Ο ΑΓΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ «Μπρὸς λοιπὸν στὴ θαυμαστὴ προσωπικότητα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἡ Ἐκκλησία μας διὰ τῶν ὑμνογράφων νιώθει τὴν ἀνεπάρκεια ἐπακριβοῦς ἐξυμνήσεως τῶν ἀγώνων καὶ τῶν τιμῶν ποὺ ἀπολαμβάνει ὁ ἅγιος ἐν οὐρανοῖς»

Ο ΑΓΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Ο ΜΥΡΟΒΛΗΤΗΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ
(26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ)

Tοῦ π. Γ. Δορμπαράκη 

.          «Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἔζησε ἐπὶ τῶν βασιλέων Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ. Καταγόταν ἀπὸ τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης, ἦταν εὐσεβὴς χριστιανὸς ἤδη ἀπὸ τοὺς γονεῖς του καὶ διδάσκαλος τῆς πίστεως στὸν Χριστό. Ὅταν ἦλθε ὁ Μαξιμιανὸς στὴ Θεσσαλονίκη, συνελήφθη ὁ ἅγιος ὡς πολὺ γνωστὸς γιὰ τὴν εὐσέβειά του χριστιανός. Ὁ βασιλιὰς ὑπερηφανευόταν  γιὰ κάποιον ἄνδρα του, Λυαῖο στὸ ὄνομα, ὁ ὁποῖος ἦταν τεράστιος στὸ σῶμα καὶ μὲ φοβερὴ δύναμη,  καὶ παρακινοῦσε ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς χώρας νὰ βγοῦν καὶ νὰ τὸν ἀντιμετωπίσουν σὲ μάχη. Κάποιος νεαρός, Χριστιανὸς στὴν πίστη, ὀνόματι Νέστωρ, προσῆλθε στὸν ἅγιο Δημήτριο, ποὺ ἦταν φυλακισμένος, καὶ τοῦ εἶπε: Δοῦλε τοῦ Θεοῦ, θέλω νὰ παλέψω μὲ τὸν Λυαῖο, προσευχήσου γιὰ μένα. Αὐτὸς δέ, ἀφοῦ σφράγισε μὲ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ τὸ μέτωπο τοῦ Νέστορα, τοῦ λέγει: «Καὶ τὸν Λυαῖο θὰ νικήσεις καὶ ὑπὲρ τοῦ Χριστοῦ θὰ μαρτυρήσεις». Πῆρε θάρρος ὁ Νέστωρ ἀπὸ τὰ λόγια αὐτὰ καὶ ἀντιμετώπισε τὸν Λυαῖο, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ τὸν σκοτώσει, ταπεινώνοντας τὴν ἀλαζονεία του. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ βασιλιὰς ντροπιάστηκε, κι ὅταν ἐρεύνησε καὶ ἔμαθε ὅτι αἴτιος τῆς σφαγῆς τοῦ Λυαίου ἦταν ὁ Δημήτριος, διέταξε νὰ πᾶνε πρῶτα  στρατιῶτες στὴ φυλακή του καὶ μὲ λόγχες νὰ τοῦ κατατρυπήσουν τὴν πλευρά. Μόλις ἔγινε αὐτό, ἀμέσως ὁ ἅγιος ἄφησε τὴν ψυχή του, ἐνῶ ἀπὸ τότε ἄρχισε νὰ κάνει πολλὰ καὶ παράδοξα θαύματα καὶ ἰάσεις. Ἔπειτα, μὲ τὴ διαταγὴ τοῦ βασιλιᾶ πάλι, ἔκοψαν τὴν κεφαλὴ τοῦ ἁγίου Νέστορα».
