμος καὶ μέγας ἀσκητής, γνωρίζοντας τὴ δύναμη τῆς ἀγάπης τῶν συζύγων, ποὺ συγκροτεῖ τὴ ζωὴ τοῦ κόσμου, ἐπισημαίνει τὴ δύναμη αὐτὴ καὶ τὴν ὑψηλὴ ἀξία καὶ τιμή της: «Οὐδὲν τοῦ οὕτω φιλεῖσθαι παρὰ γυναικὸς καὶ τοῦ φιλεῖν τιμιώτερον. Τούτου ὄντος πᾶς πλοῦτος περίεστιν». Δὲν ὑπάρχει πιὸ τίμιο πράγμα ἀπὸ τὴν ἀμοιβαία ἀγάπη τῶν συζύγων. Ὅταν ὑπάρχει αὐτό, κάθε ἄλλος πλοῦτος εἶναι κατώτερος. Θὰ μπορούσαμε νὰ θεωρήσουμε τὸν λόγο αὐτὸ καὶ ἰδιαίτερα ἐπίκαιρο. Σήμερα ποὺ ὅλοι μιλοῦν γιὰ οἰκονομικὴ κρίση καὶ φοβοῦνται μία ἐπερχόμενη οἰκονομικὴ καταστροφή, ἐμεῖς μποροῦμε νὰ προτάξουμε τὴ δύναμη αὐτῆς τῆς ἀγάπης ὡς τρόπου καὶ ὡς ἀντιδότου ὑπέρβασης τῆς κρίσεως σὲ πολλὰ ἀπὸ τὰ ἐπίπεδά της.
β. Ὁ ἴδιος πάλι ἱερὸς πατὴρ συμβουλεύει τὸν ἄνδρα νὰ δείχνει τὴν ἀγάπη του στὴ γυναίκα του. Δὲν πρέπει νὰ διστάζει νὰ τῆς λέει πὼς τὴν ἀγαπᾶ: «Ὅτι φιλεῖς ὁμολόγει, μὴ φοβηθῆς». Ἡ ὁμολογία αὐτὴ δὲν πρέπει νὰ δείχνει ἢ νὰ θεωρεῖται ὑποτέλεια τοῦ ἀνδρός. Ἡ ἁγνότητα, ἡ γνησιότητα καὶ ἡ ὁμολογία τῆς ἀγάπης φέρνουν εὐλογία καὶ αὔξηση τῆς ἀγάπης. Μερικοὶ διστάζουν νὰ ἐκφράσουν τὴν ἀγάπη τους φοβούμενοι πὼς δείχνουν μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἀδυναμία. Ὅμως, ἡ καθαρὴ καὶ γνήσια ἀγάπη μόνον δύναμη εἶναι. Αὐξάνει καὶ προοδεύει συνεχῶς. Ἐπίσης, συμβουλεύει ὁ ἱερὸς πατὴρ τὸν ἄνδρα νὰ ἐπαινεῖ τὴ γυναίκα του καὶ νὰ τῆς δείχνει τὴν εὐχαρίστηση καὶ τὸν θαυμασμό του γιὰ ὅποια καλὴ καὶ ἀξιέπαινη συμπεριφορὰ ἐκείνη δείχνει: «Ἂν ἀγαθό τι πράξη, ἐπαίνει καὶ θαύμαζε». Εἶναι μερικοὶ ποὺ κατειλημμένοι ἀπὸ ἰσχυρὰ συμπλέγματα μειονεξίας ἀδυνατοῦν νὰ ποῦν κάποιο καλὸ λόγο στὶς συζύγους τους. Ἴσως πιστεύουν πὼς μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο τὶς ἀναγνωρίζουν ὑπεροχὴ ἔναντί τους καὶ ἔτσι μειώνουν τὸ δικό τους πρόσωπο. Πρόκειται, βεβαίως, γιὰ κλασικοὺς ἐγωπαθεῖς καὶ ναρκισσιτικοὺς τύπους. Πόσο στεροῦν τὸν ἑαυτό τους ἀπὸ τὴν ἱκανοποίηση τῆς γνήσιας ἀγάπης!
γ. Ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρει ἕνα παράδειγμα ἀγαπημένων συζύγων ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο κόσμο ποὺ διδάσκουν τὴ δύναμη τῆς ἀγάπης μεταξὺ τῶν νυμφευμένων. Πρόκειται γιὰ τὸν Καπανέα καὶ τὴν Εὐάνδη. Ὅταν πέθανε ὁ Καπανεὺς καὶ ἔκαιαν τὸ σῶμα του στὴ φωτιά, ἡ σύζυγός του Εὐάνδη, μὴν ὑποφέροντας τὸν χωρισμὸ τοῦ ἀνδρός της, ἔτρεξε καὶ ἔρριξε τὸν ἑαυτό της στὴ φωτιὰ καὶ κάηκε μαζὶ μὲ τὸν ἄνδρα της. Καὶ καθὼς ἦταν ἀχώριστοι στὴ ζωὴ , ἔτσι ἔμειναν ἀχώριστοι καὶ στὸν θάνατο. Ζήτησε ὁ θάνατος νὰ τοὺς χωρήσει, ἀλλὰ ὁ ἔρως καὶ ἡ ἀγάπη τοὺς ἐφύλαξε ἑνωμένους. Ἄν, λοιπόν, οἱ ἀρχαῖοι εἶχαν τέτοια ἀγάπη, πόσῳ μᾶλλον πρέπει νὰ ἔχουν οἱ χριστιανοὶ ποὺ τοὺς δένει ὁ γάμος ὡς Μέγα Μυστήριο.
*ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ‘Ἐρῶ’ , Ζ΄ ΤΕΥΧΟΣ, ΙΟΥΛ.-ΣΕΠ. 2011
