Νηστεία και Οστεοπόρωση

Νηστεία και Οστεοπόρωση

(από το βιβλίο : ΝΗΣΤΕΙΟΔΡΟΜΙΟΝ του π. Βασιλείου Βολουδάκη , εκδόσεις ΥΠΑΚΟΗ)

Αφιερώνουμε ξεχωριστή Ενότητα, για να εξετάσουμε την πάθηση αυτή, που παρουσιάζεται συνήθως ως ιδιαιτέρως α­συμβίβαστη με τη νηστεία, παρ’ ότι δεν ανήκει στις ασθένειες, που απειλούν ά­μεσα τη ζωή του ανθρώπου.

Πρόκειται για πάθηση, που μειώνει την ποσότητα της οστικής μάζης, καθιστώντας τα οστά εύθραυστα, και προσβάλλει κατ’ εξοχήν τις γυναίκες, χωρίς να ε­ξαιρούνται, σε χαμηλά βεβαίως ποσοστά, και oι άνδρες μεγάλης ηλικίας.

Αυτό το επαλήθευσα κατά την εξομολόγηση, οπού oι μεσήλικες γυναίκες σε ποσοστό περίπου 80% επικαλούνται την οστεοπόρωση, για να καταλύουν τις νηστείες.

Το επαναλαμβανόμενο, και κατά τα τελευταία έτη αυξανόμενο αυτό φαινό­μενο, με προβλημάτισε έντονα και αφού έκαμα τις παρατηρήσεις μου σε συνδυα­σμό με την ψυχολογία των πασχουσών γυναικών, κατέφυγα και σε ιατρικά βι­βλία και σε ιατρούς, για να συζητήσω το θέμα και να αντλήσω πληροφορίες. Ό­πως διεπίστωσα, η Ιατρική επιστήμη, πα­ρά τις μακροχρόνιες έρευνες της, δεν έ­χει βρει ακόμη την βαθύτερη αιτία της οστεοπορώσεως των γυναικών, ενώ αντί­θετα για τους άνδρες έχει παρατηρηθεί ότι η οστεοπόρωσή τους είναι συνήθως «γνωστής αιτιολογίας (δευτεροπαθής)» και οφείλεται σέ κάποια άλλη πάθηση η θεραπευτική αγωγή, «πού σε σειρά συ­χνότητας είναι: θεραπεία με κορτικοστεροειδή, υπογοναδισμός, σκελετικές με­ταστάσεις, πολλαπλούν μυέλωμα, εγχει­ρήσεις στομάχου»* κ. ά.

Για τη γυναικεία οστεοπόρωση έχει βεβαίως επισημανθεί (όπως γράφει ό Επίκουρος καθηγητής της Μαιευτικής — Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γ. Κρεατσάς) «ότι τα οιστρο­γόνα είναι καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση της οστικής μάζας στη γυναίκα. Η εμμηνόπαυση και κατά συ­νέπεια η ανεπαρκής έκκριση οιστρογόνων από την ωοθήκη είναι η αιτία της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης»**, αλλά η επισήμανση αυτή δεν μας είναι αρκετή, διότι δεν δίνει απάντηση στο ερώτημα: Γιατί οι παλαιότερες γυναίκες δεν είχαν σε τόσο υψηλά ποσοστά οστεοπόρωση εν σχέσει με τις σημερινές, εφ’ όσον η εμμηνόπαυση των γυναικών υπήρχε πάν­τοτε και δεν είναι φαινόμενο μόνο τής σημερινής εποχής;

Εκεί όμως που η ιατρική δεν μπο­ρεί να εισχώρηση (γιατί ή ιατρική εξετάζει μόνο σωματικές παθολογικές εκ­δηλώσεις, δεν έχει τη δυνατότητα να α­νίχνευση τι κρύβεται και τί ενεργεί πί­σω από τή σάρκα, τα νεύρα και τα οστά) εισχωρεί ο Λόγος του Θεού, η Αγία Γρα­φή, η οποία μας αποκαλύπτει την πηγή, δηλαδή την ψυχολογική προέλευση της οστεοπορώσεως και των γυναικών και των ανδρών, με τα εξής επιγραμματικά λόγια:

α. «Σης δέ οστέων καρδία αισθητική» ^{(Παροιμ. 14,30)}

β. «Ανδρός λυπηρού ξηραίνεται οστά»^{(Παροιμ. 17,22)}

Δηλαδή: Στις γυναίκες, ψυχολογι­κή αιτία της παθήσεως είναι ο υπερβολικός συναισθηματισμός (που ιδιαίτερα δοκι­μάζεται με την εμμηνόπαυση), ο οποίος σαν τον σκώρο κατατρώγει τα οστά τους. Στους δε άνδρες, αιτία είναι ή υπερβολική θλίψη ή κατάθλιψη. Βεβαίως αυτή η διαίρεση δεν είναι στεγανή, διότι ζούμε σε εποχή όπου όλα «αναμιξ γέγονε». Πάντως κατά κανόνα ισχύει αυτός ο διαχωρισμός, δίνοντας συγχρόνως άπάντη­σι και στο ερώτημα πού θέσαμε προη­γουμένως: «Γιατί οι γυναίκες της επο­χής μας πάσχουν περισσότερο σήμερα από οστεοπόρωση;». Και ή απάντηση εί­ναι αυτονόητη: Διότι στις μέρες μας επλεόνασε «το χαύνον του θήλεος», ο άκρα­τος συναισθηματισμός. Λείπουν οι ψυ­χωμένες και ανδρείες γυναίκες. Στην ε­ποχή μας, που σπανίζουν ακόμη και oι ανδρείοι άνδρες(!), έπαυσε πλέον και να τίθεται το ερώτημα της Αγίας Γραφής: «Γυναίκα ανδρείαν τις ευρήσει; Τιμιωτέρα έστι λίθων πολυτελών ή τοιαύτη».^{(Παροιμ. 31, 10-11)}

Καλό είναι, λοιπόν, να στρέψουμε την προσοχή μας και oι άνδρες και οι γυ­ναίκες, στις αληθινές αιτίες της οστεο­πορώσεως και όχι να αναζητούμε τη θε­ραπεία μας στα κρέατα και στα γαλακτε­ρά. Διότι είδαμε σε προηγούμενηενότη­τα ότι οι καταχρήσεις στο κρέας έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια ασβεστίου, αυτού δηλαδή του τόσο βασικού στοιχεί­ου για την καλή σύσταση των οστών. Όσο για τα γαλακτερά τρόφιμα, που μπο­ρεί κανείς να καταναλώσει κατά τη δια­τροφή του, πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν έχουν συσσωρευμένες τις απαιτούμενες ποσότητες ασβεστίου, για να θεραπεύ­σουν την ήδη εγκατεστημένη οστεοπόρωση, άλλα πρέπει να χρησιμοποιηθούν«φάρμακα ικανά όχι μόνο να σταματούν την οστική απώλεια άλλα και να επανα­κτούν, έστω και μερικώς την οστική μάζ­α πού έχει ήδη χαθεί», όπως αποφαίνε­ται το Ινστιτούτο Ιατρικής Παθολογίας του Πανεπιστημίου της Σιένα Ιταλίας.*** Το ίδιο ισχύει και για την επαπειλούμενη οστεοπόρωση, η οποία δεν αναχαιτίζε­ται με τις μηδαμινές ποσότητες ασβεστί­ου, πού λαμβάνονται με τις καθημερινές τροφές, άλλά με ειδική χορήγηση ασβε­στίου.

Βεβαίως τα γνήσια γαλακτοκομικά προϊόντα ωφελούν τον ανθρώπινο οργανισμό άλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπο­ρούμε να ισχυρισθούμε, πώς βλάπτεται κανείς, αν τα διακόψει κατά τα διαστήμα­τα των νηστειών της Εκκλησίας, διότι με τη χρήση και άλλων θρεπτικών τροφών πλουτίζεται ο οργανισμός με νέα συστατικά και βιταμίνες, υποβοηθείται ό καθαρισμός του αίματος και επιτυγχά­νεται η ανανέωση όλων των βιολογικών λειτουργιών του ανθρώπου.

*Μελέτη με τίτλο «Ανδρική Οστεοπόρωση» του Ενδοκρινολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός. Περιοδικόν «ΟΣΤΟΎΝ»(1993) 4, σελ. 70

**Μελέτη με τίτλο «Οιστρογονική ανεπάρκεια – Εμμηνόπασαυση και οστά » «ΟΣΤΟΎΝ»(1993) τ.3 τεύχος 2-3 1992 σελ. 47

***Μελέτη των g. gennari, d. Augusdeli, A. Camporeale, S. Ganelli με τίτλο «Η θεραπεία της ήδη εγκατεστημένης οστεοπορώσεως», , ΟΣΤΟΥΝ ο.α. σελ. 78.

Πρακτικές συνταγές για ιατρικές παθήσεις, του Μοναχού Αγαπίου του Κρητός

πηγή

Μητέρα της παραδοσιακής φαρμακευτικής είναι η πατροπαράδοτη φαρμακοβοτανική, η οποία ανδρώθηκε και διαδόθηκε με τη λαϊκή φροντίδα, παρατήρηση, μνήμη, εμπειρία, προφορική μετάδοση και πρακτική.

Οι βοτανοθεραπευτές μοναχοί του 19ου αιώνα στήριζαν τις γνώσεις τους αποκλειστικά στη μελέτη του φυτικού κόσμου, του απέραντου περιβολιού της γης, το οποίο παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη συλλογή δρογών (προϊόντων του πρώτου φαρμακείου του ανθρώπου, της φύσης). Γνώριζαν πολύ καλά ότι τα βότανα προστατεύουν, θεραπεύουν, τονώνουν, και μακροημερεύουν τον άνθρωπο, ενώ παράλληλα αξιοποιούσαν αποτελεσματικά την αντιφλεγμονώδη, τονωτική, αντισηπτική δράση των φυτικών, αιθέριων ελαίων που προέρχονταν από το χημείο της ζωής.

Οι ονομαστοί βοτανολόγοι του Αθω Κλήμης, Γυμνάσιος, Αγάπιος, Λάνδος, Θεόφιλος, Δοσίθεος προσέφεραν αφιλοκερδώς τις πολύτιμες φαρμακογνωστικές εμπειρίες τους στους αρρώστους της Iεράς Xερσονήσου.

Σ' όλα τα μοναστήρια του περιβολιού της Κυρίας Θεοτόκου βρίσκονται πολύτιμα φαρμακευτικά τετράδια γραμμένα από νοσοκόμους, βοτανολόγους και φαρμακοτρίφτες μοναχούς. Για παράδειγμα, στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος υπάρχει το τετράδιο του μοναχού Γρηγορίου και στη Σιμωνόπετρα το έργο πρακτικής ιατρικής του μοναχού Δοσιθέου με ημερομηνία 1η Μαρτίου 1909. Επίσης, ο Ε. Διονυσάτης έγραψε το φαρμακευτικό του τετράδιο με ημερομηνία 21 Ιανουαρίου 1941. Οι ταπεινοί αυτοί υπηρέτες της υγείας της Αγιωνύμου Χερσονήσου μας άφησαν τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις παρατηρήσεις τους στα φαρμακευτικά τετράδια - συνταγολόγια που φυλάσσονται επιμελώς στις αγιορείτικες βιβλιοθήκες. Τα τετράδια αυτά και η προφορική παραδοσιακή φαρμακευτική αποτελούν τα θεμέλια της λαϊκής φαρμακευτικής που κληρονομείται από γενιά σε γενιά.

Ο μοναχός Αγάπιος ο Κρης, κατά κόσμον Αθανάσιος ή Αγάπιος Λάνδος, γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης περί το 1580 και πέθανε στη Βενετία το Φεβρουάριο του 1656. Το 1610 μονάζει στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας της Αθωνικής Χερσονήσου και ασχολείται με τη μελέτη των κωδίκων της τεράστιας βιβλιοθήκης της, τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και τη συγγραφή πολλών έργων του. Το ιατροσοφικό βιβλίο «ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΝ» του λόγιου Λαυρεώτη μοναχού αποτελείται από 230 κεφάλαια και χωρίζεται σε τρία μέρη. Το ονόμασε «ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΝ» διότι τα πρώτα κεφάλαιά του αναφέρονται στους γεωργούς και τους κηπουρούς.

Το τρίτο μέρος (φαρμακευτικό τετράδιο) - και πιο συγκεκριμένα τα κεφάλαια ΡΛΗ΄ μέχρι ΣΛ΄ - περιλαμβάνει σειρά συνταγών για ιατρικές παθήσεις, πολλές από τις οποίες παρατίθενται αναλυτικά παρακάτω:

Αιμορροΐδες εξωτερικές: Παίρνετε λίγο ζαμπούρι και το βάζετε μέσα σε ζεστή ψημένη μελιτζάνα με λίγο φωτιστικό οινόπνευμα. Τοποθετείτε τη μελιτζάνα επί του πονεμένου μέρους, κατόπιν την αφαιρείτε και στο ίδιο μέρος τοποθετείτε μία πάνα. Επαναλάβετε 5 - 6 φορές για να επιτευχθεί η θεραπεία.

Αμυγδαλίτιδα: Παίρνετε αγκινάρες με τα φύλλα και αφού τις βράσετε καλά, τις κάνετε ζεστό κατάπλασμα επάνω στο λαιμό.

Αναιμία: Βράζετε κρασί, 100 δράμια αγριάδα, 100 δράμια ζάχαρη, 100 δράμια κινά, 2 χούφτες σκορπίδι (φυτό) και πίνετε το υγρό.

Αλλος τρόπος

Παραγεμίζετε 3 καρπούζια με 50 δράμια γαρύφαλλα και 100 δράμια μαστίχα. Τα στέλνετε στο φούρνο και αφού ψηθούν, τα κάνετε πολτό μέσα σε αγγείο, βάζετε την ανάλογη ζάχαρη και το βράζετε μέχρις ότου δέσει. Χορηγείτε στον άρρωστο τρία κουταλάκια την ημέρα.

Βήχας: Αναμιγνύετε ρακή και γαλαζόπετρα, τα χτυπάτε καλά στο μπουκάλι και κάνετε εντριβή του λάρυγγα (Η χρήση πρέπει να είναι εξωτερική διότι λαμβανόμενο το φάρμακο εσωτερικώς δηλητηριάζει).

Βλεννόρροια: Παίρνετε δυόσμο, φύλλα κυδωνιάς ή φλοιό, μια κουταλιά ζάχαρη και καλαμίδι και τα ανακατεύετε. Ακολούθως, πίνετε το ζωμό τους.

Δυναμωτικό φάρμακο: Βράζετε ύσσωπο (χόρτο) και το περνάτε από ψιλό πανί. Κάθε πρωί πίνετε αυτό αντί για τσάι.

Δυσκοιλιότητα: Βράζετε μουστάκια κουκουνάρας (καλαμποκιού) και πίνετε το νερό.

Εμμηνόρροια:

όταν έρχεται συχνά

Βράζετε κρασί αχλαδιάς και αφού το στραγγίσετε με νερό, κάνετε πικρό καφέ και τον πίνετε.

όταν αργεί να έρθει

Βράζετε και πίνετε 100 δράμια μαλλί άπλυτο, 100 δράμια φλούδα ασκαμιάς, 100 δράμια φλούδα κρεμμυδιού και κυπαρισσόμηλα και 100 δράμια πολυτρίχι. Πίνετε κάθε πρωί ένα ποτήρι του κρασιού.

Ευκοιλιότητα: Ζυμώνετε έναν κρόκο αυγού με 3 - 4 κουταλιές καφέ. Από το υλικό αυτό κατασκευάζετε χάπια από τα οποία παίρνετε 3 - 4 την ημέρα.

Καθάρισμα δοντιών: Καθαρίζετε καλά το αγιόκλημα, το καίτε σαν κάρβουνο και με τη σκόνη αυτή καθαρίζετε τα δόντια.