.          Ἀπορία, ἔκπληξη, θάμβος, δοξολογία, πλησμονὴ θείου ἔρωτα! Οἱ πρῶτες ἐντυπώσεις ποὺ ἀποκομίζει κανεὶς ἐρχόμενος σ’  ἐπαφὴ μὲ τοὺς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ τὸν μεγαλομάρτυρα, μυροβλήτη, θαυματουργὸ ἅγιο Δημήτριο. Εἶναι τόσος ὁ πνευματικὸς πλοῦτος τοῦ ἁγίου, ὥστε δὲν ἄρκεσε ὁ ὑμνογράφος Θεοφάνης μὲ τὸν κανόνα του, γιὰ νὰ ὑμνολογήσει τὴν ὅλη βιωτὴ τοῦ Δημητρίου, ἀλλὰ ἐπιστρατεύτηκε καὶ ὁ ἅγιος Φιλόθεος, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος  καὶ μὲ δεύτερο κανόνα ἐπικεντρώνει κυρίως τὴν προσοχή μας στὴ μυροβολία τοῦ ἁγίου.  «Ὁ δεύτερος κανών, ὑπόθεσιν ἔχων ἐγκωμίων ὁμοῦ καὶ δεήσεως τὸ ἱερὸν αὐτοῦ μύρον», κατὰ τὸ διευκρινιστικὸ σημείωμα τοῦ κανόνα αὐτοῦ. Μπρὸς λοιπὸν στὴ θαυμαστὴ προσωπικότητα τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ἡ Ἐκκλησία μας διὰ τῶν ὑμνογράφων νιώθει τὴν ἀνεπάρκεια ἐπακριβοῦς ἐξυμνήσεως τῶν ἀγώνων καὶ τῶν τιμῶν ποὺ ἀπολαμβάνει ὁ ἅγιος ἐν οὐρανοῖς.«Νοῦς οὐκ ἑξαρκεῖ καὶ λόγος ἀνθρώπινος ἐκδιηγήσασθαι τὰς ὑπερφυεῖς τιμᾶς καὶ δόξας, Μάρτυς, ἅσπερ ἀπείληφας». (Ὁ νοῦς καὶ ὁ ἀνθρώπινος λόγος δὲν ἑξαρκοῦν, Μάρτυς, γιὰ νὰ διηγηθοῦν τὶς ὑπερφυσικὲς τιμὲς καὶ δόξες, τὶς ὁποῖες ἔχεις λάβει).
.          Καὶ δικαίως. Πῶς νὰ ἐξυμνηθεῖ σωστὰ καὶ μὲ ἀκρίβεια, ἐκεῖνος ποῦ συμβασιλεύει πιὰ μὲ τὸν Κύριό του παντός; Ντυμένος τὸ πορφυρὸ ροῦχο τοῦ βασιλιᾶ, λόγω τῶν μαρτυρικῶν αἱμάτων του, κρατώντας στὰ χέρια ἀντὶ σκήπτρου τὸν σταυρό, συμβασιλεύει πράγματι μὲ τὸν Χριστό. «Ὡς πορφυρίδι κεκοσμημένος τῷ σῶ αἵματι, ἔχων ἀντὶ σκήπτρου, ἔνδοξε, τὸν Σταυρόν, τῷ Χριστῷ συμβασιλεύεις νῦν».  Ποιὸ ἐγκώμιο μπορεῖ νὰ εἶναι ὑψηλότερο καὶ μεγαλύτερο ἀπὸ αὐτό; Κατὰ συνέπεια, οἱ ὕμνοι τονίζουν ὅτι ἡ ἑορτὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου δὲν ἔχει τοπικὸ χαρακτήρα, ἀλλὰ παγκόσμιο. Κι ἡ παγκοσμιότητα αὐτὴ δὲν ἀναφέρεται στὸν κόσμο μόνον τοῦτο, στοὺς πιστοὺς δηλαδὴ ὅλου τοῦ κόσμου, ἀλλὰ καὶ στοὺς ἴδιους τους ἀγγέλους. «Σήμερον συγκαλεῖται ἠμᾶς τοῦ ἀθλοφόρου ἡ παγκόσμιος πανήγυρις». «Ἐν οὐρανῷ καὶ ἐν γῇ, ἀγαλλίαμα σήμερον, ἐν τῇ μνήμῃ ηὔγασται Δημητρίου τοῦ Μάρτυρος ἐκ τῶν Ἀγγέλων ἐπαίνοις στέφεται, καὶ ἐξ ἀνθρώπων ἄσματα δέχεται». (Στὸν οὐρανὸ καὶ στὴ γῆ σήμερα φάνηκε ὡς φῶς ἀγαλλιάσεως ἡ μνήμη Δημητρίου τοῦ Μάρτυρος. Οἱ ἄγγελοι τὸν στεφανώνουν μὲ ἐπαίνους καὶ οἱ ἄνθρωποι τὸν δοξολογοῦν μὲ ἄσματα).
