Ο δαίμονας της κοσμικής εξουσίας

«Ο Θρίαμβος του Θανάτου», έργο του Πήτερ Μπρύγκελ του Πρεσβύτερου, 1562. 

«Όχι η ανάγκη, όχι η επιθυμία – Όχι! Η αγάπη προς την δύναμη είναι ο δαίμονας των ανθρώπων. Τους δίνει τα πάντα, υγεία, τροφή, κατοικία, ψυχαγωγία – αυτοί είναι και παραμένουν δυστυχισμένοι και παράξενοι: γιατί ο δαίμονας περιμένει και περιμένει και θέλει να είναι ικανοποιημένος. Πάρτε τους όλα και ικανοποίησε τούτον: έτσι είναι σχεδόν ευτυχισμένοι – τόσο ευτυχισμένοι όσο είναι δυνατό να είναι άνθρωποι και δαίμονες. Όμως γιατί το λέω πάλι τούτο; Ο Λούθηρος το έχει ήδη πει, και καλύτερα από μένα, στους στίχους: ‘Πάρτε μας το σώμα, το κτήμα, την τιμή, το παιδί και τη γυναίκα: δεν πειράζει – το βασίλειο ωστόσο πρέπει να μείνει σε μας! Ναι, ναι! Το βασίλειο!’» 
Φρειδερίκου Νίτσε, «Ροδαυγή», εκδόσεις Λαδιά, αφορισμός 262, σελ. 170

Ο πρόλογος του βιβλίου, από το οποίο αλιεύθηκε το απόσπασμα, προειδοποιεί: «Μη τον αποκαλέσετε άγιο ή προφήτη. Το απέραντο μέτωπό του θα γεμίσει ρυτίδες από δυσαρέσκεια». Κι όμως, παρά την προειδοποίηση παραμένει εδραία πεποίθηση του υπογράφοντος ότι ο Νίτσε δεν είναι φιλόσοφος αλλά πολυγραφότατος προφήτης. Μαζί μ’ αυτή την σπάνια ιδιότητα διατέλεσε και κοσμοείδωλο με αίμα, σάρκα και χάρισμα ενόρασης. Ένας δύτης στα έγκατα της συνείδησης που έφερνε στην επιφάνεια τους θησαυρούς της αλήθειας που μένουν στα αζήτητα. Κανείς δεν τους διεκδικεί παρά ελάχιστοι. Μια αλήθεια κοστίζει όσο
ολόκληρη ζωή ψευδαισθήσεων και παρερμηνειών. Λίγοι είναι εκείνοι που προθυμοποιούνται να οδεύσουν μέχρι το ανταλλακτήριο όπου εξαργυρώνεται το ηδύ μηδέν της πλάνης με το πικρό όλον της φώτισης. Ο Νίτσε πέθανε από τη νόσο των δυτών στο βαθύ εγώ και εμείς αλλά δεν υποχώρησε έντρομος στη θέα της αβύσσου. Την είδε, εκείνη τον αντικοίταξε κι εμείς διαβάζουμε έκπληκτοι εκείνον που φώναξε «Ο Θεός πέθανε!» και συνέγραψε τον «Αντίχριστο», να εμπνέεται από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη και να ξεμπροστιάζει το δαιμόνιο της ισχύος! Ο Νίτσε με τον αφορισμό 262 της «Ροδαυγής» δαχτυλοδείχνει τον ίδιο τον διάβολο που μας εμφανίζεται σαν άγγελος φωτός: την εξουσία.

Θάνατος εντός

Μόνο ο Θεός μπορεί να γνωρίζει αν ο βλοσυρός Γερμανός στοχαστής ήταν ο πιο ένθερμος και ο πιο παραπονεμένος οπαδός του. Όσο παράδοξο, αντιφατικό και στα όρια της ύβρεως κι αν φαντάζει, ο αναγνώστης των έργων του Νίτσε, μελετώντας τα, ξεμένει με μια μεγάλη απορία, δέος κι ένα συναίσθημα συγγενικό με την κατάνυξη αλλά και την οργή. Τα ίδια συναισθήματα κυριαρχούν στον αφορισμό 262 κατά την περιγραφή των συμπτωμάτων όσων έχουν καταληφθεί από το δαιμόνιο της ισχύος. Η δύναμη, η εξουσία, η επίγνωση της δυνατότητας άμεσης και δραστικής επίδρασης στις ζωές των άλλων, η κυριαρχία, δεν είναι καταστάσεις. Είναι οντότητες. Εισέρχονται στο νου, την καρδιά και το σώμα του ξενιστή τους, ο οποίος μόνο κατά τους τύπους κυβερνά. Τον καταλαμβάνουν και τον ωθούν στο να ταυτίζει κάθε έντονη στιγμή, κάθε εύγεστο βίωμα, κάθε ανατατική εμπειρία με την εκχώρηση του είναι τους στο «αξίωμα». Η απόλυτη ήττα σε κατάσταση θριάμβου. Ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού είχε ταυτίσει στο Ευαγγέλιό του την κοσμική εξουσία με τον Διάβολο: «Νυν κρίσις εστίν του κόσμου τούτου, νυν ο άρχων του κόσμου τούτου εκβληθήσεται έξω·» (Κατά Ιωάννην, κεφ. 12, 31.2). «Ουκέτι πολλά λαλήσω μεθ’ υμών, έρχεται γαρ ο του κόσμου άρχων· και εν εμοί ουκ έχει ουδέν» (Κατά Ιωάννην, κεφ. 14, 30.2). «Περί δε κρίσεως, ότι ο άρχων του κόσμου τούτου κέκριται». (Κατά Ιωάννην, κεφ. 16, 11.1)
Η προσωπολατρεία, η προσκόλληση στην εφήμερη ισχύ ενός προσώπου που καλείται να διαχειριστεί τα κοινά, η δικαιολόγηση των πράξεών του –ακόμα και των χειρότερων- δεν είναι στην ουσία τίποτε περισσότερο από δαιμονολατρεία. Ο φέρων το κακό εντός του σήπεται ταχέως σε αστραφτερό κέλυφος. Η όψη του αλλάζει, τα χαρακτηριστικά αλλοιώνονται, η κεφαλή σκεπάζεται με τα πρώτα άνθη του θανάτου, τις λευκές τρίχες. Δεν είναι οι μέριμνες για την πολιτεία που συντρίβουν τον κοσμικό εξουσιαστή αλλά το βάρος των αμέτρητων και μαζικής κλίμακας ανομημάτων του. Ακόμα και τις καλύτερες προθέσεις να έχει θα ηττηθεί από την ίδια της φύση της δυνάμεώς του.
πηγή