Ἁγίου Λουκᾶ Ἀρχιεπισκόπου Κριμαίας Γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν

Ἁγίου Λουκᾶ Ἀρχιεπισκόπου Κριμαίας

Γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν

«Οὐδεὶς ἐστιν ὃς ἀφῆκεν οἰκίαν ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφᾶς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναίκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ ἕνεκεν τοῦ εὐαγγελίου, ἐὰν μὴ λάβη ἑκατονταπλασίονα νῦν ἐν τῷ καιρῶ τούτω οἰκίας καὶ ἀδελφοὺς καὶ ἀδελφᾶς καὶ πατέρα καὶ μητέρα καὶ τέκνα καὶ ἀγροὺς μετὰ διωγμῶν, καὶ ἐν τῷ αἰώνι τῷ ἐρχομένω ζωὴν αἰώνιον».

(Μκ. 10, 29-30).

Εἶναι ἀψευδὴς αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ Κυρίου. Σᾶς βεβαιώνω ὅτι, ὅταν ἄφησα τὰ παιδιά μου καὶ τὰ ἐμπιστεύτηκα στὸν Θεό, Ἐκεῖνος τὰ φρόντισε. Τὰ παιδιὰ μεγάλωσαν σωστὰ καὶ νομίζω ὅτι ἐγὼ δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὰ φροντίσω τόσο καλά. Καὶ ὁ Κύριός μου ἔδωσε ἑκατὸ φορὲς περισσότερα παιδιά. Μοῦ ἔδωσε ὅλους ἐσᾶς. Μοῦ ἔδωσε τὶς καρδιὲς σᾶς διότι γνωρίζω πόσο μὲ ἀγαπᾶτε καὶ ἐγὼ ἀνταποκρίνομαι στὴν ἀγάπη σας μὲ τὴ δική μου θερμὴ ἀγάπη. Τόσο πολλὰ παιδιά μου ἔδωσε ὁ Θεός!...

Καὶ τὰ δικά σας παιδιὰ πρέπει νὰ εἶναι μορφωμένα. Μόνο νὰ μὴν περιορίζεται ἡ μόρφωση καὶ ἡ ἀγωγή τους στὴν ἔξωθεν σοφία, στὴν σοφία αὐτοῦ του κόσμου. Νὰ μαθαίνουν ταυτόχρονα τὴν ἄνωθεν σοφία καὶ τὴν ἀνώτατη ἀλήθεια. Νὰ μαθαίνουν τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς ἐντολὲς τοῦ Χρίστου, νὰ μαθαίνουν τὴν εὐλάβεια, πῶς νὰ ἔχουν πάντα τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν σωστὴ χριστιανικὴ ὁδό. Μόνο τότε δὲν θὰ χαθοῦν τὰ παιδιά σας στὶς ὁδοὺς τῆς ἀνθρώπινης σοφίας, μόνο τότε πάνω ἀπ' ὅλα θὰ ἔχουν πάντα τὴν χριστιανικὴ σοφία, τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ. Μ' αὐτὸ τὸν τρόπο λοιπὸν πρέπει νὰ διαπαιδαγωγοῦμε τὰ παιδιά μας.

Θὰ δώσετε λόγο ἐνώπιόν του Θεοῦ γιὰ τὰ κακὰ παραδείγματα ποῦ δίνετε στὰ...

παιδιά σας, γιὰ τοὺς καυγάδες ποῦ γίνονται μπροστὰ στὰ μάτια τους, γιὰ τὶς φλυαρίες ποῦ ἀκοῦνε νὰ λέτε. Ἂν ἐσεῖς οἱ ἴδιοι τὸ κάνετε αὐτὸ τότε τὰ παιδιὰ σᾶς τί μποροῦν νὰ μάθουν ἀπό σας;

Ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων πρέπει νὰ ἀρχίζουμε τὴν ἀγωγή, διότι μόνο σὲ πολὺ μικρὴ ἡλικία τὰ παιδιὰ ἀποδέχονται μὲ εὐκολία νουθεσίες καὶ προτροπές. Ἡ ψυχὴ τοὺς εἶναι σὰν τὸ κερὶ μαλακὴ ὅπου κάθε δικός σας λόγος ἡ πράξη μένουν, καὶ τὰ καλὰ καὶ τὰ ἄσχημα παραδείγματα, λόγος ἀγαθὸς ἡ αἰσχρός.

«Μικρὸς βλαστός, ὅπου τὸν γέρνεις τέτοια κλίση θὰ πάρει, ἕνα καινούριο δοχεῖο ἂν θὰ ἐκπέμπει μυρωδιὰ ἡ κακοσμία ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ μὲ τί θὰ τὸ γεμίσετε, βάζοντας μέσα εἴτε ἀρώματα εἴτε ἀκαθαρσίες» (Ἄγ. Τύχων τοῦ Ζαντόνσκ).

Μητέρα, τὸ πιὸ ἀγαπημένο πρόσωπο γιὰ τὸ παιδί, πηγὴ στοργῆς καὶ τρυφερότητας, στέκεται προσευχόμενη μπροστὰ στὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Τὸ παιδὶ κοιτάζει πότε αὐτὴν καὶ πότε τὴν εἰκόνα καὶ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ μακρὲς ἐξηγήσεις γιὰ τὸ τί σημαίνει αὐτό. Νά, αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο σιωπηλὸ μάθημα τῆς θεογνωσίας. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο καὶ τὸ πιὸ σημαντικὸ μάθημα τῆς εὐλάβειας. Τέτοια μαθήματα μπορεῖτε καὶ πρέπει πάντα νὰ δίνετε στὰ παιδιά σας.

Δὲν ὑπάρχει γιὰ τὴν μητέρα καθῆκον μεγαλύτερο καὶ ἔργο ἱερότερο, γιὰ τὸ ὅποιο αὔτη φέρει εὐθύνη ἐνώπιόν του Θεοῦ, ἀπ' αὐτὸ τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν. Στὸν Θεὸ θὰ δώσετε λόγο ἂν ἀμελήσετε αὐτὸ τὸ ἔργο. Καὶ ἀπὸ τώρα θ' ἀρχίσουν τὰ βάσανά σας καὶ θὰ ρίχνετε πικρὰ δάκρυα καὶ θὰ ἀναστενάζετε βλέποντας τὰ παιδιά σας.

Λοιπόν, «Ὁρᾶτε μὴ καταφρονήσητε ἑνὸς τῶν μικρῶν τούτων». (Μάτ. 18, 10) Νὰ φροντίζετε τὰ παιδιά σας, νὰ εἶστε γι' αὐτοὺς παράδειγμα τῆς γνήσιας χριστιανικῆς ζωῆς καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων θὰ εἶναι σ' ὅλους ἐσᾶς καὶ στὰ παιδιά σας.

 

Στ΄Άρματα Αδέλφια!...

Δευτέρα, 21 Μαρτίου 2011

Στ΄Άρματα Αδέλφια!...

Ήγαπημένοι μου... Ήτανε φαίνεται από το Θεό γραμμένο ν' αδράξωμε τ' άρματα μία ήμερα και να χυθούμε καταπάνου στους τυράννους μας, που τόσα χρόνια ανελεήμονα μας τυραγνεύουν. Τι τη θέλομε, βρέ αδέρφια, αυτή την πολυπικραμένη ζωή, να ζούμε απο-
κάτω ατή σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων να ακονιέται στα κεφάλια μας;

Δεν τηράτε που τίποτα δε μας απόμεινε; Αι εκκλησίες μας γενήκανε τζαμιά και αχούρια των Τούρκων κανένας δε μπορεί να πη, πώς τάχα έχει τίποτε εδικό του, γιατί το ταχιά βρίσκεται φτωχός, σα διακονιάρης στη στράτα. Οι φαμελιές μας και τα παιδιά μας, είναι ατά χέρια και στη διάκριση των Τούρκων. Τίποτε, αδέρφια δε μας έμεινε. Δεν είναι πρέποντας να σταυρώσωμε τά χέρια και να τηράμε τον ουρανό· ο Θεός μάς έδωσε χέρια, γνώση και νου ας ρωτήσομε την καρδιά μας και ό,τι μας απαντυχαίνει, ας το βάλωμε γλήγορα σε πράξη, και ας είμεθα, αδέρφια, βέβαιοι, πως ο Χριστός μας, ο πολυαγαπημένος, θα βάλη το χέρι απάνου μας.

Ό,τι θα κάμωμε, πρέποντας είναι να το κάμωμε μιά ώρα αρχίτερα, γιατί ύστερα θα χτυπάμε τα κεφάλια μας. Τώρα ή Τουρκία είναι μπερδεμένη σε πόλεμους, και δεν έχει ασκέρια να στείλη καταπάνου μας.

Ας ωφεληθούμε από την περίσταση, όπου ο θεός: ακούοντας τα δίκαια παράπονα μας, μας έστειλε για ελόγου μας· μία ώρα,πρέποντας είναι να ξεσπάσει αυτό το μαράζι, όπου μας τρώγει την καρδιά.

Στα άρματα, αδέρφια! Η να ξεσκλαβωθούμε ή όλοι να πεθάνομε, και βέβαια, καλλίτερο θάνατο δε μπορεί να προτιμήση κάθε  Χριστιανός και Έλληνας.                         

Οδυσσεύς Ανδρούτσος

Η γενιά του 1821 κι εμείς

Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ 1821 ΚΙ ΕΜΕΙΣ

Aργοῦσε πολὺ νὰ ξημερώσει ἡ ἀσέληνη νύχτα ποὺ ἅπλωσε στὴ χώρα μας ἡ τουρκικὴ ἡμισέληνος. Ὁ λαός μας, ποὺ εἶχε διδάξει τὸν κόσμο νὰ ζεῖ ἐλεύθερος, σήκωνε στενάζοντας ἐπὶ αἰῶνες τὸν σκληρὸ τῆς τυραννίας ζυγό. Ἕνας λαὸς ποὺ ἐκπολίτισε καὶ φώτισε μὲ τὸ φῶς τοῦ ἑλληνοχριστιανικοῦ πολιτισμοῦ τὴν οἰκουμένη ζοῦσε τετρακόσια χρόνια στὸ πηχτὸ σκοτάδι τῆς τουρκοκρατίας. Οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σωκράτη, τοῦ Περικλῆ, τοῦ Μιλτιάδη, τοῦ Μεγαλέξανδρου καὶ ὅλων τῶν ἁγίων καὶ μαρτύρων τῆς Πίστεώς μας εἶχαν καταντήσει ἀξιοθρήνητοι ραγιάδες. Καὶ ζοῦσαν μέσα στὴ φρικτὴ ἀτίμωση.Δὲν εἶχαν χάσει ὅμως τελείως τὴν ἐλπίδα τους. Βαθιὰ μέσα τους πίστευαν στὸ θαῦμα τῆς νεκραναστάσεως τοῦ Γένους. Ἡ ἑορτὴ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ποὺ οἱ Τοῦρκοι τοὺς ἐπέτρεπαν νὰ γιορτάζουν, γεννοῦσε καὶ φτέρωνε στὶς καρδιές τους τὴν ἐλπίδα καὶ τῆς ἀναστάσεως τοῦ Γένους. Τὰ τραγούδια τῆς κλεφτουριᾶς – «ἀκόμα τούτη τὴν Ἄνοιξη... ραγιάδες, ραγιάδες» – τροφοδοτοῦσαν σὰν τὸ λάδι στὸ καντήλι τὴν ἐλπίδα τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερίας.