.          Ἐκεῖ ποὺ ὁ λυρισμὸς φθάνει στὸ ἀπώγειό του εἶναι μὲ τὸν κανόνα τοῦ ἁγίου Φιλοθέου, ὁ ὁποῖος τονίζει, ὅπως εἴπαμε, τὴ μυροβολία τοῦ ἁγίου. Οἱ εἰκόνες ποὺ ἐπιστρατεύει μᾶς ἐκπλήσσουν, φανερώνοντας καὶ τὸ μεγαλεῖο τοῦ ἴδιου, νηπτικοῦ καὶ ἀσκητικοῦ Πατέρα κατὰ τὰ ἄλλα, ὡς σπουδαίου ποιητῆ. Πῶς ἑρμηνεύει καταρχὰς τὴ μυροβολία τοῦ μεγαλομάρτυρα; «Ὥριμον ὡς βότρυν σὲ μάκαρ Χριστός, θείας ἐξ ἀμπέλου δρεψάμενος, ἐναποθλίβει, Μαρτυρίου τοῖς ληνοῖς τὸ καταρρεύσαν γλεῦκος δέ, μύρου θείαν βρύσιν εἰργάσατο». (Μακάριε Δημήτριε, ὁ Χριστὸς σὲ μάζεψε σὰν ὥριμο σταφύλι ἀπὸ τὸ θεϊκὸ ἀμπέλι. Καὶ σὲ συνθλίβει στὸ πατητήρι τοῦ Μαρτυρίου. Τὸ γλεῦκος, ὁ χυμὸς ποὺ ἔρρευσε, τὸ ἔκανε θεϊκὴ βρύση τοῦ μύρου). Κι ἀλλοῦ μὲ ἄλλη εἰκόνα: «Ὁ μέγας ἐν μάρτυσι, Δημήτριος, τοῖς αἵμασιν ἱδρώτας κεράσας τῶν ἀγώνων, μύρον τὸ θεῖον ἠμὶν ἐσκεύασε, πυρὶ τῷ τοῦ Πνεύματος, καλῶς ἐψήσας τὸ φάρμακον, εἰς ψυχῶν καινὴν κάθαρσιν». (Ὁ μέγας μεταξὺ τῶν μαρτύρων Δημήτριος, ἀφοῦ ἀνάμειξε τοὺς πνευματικοὺς ἱδρῶτες μὲ τὰ αἵματα τῶν ἀγώνων του καὶ ἔψησε καλὰ τὸ φάρμακο μὲ τὴ φωτιὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἑτοίμασε πρὸς χάρη μας τὸ θεϊκὸ μύρο, γιὰ νέα κάθαρση [μετὰ τὴν κάθαρση βεβαίως τοῦ βαπτίσματος] τῶν ψυχῶν μας). Δὲν εἶναι μόνον ὅμως ὁ ἅγιος Φιλόθεος, ὁ ὁποῖος δοξολογεῖ τὸν Κύριο γιὰ τὴ δωρεὰ τοῦ μύρου τοῦ ἁγίου, τὸ ὁποῖο θεραπεύει τὶς ψυχὲς καὶ τὰ σώματα τῶν πιστῶν. Εἶναι καὶ ἄλλος ὑμνογράφος, ὁ Γερμανός, ὁ ὁποῖος καὶ αὐτὸς προβαίνει σὲ ἕναν παραλληλισμὸ σπουδαίας ποιητικῆς συλλήψεως, προκειμένου νὰ ἐξηγήσει τὴ χάρη τῆς μυροβολίας τοῦ Δημητρίου καὶ τὴν ἐνέργεια ἔτσι τῶν θαυμάτων του: «Λογχευθεὶς τὴν πλευράν, τὴν ἀκήρατόν σου, πανσεβάσμιε Δημήτριε, μιμούμενος τὸν ἐπὶ ξύλου τανυσθέντα, εἰς σωτηρίαν παντὸς τοῦ κόσμου, τῶν θαυμάτων εἴληφας τὴν ἐνέργειαν, ἀνθρώποις παρέχων τὰς ἰάσεις ἀφθόνως». (Ἀφοῦ λογχεύτηκες στὴν σεβάσμια καὶ ἁγνὴ πλευρά σου,  πανσεβάσμιε Δημήτριε, μιμούμενος τὸν Κύριο ποὺ καὶ Αὐτὸς κρεμάστηκε στὸν Σταυρὸ καὶ λογχεύτηκε στὴν πλευρὰ γιὰ τὴ σωτηρία ὅλου του κόσμου, ἔλαβες τὴν ἐνέργεια τῶν θαυμάτων, παρέχοντας τὶς ἰάσεις ἀφθόνως).
