᾿Αδελφοί μου χριστιανοί,
Σήμερα τήν Κυριακήν συμπίπτει ἡ ῾Εορτή τοῦ ῾Αγίου καί ῾Οσίου ᾿Αντωνίου τοῦ Μεγάλου, καί θά ἀφιερώσωμεν τό Κήρυγμα εἰς τήν ἱεράν Μνήμην του.
῾Ο ῞Αγιος ᾿Αντώνιος γεννήθηκε εἰς Κόμαν τῆς νοτίου Μέμφιδος ἐπί τῆς ἀνατολικῆς ὄχθης τοῦ ποταμοῦ Νείλου τῆς Μέσης Αἰγύπτου τό 251, καί ἐκοιμήθη εἰς αὐστηράν ἄσκησιν, εἰς ἡλικίαν 105 ἐτῶν τό 356 εἰς τό ἐρημητήριον του, παρά τήν ᾿Ερυθράν θάλασσαν. Θεωρεῖται ὡς ὁ Πατήρ τοῦ Μοναχισμοῦ τῆς Αἰγύπτου, καίτοι προηγήθη αὐτοῦ ὁ γέροντας καί διδάσκαλος του ὁ ῞Αγιος Παῦλος ὁ Θηβαῖος, ὁ ὁποῖος κατώκησε τήν ἔρημον τῆς Αἰγύπτου καί ἔγινε ὁ πρόδρομος τῶν μεγάλων καί πολυπληθῶν μοναχῶν, οἱ ὁποῖοι συνετέλεσαν εἰς τήν διαμόρφωσιν τοῦ ἀναχωρητικοῦ καί τοῦ κοινοβιακοῦ βίου. Πρῶτος τοῦ ἀναχωρητικοῦ καί ἐρημικοῦ βίου ἀνεδείχθη ὁ ῞Αγιος ᾿Αντώνιος, διά τήν θαυμαστήν καί αὐστηράν ἄσκησιν του, διά τήν ὁποίαν καί ἀπεκλήθη Μέγας. Μέγας εἰς τόν μονήρη βίον. Μέγας εἰς τήν ἔρημον. Μέγας εἰς τήν αὐστηράν ἄσκησιν, τήν νηστείαν καί τήν προσευχήν.
῾Ο Μέγας ᾿Αντώνιος, καίτοι δέν ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος μοναχός καί ἀσκητής τῆς Αἰγυπτιακῆς ἐρήμου, ἀφοῦ προηγήθηκε ὁ Παῦλος ὁ Θηβαῖος, θεωρεῖται ὡς ὁ πατήρ καί θεμελιωτής τοῦ Μοναχικοῦ βίου, ὁ ἀντιπροσωπευτικός τύπος τοῦ ἀναχωριστισμοῦ καί τοῦ ἀσκητισμοῦ, διότι μέ τήν μακροχρόνιον διατριβήν του εἰς τήν ἔρημον, ἀφῆκεν ἔξοχον παράδειγμα αὐστηρᾶς ἀσκήσεως, μέσα εἰς μίαν αὐστηράν μόνωσιν καί νηστείαν καί προσευχήν καί διεμόρφωσε τό ἀπαράμιλλον πρότυπον τοῦ Μοναστοῦ τῆς ἐρήμου.
Εἰς ἡλικίαν εἴκοσι ἐτῶν ἔχασε τούς γονεῖς του, καί ἐμοίρασε ὅλην τήν μεγάλην περιουσίαν του εἰς τούς πτωχούς, εἰσήγαγε τήν ἀδελφήν του εἰς παρθενῶνα ἀσκουμένων γυναικῶν καί ἀνεχώρησε διά τήν ἔρημον, ὅπου ἔμεινε ἐπί ὀγδόντα πέντε ὁλόκληρα χρόνια, μέσα εἰς μίαν αὐστηράν ἄσκησιν. Δέν ἐγνώριζε γράμματα, ἀλλά ἀνεδείχθη σοφός καί συνετός κατά Θεόν, ὅπως γράφει εἰς τόν βίον του ὁ Μέγας ᾿Αθανάσιος. ᾿Επεσκέπτετο ὅλες τίς Μοναστικές ᾿Αδελφότητες τῆς ἐρήμου καί συνεβούλευε τούς Μοναχούς εἰς τήν αὐστηράν ἄσκησιν. Δέν ἔτρωγε, παρά μόνον δύο τρεῖς φορές τήν ἑβδομάδα, ξηρόν ἄρτον.
