Του Αρχιμανδρίτου π. Αχιλλίου ΤσούτσουραΠρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου
Βρισκόμαστε στο λειτουργικό αποκορύφωμα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Πορευόμενοι προς το Πάθος του Κυρίου, συνειδητοποιούμε την αδυναμία μας, τελικά, να καθαρίσουμε την καρδιά μας, ώστε να ενωθούμε με τον Κύριο. Ημέρες πνευματικής περισυλλογής και έντονου προβληματισμού. Πώς θα αποβάλλουμε το ρύπο της ψυχής μας; Πώς θα ξεριζώσουμε μέσα απ’την καρδιά μας την κακία, το μίσος, τα πάθη, και καθετί το επιζήμιο;Οι πλούσιες Ακολουθίες της Εκκλησίας μας βοηθούν στην πνευματική μας ανάνηψη.
Μετάνοια και συντριβή μας χρειάζεται, αλλά και δύναμη ψυχής να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να προσεγγίσουμε με ειλικρίνεια το Θεό! Αυτό είναι το μήνυμα που αντλούμε και φέτος απ’ το θαυμάσιο ποίημα του Αγίου Ανδρέα Κρήτης, το Μεγάλο Κανόνα.
Τι έχει σήμερα να μας πει, στην αντιαγιοπνευματική εποχή μας, ένα υμνογραφικό κείμενο, ένα θεολογικό ποίημα, τόσο μακρύ, που αποτελεί μάλιστα το κύκνειο άσμα, τον προθανάτιο θρήνο, τον Αδαμιαίο Θρήνο, που γράφτηκε γύρω στα 740 μ.Χ. από έναν εργάτη του Ευαγγελίου, τον Άγιο Ανδρέα τον Ιεροσολυμίτη, Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, λίγο προτού παραδώσει την ψυχή του στον Κύριο;
Και πώς θα εμψυχώσει το έργο αυτό τις δικές μας καρδιές, που είναι φορτωμένες σήμερα με δυσβάσταχτα βάρη και δυσεπίλυτα προβλήματα; Τόση δύναμη έχει αυτός ο Κανόνας, ώστε να σπάσει την πέτρινη καρδιά μας, να κομματιάσει τον εγωϊσμό μας και να μας κάνει να εγκαταλείψουμε τη φρικτή ματαιότητα του κόσμου αυτού, ώστε με καθαρή πια καρδιά και πόθο ψυχής να αγωνισθούμε ώστε να ανακαλύψουμε την πραγματική ευτυχία κοντά στο Θεό;
Ναι, πραγματικά, ο ποιητής του Μεγάλου Κανόνος μας προκαλεί μέσα από τις εννέα ωδές και τα διακόσια πενήντα τροπάρια να εγκαταλείψουμε τα δευτερεύοντα και να ασχοληθούμε με τα ουσιαστικά, δηλαδή με την ψυχή μας. Κι όταν ξεδιψάσει και ηρεμήσει η αθάνατη ψυχή μας, τότε από πολλά προβλήματα θα απαλλαγούμε και στο δρόμο του Θεού θα οδηγηθούμε.
Αυτό στο οποίο πραγματικά μας καλεί ο Άγιος Ανδρέας είναι η συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας και η ομολογία της! Ευρισκόμενος ο ίδιος στη δύση της ζωής του, αναλογίζεται το θάνατο και την κρίση του Δικαιοκρίτου Θεού, που τον αναμένει. Τότε κάνει μέσα από το θαυμάσιο ποίημά του έναν απολογισμό, μια ανασκόπηση του πνευματικού του κόσμου, συνδιαλεγόμενος με την ψυχή του.