.          Ποιά ἡ αἰτία ὅμως τῆς καταπλήσσουσας προσωπικότητας τοῦ ἁγίου Δημητρίου καὶ τῶν θαυμαστῶν δωρεῶν ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Κύριος; Τίποτε περισσότερο ἀπὸ τὴν ὑπακοή του στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ προτεραιότητα τοῦ ἁγίου Δημητρίου σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς του καὶ κατὰ τὸ μαρτύριό του ἦταν νὰ εὐαρεστεῖ τὸν Κύριο, φανερώνοντας ἔτσι ὅτι ὑπεράνω ὅλων λειτουργοῦσε γι’ αὐτὸν ἡ ἀγάπη Ἐκείνου, ἔστω καὶ μὲ θυσία τῆς ζωῆς του. «Βασιλεῖ τῶν αἰώνων εὐαρεστῶν, βασιλέως ἀνόμου πᾶσαν βουλὴν ἐξέκλινας, ἔνδοξε, καὶ γλυπτοῖς οὐκ ἐπέθυσας διὰ τοῦτο θῦμα σαὐτὸν προσενήνοχας, τῷ τυθέντι Λόγῳ, ἀθλήσας στερρότατα». (Θέλοντας νὰ εὐαρεστεῖς τὸν Βασιλέα τῶν αἰώνων Χριστό, ἀπομακρύνθηκες ἀπὸ κάθε θέλημα τοῦ ἄνομου βασιλιᾶ, ἔνδοξε, καὶ δὲν θυσίασες στὰ εἴδωλα. Γι’  αὐτὸ προσέφερες τὸν ἑαυτό σου ὡς θύμα στὸν Υἱὸ καὶ Λόγο τοῦ Θεοῦ, ποὺ θυσιάστηκε  γιὰ ἐμᾶς, μὲ τὴν ἄθλησή σου τὴν ἀκλόνητη). Κι ὅπως εἴπαμε: ἐκεῖνο ποὺ κινοῦσε τὸν ἅγιο Δημήτριο στὸ νὰ ἐπιλέγει πάντοτε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἦταν ὁ σφοδρὴ σὰν φωτιὰ ἀγάπη του στὸν Κύριο: «τῷ θείῳ πόθῳ τὸν νοῦν πυρπολούμενος». «Πῦρ πόθου θεϊκοῦ ἐν καρδίᾳ δεξάμενος».