Καὶ ἡ Ἄνοιξη, ποὺ τὴν καρτεροῦσαν τόσο ὑπομονητικά, ἦλθε στὴν ὥρα της, τὴν ὥρα ποὺ εἶχε ὁρίσει Ἐκεῖνος ποὺ ρυθμίζει τὴν ἱστορία προσώπων καὶ λαῶν ὁλοκλήρων. Ἦταν ἡ εὐλογημένη Ἄνοιξη τοῦ 1821.

Τὴ ροδοδάκτυλη ἀνατολή της τὴ σήμανε στὶς 24 Φεβρουαρίου 1821 μὲ τὴν ἱστορικὴ προκήρυξή του ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης καλώντας τοὺς Πανέλληνες σὲ ξεσηκωμὸ καὶ ἔνοπλο ἀγώνα κατὰ τῶν Τούρκων: «....Ἡ ὥρα ἦλθεν, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες!... Ἂς ἀντηχήσουν λοιπὸν ὅλα τὰ ὄρη τῆς Ἑλλάδος ἀπὸ τὴν τρομερὰν κλαγγὴν τῶν ὅπλων μας... Εἶναι καιρὸς νὰ ἀποτινάξωμεν τὸν ἀφόρητον τοῦτον ζυγόν, νὰ ἐλευθερώσωμεν τὴν πατρίδα, νὰ κρημνίσωμεν ἀπὸ τὰ νέφη τὴν ἡμισέληνον, διὰ νὰ ὑψώσωμεν τὸ σημεῖ ον, δι’ οὗ πάντοτε νικῶμεν, λέγω τὸν Σταυρόν, καὶ οὕτω νὰ ἐκδικήσωμεν τὴν πατρίδα καὶ τὴν ὀρθόδοξον ἡμῶν πίστιν ἀπὸ τὴν ἀσεβῆ τῶν βαρβάρων κατα φρόνησιν...».

Καὶ δὲν ἄργησε ν’ ἀνάψει ἡ φωτιά. Ἕνα μήνα ἀργότερα ξεσηκώθηκε ὁ Μοριάς, ἡ Καλαμάτα, ἡ Μάνη, ἡ Πάτρα· καὶ μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανοῦ, ἀνήμερα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στὴν Ἱερὰ Μονὴ τῆς Ἁγίας Λαύρας, ἄρχισε ἐπίσημα ἡ ἐποποιΐα τῆς ἐθνικῆς μας παλιγγενεσίας. Ἡ καταπίεση τόσων αἰώνων ξέσπασε καὶ τινάχθηκε σὰν λάβα ἡφαιστείου καὶ ἁπλώθηκε μὲ τὰ φλάμπουρα τῶν ὁπλαρχηγῶν ἀπ’ ἄκρη σ’ ἄκρη σ’ ὅλη τὴ χώρα. Παντοῦ ἔπνεε ἄνεμος ἐλευθερίας, καὶ μιὰ ἀπόφαση δονοῦσε τὶς καρδιὲς ὅλων: «Ἐλευθερία ἢ θάνατος»! Εἶχε ἔλθει ἡ ὥρα νὰ περάσει πλέον τὸ Γένος μας ἀπὸ τὸν Γολγοθά του στὴν ἀνάσταση.

Ἡ γενιὰ τῶν Ἑλλήνων τοῦ 1821 εὐτύχησε νὰ ἔχει ἀνάμεσά της γενναῖα παλληκάρια ποὺ ρίχτηκαν ἀτρόμητοι στὸν ὑπὲρ πάντων ἀγώνα. Πόθος τους νὰ ἀναστήσουν τὸ Γέ νος, νὰ γραφεῖ καὶ πάλι τὸ ὄνομα «Ἑλλὰς» ἀνάμεσα στὰ κράτη τοῦ κόσμου.

Καὶ μὲ τὴ γενναία ὁρμή τους παρακινοῦσαν ὅλους νὰ συμβάλουν στὴν πραγματοποίηση τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ὁράματος, χωρὶς νὰ ὑπολογίζουν κανένα κίνδυνο, κανένα κόστος, οὔτε τὴν ἴδια τους τὴ ζωή.

Ἑπτὰ χρόνια πάλευαν γι’ αὐτὸν τὸν ἅγιο σκοπό. Ἑπτὰ χρόνια μέρα - νύχτα χτυποῦσαν σὰν ἄλλα μανιασμένα κύματα τὸν τεράστιο βράχο τῆς σκλαβιᾶς, ποὺ ἀντιστεκόταν μὲ τὴ σκληρότητά του. Καὶ τελικὰ μὲ τὶς συγκλονιστικὲς νίκες τους, τὴ μιὰ μετὰ τὴν ἄλλη, στὴ στεριὰ καὶ στὴ θάλασσα, «μέριασε ὁ βράχος καὶ διάβηκε τὸ κύμα», γιὰ νὰ θυμηθοῦμε τὸν μεγάλο ποιητή μας Βαλαωρίτη. Τὸ «θεριὸ» ποὺ λυσσομανοῦσε ἀναγκάσθηκε νὰ παραδεχθεῖ τὴ νίκη τῶν ραγιάδων καὶ μὲ τὸ Πρωτόκολλο τοῦ Λονδίνου τοῦ 1830 νὰ ἀναγνωρίσει καὶ τὴν ὑπόσταση τοῦ ἐλεύθερου μικροῦ κράτους τῆς Ἑλλάδος.

Αἰώνια δοξαστικὰ πρέπει νὰ ἀναπέμπονται στὸν Κύριο καὶ Θεό μας, ὁ Ὁποῖος ἀνέδειξε τὴν ἀντρειωμένη ἐκείνη γενιὰ τοῦ 1821, ποὺ μὲ τὶς θυσίες της ὕψωσε καὶ πάλι τὴ σημαία τοῦ Σταυροῦ στὸ γαλανὸ οὐρανὸ τῆς πατρίδας μας.

Ἡ γενιὰ τοῦ 1821 ἦταν γενιὰ πιστῶν ἀνθρώπων. Οἱ καρδιές τους σκιρτοῦσαν γιὰ τὴν ἀγάπη καὶ λατρεία τοῦ Χριστοῦ καί, νιώθοντας πίκρα καὶ χύνοντας μαῦρο δάκρυ γιὰ τὴν ἀτίμωσή τους ἀπὸ τοὺς ὀπαδοὺς τοῦ Μωάμεθ, ἅρπαξαν τ’ ἄρματα γιὰ νὰ πάψει ἡ καταφρόνια τοῦ Σταυροῦ.

Τὸ διεκήρυξε τοῦτο ὁ πολέμαρχος βασικὸς συντελεστὴς τῆς μεγάλης νίκης Γέρος τοῦ Μοριᾶ μιλώντας λίγα χρόνια ἀργότερα στὰ νιάτα τῶν Ἀθηνῶν, στὴν Ἀκρόπολη:«...Παιδιά μου! Πρέπει νὰ φυλάξετε τὴν πίστι σας καὶ νὰ τὴν στερεώσετε, διότι ὅταν ἐπιάσαμε τὰ ἄρματα, εἴπαμε πρῶτα ὑπὲρ πίστεως καὶ ἔπειτα ὑπὲρ πατρίδος. Νὰ ἔχετε ὁμόνοια... Σὲ σᾶς μένει νὰ ἰσάσετε καὶ νὰ στολίσετε τὸν τόπο ὅπου ἡμεῖς ἐλευθερώσαμε...».

Τὰ λόγια τοῦ θρυλικοῦ Κολοκοτρώνη προβάλλουν ἐνώπιόν μας, ἐνώπιον τῶν ἡγετῶν μας ἀλλὰ καὶ ὅλων μας, ὅλων ὅσοι ἀποτελοῦμε τὴ σύγχρονη ἑλληνικὴ γενιά, τὸ μεγάλο καὶ ἱερὸ χρέος μας: Φλογερὴ ἀγάπη πρὸς τὴν Πίστη τῶν πατέρων μας καὶ πρὸς τὴν Πατρίδα μας. Χωρὶς αὐτὴ τὴν ἀγάπη θὰ καταντήσουμε καὶ πάλι θλιβεροὶ ραγιάδες. Κι ἂν ζοῦμε στὶς μέρες μας πολλὰ δείγματα ἀτιμώσεως τῆς χώρας μας διεθνῶς, εἶναι γιατὶ ὁρισμένοι ἡγέτες μας καὶ ἀρκετοὶ Νεοέλληνες ζοῦν καὶ ἐνεργοῦν σὰν νὰ μὴν τοὺς συγκινοῦν οἱ ἔννοιες τῆς Πίστεως καὶ τῆς Πατρίδος καὶ θέλουν ν’ ἀλλάξουν καὶ τὴν Ἱστορία μας.

Ἂν θέλουμε νὰ ἀτενίζουμε χωρὶς νὰ ντρεπόμαστε, τὶς ἡρωικὲς μεγάλες μορφὲς τοῦ 1821, πρέπει νὰ ἀκολουθοῦμε τὰ ἴχνη τους καὶ νὰ μιμούμαστε τὶς ἀρετές τους.Εἶναι ὁ μόνος δρόμος ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἀληθινὴ δόξα καὶ στὸ ἀνυπέρβλητο καὶ αἰώνιο μεγαλεῖο τὴν Ἑλλάδα μας.

«Ο ΣΩΤΗΡ»,15-3-2011

Κωνσταντίνος Χολέβας, Η αγιασμένη επανάσταση και οι διαστεβλωτές της Ιστορίας

Ο κ. Κων/νος Χολέβας μέσα από ιστορικά κείμενα κυρίως της περιόδου της Τουρκοκρατίας αλλά και μεταγενέστερα ανασκεύασε τις απόψεις που αμφισβήτησαν την ύπαρξη του Κρυφού Σχολειού, αλλά και τις απόψεις όλων εκείνων που προσπάθησαν κατά καιρούς αλλά και προσφάτως να εξωραϊσουν την πολιτική των Οθωμανών κατακτητών απέναντι στους υπόδουλους Έλληνες κατά την περίοδο των 400 χρόνων της Τουρκοκρατίας

συμβούλευαν πώς να ζει για να είναι τέλειος...

Θυμάμαι κάποιον, που από μικρό παιδάκι τον συμβούλευαν πώς να ζή, για να γίνη τέλειος χριστιανός.

Του απαριθμούσαν όσα ώφειλε να αποφεύγη, και τα τεκμηρίωναν με παραδείγματα από την ιστορία και απο τους αγίους, για να τα εφαρμόση.

Εκείνος ο καημένος στενοχωριόταν, διότι όλα αυτά ήταν πολλά και δεν μπορούσε να τα θυμηθή.

Του είπαν τότε ότι θα του κάνουν ένα περιληπτικό σχέδιο, και συμφώνησε με χαρά.