Και τότε διαπιστώνει ότι την καρδιά του κατακλύζει η αμαρτία, η συνείδησή του τον ελέγχει, έρχεται εις εαυτόν, ακόμα και τώρα, πριν το τέλος και θρηνεί πραγματικά για τις πράξεις του και τις παραλείψεις του. Ως Επίσκοπος και άνθρωπος του Θεού, με σπουδαίο μάλιστα πολύπλευρο έργο και προσφορά, λυπάται γιατί αμαύρωσε της ψυχής το Ωραίον σαν τον Αδάμ, ασχολήθηκε και με γήϊνα και χοϊκά πράγματα του κόσμου τούτου και ανοίγοντας το Βιβλίο του Θεού, την Αγία Γραφή, εξετάζει ως προς τον εαυτό του ένα προς ένα τα παραδείγματα του Ιερού Βιβλίου. Και μονολογεί: Τι ωραίο που θα ήταν να είχαμε αποφύγει όλες τις άθλιες πράξεις αυτών που περιγράφει η Γραφή και να είχαμε μιμηθεί τα καλά έργα του; Και τώρα, που δεν καταφέραμε αυτό, τι θα επέλθει; Απογοήτευση, πνευματική απώλεια, σήμερα θα λέγαμε κατάθλιψη, μελαγχολία, ψυχική απομόνωση.
Όχι! Απαντά ο Επίσκοπος Κρήτης Ανδρέας. Υπάρχει η μετάνοια, η συντριβή, θα καταφύγουμε στο έλεος του Θεού! Και ξαφνικά το κλίμα αλλάζει, ανοίγει η αισιόδοξη προοπτική του ποιητού, βρήκε τώρα που είναι ακόμη καιρός την πόρτα του Παραδείσου ανοιχτή!
Θα προσφέρει στο Θεό την κομματιασμένη και συντετριμμένη του καρδιά και είναι σίγουρος πως ο Θεός θα τον ευσπλαχνισθεί όπως τον Δαυΐδ, τον Πέτρο, τη Μάρθα, τη Μαρία, τη Χαναναία, τον Τελώνη, την πόρνη, και κυρίως το ληστή του Γολγοθά. Γνωρίζει καλά πως ο Θεός συγχωρεί και ανασταίνει από την αμαρτία, όπως έκανε με το αιώνιο παράδειγμα της μετανοίας, με το ασκητικό πουλί της ερήμου, την Οσία Μαρία την Αιγυπτία!
Αυτό είναι και το μήνυμα σήμερα που θα μας δώσει ο Μέγας Κανόνας, ότι θα αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της ζωής κοντά στο Θεό της συγχώρεσης και της αγάπης, του απείρου ελέους και της θείας συγκαταβάσεως.
Θα αγωνισθούμε με πολλή δύναμη για έναν καλύτερο κόσμο, αφού πρωτίστως κάνουμε βίωμά μας τις αρχές της Αγίας Γραφής, του Ιερού Ευαγγελίου. Έτσι θα μπορέσουμε να κοιτάξουμε τα παιδιά μας κατάματα και να τους πούμε ότι αξίζει ως εικόνες του Θεού που είμαστε, τα καλύτερα δημηιουργήματά του, να αγωνιζόμαστε διαρκώς κατά της φθοράς και της αμαρτίας, η οποία τυφλώνει την ψυχή, την σκοτεινιάζει, την αρρωσταίνει, την τραυματίζει και τελικά την θανατώνει.
Ιδού λοιπόν, η πρόταση του Αγίου Ανδρέα Κρήτης, μέσα απ’ το μοναδικό σε κάλλος και υψηλά θεολογικά νοήματα ποίημά του, στους σημερινούς πιστούς Χριστιανούς: «Ελέησόν με ο Θεός, ελέησόν με», βοήθησέ με να βρω την οδόν δια της μετανοίας και τότε θα συνάψω ακόμη και σήμερα, νέα συνθήκη μαζί Σου, θα αναβαπτισθώ, θα διώξω την απελπισία, θα νεκρώσω τον κακό παλαιό μου εαυτό.
Αυτό είναι και το συγκλονιστικό βίωμα που προσφέρει ο Μέγας Κανών: μπαίνει στο στόμα και φτάνει ως το κέντρο της καρδιάς μας και λειτουργεί εκεί στον κατ’ εξοχήν χώρο της μετανοίας ως αφυπνιστικός σεισμός που συνταράσει τα πάντα, που γκρεμίζει τα τείχη της αμαρτίας και που τελικά ανασταίνει τη γεμάτη αμαρτία ραθυμούσα ψυχή μας.