.          Κι εἶναι πράγματι ἡ βασικότερη ἀλήθεια γιὰ ὅλους τους ἁγίους μας: δὲν μπορεῖ νὰ κατανοηθεῖ ἡ θαυμαστὴ ζωή τους, ὅπως τοῦ μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, χωρὶς τὴν κινητήρια αὐτὴ δύναμη, τῆς μεγάλης ἀγάπης πρὸς τὸν Κύριο. Εἶναι τόσο καίριας σημασίας τοῦτο, ὥστε ὁ ὑμνογράφος ἅγιος Φιλόθεος, προκειμένου νὰ ἀποδώσει αὐτὴν τὴν ἀγάπη τοῦ Δημητρίου, δανείζεται εἰκόνες καὶ σχήματα απο το περίφημο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τὸ «Ἆσμα Ἀσμάτων». Ὅπως δηλαδὴ ἐκεῖ, ἡ νύμφη ψυχή, πυρπολουμένη ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Νυμφίο Χριστό, Τὸν κυνηγᾶ καὶ ἐκφράζει μὲ ἐρωτικοὺς στεναγμοὺς τὴν ἀγάπη της, ὅπως καὶ τὸ ἀντίστροφο, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ἐδῶ μὲ τὸν ἅγιο: διαμείβεται διάλογος αὐτοῦ μὲ τὸν Χριστό, ποὺ φανερώνει τὸν βαθὺ ἔρωτα τοῦ ἁγίου πρὸς Ἐκεῖνον, ὅπως καὶ Ἐκείνου πρὸς τὸν ἅγιο:  «Ποῦ μένεις, Νυμφίε μου; Ποῦ τὴν σκηνήν σου ἐν μεσημβρία κατέπηξας; Ὁ στεφανίτης ἀνεβόα τῷ Χριστῷ». (Ποῦ μένεις, νυμφίε μου; Ποῦ ἔφτιαξες τὴ σκηνή σου; Φώναζε στὸν Χριστὸ ὁ στεφανωμένος μάρτυρας). «Ἀνάστα, δεῦρο πλησίον μου, ψυχὴ τοῦ Δημητρίου προσφθέγγεται νυμφίος Χριστός οἶκον τοῦ νάρδου εἰσέλθωμεν, καὶ τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου μου μεταλάβωμεν». (Σήκω, ἔλα κοντά μου, λέει ὁ νυμφίος Χριστός, στὴν ψυχὴ τοῦ Δημητρίου. Ἂς μποῦμε στὸ σπίτι τοῦ μύρου, καὶ ἂς μεταλάβουμε τὴν ὀσμὴ τοῦ μύρου μου). «Ἐγὼ φησὶν ὁ ἐρώμενος, ἐγώ, Νυμφίε, σπεύδω ὀπίσω σου ὀσμὴ γὰρ μύρων σου, πάντων τῶν μύρων ὑπέρκειται, ἤτις ἡμῶν τὸ αἷμα μῦρον εἰργάσατο». (Ἐγὼ λέει ὁ ἀγαπώμενος, ἐγώ, Νυμφίε, τρέχω πίσω σου. Διότι ἡ ὀσμὴ τῶν μύρων σου εἶναι μεγαλύτερη ἀπὸ ὅλα τὰ μύρα. Κι αὐτὴ ἡ ὀσμή σου ἔκανε τὸ αἷμα μου μύρο).
.          Ἕνα πιὰ ἀπομένει: νὰ παρακαλέσουμε τὸν ἅγιο μεγαλομάρτυρα νὰ μᾶς ἐπισκεφθεῖ μὲ συμπάθεια. Καὶ νὰ μᾶς βοηθήσει, πρεσβεύοντας στὸν Κύριο, ὥστε νὰ σωθοῦμε ἀπὸ ὅλα τὰ δεινὰ ποὺ περνᾶμε ὡς ἄνθρωποι καὶ ἔθνος, ἀπὸ τὶς ἀπειλὲς τῶν συγχρόνων τυράννων, ὅπως καὶ ἀπὸ κάθε ἀπειλὴ αἱρετικῶν. «Δεῦρο, μάρτυς Χριστοῦ, πρὸς ἡμᾶς, σοῦ δεομένους συμπαθοῦς ἐπισκέψεως καὶ ρῦσαι κεκακωμένους, τυραννικαῖς ἀπειλαῖς, δεινῇ μανίᾳ τῆς αἱρέσεως». (Ἔλα, μάρτυς τοῦ Χριστοῦ, σέ μᾶς, ποὺ ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ τὴ συμπαθῆ ἐπίσκεψή σου. Καὶ σῶσε μας, ποὺ πληγωνόμαστε ἀπὸ τὶς ἀπειλὲς τῶν τυράννων καὶ ἀπὸ τὴ φοβερὴ μανία τῆς αἱρέσεως).

πηγή