Τόσον ὑπῆρξε μεγάλη ἡ φήμη τῆς αὐστηρᾶς ἀσκήσεως καί τῆς ἁγιότητος του, ὥστε πολλοί συνέρρεον εἰς τό ἀσκητήριον του, διά νά τόν ἰδοῦν καί νά τόν συμβουλευθοῦν. Γράμματα πολλά ἔπαιρνε ἀπό πολλούς, πού ζητοῦσαν τήν συμβολήν του. ῾Ο Μέγας Κωνσταντῖνος, ἀκούσας περί τῆς φήμης τῆς ἁγιότητος του, ἔγραψε εἰς τόν Μέγαν ᾿Αντώνιον, καθώς ἐν συνεχείᾳ καί οἱ υἱοί του καί τοῦ ζητοῦσαν τίς συμβουλές του. «῎Εγραφον ὡς πατρί καί ηὔχοντο λαμβάνειν ἀντίγραφα παρ᾿ αὐτοῦ», σημειώνει ὁ Μέγας ᾿Αθανάσιος. Καί ὁ ῞Αγιος ᾿Αντώνιος ἔλεγε. «Μή θαυμάζετε εἰ γράφει βασιλεύς πρός ἡμᾶς, ἄνθρωπος γάρ ἐστι. ᾿Αλλά μᾶλλον θαυμάζετε ὅτι ὁ Θεός τόν νόμον ἀνθρώποις ἔγραψε καί διά τοῦ ἰδίου Υἱοῦ λελάληκεν ἡμῖν».
῞Οταν ἐμένοντο οἱ ᾿Αρειανοί εἰς τήν ᾿Αλεξάνδρειαν ἐναντίον τοῦ Μεγάλου ᾿Αθανασίου. ὁ ῞Αγιος ᾿Αντώνιος ἐγκατέλειψε τό ἐρημητήριον του καί ἐπεσκέφθη τήν ᾿Αλεξάνδρειαν, διά νά στηρίξη τούς χριστιανούς εἰς τήν ᾿Ορθοδοξίαν τό 338. «Παρακληθείς παρά τε τῶν ᾿Επισκόπων καί τῶν ἀδελφῶν πάντων, κατῆλθεν ἀπό τοῦ ὄρους τῆς ἀσκήσεως του, καί εἰσελθών εἰς τήν ᾿Αλεξάνδρειαν, τούς ἀρειανούς ἀπεκήρυξεν, αἵρεσιν ἐσχάτην λέγων εἶναι ταύτην καί πρόδρομον τοῦ ᾿Αντιχρίστου».
῾Η ἁγιότητα του προκαλοῦσε τόν παγκόσμιον θαυμασμόν. ῎Οχι μόνον οἱ χριστιανοί, ἀλλά καί αὐτοί οἱ ἐθνικοί προσέτρεχαν διά νά τόν ἰδοῦν καί νά τόν ἀκούσουν. «Οὕτω παρά πάντων ἦτο προσφιλής καί ὅλοι ἠξίουν νά τόν ἔχουν πνευματικόν πατέρα», γράφει ὁ Μέγας ᾿Αθανάσιος, ὁ ὁποῖος καί σημειώνει ἐπιγραμματικά: «Σάν ἰατρόν ἐπέστειλεν ὁ Θεός τόν ῞Αγιον ᾿Αντώνιον εἰς τήν Αἴγυπτον. Διότι ποῖος ἤρχετο πρός αὐτόν λυπούμενος καί δέν ὑπέστρεφε χαίρων; Ποῖος ἤρχετο θρηνῶν διά θάνατον προσφιλῶν του προσώπων καί ἀμέσως ἀπέβαλε τό πένθος; Ποῖος ἤρχετο ὀργιζόμενος καί εἰς φιλίαν μετεβάλλετο; Ποῖος νέος ἤρχετο εἰς τό ὄρος τῆς ἀσκήσεως του καί θεωρήσας τόν ἀσκητήν ᾿Αντώνιον δέν ἠρνεῖτο ἀμέσως τίς ἡδονές καί ἠγάπα τήν σωφροσύνην;».