Το έμαθε γρήγορα κατακόρυφα, το συνδύασε μετά και οριζόντια, το έλεγε από έξω.

Προσπαθούσε να το εφαρμόση. Περνούσαν όμως τα χρόνια και έβλεπε ότι τίποτε δεν πετύχαινε.

Πήγε τότε στον Πνευματικό του και του λέγει: Πάτερ μου, εγώ δεν μπορώ να τα εφαρμόσω αυτά, έχω πλέον κουρασθή. Πες μου κάτι πιο εύκολο.

Και εκείνος του απαντά: Να σιωπάς. Να σιωπά η γλώσσα σου και το μυαλό σου, και να μην αφήνης τον νου σου να πάη αλλού, παρά μόνον στον Χριστόν. Πονάς; Μην πης πονώ, διότι θα φεύγη ο νους σου από τον Χριστόν. Το στόμα και το μυαλό σου θα μιλούν μόνον διά τον Χριστόν.

Στην αρχή απόρησε εκείνος: Μα, πώς είναι δυνατόν να γίνη αυτό;

Αλλά προσπαθούσε, όσο μπορούσε να το εφαρμόση.

Πέρασαν δύο χρόνια, και τότε θυμήθηκε την αγωνία που είχε για να εφαρμόση το σχέδιο που του έλεγαν. Τί παράξενο όμως! Διαπίστωσε ότι όσα δεν μπορούσε να κάνει τότε, είχαν γίνει τώρα από μόνα τους!

Πώς; Από το Άγιο Πνεύμα. Τον επισκέφθηκε το Άγιον Πνεύμα, του λάλησε στην καρδιά, του φώτισε την ύπαρξι, και η κατάστασίς του αλλοιώθηκε από μόνη της. Όπως, όταν μπαίνη σε αυτόν τον χώρο το φώς, φεύγει το σκοτάδι, και τότε βλέπω το χαμόγελό σας, τα καθάρια μάτια σας και διορώ τις αγνές και καθαρές καρδιές σας, έτσι ακριβώς και τα πάντα μέσα μας φωτίζονται και παίρνουν θέσι ενώπιον του Θεού.

Να τα αποτελέσματα της νήψεως. Έρχεται το Άγιον Πνεύμα και ανακαλύπτεις ότι κατέχεις τα πάντα

“Πώς μπορώ να διατηρήσω τη νήψη μέσα στις φροντίδες;((Αγ.Θεοφάνους του Εγκλείστου)

Μ’ ό,τι κι αν ασχολείστε, κάντε το εγκάρδια, προσεκτικά, συστηματικά, χωρίς βιασύνη. Σας αναθέτουν κάποια εργασία; Δεχθείτε την όπως αν σας την είχε αναθέσει ο ίδιος ο Θεός και εκτελέστε την σαν έργο δικό Του. Έτσι η σκέψη σας θα είναι κοντά στο Θεό. Αγωνιστείτε γι’ αυτό, κι Εκείνος θα σας βοηθήσει.
Οι βιοτικές μέριμνες σας πνίγουν τόσο, ώστε δεν ευκαιρείτε ούτε να προσευχηθείτε. Του εχθρού κατόρθωμα είναι τούτο. Το σπίτι, τα ενδύματα, η τροφή και πολλά άλλα πράγματα είναι απαραίτητα για την καλή διαβίωση του ανθρώπου. Χρειάζεται, λοιπόν, να φροντίζουμε για την απόκτησή τους. Αυτό δεν είναι εφάμαρτο. Έτσι θέλησε ο Θεός να ρυθμίσει τη ζωή μας. Ο πανούργος διάβολος, όμως, καθώς πασχίζει ακατάπαυστα να μεταποιεί καθετί καλό σε κακό, διαστρέφει την εύλογη, μετρημένη και υγιή φροντίδα σε άλογη, συνεχή και αγχώδη μέριμνα, που σκοτίζει το νου και στενοχωρεί τη καρδιά. Αυτή η κατάσταση καταντά, ούτε λίγο ούτε πολύ, σε ψυχική ασθένεια, στη θεραπεία της οποίας στοχεύουν οι νουθεσίες του Κυρίου για την εμπιστοσύνη στη θεία πρόνοια: «Μη μεριμνήσητε λέγοντες, τί φάγωμεν ή τί πίωμεν ή τί περιβαλώμεθα;… οίδε γάρ ο πατήρ υμών ο ουράνιος ότι χρήζετε τούτων απάντων… μη ουν μεριμνήσητε εις την αύριον η γαρ αύριον μεριμνήσει τα εαυτής» (Ματθ. 6: 31-34).
Αυτό δεν σημαίνει να μην κάνουμε τίποτε, αλλά, φροντίζοντας για ό,τι είναι αναγκαίο, να μη φορτωνόμαστε με περιττές μέριμνες, που συνεπάγονται κόπο σωματικό και ψυχικό.
Το εφάμαρτο στοιχείο της πολυμεριμνίας είναι τούτο, ότι επιδιώκει εγωιστικά την αυτάρκεια. Όλα θέλει να τα κάνει μόνη της, όλα θέλει να τα κατορθώσει χωρίς το Θεό. Στηρίζοντας κάθε ελπίδα στον εαυτό της, στις ικανότητές της και στα όποια υλικά μέσα διαθέτει, αγνοεί ή και περιφρονεί τη θεία πρόνοια. Ως κύριο σκοπό της ζωής έχει την απόκτηση εγκόσμιων αγαθών. Και την ίδια την επίγεια ζωή τη θεωρεί ως αυτοσκοπό. Για τη μελλοντική και αιώνια ζωή αδιαφορεί.
Βλέπετε, τί θεομάχο πνεύμα βρίσκεται μέσα στην πολυμεριμνία! Παλέψτε, λοιπόν, μ’ αυτό το κακό! Αντισταθείτε στον εχθρό, όπως αν σας παρακινούσε να διαπράξετε φόνο!
“Πώς ν’ αγωνιστώ;”, θα με ρωτήσετε. Αρχίστε και θα μάθετε… Αρχίστε πρώτα-πρώτα από την προσευχή. Απαλλάξτε την από κάθε βιοτική μέριμνα. Το ίδιο να κάνετε στη συνέχεια και μ’ όλες τις άλλες πράξεις και ασχολίες σας. Ο τρόπος είναι απλός: Την ώρα της προσευχής, μόλις εμφανίζεται στο νου σας κάποιος λογισμός, να τον διώχνετε χωρίς καθυστέρηση. Κι αν πάλι έρχεται, πάλι να τον διώχνετε. Έτσι να κάνετε συνέχεια και ακούραστα. Μην επιτρέπετε στις μέριμνες να σταθούν ούτε για μια στιγμή στο νου σας, όταν προσεύχεστε. Αυτός είναι ο αγώνας! Και θα δείτε καρπούς. Φτάνει να επιμείνετε.

Ποιά είναι τα μάταια έργα;
Θέλατε να ετοιμαστείτε για τη θεία Κοινωνία, αλλά δεν τα καταφέρατε ν’ αποφύγετε τους περισπασμούς.
Πολλοί είναι εκείνοι, λέτε, που έρχονται και ζητούν να τους εξυπηρετήσετε. Η εξυπηρέτηση των συνανθρώπων, πάντως, δεν είναι έργο μάταιο. Είναι έργο Θεού. Μόνο να το κάνετε πάντα για την αγάπη Εκείνου και του πλησίον, για τίποτ’ άλλο.
Τα βάρη της οικογένειας πέφτουν κι αυτά στους ώμους σας. Όμως, ούτε οι οικογενειακές υποθέσεις είναι μάταια έργα, φτάνει ν’ ασχολείστε μ’ αυτές ευσυνείδητα, δίχως να παραβαίνετε τον θείο νόμο.
Μάταια έργα είναι εκείνα που αποσκοπούν στην ικανοποίηση των παθών, τα εφάμαρτα, καθώς επίσης τα άχρηστα και ανώφελα. Ξεχωριστέ, λοιπόν, στη ζωή σας τις μάταιες από τις μη μάταιες ενασχολήσεις. Οι δεύτερες πάντα μπορούν να γίνονται σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Κάτι περισσότερο: Μπορούν να γίνονται για τη δόξα του Θεού.

Απαλλαγή απ’ όλα τα γήινα. Είναι δυνατή;
Η απαλλαγή απ’ όλα τα πράγματα και όλες τις εξαρτήσεις του κόσμου τούτου, η απαλλαγή δηλαδή από καθετί γήινο, είναι πρακτικά αδύνατη σε τούτη τη ζωή, τουλάχιστο για τους περισσότερους ανθρώπους. Αποτελεί κατόρθωμα μόνο των μοναχών, και μάλιστα των ερημιτών. Όλοι, όμως, είναι δυνατόν, όπως φαίνεται από την επί του Όρους ομιλία του Κυρίου, ν’ απαλλάξουν τη καρδιά τους από την εμπαθή προσκόλληση στα γήινα. Εσείς, λοιπόν, έχετε πλούτο. Αν δεν στηρίζετε τις ελπίδες σας σ’ αυτόν, αν είστε έτοιμος να τον στερηθείτε αγόγγυστα όποτε θελήσει ο Κύριος, αν αδιάκοπα και πρόθυμα βοηθάτε όσους έχουν ανάγκη, βρίσκεστε στο σωστό δρόμο.

Προσαρμογή στις συνθήκες της ζωής.
Ως προς τη ροή των πραγμάτων στη ζωή μας, ας το πάρουμε απόφαση ότι δεν είναι στο χέρι μας να την αλλάξουμε. Ας έχουμε, λοιπόν, τη σοφία της προσαρμογής στις όποιες συνθήκες παραχωρεί ο Θεός. Μόνο έτσι θα είμαστε ειρηνικοί σε κάθε περίσταση.
Τώρα, λοιπόν, που αντιμετωπίζετε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα, δεν έχετε παρά να κάνετε πρώτα-πρώτα υπομονή. Χωρίς υπομονή δεν μπορούμε να ζήσουμε. Δεν υπήρξε ποτέ άνθρωπος σε τούτο τον κόσμο που να μην υπέμεινε κάτι. Να το θυμάστε πάντα και να το επαναλαμβάνετε μέσα σας: Και όσοι φαίνονται τρισευτυχισμένοι, ακόμα κι αυτοί υπομένουν, καμιά φορά μάλιστα βάρη δυσβάσταχτα. Γιατί, λοιπόν, να μην υπομένω κι εγώ;
Παράλληλα ψάξτε να βρείτε κάποιες απασχολήσεις, που θα σας προξενούν ψυχική ανάπαυση και ικανοποίηση. “Με τί ν’ ασχοληθώ;”, θα με ρωτήσετε. Με οτιδήποτε, φτάνει να έχετε πάντα δουλειά. Και όταν δεν έχετε δουλειά, να διαβάζετε καλά βιβλία. Ν’ αγαπήσετε, επίσης, τη φύση. Σε κάθε εποχή, η φύση έχει τις ομορφιές της. Να τις βρίσκετε και να τις απολαμβάνετε. Σ’ αυτό κρύβεται ξεχωριστή σοφία. Θέλετε να είστε σοφή; Κάντε το!
Θα μπορούσατε ακόμα να γίνετε ένας “καλός άγγελος” για όλο το χωριό: Όπου υπάρχει φτώχεια, αρρώστια, συμφορά, εκεί να τρέχετε πρόθυμα, βοηθώντας όσο και όπως μπορείτε τους συνανθρώπους σας. Αυτή η απασχόληση δίνει στη ψυχή μεγάλη παρηγοριά. Έκτος κι αν είστε μια σκληρή εγωίστρια. Αν, όμως, είστε τέτοια, τότε μην περιμένετε ποτέ ευτυχία, έστω κι αν αποκτήσετε όλο το χρυσάφι του κόσμου. Τον εγωισμό, αυτόν τον κακοποιό, πρέπει να τον θανατώσουμε. Κι αν δεν τον θανατώσετε εσείς, μόνη σας, τότε θα το κάνει ο Κύριος, στέλνοντας το ένα χτύπημα μετά το άλλο. Και θα το κάνει όχι από σκληρότητα, μα από αγάπη. Γιατί θέλει να μπείτε στη βασιλεία των ουρανών, όπου μόνο οι ταπεινοί χωράνε.