Καθαρτικά: Ελαιόλαδο, ροδολάδι, δαμάσκηνα, μάννα Καλαβρίας.

Κάλλοι: Αλείφετε τους κάλλους με γάλα συκόφυλλου, αναμεμιγμένο με σκόνη ζαμπούκου.

Κότσια χειρών: Βάζετε επάνω αγριόσυκα.

Ορχίτιδες: Σε πάνινη σακούλα βάζετε ζεστά βρασμένα κουκιά και την ακουμπάτε στους πρησμένους όρχεις.

Πέτρα στα νεφρά: Βράζετε μαϊντανό και πίνετε το νερό.

Πιτυρίδα: Χτυπάτε δύο κρόκους αυγών με σκόνη ξηρού συκόφυλλου, κάνετε αλοιφή και αλείφετε το κεφάλι.

Πληγές βαριές: Βράζετε φύλλο κερασιάς μέσα στο κρασί και το φύλλο αυτό το βάζετε στην πληγή. Βγάζετε το φύλλο και πλένετε την πληγή με ρετσινόλαδο.

Αλλος τρόπος

Χτυπάτε καλά ρακή, καμφορά και λάδι και επαλείφετε την πληγή, αφού την πλύνετε προηγουμένως καλά με σαπουνάδα.

Πολύποδας ρινός: Τρίβετε ένα ξηρό λουλούδι κολοκυθιάς και τη σκόνη αυτού τη ρουφάτε σαν ταμπάκο.

Πονόδοντος: Εντριβές των ούλων με σκόνη δεντρολίβανου και τσουκνίδας.

Αλλος τρόπος

Βράζετε ξύδι, αλάτι και μέλι και κάνετε γαργάρα.

Πόνοι στα νεφρά: Καίτε παξιμάδι μέχρις ότου κοκκινίσει καλά, το βάζετε στο νερό και πίνετε το νερό.

Πονοκέφαλος: Βράζετε κουκούτσια κυδωνιού και πίνετε το νερό.

Πονόλαιμος: Γλυκόριζα, γαργάρες με πιτουρόνερο και ριγανόζουμο, ροδόμελο, περιλαίμιο με ζεστά μαλλιά προβάτου.

Πόνος αυτιών: Ζωμός αψιθιάς με άσπρο κρασί, ζεστά επιθέματα μαλλιού προβάτου με γλυκό αμυγδαλόλαδο.

Αλλος τρόπος

Τηγανίζετε δύο κρόκους αυγών στο τηγάνι χωρίς να θέσετε σε αυτό τίποτα άλλο εκτός των δύο κρόκων. Το λάδι που θα εξαχθεί από τους κρόκους το εισάγετε στο αυτί με βαμβάκι.

Πούντα: Αναμιγνύετε κοκκινοπίπερο με ρακή και κάνετε 2 - 3 ημέρες εντριβές. Κατόπιν εμποτίζετε ένα τεμάχιο από άπλυτο μαλλί, το οποίο περιφέρετε σε ολόκληρο το σώμα ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Ρευματισμοί: Κάνετε αλοιφή από ένα φλιτζάνι νέφτι, 100 δράμια λάδι, ένα φλιτζάνι ξύδι, τρεις κόκκους αυγών και μια κουταλιά αλάτι και την αλείφετε στα πόδια.

Αλλος τρόπος

Βράζετε ξύδι και βάζετε επάνω στον αχνό τις γάμπες.

Ρευματόπονοι: Επαλείψεις με ζεστά τηγανισμένα φύλλα πράσου με λάδι. Χτυπάτε ασπράδι αυγού, λιβάνι, ελαιόλαδο, λάδι και επαλείφετε το πονεμένο μέρος.

Ρεύσεις: Βράζετε φύλλα ροδακινιάς και τα πίνετε.

(επιμέλεια: Δημήτριος Γκιζάνης, Φαρμακοποιός - Μέλος Advance, Ν. Σμύρνη)

Οι φωτογραφίες από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Ανέμη (http://anemi.lib.uoc.gr).