῾Ο Μέγας ᾿Αντώνιος, καίτοι δέν ἐγνώριζε γράμματα, διεκρίνατο ὅμως διά τήν εὐστροφίαν τοῦ πνεύματος του καί τήν διαλεκτικήν ἱκανότητα του, ἦτο θεοδίδακτος καί ἐγνωρίζετο διά τήν θεοσέβειαν του. ῾Η διδασκαλία του εἶναι ἡ αὐστηρά ἄσκησις του, ἡ μόνωσις του εἰς τήν ἔρημον, ἡ αὐστηρά νηστεία καί ἡ ταπείνωσις του, ἡ διαρκής προσευχή καί ἡ ἀνάτασις ὅλου τοῦ εἶναι του εἰς τόν Θεόν. ῾Ο Μοναχός καί ὁ κάθε χριστιανός πρέπει νά ρυθμίζη τόν πνευματικόν βίον του, σύμφωνα μέ τίς θεμελιώδεις ἀρχές τῆς Πίστεως, νά ἀγωνίζεται διαρκῶς κατά τῶν παντοίων παθῶν τοῦ ἐγωϊσμοῦ καί τῆς σαρκός, νά ἀγαπᾶ καί νά μιμῆται τόν Χριστόν, ἀποβλέπων εἰς τήν ἠθικήν τελείωσιν. ῾Η δέ ἐπαναγωγή τῆς ψυχῆς εἰς τήν ἀρχέγονον καθαρότητα της, ἀποτελεῖ τήν ἀληθινήν προσπάθειαν πρός τήν ἠθικήν τελείωσιν.
῾Ο Μέγας ᾿Αθανάσιος χαρακτηρίζει τόν Μέγαν ᾿Αντώνιον εἰς τήν βιογραφίαν του, ὡς ἅγιον τοῦ Θεοῦ καί αὐστηρόν ἀσκητήν, πού ἔχει μέ πολύν ὀξυδέρκειαν καί τό πνεῦμα τῆς φυσικῆς σοφίας, τό ὁποῖον καλλιεργοῦσε μέ τήν παρατεταμένην αὐτοσυγκέντρωσιν του. ῏Ητο αὐτάρκης καί ὀλιγαρκής, φιλήσυχος καί ἀνεξίκακος, μέ μεγάλην ταπείνωσιν. ῾Η πίστις του καθαρά καί ἡ ἄσκησις του αὐστηρά. ῾Η αὐτοπειθαρχία του καί ὁ αὐτοέλεγχος ἦσαν ἀνυπέρβλητοι. ῾Η αὐστηρά νηστεία, ἡ δουλαγώγησις τοῦ σώματος, ἡ τραχύτης τοῦ βίου καί προσκαρτέρησις του εἰς τήν ἀγρυπνίαν καί τήν προσευχήν ἦσαν ὁ κανών τῆς μοναστικῆς του ζωῆς».
Μέσα εἰς αὐτήν τήν σκληράν ἐποχήν τῆς σαρκολατρείας, ὅπου ζοῦμεν, ἔχομεν ἀνάγκην νά ἀκούσωμεν αὐτήν τήν φωνήν τῆς ἐρήμου, διά νά συνέλθωμεν εἰς ἑαυτούς καί νά ἱεραρχήσωμεν τά πράγματα εἰς τήν ζωήν μας, ἀποβλέποντες πάντοτε εἰς τήν σωτηρίαν μας. ᾿Αμήν.