(Αγ.Θεοφάνους του Εγκλείστου, «Ο δρόμος της ζωής», εκδ.Ι.Μ.Παρακλήτου)

Ενα …”ευχάριστο” πάθος η γαστριμαργία

Ο λόγος για το πάθος της γαστριμαργίας δεν θα παύσει να είναι επίκαιρος, για όσο χρόνο ο άνθρωπος θα εξακολουθεί να… τρώγει. Διότι η γαστριμαργία, επειδή ακριβώς είναι ένα ευχάριστο πάθος, είναι αμφίβολο εάν προ του θανάτου εγκαταλείπει τον άνθρωπο. «Θαυμάζω, ει μη τις, τάφον οικήσας, εγένετο ταύτης ελεύθερος» μας βεβαιώνει ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακας (Κλίμαξ έκδ. Παρακλήτου σελ. 185). Αλλά και η εποχή μας, ως εποχή αφθονίας και καλοζωίας, έχει δημιουργήσει το πλέον κατάλληλο κλίμα, για να καλλιεργείται και να γιγαντώνεται το πάθος αυτό στη ζωή του συγχρόνου ανθρώπου.
Ωστόσο η γαστριμαργία δεν παύει, για την ορθόδοξη ψυχοπαθολογία, να είναι ένα θανάσιμο πάθος, που απειλεί ολόκληρο τον ψυχοσωματικό οργανισμό του ανθρώπου. ως παρά φύσιν πάθος είναι σύμπτωμα της πτώσεως του ανθρώπου και μάλιστα αιτία της πτώσεως, αν ακούσουμε τον Μ. Βασίλειο, που λέγει: «Επειδή ουκ ενηστεύσαμεν, εξεπέσαμεν του Παραδείσου». (Λόγος περί Νηστείας ΕΠΕ σελ. 28). Δηλαδή η πτώση, στην εξωτερική της μορφή είναι αποτέλεσμα της…γαστριμάργου «βρώσεως» εκείνου του μοιραίου καρπού! «Ωραίος ην και καλός εις βρώσιν ο εμέ θανατώσας καρπός» ψάλλει η Εκκλησία. (Παρακλητική, ήχος βαρύς, Μακαρισμοί).
Στην πνευματική και ηθική εκτίμηση των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας, το πάθος αυτό δεν θεωρείται παρωνυχίδα αλλά ασθένεια σοβαρή, με πολλές και ποικίλες προεκτάσεις στο σώμα και την ψυχή του ανθρώπου. Μερικοί μάλιστα το τοποθετούν μπροστά από όλα τα άλλα πάθη, των οποίων γίνεται μητέρα και προστάτης. «Προ πάντων των παθών εστίν η γαστριμαργία» (Μ. Αντώνιος) και ο Αγ. Πέτρος ο Δαμασκηνός: «Γαστριμαργία εστί πρώτη των οκτώ προστατών της κακίας».Οι λέξεις γαστριμαργία ή λαιμαργία είναι σύνθετες, που παράγονται από το ρήμα μαργώ (μαίνομαι) και τις λέξεις γαστήρ και λαιμός.

