Μετά τη μεγαλειώδη και φοβερή Μεγάλη Εβδομάδα ήρθε ή λαμπρή και παραδείσια Διακαινήσιμος. ’Ένιωθα ότι ή ώρα της αναχώρησης έφθανε. Ό Μάρκ, από την πλευρά του. ήθελε να επιστρέφει στη Γαλλία. Δεν ήθελα όμως να φύγω από τον ’Άθωνα χωρίς να ξαναδώ μια φορά τον πατέρα Πετρώνιο. Πήγα με το πλοίο μέχρι τη Ρουμανική Σκήτη, όπου οι μοναχοί προσφέρθηκαν να με φιλοξενήσουν μερικές μέρες. Στον τόπο εκείνο έβρισκα ένα άσυλο ειρήνης και μπορούσα να γευτώ τέτοια ηρεμία πού σπάνια είχα γνωρίσει προηγουμένως. Αυτές τις έσχατες στιγμές αγιορείτικης γαλήνης, τις μοιράστηκα με τον Πετρ
ώνιο, αυτό τον άνθρωπο του οποίου ή σοφία και ή πνευματικότητα τον κατέτασσαν στον κόσμο των αγγέλων.
Κάναμε μαζί μακρές πεζοπορίες στο μονοπάτι πού πηγαίνει απ’ την πλευρά της Μεγάλης Λαύρας, απ’ όπου αποκαλύπτεται μαγευτική ή ομορφιά της Χαλκιδικής. Λένε ότι ή περιοχή αυτή είναι μια μικρογραφία της Ελλάδας, λόγω της μορφολογίας των ακτών, πού παράξενα κομμένες, αλλού υψώνονται σαν φράχτες, άλλου καταλήγουν σε ακρωτήρια. Οι διακριτοί ορεινοί όγκοι υψώνονται καταμεσής των χαμηλών επιπέδων σαν νησίδες στα νερά αρχιπελάγους.
Ή Χαλκιδική προχωρεί μέσα στη θάλασσα σαν ένα γιγάντιο ανοιχτό χέρι, τεντωμένο πάνω στα νερά, και καταλήγει σε τρία ακρωτήρια πού χωρίζονται από τούς βαθείς κόλπους της Κασσάνδρας και τού Αγίου Όρους. Σ’ αυτό το τεντωμένο δάχτυλο, πού δείχνει προς την Ανατολή βαδίζαμε μαζί με τον Πετρώνιο, περιτριγυρισμένοι από αδιαπέραστα δάση γεμάτα δάφνες, βελανιδιές, κουμαριές, πεύκα και καστανιές, πάνω σ’ ένα κακοτράχαλο μονοπάτι πού όμως μάς πρόσφερε μεγαλόπρεπη θέα στη θάλασσα «με τα διαμάντια τού ήλιου», όπως λέει ένας Γάλλος ποιητής.
— Τον παλιό καιρό, αναφώνησε ό Πετρώνιος, οι άνθρωποι ήξεραν λίγα πράγματα, αλλά έκαναν πολλά. Σήμερα ξέρουν πολλά, αλλά δεν κάνουν και τίποτε σπουδαίο! Ό Χριστός είπε: «Ό γάρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου έλαφρόν έστιν» (Κατά Ματθαίον, κεφ, ια', 30) και εμείς, αντί να φέρουμε το ζυγό τού Χριστού, προτιμούμε να κουβαλάμε το ζυγό τού διαβόλου πού όμως είναι πολύ βαρύς. Ό ρόλος της εκκλησίας είναι να οδηγήσει τον άνθρωπο στη σωτηρία, αλλά, δυστυχώς, ό κόσμος δεν ακούει.
Οι ίδιοι οι χριστιανοί αλληλοσκοτώνονται. Να, αυτή τη στιγμή στη Γιουγκοσλαβία γίνεται κάτι πού ό Θεός δεν το θέλει. Ή Θεοτόκος εμφανίστηκε σε παιδιά στη Βοσνία και τούς
είπε: «Πείτε στον κόσμο να μετανοήσει και να προσεύχεται αδιαλείπτως, αλλιώς θα παρουσιαστούν μεγάλα προβλήματα». Και νάτα τα προβλήματα, ήρθαν! Αδιαλείπτως προσεύχεσθε. Ό Θεός δε θέλει οι άνθρωποι να μάχονται μεταξύ τους, αυτό είναι δουλειά του διαβόλου.