Γαστριμαργώ ή λαιμαργώ λοιπόν σημαίνει η γαστήρ(κοιλιά) και ο λαιμός μου μαίνονται!(τρελαίνονται). Και από την ετυμολογία των λέξεων κατανοούμε ότι πρόκειται περί μανιώδους και… λυσσαλέου πάθους. Κατανοούμε δηλαδή πόση διαστροφή έφερε η πτώση του ανθρώπου στην φυσική ανάγκη για αυτοσυντήρηση, ώστε το φαγητό από απλή τροφοδοσία της υλικής υποστάσεως του, να καταντήσει αδηφαγία και κοιλιοδουλεία, κραιπάλη και ακρασία. Από μέσον γίνεται σκοπός της ζωής, ώστε ο άνθρωπος να μη τρώγει για να ζει, αλλά να ζει για να τρώγει, θεοποιώντας την κοιλιά… (Φιλιπ. 3,19).
Η πρόνοια, δηλ. η φροντίδα του σώματος εξέρχεται των φυσιολογικών ορίων και γίνεται παθολογική ικανοποίηση της παρά φύσιν επιθυμίας. Γι’ αυτό ο Απ. Παύλος παραγγέλλει: «Και της σαρκός πρόνοιαν μη ποιείσθε εις επιθυμίας». Και ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς σχολιάζει: «Οπηνίκα της σαρκός πρόνοιαν ποιούμεθα προς τας επιθυμίας, τότε δη κακόν το πάθος και σαρκικών παθών αρχή και ψυχής νόσος» (προς Ξένην μοναχήν),
Αριστοτεχνικότατο από πνευματικής και ψυχολογικής απόψεως ορισμό της γαστριμαργίας, βρίσκουμε στην Κλίμακα του Αγ. Ιωάννου του Σιναΐτου: «Γαστριμαργία είναι η υποκριτική συμπεριφορά της κοιλίας, η οποία ενώ είναι χορτασμένη, φωνάζει πως είναι ενδεής(φτωχή) και ενώ είναι παραφορτωμένη μέχρι διαρρήξεως ανακράζει ότι πεινά. Γαστριμαργία είναι η δημιουργός των καρυκευμάτων, η πηγή των τέρψεων του λάρυγγος. Γαστριμαργία είναι μια απάτη των οφθαλμών. Καθ’ ην στιγμήν κάποιος τρώγει το μέτριο σε ποσότητα φαγητό του, η γαστριμαργία τον κάνει να σκέπτεται πως να ήτο δυνατόν να καταβροχθίσει δια μιας τα σύμπαντα». (Κλίμαξ, εκδ. Παρακλήτου 1985). Όπως βλέπουμε εδώ το φαγητό δεν λειτουργεί ως μέσον χορτασμού της κοιλίας, αλλά κυρίως ως μέσον ικανοποιήσεως των γευστικών αισθητηρίων. Έτσι γίνεται φανερό ότι η ηδονή παίζει πρωταρχικό και κυριαρχικό ρόλο στην γένεση και εξέλιξη του πάθους της γαστριμαργίας. Πρόκειται για ένα αισθησιασμό και μια καθαρά σαρκική απόλαυση. Έτσι εξηγείται γιατί στα περίφημα λουκούλλεια γεύματα, αφού έτρωγαν κατά κόρον, προκαλούσαν τεχνητό εμετό, για να μπορέσουν να ξαναφάγουν.
Η γαστριμαργία, όπως και όλα τα άλλα πάθη, είναι ένα άλογο(ανόητο) πάθος. Υποβιβάζει τον άνθρωπο στην κατάσταση της αλογίας και τον εξομοιώνει με τα ζώα, ή μάλλον τον πάει πιο πέρα, διότι τα ζώα, όταν κορεσθούν, σταματούν την τροφή, ενώ το απύθμενο αυτό ανθρώπινο πάθος, συνήθως δεν γνωρίζει κορεσμό.
Η γαστριμαργία όταν μονιμοποιηθεί, σαρκικοποιεί και υλοποιεί τον άνθρωπο. Του κατεβάζει το νου προς τα γήινα και χαμαίζηλα και κάνει την ψυχή του «βοσκηματώδη», σαν την συγκύπτουσα, «μη δυναμένην ανακύψαι εις το παντελές». Ο νους, εξ αίτιας του πάθους, «παχύνεται», παραλύει και γίνεται ανίκανος για καθαρούς λογισμούς και μεγάλες πτήσεις. Ας θυμηθούμε και το αρχαίο: «παχεία γαστήρ λεπτόν ου τίκτει νόον». Δραματικότερος όμως είναι ο Όσιος Θαλάσσιος, που χαρακτηρίζει τον νου του γαστριμάργου «κατοικητήριον κοράκων» (Φιλοκαλία τόμ. Β’ σελ. 220).
Η γαστριμαργία αφαιρεί από τον μυστικό θάλαμο της καρδιάς την κατάνυξη και το χαροποιό πένθος και εισάγει τον σκορπισμό, του νου την ευτραπελία και την πολυλογία. Αφαιρεί τον ζήλο για αγώνα και προσευχή και εισάγει την ακηδία, την οκνηρία και τέλος την λιθώδη αναισθησία, που νεκροποιεί τη ψυχή.
Η ψυχή ερημώνεται από τη χάρη του Θεού, γιατί όπως ο καπνός διώχνει τις μέλισσες, έτσι και η γαστριμαργία διώχνει τη χάρη του Αγ. Πνεύματος (Μ. Βασίλειος ΕΠΕ 6 σελ. 49). Έτσι η καρδιά δυστοκεί και δεν μπορεί να γεννήσει τις άγιες αρετές, γιατί, όπως το πρόβατο δεν συνέρχεται με το λύκο, για να γεννήσουν τέκνα, έτσι και ο καρδιακός πόνος της κατανύξεως και μετανοίας δεν μπορεί να συνευρεθεί με τον χορτασμό. (Αββάς Ησαΐας Εύεργετ. Β’ σελ. 140).
Αντιθέτως ένα ολόκληρο πλήθος κακιών, σαν άλλοι δορυφόροι, συνοδεύουν την «πάντων των βροτών τυραννίδα», γαστριμαργία, ήτοι: «σκληροτραχηλία, ανηκοΐα, αιχμαλωσία, μεγαλαυχία, θρασύτης, φιλοκοσμία, ην διαδέχονται προσευχή ρυπαρά και ρεμβασμοί λογισμών, πολλάκις δε και συμφοραί ανέλπιστοι, απροσδόκητοι, αις προσωμίλησεν ανελπιστία, η πάντων χαλεπωτέρα» (Κλίμαξ σελ. 193).
Η «πάμφημος Δέσποινα», όπως αποκαλείται η κοιλία, γεννά πολλούς υιούς και θυγατέρας, αλλά πρωτότοκος υιός της είναι η πορνεία και η ακολασία.
Κατά τον Μ. Βασίλειο «συγχρόνως με την τρυφήν και την μέθην και τα διάφορα και ποικίλα καρυκεύματα, εισορμά και κάθε είδος κτηνώδους ακολασίας. Απ’ εδώ οι άνθρωποι γίνονται «ίπποι θηλυμανείς», εξ’ αίτιας του οίστρου της τρυφής, που γεννάται στη ψυχή» (ΕΠΕ 6 σελ. 49).
Πράγματι με την πολυφαγία και πολυποσία ρίχνουμε λάδι στη φωτιά των «υπογαστρίων» παθών και εξάπτουμε τις σαρκικές επιθυμίες, «αίτινες στρατεύονται κατά της ψυχής» (Α’ Πέτρ. 2,11).
Οι Άγιοι Πατέρες συχνά τονίζουν ότι την ηδονή διαδέχεται η οδύνη. Την ευχαρίστηση λοιπόν του λάρυγγος διαδέχεται ο πόνος και το βάρος του στομάχου, η παχυσαρκία και τα άλλα εξ’ αυτής αναρίθμητα δεινά. «Κοπιά γαστρίμαργος -γράφει ο Άγ. Εφραίμ- και συντρίβεται εμπλήσαι γαστέρα αυτού εδεσμάτων και φαγών οδυνάται περί την πέψιν…» (Ενεργ. Β’ σελ. 145).
«Πολλά πιάτα, πολλές αρρώστιες» έλεγε και ο φιλόσοφος Σενέκας. Ο δε Άγγλος ποιητής Φλέτσερ πολύ σοφά: «Οι περισσότεροι άνθρωποι σκάβουν τον τάφο τους με τα πιρούνια και τα μαχαίρια που χρησιμοποιούν προς ικανοποίηση της ακόρεστης αδηφαγίας τους». Άλλα και ο ιατρός Γκενιό έχει δίκαιο ισχυριζόμενος ότι η λαιμαργία σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους, παρά η πείνα! Από το λίγο φαί πεθαίνουν λίγοι και από το πολύ πεθαίνουν πολλοί!… Την 13η Απριλίου 1988 οι εφημερίδες έγραψαν ότι εις μεν την Θεσ/νίκη κατά τις ήμερες του Πάσχα μετεφέρθησαν στα Νοσοκομεία περί τα 100 άτομα, εις δε την Αθήνα περί τα 532 από… γαστριμαργικό φόρτο!!
Ύστερα από όλα αυτά κατανοούμε πλέον ότι το πρόβλημα δεν είναι, εάν πρέπει ο άνθρωπος να τρώγει ή να μην τρώγει. Η Αγ. Γραφή διδάσκει ότι «παν κτίσμα του Θεού εστί καλόν και ουδέν απόβλητον μετά ευχαριστίας λαμβανόμενον» (Α’ Τιμ.4,4). Το πρόβλημα εντοπίζεται στο πόσο τρώγει, τί τρώγει και κυρίως πώς τρώγει. Αν δηλ. η λήψη της τροφής γίνεται εμπαθώς ή απαθώς, με σκοπό την πλήρωση της ανάγκης ή την ικανοποίηση της επιθυμίας. Γι αυτό και τα λόγια του Αββά Κασσιανού μπορούν εν προκειμένω να χρησιμεύσουν ως χρυσός κανόνας: «να δίνουμε στο σώμα όσα η ανάγκη θέλει και όχι όσα η ηδονή απαιτεί».
Αυτό το σκοπό υπηρετεί και η καθιέρωση της νηστείας εκ μέρους της Αγίας μας Εκκλησίας. Με το σύνθημα «θλίβε την κοιλία» δια της νηστείας, παροτρύνει τον πιστό όχι βέβαια στην παντελή ασιτία, αλλά στο περιορισμό της ποιότητας και ποσότητας των φαγητών, με σκοπό την περιστολή της εμπαθούς ηδονής της γεύσεως. Σκοπός της είναι να μας κάνει παθοκτόνους και όχι σωματοκτόνους.
«Η νηστεία είναι βία φύσεως και περιτομή των ηδονών του λάρυγγος, εκτομή της σαρκικής πυρώσεως, εκκοπή των πονηρών λογισμών, απελευθέρωσις από λογισμούς ονείρων, καθαρότης προσευχής, φωτισμός της ψυχής, διαφύλαξις του νου, διάλυσις της πωρώσεως, θύρα της κατανύξεως… ελαφρότης του ύπνου, υγεία του σώματος, πρόξενος της απαθείας, άφεσις των αμαρτημάτων, θύρα και απόλαυσις του Παραδείσου» (Κλίμαξ σελ. 191).
Η πνευματική πατερική παράδοση της Εκκλησίας διδάσκει εμπειρικά ότι, με την ισάγγελη πολιτεία της νηστείας και γενικότερα της εγκράτειας το άλογο (ανόητο δηλ.) πάθος της γαστριμαργίας και κοιλιοδουλείας καταστέλλεται, όπως και τα άλλα πάθη του σώματος και της ψυχής. Ο νους ελευθερώνεται και η καρδία συντρίβεται. «Τριμερής εγκράτεια, ύπνου, τροφής και σωματικής ανέσεως, συντρίβει καρδίαν» διδάσκει ο άγιος Μάρκος ο ασκητής.
Όμως παράλληλα με την νηστεία οι Πατέρες, ως αντίδοτο του πάθους, υποδεικνύουν και την μνήμη του θανάτου, καθώς και της μελλούσης κρίσεως· «Όταν λάβης θέση σε πλούσιο τραπέζι – συμβουλεύει ο Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος- φέρε εμπρός σου τη μνήμη του θανάτου και της κρίσεως· ίσως έτσι να συγκράτησης λίγο το πάθος. Αλλά και αν ακόμη δεν εγκρατευθείς, τουλάχιστον θα ταπεινωθείς και θα αναστενάξεις, συγκρίνοντας την πολυφαγία σου με το πάθος του Χριστού»(Κλίμαξ σελ. 191).
Η συναίσθηση του πάθους οδηγεί στην μετάνοια και στην εκζήτηση του θείου ελέους, δια της προσευχής, προς απαλλαγή από το πάθος, με την επίγνωση ότι ο άνθρωπος «ουκ άλλως έσται εγκρατής, εάν μη ο Θεός δώ» (Σοφ. Σολομ. 8,2).
Ο Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος υποδεικνύει επίσης και πρακτικούς τρόπους σταδιακής απαλλαγής από την δουλεία του πάθους, μια και τα πάθη δεν κόβονται δια μιας. «Ας κόψουμε πρώτα τα λιπαρά, έπειτα τα ερεθιστικά, και έπειτα τα εύγευστα» (ένθ. άνωτ. σελ. 187).
Όπως και αν έχουν τα πράγματα, πρέπει να ομολογήσουμε ότι ο αγώνας κατά του φοβερού πάθους της γαστριμαργίας δεν είναι εύκολος. Είναι σκληρός και κουραστικός. Συνεχής και ισόβιος. Έχουμε να παλαίουμε με ένα εχθρό, που βρίσκουμε συνεχώς μέσα στο στόμα μας, επί κεφαλής όλων των επικίνδυνων έχθρων μας. Πολεμούμε αυτόν που είναι: «η θύρα των παθών, η πτώση του Αδάμ, η απώλεια του Ησαύ, ο όλεθρος των Ισραηλιτών, η ασχημοσύνη του Νώε, η προδοσία των Γομόρων, η κατηγορία του Λώτ, η εξολόθρευση των υιών του Ιερέως Ηλεί κ.ο.κ.» (ενθ. άνωτ. 192). Αλλά είναι και ωραίος. Χαρίζει χαρά, άνεση και ειρήνη. Είναι σαν τον ζαχαροκάλαμο όπως είπε κάποιος! Αυτό τονίζει και ο Μ. Αντώνιος: «Εγκράτεια, ευδαιμονία εστί και ελπίς αγαθή ταις ψυχαίς τών ανθρώπων».
Η νίκη στον αγώνα αυτόν είναι νίκη ανδρεία και η πιό μεγάλη. Γιατί ακόμη και ο Μ. Αλέξανδρος έλεγε: «Μάταιες θα είναι όλες μου οι νίκες, αν δεν δυνηθώ να νικήσω τον εαυτόν μου»!

(Αρχ. Α. Καραματζάνη, Οι Πατέρες και τα προβλήματα της ζωής μας, εκδ .Ι. Μ. Αγ. Αθανασίου Κολινδρού, 1988, σ.167-175)

Για την αγάπη μέσα στον Γάμο.

 

Τί θα μπορούσαμε να πούμε για την αγάπη μέσα στο γάμο;
Πιστεύω ότι θα έπρεπε η εκκλησία να δίνει σε όλους τους νεόνυμφους ένα δώρο, που θα ήταν ένα ωραίο κάδρο με τον ύμνο της αγάπης που έχει γράψει ο απόστολος Παύλος (Α’ Κορινθίους κεφ. 13)! Όχι βέβαια για να το κρεμάσουν στο σαλόνι τους, αλλά στην καρδιά τους… Ελάτε όμως που δεν μελετούμε όλοι το λόγο του Θεού, και πάλι από εκείνους που τον μελετούν λίγοι τον εφαρμόζουν και πολλοί λιγότεροι τον εφαρμόζουν χωρίς προσαρμογές! Γι’ αυτό χρειάζεται να συζητήσουμε από ψυχολογική τουλάχιστον άποψη ορισμένα θέματα που θα μας βοηθήσουν να αναπληρώσουμε κάποιες αδυναμίες μας.
Αγάπη σημαίνει ότι προσπαθώ να καταλάβω τί αρέσει και τί ευχαριστεί το σύντρο­φό μου. Είναι ενδιαφέρον να βλέπει κανείς πολλές φορές όταν έρχονται ζευγάρια στο ιατρείο μου και εκεί να διαπιστώνουν ότι κάποια πράγματα που κάνει ο ένας εκνευρίζουν τον άλλο, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η επικοινωνία!
Αγάπη σημαίνει πριν απ’ όλα, ότι προσπαθώ να καταλάβω το χαρακτήρα του και τις αδυναμίες του, ώστε να αποφύγω να τον πληγώσω.
Αγάπη σημαίνει απαραίτητα σεβασμός στην προσωπικότητα του άλλου. Αγάπη σημαίνει να ανέχομαι τα ελαττώματα και τα λάθη του. Παράλληλα επιδιώκω να τον βοηθήσω να ολοκληρωθεί σαν άνθρωπος.
Θα μου πείτε καλά, όλα αυτά πώς να τα εφαρμόσει κανείς!
Κατ’ αρχήν δεν πρέπει να βγάζει γρήγορα συμπεράσματα, που σημαίνει ότι χρειάζεται να μελετάει κάθε πρόβλημα και να το συζητάει με το σύντροφό του. Ακόμη και αυτό το θέμα της συζήτησης δεν είναι όλοι σε θέση να το πετύχουν ικανοποιητικά. Κατά συνέπεια, ίσως χρειαστεί να το βάλουμε σαν στόχο να βελτιώσουμε το επίπεδο συζήτησης αλλά και επικοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δώσουμε χρόνο στον άλλο, και να περιορίσουμε τον εαυτό μας στην κατάλληλη στιγμή, ώστε να μην κλέβουμε πάντοτε εμείς οι ίδιοι την παράσταση! Ακούω να μου λένε πολλές γυναίκες ότι ο άνδρας τους δεν βοη­θάει ενεργά στο σπίτι.. Όταν όμως αναλύονται τα πράγματα, βλέπει κανείς ότι εκείνες έχουν ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης διότι όταν πάει να κάνει κάτι εκείνος αρχίζουν τις φωνές ότι δεν το έκανε καλά, ότι αυτές το θέλουν αλλιώς κ.λπ., ώστε στο τέλος να βγαίνει το συμπέρασμα ότι μόνον ό,τι κάνουν εκείνες γίνεται σωστά και άρα ο άνδρας δεν πρέπει να ανακατεύεται!
Πολλά πράγματα οι άνδρες τα θεωρούν αυτονόητα ενώ για τις γυναίκες έχουν σημασία οι επισημάνσεις. Για παράδειγμα, το να μην εκφράζουν πάντα τα συναισθήματά τους ή να τα εκφράζουν με έμμεσο τρόπο. Λόγου χάρη· «σου αγόρασα αυτό που σου αρέσει» σημαίνει σίγουρα ότι νοιάζομαι για σένα και σ’ αγαπώ. Ίσως όμως μια γυναίκα να περιμένει να το ακούσει ξεκάθαρα και να ψυχρανθεί αν αυτό δεν γίνει! Γι’ αυτό θα πρέπει πάντοτε να κοινοποιούμε τις σκέψεις μας για το πώς επιθυμούμε να γίνουν ορισμένα πράγματα, έτσι ώστε να τροποποιείται ανάλογα η συμπεριφορά του συντρόφου μας.
Μερικές γυναίκες ασκούν έντονη κριτική στους άνδρες τους, γιατί έτσι νιώθουν ότι τα καταφέρνουν καλύτερα και ηρωοποιούν τον εαυτό τους. Όμως οι άνδρες τους ψυχραίνονται γιατί εκλαμβάνουν τη στάση αυτή σαν μη αναγνώρισή τους από το σύντροφό τους, με αποτέλεσμα να μην αποδίδουν συναισθηματικά και οι ίδιοι.
Τότε ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος που είναι δύσκολο να σπάσει… Χρειάζεται μεγάλη προσοχή εδώ και πάντοτε να θυμόμαστε το παραμύθι του Αισώπου «με το βοριά και τον ήλιο που παραβγήκαν στη δύναμη» και νίκησε ο ήλιος επειδή ήταν ήρεμος και γλυκός, ενώ ο βοριάς σε κάθε του απότομη προσπάθεια έφερνε το αντίθετο αποτέλεσμα…
Πιό πολλά θα πετύχουμε με το γλυκό τρόπο παρά με το αγρίεμα. Ξέρω πολλές γυναίκες που δεν διεκδικούν με φωνές το δίκιο και την άποψή τους αλλά έφτασαν στο σημείο μετά από καιρό, να ζητούν τη γνώμη τους πάντοτε οι άνδρες τους και συνήθως να την εφαρμόζουν… Αντίθετα, γνώρισα περιπτώσεις όπου οι σύζυγοι (γυναίκες) εφάρμοζαν σχολαστικά το «μία σου και μία μου!» με αποτέλεσμα να γίνεται το σπίτι πεδίο μάχης καθημερινά και στο τέλος να χωρίσουν κιόλας.
Πρέπει λοιπόν να δείχνουμε κατανόηση στο σύντροφό μας, όπως δείχνουμε και στα παιδιά μας που τα δικαιολογούμε όταν κάνουν ένα λάθος, επειδή τα αγαπάμε…
Οι διαφορές μέσα στο γάμο πρέπει να γίνουν αντικείμενο προσοχής και των δύο και όταν ενοχλούν να προσπαθεί ο καθένας να «τορνάρει» τις ανωμαλίες του για να πλησιάσει με τον άλλο. Αυτό δεν είναι ταπεινωτική υποχώρηση αλλά ωριμότητα χαρακτήρα, για το καλό και των δυο.
(π. Αντωνίου Ι. Στυλιανάκη, Ιατρού- Παιδοψυχιάτρου, «Αποκρίσεις σε υπεύθυνους γονείς»).

Ὁμιλία πρὸ τῆς χειροτονίας

Anthony Bloom (Metropolitan of Sourozh (1914- 2003))

Ὁμιλία τοῦ Μητροπολίτη Ἀντωνίου ποὺ δόθηκε κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἀκολουθίας τῆς προηγούμενης τῆς χειροτονίας του σὲ ἐπίσκοπο. (Ἡ χειροτονία ἔγινε στὶς 30 Νοεμβρίου 1957).


Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!


Ἐπίσκοποι, πατέρες καὶ ἀδελφοί!

Εἶχα κλονιστεῖ βαθύτατα ἀπὸ τὴν ἀπόφαση τοῦ Ἁγίου Πατριάρχη καὶ τῆς Ἁγίας Συνόδου νὰ μὲ διορίσουν ἐπίσκοπο τοῦ Σεργκέγιεβο. Τώρα ὅμως ἡ πάλη στὸ μυαλό μου ἔχει πάψει καὶ στέκομαι μπροστὰ σας ἔχοντας συγκεντρώσει τὶς σκέψεις μου καὶ ἐρευνήσει τὴ συνείδησή μου ἀπέναντι στὸ Θεό, ἕτοιμος νὰ σᾶς μεταδώσω μὲ εἰλικρίνεια ὅλες τὶς σκέψεις πού μοῦ γεμίζουν τὸ μυαλό.

Ἂν ὑπάκουα στὶς πρῶτες ὑποκινήσεις τῆς καρδιᾶς μου θὰ ζητοῦσα ἔλεος γιατί ὁλόκληρο τὸ εἶναι μου στρέφεται μὲ πόθο πρὸς τὴ σιωπὴ τῆς προσευχῆς καὶ τὴν ἀνωνυμότητα τῆς μοναστικῆς ὑπηρεσίας· καὶ ἔγινα ἕρμαιο τοῦ φόβου καὶ τῆς μιζέριας ὅταν, μὲ τὴ φωνὴ τῆς ἐκκλησίας, ὁ Χριστὸς μὲ πρόσταξε νὰ στρατευτῶ μαζὶ μὲ τοὺς μάρτυρες τῆς Ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιατί δὲν ὑπάρχει κάλεσμα πιὸ φοβερὸ καὶ πιὸ ὑπεύθυνο (Ἰω 20.21, Ματθ.10.16).

Ὅταν, πρὶν δεκατέσσερα χρόνια, ἐνῶ ἐξασκοῦσα ἀκόμα τὴν ἰατρική, ἔκανα τὴ μυστικὴ μοναχική μου συνθήκη ἀπέβλεπα σὲ κάτι τὸ ἡρωικό: προσευχή, νηστεία, ἀγρυπνίες, δυσκολίες. Ἡ ἀγάπη δὲ μοῦ φαινόταν ἕνα δύσκολο κατόρθωμα ἀλλὰ ἁπλῶς μία χαρὰ καὶ αὐτὴ ἡ ἴδια ἡ ζωὴ τῆς ψυχῆς. Τώρα ἔχω πιὰ μάθει πὼς δὲν ὑπάρχει πιὸ ἀλύγιστος νόμος ἀπὸ ἐκεῖνον τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, τῆς εὔσπλαχνης, μαρτυρικῆς ἀγάπης τῆς Ἁγίας Τριάδας, τῆς ἀγάπης τοῦ ἐλεήμονα Λυτρωτῆ ποὺ θυσιάζεται γιὰ χάρη ἐκείνων ποὺ ἔχουν φύγει μακριά Του, τῆς ἀγάπης τοῦ Καλοῦ Ποιμένα ποὺ δίνει τὴ ζωή Του γιὰ τὰ πρόβατά Του...

Μὲ εὐκολία καὶ χαρὰ πρόφερα τὶς ἀποτακτικὲς ὑποσχέσεις. Δὲν αἰσθανόμουν τίποτα ἄλλο ἐκτὸς ἀπὸ μία εἰλικρινῆ, χαρούμενη ἀγάπη γιὰ τὸ Χριστό. Μοῦ φαινόταν πὼς δὲν εἶχα τίποτα ν' ἀπαρνηθῶ μιὰ καὶ τίποτ' ἄλλο δὲν ποθοῦσα, γιὰ τίποτ' ἄλλο δὲν ἔψαχνε ἡ ψυχή μου ἐκτὸς ἀπὸ τὸ Θεό.

Ἔτσι εἶχα πραγματικὰ ἐκπλαγεῖ μὲ τὰ ἀποχαιρετιστήρια λόγια τοῦ πνευματικοῦ μου πατέρα, πὼς μοναχικὴ ζωὴ δὲν εἶναι τὰ ἀσκητικὰ κατορθώματα μὰ ἡ τέλεια ἀγάπη.

Σύντομα ὅμως ἡ ἐξάσκηση τῆς ἰατρικῆς μὲ τρόπο μοναχικὸ ἄρχισε νὰ μοῦ ἀποκαλύπτει τὸν μέχρι τότε ἄγνωστο πλοῦτο τῆς ἀγάπης: νὰ μὲ μυεῖ στὸ νόημα τῶν λόγων πού μοῦ εἶχαν εἰπωθεῖ καὶ νὰ μὲ ἕλκει στὴν ἱερωσύνη. «Ἔχεις ἐγκαταλείψει ὅλα ἐκεῖνα στὰ ὁποῖα δὲν ἔδινες σημασία» - ἡ συνείδησή μου συνεχῶς μὲ κέντριζε - «γιὰ χάρη τοῦ ἑνὸς ἐκείνου ποὺ ποθοῦσες· ἄφησες αὐτὸ ποὺ δὲ χρειαζόσουν γιὰ νὰ κερδίσεις αὐτὸ ποὺ ποθοῦσες. Ὅπως κι ὁ νέος στὸ Εὐαγγέλιο δὲ θέλεις νὰ θυσιάσεις τὰ πλούτη σου». Γεμάτος λύπη καὶ ἀβεβαιότητα διερωτήθηκα: «Τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;»...

Πατέρες καὶ ἀδελφοί, ἔγινα ἱερέας γιὰ νὰ βρεῖ ἡ μοναχικὴ συνθήκη μου τὸ ἀποκορύφωμά της, γιὰ νὰ μὴν ἀπομείνει τίποτα ἐντός μου ποὺ νὰ 'ναι δικό μου. Ἀπὸ τότε ἔχουν περάσει σχεδὸν δέκα χρόνια καὶ μόλις ποὺ ἀρχίζω νὰ καταλαβαίνω πὼς ἀκόμα δὲν μπῆκα στὸ δρόμο τοῦ Χριστοῦ, κι ὅμως ὁ Κύριος μὲ καλεῖ νὰ γίνω μία θυσία (Φιλιπ. 2.17, 2 Τιμ. 4.6), βάζει στοὺς ὤμους μου τὸ ὠμοφόριο, τὸ σύμβολο τοῦ χαμένου προβάτου ποὺ ὁ Καλὸς Ποιμένας πρέπει νὰ βρεῖ καὶ νὰ σώσει θυσιάζοντας τὴ ζωὴ του τὴν ἴδια, καὶ μοῦ δίνει τὸ σκῆπτρο, τὸ ταξιδιωτικὸ ραβδὶ τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ (Ἑβρ.11.13). Τὸ ἀδιανόητο γίνεται πραγματικότητα.

Ὅμως δὲν πιστεύω στὴν τύχη. Εἶμαι βαθειὰ πεπεισμένος πὼς ὁ ἴδιος ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς κυβερνᾶ τὴν ἐκκλησία Του, καὶ ἀπὸ τὴ νεότητά μου εἶχα γιὰ κανόνα (ὅσο εἶχα τὴ δύναμη καὶ τὴν πίστη) νὰ μὴ ζητῶ καὶ νὰ μὴν ἀρνοῦμαι ὁ,τιδήποτε, νὰ μὴ ζητῶ ἀπὸ τὸ Θεὸ οὔτε σταυρό, οὔτε παρηγοριὰ γι’ αὐτὸ καὶ σκύβω τὸ κεφάλι καὶ μὲ δέος μὰ χωρὶς ἀμφιβολία προσφέρω εὐχαριστίες μὲ σταθερὴ κι ἀκέρια τὴν καρδιὰ καὶ δέχομαι τὸ Σταυρὸ πού μοῦ δίνεται χωρὶς καμμιὰ ἀντιλογία..

Δὲ θὰ μιλήσω γιὰ τὴν ἀναξιότητά μου. Πιστεύω στὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ποὺ θεραπεύει τὴν ἀσθένεια καὶ συμπληρώνει τὶς ἐλλείψεις τῶν ἀνθρώπινων δυνάμεων. Γνωρίζω ἐπίσης ἀπὸ προσωπικὴ ἐμπειρία ὅτι «ἡ τοῦ Θεοῦ δύναμις ἐν ἀσθένειᾳ (μόνον) τελειοῦται» (2 Κορ 12.9) ἔτσι παρακαλῶ τὸν Παντοδύναμο νὰ μοῦ δώσει ὄχι δύναμη ἀλλὰ τὴν εὐλογημένη ἀσθένεια ποὺ γεννιέται στὴν ταπεινή, συντετριμμένη κι εὔσπλαχνη καρδιά· ἱκετεύω τὸ Θεὸ νὰ μοῦ δώσει τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ταπείνωση, τὰ μόνα σταθερὰ θεμέλια τῆς αἰώνιας ζωῆς, τὸ μοναδικὸ περιεχόμενο τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, τὴν πηγὴ τῆς Γνώσης, τῆς Σοφίας καὶ τῆς Σύνεσης.

Τὸ γνωρίζω πὼς δὲν εἶμαι ἄξιος τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς καὶ αὐτῆς τῆς παροδικῆς ζωῆς, πιστεύω ὅμως καὶ γνωρίζω μὲ βεβαιότητα πὼς ἐξ αἰτίας τῆς ἀπεριόριστης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν κόσμο θὰ δοθεῖ καὶ σ' ἐμένα ἡ δύναμη τῆς χάρης ποὺ ἀνήκει στὴν Ἐκκλησία ὡς σύνολο καὶ πὼς ὁ Θεὸς θὰ χαρίσει καὶ σ' ἐμένα τὸ «πάντα δύνασθαι», (Μαρ.9.23) τὸ νὰ κατορθώνω ὅ,τι Ἐκεῖνος διατάζει.

Δὲ βρίσκω λόγια ποὺ νὰ ἀναλογοῦν στὸ τρεμάμενο αἴσθημα ποὺ ξεχειλίζει ἀπὸ τὴν καρδιά μου ὅταν σκέφτομαι ὅτι ἡ σύνοδος τῶν Ρώσων Ἐπισκόπων ἔχει ἀποφασίσει τὴν εἰσδοχή μου στοὺς Ἀποστολικοὺς Κύκλους· ὅτι πιστεύει στὴν εἰλικρίνεια τῆς ἀγάπης μου γιὰ τὸ Θεό, τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν ὀρφανεμένο μας κόσμο· ὅτι μοῦ ἐμπιστεύεται τὸ Σταυρὸ «ὡς ἐπιθανατίῳ» (1 Κορ. 4.9)· ὅτι δὲν ἀμφέβαλε γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι κι ἐγὼ θὰ διάλεγα ν' ἀκολουθήσω τὸ παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Πρώτου Ποιμένα καὶ μαζί Του νὰ δώσω τη ζωή μου γιὰ χάρη τῶν προβάτων.

Θερμοπαρακαλῶ ἐσᾶς, τοὺς Ἐπισκόπους τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, νὰ παρακαλέσετε τὸ Θεὸ νὰ μοῦ δώσει τὴν ἀσθένεια ἐκείνη ποὺ εἶναι δεκτική τοῦ Θεοῦ, τὴν ἀγάπη Του, «νοῦν Χριστοῦ» (Φιλιπ. 2.5, 1 Κορ. 2.16), τὴν ταπείνωσή Του, πίστη μέχρι τέλους καὶ τέλεια ὑπακοὴ σ' Ἐκεῖνον μόνο. Πιστεύω πὼς μὲ τὶς προσευχὲς τοῦ Ἁγίου Πατριάρχη καὶ τῆς Μητρικῆς μου Ἐκκλησίας ὁ Κύριος δὲ θὰ μὲ ἐγκαταλείψει ἀλλὰ θὰ μοῦ ἐπιτρέψει νὰ Τὸν ὑπηρετήσω πεθαίνοντας γιὰ τὸ ἐγώ μου καὶ θὰ δώσει νὰ ἐλαττώνομαι καθημερινὰ ὥστε Ἐκεῖνος νὰ αὐξάνει, ὑποτάσσοντας στὸν Ἑαυτὸ Του συνεχῶς ὅλες τὶς δυνάμεις τῆς φύσης μου μέχρι ποὺ νὰ γίνουν τελείως δικές Του.

Ἡ καρδιά μου εἶναι γεμάτη μὲ βαθειὰ ἀγαλλίαση καὶ νιώθει εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸ Σεβασμιώτατο Ἐπίσκοπο Ἀπαμείας Ἰάκωβο ὁ oποῖος, ὡς ἀντιπρόσωπος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, σήμερα παίρνει μέρος στὸ διορισμό μου καὶ αὔριο στὴ χειροτονία μου. Εἴθε ἡ εὐλογία τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινούπολης, μητέρας ὅλων τῶν νέων μας Σλαυϊκῶν Ἐκκλησιῶν, νὰ μὲ σκεπάσει μὲ τὴν ἐπίθεση τῶν χεριῶν του καὶ εἴθε ἡ παρουσία του νὰ ἀποτελέσει ζωντανὴ μαρτυρία τῆς ἄφθορης ἑνότητας τῶν Ὀρθοδόξων στὴν Πίστη, τὰ Μυστήρια καὶ τὴν Ἀγάπη.

Πατέρες καὶ ἀδελφοί! Σπάνια ὁ Θεὸς δίνει ὁ Ἐπίσκοπος νὰ χειροτονεῖται, ὅπως ἐγώ, ἀνάμεσα στὸ ποίμνιό του. Ἐπιτρέψετέ μου νὰ ἀπευθυνθῶ καὶ στὰ πνευματικά μου παιδιὰ τὴν ὥρα αὐτὴ ποὺ εἶναι σημαντικὴ καὶ γιὰ ἐκεῖνα καὶ γιὰ μένα. Κατὰ τὰ χρόνια τῆς ποιμαντικῆς μου ὑπηρεσίας ἀνάμεσά σας ὁ Θεὸς μᾶς ἀξίωσε νὰ γίνουμε μία στενὴ καὶ ἀγαπημένη οἰκογένεια. Ἡ ἐπισκοπικὴ χάρη εἶναι ἐχέγγυο γιὰ μιὰ ἀκόμα πιὸ βαθειὰ καὶ πιὸ ἀληθινὴ ἑνότητα διότι ἡ χάρη αὐτὴ εἶναι πρῶτα ἀπ' ὅλα χάρη καθοδήγησης καὶ πνευματικῆς πατρότητας. Ἂς εὐχαριστήσουμε τὸν Κύριο! Κι ἂς ἀγαπήσουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο πιὸ ἀληθινά, πιὸ ζωντανὰ καὶ πιὸ δραστικά. Ἂς ἑνωθοῦμε μὲ τὸ Χριστὸ μέσα στὴν ἀγάπη καὶ μέσω τῆς ἀγάπης καὶ μὲ τὴν ἀγάπη Ἐκείνου ποὺ τίποτα δὲ σπάζει ἂς ἀγαπήσουμε τὸν κόσμο τοῦτο γιὰ τὸν ὁποῖο θυσιάστηκε. Ἂς ἀγαπήσουμε τὸν καθε ἄνθρωπο μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ποὺ ὁ Χριστὸς ἀγαπᾶ ἐκεῖνον καὶ ἐμᾶς (Φιλιπ. 1.8). Ἂς μποῦμε στὴ ζωὴ σὰν μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ μὲ νέα ἐλπίδα καὶ ἀνανεωμένες δυνάμεις. Εἴθε νὰ εἰσάγουμε στὸν κρύο, ὀρφανὸ κόσμο τὸν πυρσὸ τῆς ἀκαταμάχητής μας χαρᾶς ὥστε ἡ κάθε ψυχὴ ν' ἀναγαλλιάσει, ὁ κάθε φόβος νὰ διαλυθεῖ, τὸ μίσος νὰ ἐξαλειφτεῖ καὶ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ νὰ φωτίσει ἀκόμα καὶ ἐκείνους ποὺ πλανιοῦνται στὸ σκοτάδι ὥστε μὲ μιὰ καρδιὰ καὶ μ' ἕνα νοῦ ὅλοι χωρὶς ἐξαίρεση νὰ ὑψώσουμε θριαμβευτικὸ ὕμνο πρὸς τὸ Θεό.

Αὐτὲς εἶναι οἱ σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματα μὲ τὰ ὁποῖα στέκομαι μπροστὰ στὴν ἁγιότητά σας σήμερα. Θυμᾶμαι τὴν προειδοποίηση τοῦ Κυρίου ὅτι «ἐκ τῶν λόγων σου δικαιωθήσῃ καὶ ἐκ τῶν λόγων σου καταδικασθήσῃ» (Ματθ. 12.37), ἀλλὰ πιστεύω ὅτι μὲ τὶς προσευχές σας, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ὑποστήριξή σας ὁ Κύριος θὰ φέρει σὲ πέρας τὸ καλὸ ποὺ ὁ ἴδιος ἔχει ἐμπνεύσει (Φιλιπ. 2.13), θὰ συγχωρέσει τὴν ἄγνοιά μου καὶ τὶς ἐλλείψεις τῶν λόγων μου, θὰ ἑνώνει ὅλους μας καὶ θὰ εἶναι Ἐκεῖνος μόνος Ποιμένας μας καὶ κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἀμήν.

Ἀθεΐα ἡ σιωπή γιὰ τὴν πίστη

Σάκκος Στέργιος (Ὁμότιμος καθηγητὴς τοῦ ΑΠΘ)

Εἶναι γεγονός ὅτι ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος δέν πολυενδιαφέρεται γιά τά πνευματικά καί μάλιστα γιά τά δογματικά θέματα, πού ἀποτελοῦν τό θεμέλιο καί τήν πηγή τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί τῆς σωτηρίας. Ἡ σημερινή κουλτούρα καί γενικότερα ἡ περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα ὄχι μόνο εὐνοεῖ μιά τέτοια νοοτροπία ἀλλά καί ἐξωθεῖ σ᾿ αὐτήν. Ἄλλωστε τό στίγμα τοῦ «φονταμενταλισμοῦ» καί ἡ μομφή τῆς μισαλλοδοξίας συνοδεύουν ἀνεξέλεγκτα κάθε προσπάθεια γιά τήν διατήρηση τῶν παραδεδομένων ἀξιῶν πού ἀποτελοῦν τά θεμέλια τοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς πνευματικῆς μας οἰκοδομῆς.


Κάτω ἀπό ὅλες αὐτές τίς ἔμμεσες πιέσεις ὁ σημερινός ὀρθόδοξος χριστιανός ἀβασάνιστα ἀποδέχεται τά δελεαστικά κηρύγματα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, αὐτοῦ τοῦ ὁδοστρωτήρα καί ἰσοπεδωτῆ τῶν δογμάτων, καί περνᾶ στά «ψιλά γράμματα» τίς δογματικές διαφορές. Ὡστόσο, εἶναι λάθος καί παράπτωμα πνευματικό νά ἀδιαφοροῦμε γιά τά δόγματα• νά τά θεωροῦμε σχολαστική ἐνασχόληση τῶν θεολόγων, ἀνούσιο καί ἐνοχλητικό πονοκέφαλο γιά μᾶς τούς «ἁπλούς χριστιανούς».


Τήν θεμελιακή σημασία τοῦ δόγματος καί τήν στενή σχέση του μέ τήν καθημερινή μας ζωή ἐκφράζει ἡ Ἐκκλησία μας ποικιλοτρόπως, ἀκόμη καί μέ τήν διάταξη τῶν πέντε πρώτων Κυριακῶν τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, στήν ὁποία ἤδη εἰσερχόμαστε τόν μήνα αὐτό. Οἱ δύο πρῶτες Κυριακές, τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, διατρανώνουν τό ὀρθόδοξο δόγμα καί τήν κυριαρχία του ἀπό τά χρόνια τῆς εἰκονομαχίας μέχρι τόν καιρό τῶν παπικῶν αὐθαιρεσιῶν. Ἡ τέταρτη Κυριακή καί ἡ πέμπτη, ὅπου προβάλλονται ἀντίστοιχα οἱ μορφές τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, «δοτοῦ τῷ Κυρίῳ ἐκ κοιλίας μητρός», καί τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, ἐξαγνισμένης μέ τήν συγκλονιστική της μετάνοια καί μέ τό αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, παρουσιάζουν τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Κι ἀνάμεσα στίς δύο δυάδες, ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, δείχνει πῶς ὁ σταυρός, σύμβολο καί χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς Ὀρθοδοξίας, συμπλέκει καί ἑνώνει τό δόγμα μέ τήν ζωή, τήν ἀγάπη μέ τήν ἀλήθεια. Τό κατακόρυφο δοκάρι του ἑνώνει τόν οὐρανό μέ τήν γῆ ἀποκαλύπτοντας τήν μοναδική ἀλήθεια, τήν πίστη πού ἑνώνει τόν ἄνθρωπο μέ τόν Θεό• τό ὁριζόντιο συνάζει ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς ἐφαρμόζοντας τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ἄν εἶναι ἀδύνατο νά σταθεῖ ὁ σταυρός χωρίς τό κατακόρυφο δοκάρι του, εἶναι ἐξίσου ἀκατόρθωτο νά ὑπάρξει στόν κόσμο ἀγάπη πραγματική χωρίς πίστη ἀληθινή.


Παράγγελμα καί ἀπαίτηση τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ διαφύλαξη τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἀπό κάθε παραχάραξη καί μάλιστα ἀπό τήν παπική κακοδοξία, τήν τόσο ἔντονη στίς μέρες μας. Αὐτό ἐπισημαίνουν πατέρες καί διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στούς ἕνδεκα αἰῶνες πού μεσολάβησαν ἀπό τήν ἀπόσχιση τῶν παπικῶν μέχρι σήμερα. Χωρίς ἐμπάθεια καί κακία ἀλλά μέ σεμνότητα καί παρρησία καταδικάζουν τήν παπική αἵρεση. Ἔχω γράψει γι᾿ αὐτό παλαιότερα. Ἐδῶ θά σταθῶ μόνο στό ὄνομα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.


Μέ σθένος ὁ Παλαμᾶς ξεσκέπασε τόν φιλοπαπικό θεολόγο Βαρλαάμ τόν Καλαβρό, ἕνα εἶδος οὐνίτη ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. Φαινόταν δεινός θεολόγος ὁ Βαρλαάμ. Εἶχε θαμπώσει καί εἶχε καταστήσει θαυμαστές του διακεκριμένους θεολόγους τῆς Ἀνατολῆς. Κατόρθωσε μάλιστα νά ἀναλάβει αὐτός τή διαχείριση τῶν συζητήσεων μέ τήν παπική Δύση κι ἐνῶ προωθοῦσε τά παπικά συμφέροντα, εἶχε κερδίσει τήν συμπάθεια ἀκόμη καί τοῦ αὐτοκράτορα καί αὐτοῦ τοῦ Πατριάρχη. Δέν ἦταν λίγοι οὔτε ἄσημοι ἐκεῖνοι πού ἐπηρεασμένοι ἀπό τόν Βαρλαάμ στράφηκαν ἐναντίον τοῦ ἁγίου Γρηγορίου. Ἀσυμβίβαστος καί ἀκαταγώνιστος ἐκεῖνος, καταδικάζει ἔντονα τήν «ἔκφυλον προσθήκην» τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ. Ἀποδοκιμάζει τίς παπικές κακοδοξίες καί καλεῖ ὅλους τούς πιστούς νά ἐπαγρυπνοῦν στά θέματα τῆς πίστεως. Δέν δικαιολογεῖται ἀδιαφορία ἤ σιωπή ὅταν «πίστις τό κινδυνευόμενον». Ἡ σιγή, λέγει, σέ θέματα πίστεως εἶναι τρίτο εἶδος ἀθεΐας μετά ἀπό τήν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καί τήν ἀπόρριψη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ποιά ἀπήχηση εἶχε στήν ζωή καί παράδοση τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀγώνας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου φαίνεται ἀπό τό γεγονός ὅτι, ὅπως ἤδη ἀνέφερα, ἡ Ἐκκλησία θέσπισε νά τιμᾶται ἡ μνήμη του ὄχι μόνο κατά τήν ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του, 14 Νοεμβρίου, ἀλλά καί κατά τήν δεύτερη Κυριακή τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Κι ἐνῶ τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, μέ τήν ἀναστήλωση τῶν ἁγίων εἰκόνων ἡ Ἐκκλησία πανηγυρίζει τήν νίκη της ἐναντίον τῶν αἱρέσεων τῶν ὀκτώ πρώτων αἰώνων, τήν Κυριακή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ γιορτάζει τήν κατατρόπωση τῆς αἱρέσεως τοῦ παπισμοῦ, πού πάσχισε νά στηλώσει τήν εἰκόνα τοῦ πάπα-πλανητάρχη. Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι τήν μεγάλη αὐτή ἡμέρα δέν τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία κάποιον ἀπό τούς ἀρχαίους μεγάλους πατέρες καί θεολόγους της, ὅπως Μ. Ἀθανάσιο, Μ. Βασίλειο, Γρηγόριο Θεολόγο κ.ἄ., διότι στήν δική τους ἐποχή δέν εἶχε ἀποσκιρτήσει ἀκόμη ἡ Δύση, ἀνῆκε στήν μία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἀργότερα οἱ παπικοί προσπαθώντας νά στηρίξουν τό θεμελιῶδες καί κυρίαρχο δόγμα τους περί πρωτείου τοῦ πάπα, πού πρόβαλε σάν ἀθεμελίωτος ἑτοιμόρροπος μιναρές, προσκόλλησαν σ᾿ αὐτό σάν ἀντερείσματα ἕναν ὁλόκληρο «ἀστερισμό» αἱρετικῶν δογμάτων. Ἔτσι ἀποστασιοποιήθηκαν καί ἀποκόπηκαν ἀπό τήν Ὀρθοδοξία.


Τιμᾶται, λοιπόν, ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς ὡς ἐκφραστής καί ἐνσαρκωτής τῆς Ὀρθοδοξίας, διότι κατατρόπωσε τόν παπισμό, πού ἐκείνη τήν ἐποχή εἶχε ἤδη διαμορφώσει τίς αἱρετικές του πλάνες. Μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἔμμεσα ὁ Παλαμᾶς καταδίκασε καί κατατρόπωσε καί τίς πολυάριθμες• παραφυάδες τοῦ προτεσταντισμοῦ, ὁ ὁποῖος ὡς ἀντίδραση πρός τόν παπισμό ἀναφάνηκε στό προσκήνιο τῆς ἱστορίας. Ἄν θέλουμε, λοιπόν, σήμερα νά ἀναγνωρίζουμε στόν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ καί γενικά στούς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τήν θέση πού τούς ἀνήκει, ὀφείλουμε νά κρατοῦμε καί νά διακηρύττουμε τήν δική τους πίστη. Μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία κρατᾶ ἀκέραια καί ἀνόθευτη τήν διδασκαλία καί τόν τρόπο τῆς σωτηρίας. Τά ἄλλα χριστιανικά συστήματα καί οἱ ἄλλες λεγόμενες χριστιανικές ὁμολογίες ὅσο ποσοστό ἀλήθειας καί ἄν διατηροῦν, ἐφόσον δέν συνδέονται ὀργανικά μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, εἶναι πλάνες. Ἀδικοῦμε τήν Ὀρθοδοξία καί προσβάλλουμε τήν ἀλήθεια ὅταν ἀνομάζουμε «ἀδελφές Ἐκκλησίες» τίς ποικιλώνυμες χριστιανικές ὁμολογίες. Ἀλλά καί τούς ἴδιους τούς αἱρετικούς βλάπτουμε καί ἀδικοῦμε ὅταν τούς δημιουργοῦμε τήν ἐντύπωση ὅτι βρίσκονται στήν ἀλήθεια, ἐνῶ εἶναι ἐκτός Ὀρθοδοξίας.


Ἐπίκαιρο καί διαχρονικό τό μήνυμα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἠχεῖ ὡς ἐγερτήριο σάλπισμα ἐπισημαίνοντας τά τρία εἴδη ἀθεΐας πού μᾶς ἀπειλοῦν καί σήμερα:


Εἶναι ἀθεΐα νά ἀρνεῖσαι τόν Θεό. Ἀθεΐα νά μήν πιστεύεις ὀρθόδοξα τόν Ἰησοῦ Χριστό, νά εἶσαι αἱρετικός. Ἀθεΐα νά εἶσαι ὀρθόδοξος καί νά μήν ἀγωνίζεσαι γιά τά ὀρθόδοξα δόγματα.