— Κατά τη γνώμη σας, πάτερ Πετρώνιε, τί είναι προτιμότερο για μένα, να μείνω στο Άγιο ’Όρος ή να πάω στη Γαλλία;
— Είναι πολύ δύσκολο να ζήσει ένας ξένος στο Άγιο Όρος, μου απάντησε εκείνος. Θα είστε καλύτερα στη Γαλλία, όπου υπάρχουν ήδη ορθόδοξες κοινότητες. Παρά τα όσα λέγονται, γίνονται σπουδαία πράγματα στη Δύση, σε πνευματικό επίπεδο.
— Γιατί οι άνθρωποι σήμερα στρέφονται στο βουδισμό ή σε σέκτες και όχι στο χριστιανισμό; ρώτησα.
— Λόγω του μεγάλου πνευματικού κενού για το όποιο κύριος υπεύθυνος είναι ό ρωμαιοκαθολικισμός. Υπό την επίδραση του αύγουστίνειου πεσιμισμού, παραμόρφωσε το μήνυμα του Ευαγγελίου με την έννοια ενός απρόσωπου ήθικισμού και ενός ξηρού διανοητισμού. Ό καθολικισμός έχασε τις έννοιες της άσκησης και της ευθύνης έναντι της σωτηρίας. Δεν είναι μόνο ή ψυχή πού πρέπει να σωθεί αλλά ό άνθρωπος ολόκληρος, σώμα και ψυχή. Εξάλλου, ό Θεός δεν μπορεί να σώσει τον άνθρωπο ενάντια στη θέλησή του. Δεν αρκεί μόνο να σκέπτεσαι το Ευαγγέλιο, πρέπει και να το εφαρμόζεις. Ή χριστιανική πίστη είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο. Ό άνθρωπος πρέπει να διαμορφωθεί κατ’ εικόνα και ομοίωση του Θεού, όπως ένας γλύπτης διαμορφώνει ένα κομμάτι μάρμαρο. Υπάρχει όμως μεγάλη λαχτάρα για το Θεό στη Δύση και μια κίνηση επιστροφής προς την ορθοδοξία. Ανακαλύπτουν την πνευματική σημασία των εικόνων, ανανεώνεται ή λειτουργική ζωή ορισμένων κοινοτήτων, γνωρίζουν την προσευχή τού Ιησού. Ή εικόνα έχει μεγάλη σημασία, αναπαριστά όχι μόνο τη Σάρκωση τού Χριστού αλλά και τη σάρκωση τού σχεδίου τού Θεού για τον άνθρωπο, δηλαδή την πραγμάτωση της σωτηρίας, διά των αγίων, πρότυπο των οποίων είναι ή Θεοτόκος.
— Ασφαλώς, είπα εγώ, αλλά στη Δόση βλέπουμε και μια αντίθετη κίνηση, δηλαδή τη μεγάλη έκκοσμίκευση.
— Φίλε μου καλέ, δε βλέπετε ότι και στις δυο περιπτώσεις αναγγέλλεται το λυκόφως των ειδώλων;
— Πώς να συνδράμουμε την εκκλησία;
— Κατά τη γνώμη μου, το μεγαλύτερο έργο πού μπορεί κανείς να κάνει για την εκκλησία είναι να βιώνει τη ζωή τού Ευαγγελίου.
Βλέποντας την αμηχανία μου. ό Πετρώνιος μού εξήγησε ότι κατά τη γνώμη του αυτό δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά τη μοναστική ζωή.
— Αλλά, πρόσθεσε, αυτή δεν είναι μια οδός μόνο για τούς εκλεκτούς, ό δρόμος στην ουσία είναι ένας.
— Μα δεν μπορούν να γίνουν όλοι μοναχοί! αγανάκτησα εγώ.
— Αυτός ό μοναδικός δρόμος πρέπει να προσαρμόζεται στις δυνατότητες τού καθενός, αλλά, όπως υπάρχει ποικιλία χαρισμάτων έντός τού ίδιου πνεύματος, υπάρχει και ποικιλία τρόπων ζωής έντός της μιας και μοναδικής μοναστικής πνευματικότητας, πού δεν είναι τίποτε άλλο παρά ή ζωή εν Άγίω Πνεύματι.
-— Και ή άσκηση; Πιστεύετε ότι πρέπει να εφαρμόζεται απ’ όλους;
— Υπήρχε στην Κωνσταντινούπολη ένας στυλίτης πού έζησε επί σαράντα χρόνια στην κορυφή ενόςστύλου, χωρίς ποτέ να ξαπλώσει, και για τροφή έπαιρνε λίγο ψωμί και λίγο νερό. Έ λοιπόν, το φαντάζεστε ότι ό άνθρωπος αυτός έζησε πάνω από εκατό χρόνια;
— Τί αποδεικνύει αυτό;
— Αυτό δείχνει ότι ή άσκηση κάνει καλό στην υγεία, είπε ό Πετρώνιος γελώντας. Ή σύγχρονη ιατρική γελιέται, όταν θέλει να παρουσιάσει τον άνθρωπο ως σωματική μόνο υπόσταση. Ό άνθρωπος είναι ένα πλάσμα πνευματικό πού ζει κυρίως από τη Θεία Χάρη. Ή άσκηση φανερώνει την αληθινή φύση τού ανθρώπου. Και αυτή ακριβώς ή συγκεκριμένη μεταμόρφωση ολοκλήρου τού ανθρωπίνου προσώπου, σώματος και ψυχής, είναι ή αληθινή ευαγγελική ζωή.
— Αναφερθήκατε πριν από λίγο στα λόγια τού Χριστού: «Ό γάρ ζυγός μου χρηστός και το φορτίο μου έλαφρόν εστίν». Ότι ήταν ελαφρό το φορτίο για Εκείνον, τον Υιό τού Θεού, μπορώ να το καταλάβω, αλλά πώς να το πω ελαφρό για μένα;
— Ένας ζυγός, αποκρίθηκε ό Πετρώνιος, αποτελείται από δύο στοιχεία και γενικά σύρεται από δύο ζώα. Όταν ό Χριστός μάς καλεί να σηκώσουμε το ζυγό του και λέει ότι είναι ελαφρός, αυτό σημαίνει ότι καλούμαστε να τον σηκώσουμε μαζί μ’ Εκείνον. Κι έτσι, επειδή παίρνει επάνω Του όλα τα βάρη τού φορτίου, ό ζυγός γίνεται ελαφρός.
— Συγχωρέστε με πού ξαναγυρίζω, πολύ εγωιστικά, στο δικό μου πρόβλημα, αλλά πιστεύετε ότι πρέπει να μείνω στο Όρος ή να γυρίσω στη Γαλλία, κοντά στον πατέρα Πλακίδα;
— Πιστεύω ότι κοντά στον πατέρα Πλακίδα θα ήταν το καλύτερο. Το μοναστήρι δεν είναι μεγάλο, νομίζω ότι έχει ησυχία και επιπλέον ό πατήρ Πλακίδας είναι ένας καλός πνευματικός πατέρας. Μπορείτε να έχετε μαζί του στενή πνευματική σχέση και οικειότητα.
Επιστρέψαμε στη Ρουμανική Σκήτη για τον εσπερινό. Ακολούθησε το γεύμα και, αμέσως μετά, το απόδειπνο. Μέσα στη σιγή της νύχτας επέστρεψα στο δωμάτιο πού οι Ρουμάνοι πατέρες μου είχαν ετοιμάσει είχε θέα στη θάλασσα. Κάθισα για ώρα να βλέπω το φως της σελήνης να ασημώνει τη σκοτεινή επιφάνεια του νερού. Αυτή τη Μεσόγειο πόσο την αγαπούσα! Είχα ήδη από την επίσκεψη μου στην Αλεξάνδρεια νιώσει αυτό το παράξενο αίσθημα εγγύτητας. Συνδετικό στοιχείο μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής, Ανατολής και Δύσης, ή θάλασσα αυτή ένωνε τις πιο μακρινές ακτές, τις έκανε κοντινές, γειτονικές, όμορες. Λατίνοι, Άραβες, Έλληνες, Εβραίοι, Τούρκοι μοιράζονταν από πολύ παλιά το αλμυρό αυτό σκαλοπάτι, προμηθευτή ψαριών και εμπορευμάτων, γλωσσών και λαών. Σίγουρα, οι Σταυροφόροι την είχαν οργώσει από Δύση σ’ Ανατολή, αλλά ή ιατρική και τα μαθηματικά είχαν ακολουθήσει την αντίστροφη πορεία, για να μεταφέρουν πολιτισμό στους βαρβάρους της Δύσης.
Αποκοιμήθηκα τελικά, αλλά στο μυαλό μου είχαν εντυπωθεί τα λόγια του Πετρώνιου. Εκείνη τη νύχτα ονειρεύτηκα κάτι παράξενο. Ό Ρουμάνος στάρετς μου εμφανίστηκε, πιο φωτεινός από κάθε άλλη φορά, κι έβαλε μέσα στην καρδιά μου την αδιάλειπτη προσευχή. Με το ξύπνημα, ή προσευχή τού Ιησού ήταν στα χείλη μου...
ALAIN DUREL. Η ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΤΕΡΜΟΝ
